Rodowód Jezusa Chrystusa
Spis treści
Cele tworzenia genealogii
By lepiej zrozumieć genealogię Jezusa dobrze jest znać niektóre pojęcia, jakie Żydzi łączyli z dawnymi zapisami dotyczącymi pochodzenia i rodowodów. Te pojęcia to prawo własności, proroctwa oraz specyficzne rozumienie przez Żydów słowa "syn".
Prawo własności
Żydzi z wielką pieczołowitością prowadzili dokładne zapisy genealogiczne. Robili to głównie dlatego, że prawo własności w Izraelu wiązało się z dziedziczeniem po przodkach.
Kiedy Żydzi osiedli w Izraelu, ich plemiona otrzymały określone terytoria jako swoje dziedzictwo. W każdym z plemion wszystkie rodziny dostały indywidualny przydział ziemi. Ziemia mogła być uprawiana lub sprzedawana. Co 50 lat każda z wywłaszczonych rodzin mogła wystąpić z roszczeniem o zwrot ziemi, którą jej przodkowie dostali w wyniku pierwotnego podziału.
Osoby które nie były w stanie udowodnić swojego pochodzenia nie miały szans na dziedzictwo w narodzie Izraela. Były traktowane jak wysiedleni obcokrajowcy. Już choćby tylko ten czynnik miał wpływ na szczególne zainteresowanie Żydów rodowodami.
Proroctwa
Proroctwa również przyczyniły się do wyjątkowego stosunku Izraelitów do genealogii. Kilku ludziom Bóg obiecał, że mesjasz będzie jednym z ich potomków. By to pochodzenie udowodnić należało prowadzić skrupulatne zapisy genealogiczne. Poniższa tabela wymienia wersety mówiące o Bożych obietnicach oraz te w których mówi się o ich spełnieniu.
Osoba |
Obietnica |
Spełnienie obietnicy |
Adam |
I Mojż. 3:15 |
Łukasz 3:38 |
Abraham |
I Mojż. 22:18 |
Mateusz 1:1-2; Łukasz 3:34 |
Juda |
I Mojż. 49:10; Micheasz 5:2 |
Mateusz 1:2-3; Łukasz 3:33 |
Jesse |
Izajasz 11:1 i 10 |
Mateusz 1:5-6; Łukasz 3:33 |
Dawid |
II Samuelowa 7:12-13 |
Mateusz 1:1 i 6; Łukasz 3:31 |
Rozumienie słowa "syn"
Żydzi nie używali słowa "syn" w tak wąskim znaczeniu jak my w czasach dzisiejszych.
W Mateusza 1:1 czytamy, że jest to "rodowód Jezusa syna Dawida, syna Abrahama". Z pozoru wskazuje to na to, że ojcem Jezusa jest Dawid, a Jego dziadkiem Abraham. Żyd mógł to jednak rozumieć tak, że Mateusz nie miał na myśli, iż pomiędzy tymi osobami była różnica tylko jednej generacji, ale, że Jezus był potomkiem Dawida, który z kolei był potomkiem Abrahama. Ten fakt jest niezaprzeczalny, a wynika to jasno z dalszego fragmentu Biblii, czyli Mateusza 1:2-17.
W żydowskiej mentalności słowo "syn" może być stosowane do osoby która nie jest synem w dosłownym znaczeniu, ale po prostu czyimś potomkiem, czyli wnukiem, prawnukiem czy synem kogoś nawet z odległego pokolenia.
Zwyczaj pomijania niektórych pokoleń można potraktować jako "skróconą wersję genealogii".
Skrócona wersja genealogii
Skrócony rodowód pojawia się nie tylko w Mateusza. 1:1, ale też w Starym Testamencie. Porównajmy Ezdrasza 7:3 z I Kronik 6:7-10, a zobaczymy, że Ezdrasz świadomie pominął sześć pokoleń od Merajota do Azariasza (syna Jehonana).
