Metody pedagogiczne.

Metoda badawcza (wg Tomaszewskiego metoda naukowa) jest to sposób dochodzenia do twierdzeń uzasadnionych sprawdzonych, a więc zespół czynności, które należy wykonać i procesów, które muszą się odbyć, aby można było uzyskać uzasadnione i sprawdzone twierdzenie o badanych faktach.

Metody badawcze są to sposoby zaplanowania i realizowania procesu badawczego w którym techniki badawcze stanowią bardzo ważny ale nie jedyny składnik.

Technika badawcza są to sposoby zbierania materiału oparte na starannie dobranych dyrektywach weryfikowanych w badaniach różnych nauk społecznych i dzięki temu posiadających walor użyteczności międzydyscyplinarny.

Wyróżniamy trzy podstawowe metody badań:

1. metoda indywidualnych przypadków, obejmuje techniki: wywiad środowiskowy, obserwacja oraz analiza dokumentów,

2. monografii instytucji, obejmuje techniki: analiza dokumentów i obserwacja uczestniczących,

3. sondaż diagnostyczny, obejmuje techniki: wywiad kwestionariuszowy, ankieta, obserwacja, analiza dokumentów i techniki socjometryczne.

Metoda indywidualnych przypadków (Mery Richmond) - celem stosowania takiej metody jest dążenie do wyprowadzania wspólnie z daną jednostką możliwie optymalnych dla niej warunków rozwojowych oraz organizowanie korzystnych oddziaływań środowiska społecznego.

Celem jest poznanie i ocena rozwoju jednostki, bądź też ocena poziomu tego rozwoju i podjęcie odpowiedniego działania, by mogła dalej rozwijać się lub zastosować działania naprawcze. Chodzi tu o bezpośredni kontakt badającego z badanym oparty na pełnej akceptacji jednostki badanej, elastyczność podczas badania, by można było weryfikować plan postępowania badacza.

Sondaż diagnostyczny - jego przedmiotem są poglądy badanych, opinie, motywy, zjawiska społeczne, zjawiska masowe,. Metoda ta pozwala określić *zasięg danego zjawiska, *poziom, intensywność tego zjawiska, *ocenę (oceniamy na jakim poziomie), *wniosek (co zrobić by utrzymać dany stan).

Typy badań sondażowych:

1. jednorazowe na próbie nieważnej - wybiera się co n-tą osobę z danego zbioru. W ten sposób można poznać rozkład interesujących nas cech w badanej zbiorowości.

2. jednorazowe na próbie ważonej - chodzi o świadome nadreprezentowanie grup pewnej zbiorowości.

3. na tzw. próbach kontrastowych czyli próbach porównawczych

4. tzw. badania powtarzane - ważne z pkt. Widzenia wartości pedagogicznej, bo gdy opis powtórzy się w innym odcinku czasowym i porówna z innym w odcinku czasowym to otrzymamy dynamiczną analizę badanego zjawiska (badamy uczniów I kl. LO, czyli co roku badamy innych uczniów, bo co roku są inne pierwsze kl.). Typy:

1. badanie trendów (jeśli badanie powtarzamy z nową grupą respondentów czyli stosujemy te same wskaźniki na innej grupie),

2. badania panelowe - przeprowadza się badania w dwóch lub trzech nawrotach z tą samą liczbą ludzi.

Wady sondażu:

- nie można dotrzeć do wszystkich osób które pragniemy zbadać,

- mogą być błędnie konstruowane techniki, tj. wywiad czy analiza.

Monografia instytucji - przedmiotem badania jest instytucja lub też fakt czy zagadnienie w ramach funkcjonowania tej instytucji.

Instytucje (wg Szczepańskiego) to :

• grupa ludzi wykonująca określone funkcje społeczne na rzecz zbiorowości,

• formy organizacyjne zespołu czynności wykonywanych przez niektórych członków grupy w imieniu całej grupy,

• zespół urządzeń i środków, które pozwalają upoważnionym jednostkom na wykonanie publicznych funkcji mających na celu zaspokajanie potrzeb,

• społeczne role wypełniane przez jednostki.

