POBUDLIWOŚĆ, POBUDZENIE

1. Co to jest pobudliwość?

Zdolność reagowania na bodźce.

-komórki jednych tkanek reagują w ułamku sekundy na bodziec, inne potrzebują więcej czasu.

-miarą pobudliwości jest wielkość bodźca progowego

-bodziec może być: fizyczny, chemiczny lub dźwiękowy

-nie wszystkie komórki mają zdolność do pobudliwości

-do tkanek pobudliwych należą: tkanka nerwowa, mięśniowa i gruczołowa.

2. Które tkanki należą do pobudliwych?

Do pobudliwych zalicza się te tkanki, w których komórki szybko reagują na bodźce. Są to tkanki zbudowane z:

*komórek nerwowych i ich wypustek

*komórek mięśniowych (mięśnie poprzecznie prążkowane, mięśnie gładkie, mięsień sercowy)

*komórek gruczołowych

3. Co to jest pobudzenie?

Zmiana właściwości błony komórkowej lub jej metabolizmu pod wpływem czynników działających z zewnątrz, w wyniku działania bodźca, w wyniku, czego następuje reakcja, czyli odpowiedz na bodziec.

Cząsteczki związków chemicznych zarówno organicznych i nieorganicznych w warunkach fizjologicznych działają na liczbę komórek w organizmie (zmiana przepuszczalności błony komórkowej.

4. Czym charakteryzuje się potencjał spoczynkowy (błonowy)?

Różnica potencjału elektrycznego pomiędzy wnętrzem komórek tkanek pobudliwych, a płynem zewnątrzkomórkowym występuje stale w spoczynku.

Warunki występowania potencjału spoczynkowego (polaryzacji):

-przepuszczalność selektywna błony komórkowej

-działanie pompy Na-K

-transport K⁺ do wnętrza, Na^- na zewnątrz komórki

-różnica stężeń w wewnątrz i na zewnątrz komórki

5. Jakie zjawiska przyczyniają się do istnienia potencjału spoczynkowego?

Potencjał spoczynkowy spowodowany jest właściwościami błony komórkowej, przez którą jony o ładunku dodatnim przenikają z trudnością.

-ujemny potencjał spoczynkowy wewnątrz neuronu wynosi ok -60 do -80mV, a w komórkach mięśniowych poprzecznie-prążkowanych od -80 do -90.

6. Jakie jony odgrywają główna rolę w utrzymaniu potencjału błonowego?

-stężenie poszczególnych jonów w płynie wewnątrzkomórkowym nie zmienia się, jeśli metabolizm nie ulegnie zmianie i jeśli na błonę komórkową nie działają bodźce z zewnątrz

-w tych warunkach wytwarza się równowaga pomiędzy stężeniem poszczególnych jonów na zewnątrz i wewnątrz komórek.

-równowaga ta jest wypadkową gradientów stężeń ładunków elektrycznych poszczególnych jonów płynu zewnątrz i wewnątrz komórkowego

-utrudniona przepuszczalność przez błonę komórkową jonów dodatnich, a zwłaszcza Na⁺ powoduje, że wnętrze komórek tkanek pobudliwych ma ujemny potencjał elektryczny

-wewnątrz komórek jony K⁺ występują w znacznej przewadze w porównaniu do jonów Na⁺

7. Co powoduje powstanie potencjału czynnościowego (iglicowego)?

Wywołany jest działaniem bodźca na błonę komórkowa neuronu, który zmienia jej właściwości.

Potencjał czynnościowy wywołuje przepuszczalność błony dla Na⁺ do wnętrza komórki, a K⁺ na zewnątrz.

8. Jakie zmiany występują w komórkach w czasie trwania potencjału czynnościowego?

Do wnętrza neuronu poprzez otwierające się kanały dla prądu jonów sodowych napływają jony Na⁺, co powoduje wyrównanie ładunków elektrycznych pomiędzy wnętrzem a otoczeniem - jest to depolaryzacja błony komórkowej.

9. Co to jest polaryzacja, depolaryzacja i repolaryzacja komórki?

Polaryzacja - różnica potencjałów pomiędzy zewnętrzną powierzchnia błony komórkowej i wnętrzem komórki w stanie spoczynku. Powstaje w wyniku nierównomiernego rozmieszczenia jonów po obu stronach błony komórkowej.