Słowa "syn" Żydzi używają również dla określenia pokrewieństwa, które nie obejmuje synostwa. Mimo, że Zorobabel był bratankiem Szealtiela (I Kronik 3:17-19) został nazwany jego synem (Ezdrasz 3:2; Nehemiasz 12:1; Aggeusz 1:12).
Jair jest następnym przykładem stosowania takiej zasady. Był on zięciem Manassesa (I Kronik 2:21-23 i 7:14-15), a mimo to nazwano go jego synem ( Mojżeszowa 32:41; V Mojżeszowa 3:14 oraz I Królewska 4:13).
Należy zatem pamiętać, że słowo "syn" jest w Biblii stosowane w odniesieniu do różnych stopni pokrewieństwa.
Rodowód Jezusa według ewangelisty Mateusza
Mateusz adresował swą ewangelię szczególnie do Żydów i dlatego starał się w niej przedstawić Jezusa jako ich Króla. Zapis tego znajdujemy w Mateusza 1:1-17.
Zaczyna od wyjaśnienia, że Jezus był prawnym następcą tronu Dawida poprzez fakt pochodzenia z jego rodu. Jest to natychmiast odnotowane w wersecie pierwszym, który mówi, że Jezus był "synem Dawida, syna Abrahama". Jego pokrewieństwo z królem Izraela Dawidem wspomniane jest przed pokrewieństwem z Abrahamem uznawanym za ojca narodu.
Genealogia z ewangelii Mateusza wymienia przodków Józefa męża Marii będącego w świetle prawa ojcem Jezusa.
Struktura genealogii
Genealogia Mateusza zaczyna się od Abrahama. Ponadto dzieli on ją na trzy grupy po czternaście pokoleń. Podział ten wyznaczają ważne historyczne wydarzenia (Mat. 1:17).
Podział genealogii
Trzy grupy w genealogii Mateusza obejmują okresy i osoby:
Od Abrahama do rządów króla Dawida (Mat. 1:2-6).
Od królestwa Dawida do niewoli babilońskiej (Mat. 1:6-11).
Od uwolnienia z niewoli babilońskiej do czasów Chrystusa (Mat. 1:12-16).
Imiona osób w genealogii Mateusza
Od Abraham do Dawida |
Od Dawida do niewoli babilońskiej |
Od uwolnienie z niewoli do Chrystusa |
Abraham |
Dawid |
Jechoniasz |
Izzak |
Salomon |
Salatiel |
Jakub |
Abiasz |
Zorobabel |
Juda |
Asa |
Abijud |
Fares |
Jozafat |
Eliakim |
Ezron |
Joram |
Azor |
Aram |
Ozjasz |
Sadok |
Aminadab |
Joatam |
Achim |
Naasson |
Achaz |
Eliud |
Salmon |
Ezechiasz |
Eleazar |
Booz |
Manasses |
Matan |
Obed |
Amon |
Jakub |
Jesse |
Jozjasz |
Józef |
Dawid |
Jechoniasz |
Jezus Chrystus |
Skrócona genealogia
Mateusz skrócił genealogię Chrystusa przez pominięcie imion występujących w źródłach pisanych w czasach wcześniejszych. Niektórzy spekulują, że to skrócenie miało na celu ułatwienie pamięciowego przyswajania genealogii Jezusa.
Powtórzone imiona
Należy zauważyć, że Mateusz nie pisze o czterdziestu dwóch pokoleniach (czyli 14 razy 3). Konsekwentnie zaś wskazuje, że od Abrahama do Dawida minęło 14 pokoleń, również 14 od Dawida do niewoli babilońskiej oraz 14 od uwolnienia z niewoli do Chrystusa.
W rodowodzie Jezusa powtarza się imię Dawida oraz Jechoniasza. Imię Dawida występuje dwukrotnie, ponieważ żył on w okresie, gdy jedna z grup genealogicznych dobiegała końca, a rozpoczynała się następna.
