Data: 16/11/2009

Klasa: II

Temat zajęć: Jesienne wędrówki ptaków.

Temat bloku: Przygotowania do zimy.

Cele poznawcze:

- Wdrażanie do uważnego obserwowania zmian zachodzących w przyrodzie,

- Kształtowanie właściwych postaw wobec otaczającej nas przyrody zimą,

- Zapoznanie z ptakami odlatującymi na zimę (bocian, jaskółka, dudek, skowronek, kukułka) i zimującymi (sikorka, sroka, sójka, wrona, kruk, gil) w Polsce,

- Kształtowanie umiejętności opieki nad ptakami zimą,

Cele kształcące:

- Doskonalenie słuchania ze zrozumieniem,

- Doskonalenie czytania ze zrozumieniem,

- Kształtowanie właściwej pisowni ortograficznej nazw ptaków,

- Doskonalenie odpowiedzi na konkretne pytanie,

- Kształtowanie zasad higieny podczas dokarmiania ptaków,

Cele wychowawcze:

- Doskonalenie pracy w grupach,

- Kształtowanie wrażliwości na muzykę i na przyrodę,

Metody:

- Słowna,

- Oglądowa,

- Zajęć praktycznych,

Środki dydaktyczne:

- Wiersz „Sójka” Jana Brzechwy,

- Opisy zwyczajów ptaków,

- Zagadki o ptakach,

- Obrazki ptaków (bociana, jaskółki, dudka, skowronka, sójki, kukułki, sikorki, sroki, wrony, kruka i gila),

- Nazwy ptaków,

- Duży szablon domu, walizki,

- Karty pracy,

- Informacje o prawidłowym żywieniu ptaków,

- Nagranie z ptasim śpiewem,

- Pokaz slajdów o ptakach zimą,

PRZEBIEG LEKCJI

UWAGI

Przywitanie, organizacja klasy, rozdanie plakietek z imionami - uczniowie podchodzą rzędami do tablicy po swoje wizytówki. Kolory wizytówek są zarazem podziałem na grupy i funkcje w nich - sekretarz, przewodniczący, porządkowy i dyktujący. 2. Pogadanka o ptakach: - Jakie znacie ptaki? - Czy macie jakieś ptaki w domu? - Jakie ptaki możemy spotkać podczas spaceru w parku lub w lesie?; 3. Wiersz „Sójka” Jana Brzechwy - nauczycielki czytają wiersz z podziałem na role - zał.1; 4. Rozmowa o wierszu: - Kto jest głównym bohaterem? - Gdzie wybierała się sójka? - W jakich miastach była? - Dlaczego nie odleciała? - Czy widział ktoś sójkę? - Jak ona wygląda? - Potraficie ją wskazać na obrazku? (Na tablicy przypięte są obrazki ptaków i kartki z ich nazwami - dopasowanie obrazka do nazwy). Krótkie opowiadanie o sójce - zał.2; 5. Nauczycielka czyta zagadkę lub opis ptaka. Uczniowie zgadują który to jest ptak, dopasowują odpowiedni obrazek i podpis) - zał.2; Na końcu opisu niektórych ptaków uczniowie posłuchają ich śpiewu. 6. Podział na ptaki odlatujące do ciepłych krajów i zimujące w Polsce. Na tablicy przypięty szablon domu i walizki. Rozmowa z uczniami - które ptaki zostają, a które odlatują oraz przypięcie odpowiedniego napisu w odpowiednim szablonie. (Bocian, jaskółka, dudek, skowronek i kukułka - odlatują, sójka, sroka, wrona, kruk, sikorka, gil - zostają). Uczniowie dostają też karty pracy z podobnymi rysunkami i uzupełniają podpisy ptaków - zał.3; 7. Ustalanie menu ptaków - podział dzieci na 6 grup, każda z nich dostaje informacje o prawidłowym karmieniu ptaków zimą i opracowuje jadłospis dla danego ptaka (sójki, sikorki, sroki, wrony, kruka i gila) - zał.4. Praca w grupach jest odmierzana czasomierzem. 8. O czym należy pamiętać podczas dokarmiania ptaków? - pogadanka, zał.5; 9. „Ptasi koncert” - słuchanie ptasiego śpiewu oraz oglądanie pokazu slajdów o ptakach zimą;

Załączniki:

Zał. 1

„Sójka” Jan Brzechwa

Wybiera się sójka za morze,

Ale wybrać się nie może.

"Trudno jest się rozstać z krajem,

A ja właśnie się rozstaję."

Poleciała więc na kresy

Pozałatwiać interesy.

Odwiedziła najpierw Szczecin,

Bo tam miała dwoje dzieci,

W Kielcach była dwa tygodnie,

Żeby wyspać się wygodnie,

Jedną noc spędziła w Gdyni

U znajomej gospodyni,

Wpadła także do Pułtuska,

Żeby w Narwi się popluskać,

A z Pułtuska do Torunia,

Gdzie mieszkała jej ciotunia.

Po ciotuni jeszcze sójka

Odwiedziła w Gnieźnie wujka,

Potem matkę, ojca, syna

I kuzyna z Krotoszyna.

Pożegnała się z rodziną,

A tymczasem rok upłynął.

Znów wybiera się za morze,

Ale wybrać się nie może.

Myśli sobie: "Nie zaszkodzi

Po zakupy wpaść do Łodzi."