Depolaryzacja - wyrównanie ładunków elektrycznych pomiędzy wnętrzem a otoczeniem.

Repolaryzacja - powrót z depolaryzacji do stanu polaryzacji. (bezwzględna i względna). Jest to niepobudliwosć.

10. Co to jest pompa sodowo-potasowa i jakie jest jej znaczenie?

Mechanizm stałego wyrzutu jonów sodowych z komórki wbrew gradientom elektrycznym i stężeniu, potas przeważa w płynie wewnątrzkomórkowym, sód w pozakomórkowym.

Znaczenie - utrzymanie wewnątrz komórki dużego stężenia K⁺ i małego stężenia Na⁺ poprzez aktywny transport obu tych kationów przez błonę komórkową przeciwko gradientowi stężeń.

11. Jakie czynniki warunkują sprawne działanie pompy sodowo-potasowej?

-stały dostęp do komórek tlenu i substratów energetycznych (glukozy)

-stałej resyntezy ATP z ADP i fosforanu w procesie oddychania komórkowego

-stałego odprowadzania z komórek CO₂

-odpowiedniego stosunku kationów Na⁺ do K⁺ w płynie zewnątrzkomórkowym

-odpowiedniej temperatury do procesów enzymatycznych wewnątrzkomórkowych (37^o)

12. Co to jest refrakcja?

Nie pobudliwość w wyniku zadziałania bodźca nie pobudliwego. W zasadzie dotyczy ona włókna, które jest w okresie depolaryzacji.

13. Kiedy występuje refrakcja względna i bezwzględna?

Refrakcja względna - występuje w okresie potencjału progowego. Komórka jest pobudliwa wówczas, gdy podziała tu silniejszy bodziec od poprzedniego (większa siła bodźca).

Refrakcja bezwzględna - to stan nie pobudliwości do czasu, w którym repolaryzacja osiągnie poziom 1/3 wartości, komórka jest zupełnie nie pobudliwa. Głównie dotyczy potencjału iglicowego.

14. Co to jest i jak jest zbudowana synapsa?

W organizmie impulsy nerwowe przekazywane są z jednej komórki na drugą za pośrednictwem zakończeń aksonów. Miejsce stykania się aksonów to synapsa.

Stałe elementy synapsy:

-błona przedsynaptyczna - błona komórkowa neuronu przekazująca impuls

-szczelina - przerwa synaptyczna

-błona postsynaptyczna (zasynaptyczna) - błona komórkowa neuronu odbierająca impuls

15. Co to są mediatory?

Przekaźniki (neurohormony) aktywne biologicznie substancje w zakończeniach synaptycznych.

16. Jaką funkcję spełniają mediatory?

Pośredniczą w przekazywaniu procesu czynnościowego (pobudzania lub hamowania) z jednej komórki nerwowej na drugą albo z komórki na narząd wykonawczy. Przekształcają impuls chemiczny na elektryczni i odwrotnie.

17. Na czym polega transmisja synaptyczna?

-pęcherzyki pękają i wytwarza się acetylocholina (mediator)

-przedostaje się przez błonę przedsynaptyczna a następnie przez szczelinę

-dochodzi do błony postsynaptycznej i następuje depolaryzacja

-odbierany jest przez receptory i idzie dalej.

„Bodziec ma zawsze ładunek ujemny”

-najbardziej istotnym elementem w przekazywaniu informacji innym komórkom przez synapsy jest zmiana nośnika dla informacji. W elemencie presynaptycznym nośnikiem dla przesyłania informacji są potencjały czynnościowe. W obrębie samej synapsy dochodzi do zmiany nośnika elektrycznego na chemiczny. Dzieje się tak na skutek wydzielania przez element presynaptyczny substancji chemicznych zwanych transmiterami synaptycznymi (przekaźnikami i mediatorami). Oprócz transmiterów, związków o małej cząsteczce wyróżniamy również mediatory synaptyczne - związki o większej cząsteczce. Transmitery pobudzające i hamujące.

---