Imię Jechoniasza zostało powtórzone być może za sprawą błędu w przepisywaniu pierwotnego tekstu. Ojcem Jechoniasza był Jehoakim. Imiona te mają podobną pisownię. Biorąc pod uwagę fakt, że niektóre dawne rękopisy zawierają oba z nich, można uczynić założenie, że osoba przepisująca mogła nie zauważyć różnych pisowni tych imion i oba potraktować jako imię Jechoniasz.
Kobiety w rodowodzie Chrystusa
W genealogii Chrystusa Mateusz umieścił pięć kobiet. Jest to godne uwagi, ponieważ Żydzi nie mieli w zwyczaju wspominania o nich w rodowodach. Jeszcze bardziej znaczącym jest fakt, że ewangelista wymienił kobiety, które przynajmniej przez pewien czas nie cieszyły się zbyt dobrą reputacją. Te pięć kobiet to: Tamar, Rahab, Rut, Batszeba oraz Maria.
Tamar: I Mojż. 38:6-30
Tamar była synową Judy. Po śmierci męża jako bezdzietna wdowa została poślubiona swemu szwagrowi. Poprzez to małżeństwo jej potomkowie mieli podtrzymywać imię i dziedzictwo zmarłego. Tego rodzaju związki małżeńskie znajdują swe uzasadnienie w V Mojżeszowej 25:5-6.
Niestety szwagier Tamar nie zechciał mieć z nią stosunków fizycznych, za co Bóg ukarał go śmiercią. Po tym wydarzeniu Juda nie chciał jej dać za żonę żadnemu ze swych pozostałych synów. W tej sytuacji Tamar ucharakteryzowała się na prostytutkę i podstępnie uwiodła Judę. Przez zbliżenie z nim stała się matką Faresa.
Rahab: Jozuego 2:1-24
Rahab była prostytutką żyjącą w Jerychu. Ukrywała szpiegów Jozuego i dlatego po zdobyciu tego miasta Izraelici darowali jej życie. Później wyszła za mąż za Salmona i urodziła Boaza. Wiara Rahab doczekała się później wysokiego uznania (Hebr. 11:30-31).
Rut: Rut 1:1; 4:22
Rut pochodziła z ziemi Moab. Była wdową po Żydzie. Jej teściowa Naomi również żyła w Moabie. Przeniosła się do Izarela po śmierci wszystkich członków swojej rodziny. Poświęcenie Rut było czymś nadzwyczajnym. Opuściła swój kraj, by towarzyszyć swej teściowej. Będąc już w Izraelu poślubiła Boaza, jednego z krewnych Naomi. Rut urodziła Obeda. Obed był dziadkiem króla Dawida.
Batszeba: II Samuelowa 11:1-27
Batszeba była żoną Uriasza Hetyty, jednego z dowódców w armii Dawida. Dawid popełnił z nią cudzołóstwo. Kiedy odkrył, że kobieta jest w ciąży, usiłować to ukryć. Aby przeprowadzić swój plan namówił Uriasza na opuszczenie obozu jego wojsk i odwiedzenie żony. Miał nadzieję, że Uriasz będzie obcował fizycznie z żoną. Ten jednak nie zamierzał tego robić póki jego wojska walczyły z wrogiem.
W powstałej sytuacji Dawid wysłał Uriasza znów na wojnę. Dał też rozkaz innemu z dowódców, by pozostawiono Uriasza samego, gdy walka stanie się najbardziej zaciekła. Po tym jak w ten sposób Uriasz zginął, Dawid wziął Batszebę za żonę. Bóg ukarał ich za to śmiercią ich pierwszego dziecka. Później Batszeba urodziła Salomona.
Maria: Mateusz 1:18-25; Łukasz 1:16-56
Maria była matką Jezusa i żoną Józefa. Kiedy Jezus został poczęty z Ducha Świętego ona była dziewicą.
Odkrywszy, że Maria jest w ciąży Józef poczuł się oszukany. Postanowił ją potajemnie opuścić, bo powstała sytuacja ściągała na niego hańbę. Jednak anioł powiedział mu co naprawdę zaszło. Wtedy Józef wziął Marię za żonę i nie obcował z nią fizycznie dotąd aż nie urodziła Jezusa.