Zakres badań monograficznych ogranicza się do organizacji charakteryzujących się wyraźnie trwałą formą opartą na prawie pisanym lub zwyczajowym, placówkach pracy wychowawczej i zrzeszeniach.

Zalety monografii instytucji:

1. pogłębianie wyników badań struktury społecznej i systemu wychowawczego,

2. możliwość porównywania wybranego zagadnienia w różnych związkach czasowych lub przestrzennych danej placówki,

3. możliwość powtarzania wybranych faktów czy zjawisk przeprowadzonych w podobnych sytuacjach i warunkach danego rodzaju instytucji.

Wady:

1. subiektywizm,

2. pseudo uogólnienie - związane z brakiem dostatecznej wiedzy o np. zwyczajach w instytucji,

3. opisowość - poprzestaje się na opisie i nie ma wniosków co dalej.

Techniki badawcze

Wywiad środowiskowy - wg Radlińskiej obejmuje wszelkie sposoby poznania sytuacji społecznej osób, grup na tle ich środowisk. O przydatności wywiadu jako źródła wiadomości decyduje stopień prawidłowości i szczerości wypowiedzi, np. świadoma chęć wprowadzenia w błąd, brak pamięci, wadliwe formułowanie pytań, brak atmosfery wzajemnego zaufania.

Zasady konstruowania kwestionariusza wywiadu.

1. konstrukcję należy poprzedzić szczegółową analizą problemu.

2. ustalenie koncepcji budowy kwestionariusza w zależności od problematyki i charakterystyki osób badanych.

3. pytania w kwestionariuszu muszą być dostosowane do osoby badanej, żeby je zrozumiała.

4. trzeba określić stopień szczegółowości pytań

Trzy warunki prawidłowo przeprowadzonego wywiadu:

1. zgodność rozmowy z pytaniami zawartymi w kwestionariuszu

2. obserwacja uzupełniająca wiadomości

3. postawa wychowawcza badającego

Ankieta - to technika, która polega na wypełnianiu kwestionariusza przez respondenta. Wyróżniamy a. anonimową, imienną, pocztową, prasową, środowiskową (najbardziej pedagogiczna). Zaletą ankiet jest to, że jest mało czasochłonna i tania. Wadą są błędnie sformułowane pytania oraz to, że nie ma 100% gwarancji zwrotu ankiet.

Warunki dobrej obserwacji:

1. obiektywna

2. adekwatna

3. wyczerpująca

4. wnikliwa - równoczesne obserwowanie zjawisk czy elementów które mogą być ze sobą powiązane.

Typy obserwacji uczestniczących:

1. gdy badacz staje się uczestnikiem danej grupy

2. uczestnik danej grupy przyjmuje na siebie rolę obserwatora.

Zalety obserwacji uczestniczącej:

• znika stosunek obcości do obserwatora

• obserwator poprzez aktywne uczestnictwo w danej grupie może przysporzyć sobie w danej grupie elementy osobowościowe danej grupy

• łatwiejsze przeprowadzenie i zebranie dokumentacji

Wady:

• zajmując określony szczebel w hierarchii grupy może modyfikować członków jej grupy,

• obserwator często przyswaja sobie istniejące w grupie stereotypy przez co może nie dostrzegać odmienności zachowań członków grupy obserwowanej.

• Obserwator jako uczestnik grupy zaangażowany emocjonalnie

• Niebezpieczeństwo konformizmu i korzystnego przedstawiania grupy pod wpływem nacisków wewnętrznych.

Techniki socjometryczne

Przedmiotem badań są wzajemne oceny i stosunki między jednostkami w grupie. Informacji dostarczają wyłącznie członkowie danej grupy, np. technika : zgadnij kto?, zaszeregowanie rangowe, skala oszacowań, plebiscyt życzliwości i niechęci (Korczak), technika moreno.

---