Okres ciąży Maria spędziła ze swą kuzynką Elżbietą matką Jana Chrzciciela (Łukasz 1:39-56). Maria nie pozostała dziewicą do końca życia, ponieważ później urodziła innych synów i córki (Mateusz 13:55-56).
W czasie kiedy umierał Jezus, Maria była już wdową. Będąc na krzyżu, Jezus powierzył ją pod opiekę swemu apostołowi Janowi (Jan 19:25-27).
Rodowód Jezusa w ewangelii Łukasza
Zapis tego rodowodu znajdujemy w Łukasza 3:23-38. Łukasz był lekarzem. Uważnie badał życie Jezusa i jest autorem jednej z ewangelii oraz Dziejów Apostolskich (Kolosan 4:14; Łukasz 1:1-4; Dzieje Ap. 1:1).
Adresaci ewangelii Łukasza
Pierwotnymi czytelnikami Łukasza byli chrześcijanie greckiej narodowości. Mateusz kierował swą ewangelię do Żydów, Łukasz do Greków.
Genealogia stworzona przez Mateusza podkreślała prawo Jezusa do tronu króla Dawida. Ponieważ czytelnicy Łukasza byli mniej zainteresowani wypełnieniem się proroctw dotyczących Żydów, napisany przez niego rodowód skupiał się na boskim pochodzeniu Jezusa. Nie kładzie się tu nacisku na fakt, iż Jezus był potomkiem Dawida.
Przyczyny różnic
Różnice pomiędzy obiema genealogiami polegają głównie na tym, że Mateusz wymieniał przodków Józefa, a Łukasz przodków Marii.
Unikalne umieszczenie genealogii w tekście
Genealogię Łukasz umieścił tuż za opisem chrztu Jezusa. Kiedy Chrystus został ochrzczony, Bóg powiedział: "Oto syn mój umiłowany". Zaraz po wzmiance o tym wydarzeniu, jakby chcąc uwiarygodnić słowa Boga, Łukasz umieszcza w tekście swej ewangelii rodowód Jezusa.
Zachęta dla chrześcijan greckiej narodowości
Punktem kulminacyjnym rodowodu było wykazanie, że Jezus był "synem Adama, który był Boży" (Łukasz 3:38). W ten sposób została podkreślona ludzka natura Jezusa oraz równość wszystkich chrześcijan bez względu na etniczne pochodzenie.
Chrześcijanie narodowości żydowskiej początkowo uważali wierzących pochodzenia greckiego za niższą klasę ludzi (Dzieje Apost. 15:1-31; Galacjan 2:11-16). Genealogia spisana przez Łukasza podkreśla fakt, że Jezus jest synem Boga. Słowa mówiące, że wszyscy ludzie stworzeni są na Boży obraz (I Mojż. 1:26-27) dla wierzących Greków mogły być duchowym wsparciem i zachętą.
Domniemane rozbieżności
Wszelka dyskusja na temat genealogii byłaby niekompletna bez poruszenia kwestii rzekomych rozbieżności jakie między nimi istnieją. Oto najczęstsze ze stawianych zarzutów:
Jeśli Mateusz podawał, że od Abrahama do Jezusa żyły 42 kolejne pokolenia, to dlaczego w pisanej przez niego genealogii pojawia się ich tylko 40?
Jest to dość rozpowszechnione zastrzeżenie, które lektura Mateusza 1:17 wydaje się potwierdzać. Jednak uważna analiza tekstu pokazuje, że Mateusz podzielił ją na trzy okresy historyczne po czternaście pokoleń każdy. Powtórzone są dwa imiona . Imię Dawida powtórzone jest dlatego, że żył na przełomie okresu pierwszego i drugiego.
Istnieje opinia, że imię Jechoniasza zostało powtórzone z powodu błędu w tłumaczeniu. Imię jego ojca - Jojakima - było na tyle podobne, że mogło temu sprzyjać. Imiona te mają w języku hebrajskim podobną pisownię. Teza ta jest wiarygodna, ponieważ niektóre starożytne manuskrypty zawierają oba z tych imion.
2. Genealogia spisana przez Mateusza nie zawsze jest zgodna z genealogiami Starego Testamentu, które wskazują na pominięcie przez ewangelistę niektórych imion (czyli pokoleń). Stworzony przez niego rodowód został umyślnie skrócony. Być może służyło to zwiększeniu możliwości zapamiętania zawartych w nim informacji. Autorzy niektórych ksiąg Starego Testamentu również skracali swoje genealogiczne zapisy, dlatego taka praktyka u Mateusza miała precedens już przedtem (porównaj Ezdrasza 7:32 z I Kronik 6:7-10).
3. Porównanie wskazuje, że w swych genealogiach Mateusz i Łukasz nie zawsze umieszczali te same imiona. Jeśli te rodowody nie są ze sobą całkowicie zgodne, to znaczy, że jeden lub nawet oba z nich obarczone są błędem.
Mateusz i Łukasz przedstawili drzewa genealogiczne dwóch różnych rodów. Mateusz zaprezentował wykaz przodków Józefa, który w świetle ludzkiego prawa był ojcem Jezusa. Łukasz wymienił imiona przodków Marii, biologicznej matki Chrystusa. Obecność w jednym rodowodzie pewnych imion i jednoczesny ich brak w drugim jest czymś naturalnym, gdyż obaj autorzy opisywali genealogię dwóch różnych rodzin.
4. Łukasz twierdził, że Józef był synem Helego, podczas gdy Mateusz utrzymywał, że synem Jakuba. Talmud Jerozolimski podaje, że Józef był zięciem Helego a synem Jakuba. W I wieku n.e. był zwyczaj nazywania synem również zięcia. Z tego to względu twierdzenie Łukasza ujmowane w kontekście kulturowym Izraela tamtych czasów jest całkiem poprawne.
Józef w rodowodzie Chrystusa
Mateusz I Łukasz wskazują, że Józef był ojcem Jezusa tylko w sensie prawnym. Jezus został poczęty w sposób nadnaturalny w łonie Marii poprzez Ducha Świętego. Józef był uznawany za ojca Jezusa z racji swych więzów małżeńskich z Marią. Ponieważ Jezus urodził się w rodzinie Józefa, to był jego prawnym spadkobiercą. Przez Józefa otrzymał prawo do tronu Dawida.
Mino, że Jezus był potomkiem Józefa w sensie prawnym, to nie był nim w sensie biologicznym. Rodowód napisany przez Łukasza wspomina, że Jezus był "jak mniemano synem Józefa, syna Helego" (Łukasz 3:23). Wielu błędnie uważało, że Józef był rzeczywistym ojcem Jezusa (Mateusz 13:55).
Kto był ojcem Józefa?
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że Mateusz i Łukasz mieli odmienne zdanie w kwestii tego kim był Józef. Mateusz stwierdza, że był on synem Jakuba, podczas gdy Łukasz pisze, iż synem Helego. Na szczęście pewne nieoczekiwane źródło pomogło teologom wyjaśnić tę sprzeczność.
Talmud Jerozolimski wskazuje, że Maria była córką Helego (Hagiga, Księga 77:4). Józef był jego zięciem. Łukasz słusznie mógł nazwać Józefa "synem Helego", gdyż odpowiadało to hebrajskiemu stosowaniu słowa "syn". Ponadto mianowanie zięcia synem miało swój precedens w innych żydowskich genealogiach. Należy zatem przyjąć, że Józef był synem Jakuba i zięciem Helego.
Przekleństwo Jojakima
Niecodzienna klątwa opisana w Jeremiasza 36:1-32 rzuca nowe światło na urodzenie Jezusa przez dziewicę.
Jojakim był królem Izraela. Rozgniewał Boga spaleniem zwoju autorstwa proroka Jeremiasza. Bóg przeklął Jojakima deklarując, że nigdy nie dopuści do władzy jego dzieci (Jeremiasza 36:29-31). Mimo, że król miał potomstwo, Biblia wskazuje, że żadne z nich nigdy nie rządziło krajem.
Problem
Józef z Nazaretu był jednym z potomków Jojakima (poprzez Jechoniasza). Potomstwo Józefa nie miało prawa do tronu Dawida z powodu klątwy. To prawo miał jednak Jezus (Łuk. 1:32; Dzieje Apost. 2:30; Hebr. 12:2). Jeśli Jezus byłby potomkiem Józefa, to Jego prawo do tronu stałoby w sprzeczności z zastosowanym przez Boga przekleństwem.
Poza tym Bóg obiecał Dawidowi, że jeden z jego potomków odziedziczy po nim tron na całą wieczność (II Samuel. 7:12-13). Jak widać Józef został pozbawiony możliwości bycia biologicznym ojcem przyszłego króla Izraela.
W sposób naturalny nie można było spełnić zarówno wymagań wynikających z przekleństwa jak i z Bożej obietnicy. Jeden człowiek musiał być zarówno dziedzicem jak i potomkiem Dawida, nie będąc jednocześnie biologicznym potomkiem Jojakima. Ten problem wymagał boskiego rozwiązania.
Boże rozwiązanie
Bóg poradził sobie z tym, co wydawało się niemożliwe. Józef był potomkiem Jojakima (poprzez Salomona), ale Maria nie. Ona była potomkiem Natana, jednego z synów Dawida (Łuk. 3;31). Boża obietnica dana Dawidowi mogła zostać spełniona, ponieważ to Maria stała się biologicznym rodzicem Jezusa. Urodzenie Bożego pomazańca przez dziewicę było sposobem na nie dziedziczenie przez Jezusa skutków klątwy nałożonej na Jojakima. Władza królewska była dziedzicznym prawem. Poprzez Józefa, Jezus odziedziczył prawo do królewskiego tronu Dawida, ale uniknął przekleństwa Jojakima, gdyż Józef nie był Jego biologicznym ojcem. W ten sposób cud urodzenia dziecka przez dziewicę wypełniło Bożą wolę w dwojaki sposób. Po pierwsze, dało ono Jezusowi prawny tytuł do tronu Dawida. Po drugie, utrzymało w mocy przekleństwo nałożone na Jojakima.
Uwagi końcowe
"Gdy wybierałem się do Macedonii, prosiłem cię, żebyś pozostał w Efezie i pewnym ludziom przykazał, aby nie nauczali inaczej niż my. I nie zajmowali się baśniami i nie kończącymi się rodowodami, które przeważnie wywołują spory, a nie służą dziełu zbawienia Bożego, które jest z wiary" - apostoł Paweł do Tymoteusza (I Tym. 1:3-4).
Rada udzielona przez Pawła
Paweł dał Tymoteuszowi stanowczą radę. Różnice pomiędzy genealogiami rodzą wiele pytań, a poza Biblią nie zachowały się inne dokumenty mogące pomóc w ich jednoznacznym usystematyzowaniu.
Niniejszy artykuł nie proponuje oddawania się spekulacjom na temat genealogii, lecz skupia się na przedstawieniu prawd najbardziej wiarygodnych.
Reakcja Żydów I wieku
Wielu Żydów z I wieku n.e. było wykształconymi i zdeklarowanymi przeciwnikami chrześcijaństwa. W przeciwieństwie do współczesnych badaczy mieli dostęp do oryginalnych żydowskich rodowodów. Jeśli te genealogie byłyby niepoprawne, to Żydzi żyjący w I wieku n.e. bardzo chętnie by to wyciągnęli na światło dzienne. Tak się jednak nie stało. Zatem śmiało można się pokusić o wniosek, że ich milczenie jest świadectwem rzetelności zapisów zawartych w ewangeliach.
oryginał : Genealogy of Jesus Christ