Kupowała w Łodzi jaja,

Targowała się do maja,

Poleciała do Pabianic,

Dała dziesięć groszy za nic,

A że już nie miała więcej,

Więc siedziała pięć miesięcy.

"Teraz - rzekła - czas za morze!"

Ale wybrać się nie może.

Posiedziała w Częstochowie,

W Jędrzejowie

i w Miechowie,

Odwiedziła Katowice [Mysłowice],

Cieszyn, Trzyniec, Wadowice,

Potem jeszcze z lotu ptaka

Obejrzała miasto Kraka:

Wawel, Kopiec, Sukiennice,

Piękne place i ulice.

"Jeszcze wpadnę do Rogowa,

Wtedy będę już gotowa.

"Przesiedziała tam do września,

Bo ją prosił o to chrześniak.

Odwiedziła w Gdańsku stryja,

A tu trzeci rok już mija.

Znów wybiera się za morze,

Ale wybrać się nie może.

"Trzeba lecieć do Warszawy,

Pozałatwiać wszystkie sprawy,

Paszport, wizy i dewizy,

Kupić kufry i walizy.

"Poleciała, lecz pod Grójcem

Znów się żal zrobiło sójce.

"Nic nie stracę, gdy w Warszawie

Dłużej dzień czy dwa zabawię.

" Zabawiła tydzień cały,

Miesiąc, kwartał, trzy kwartały,

Gdy już rok przebyła w mieście,

Pomyślała sobie wreszcie:

"Kto chce zwiedzać obce kraje,

Niechaj zwiedza. Ja - zostaję."

Zał. 2

• SÓJKA - Ma upierzenie rdzawobrunatne. Na skrzydłach ma niebiesko czarno - białe „lusterka”. Ciemny, długi ogon, nastroszone piórka na czubku głowy. Sójki są „leśnymi strażnikami, gdyż w razie najmniejszego zagrożenia natychmiast podnoszą alarm. Znane są także z nieładnego zwyczaju plądrowania gniazd innych ptaków.

• BOCIAN - jest dużym ptakiem o biało - czarnym upierzeniu. Ma długie czerwone nogi i długi, prosty również czerwony dziób. Występuje na bagnach, łąkach, polach uprawnych i blisko osiedli ludzkich. Jego pożywieniem są owady, ryby, drobne gryzonie i gady. Pod koniec sierpnia przed odlotem bociany zbierają się na łąkach w stada, które nazywamy bocianimi sejmami.

• JASKÓŁKA - zagadka: Pod dachem ma gniazdo z gliny, na niebie kręci kółka. Jej przysmak to są muchy. Cóż to za zwierzę? (jaskółka);

Nieduży ptak o długich, wąskich czarno - białych skrzydłach i ogonku w kształcie widełek. Czarny wierzch ciała i biały spód. Ptak niezwykle ruchliwy. W ciepłe dni lata wysoko, chwytając w locie owady. W pochmurne chłodne dni lata nisko i wolno nad ziemią. Mówi się, że w ten sposób "zapowiada deszcz" .

• DUDEK - Na głowie ma szeroki, duży czub, który rozkłada lub składa w zależności od humoru. Skrzydła i ogon są biało-czarne, a reszta upierzenia pomarańczowa. Dziób zakrzywiony do dołu. Występuje na polach i łąkach.
  Nazwę zawdzięcza odgłosowi jaki wydaje "udu- dud";

• SKOWRONEK - zagadka: Rano nas budzi swym głosem jak dzwonek,
  Ten mały, szary ptak to ... (skowronek)

Melodyjny głos jest znakiem rozpoznawczym tego ptaka. Mówi się o nim, że jest zwiastunem wiosny.

• KUKUŁKA - Upierzenie ma zazwyczaj szare, spód w białe pręgi Występuje na terenach z wysokimi drzewami, na brzegach lasów, w parkach i sadach. Nie buduje gniazd. Jaja składa w gniazdach innych ptaków. Ptak ten podrzuca swoje jaja do gniazd innych ptaków. Po wylęgnięciu pisklę kukułki wyrzuca z gniazda jaja i pisklęta gospodarza. Rodzice wyrzuconych piskląt z oddaniem karmią znacznie większego od siebie podrzutka. Jest właścicielką jednego z najbardziej znanych ptasich głosów. Swojemu głosowi zawdzięcza swoją nazwę nie tylko w języku polskim.
  

• SIKORKA - Ma żółty brzuszek, przedzielony czarną pręgą i białe "policzki" w ciemnych obwódkach.
  Zamieszkuje ogrody, sady, parki, lasy głównie liściaste. Jest wspaniałą gimnastyczką - łatwo radzi sobie z pożywieniem zawieszonym na sznurku. Jest ptakiem bardzo bystrym i błyskawicznie się uczy. Znane były przypadki przekłuwania przez nią dziobem aluminiowych kapsli na butelkach z mlekiem i wyjadania śmietany.

• SROKA - Ma czarno-białe upierzenie, krótkie skrzydła i bardzo długi ogon - mieniący się tęczowym połyskiem. Występuje w polach, ogrodach, wąwozach i parkach. Mówi się o niej, że lubi kraść błyskotki. Nasze sroki tak, jak i wrony, odlatują na zimę na południe, a do nas przylatują sroki z północy.

• WRONA - Jest trochę większa od gołębia. Jej grzbiet i brzuch są szare, a głowa, skrzydła i ogon czarne.
  Występuje w lasach i dużych parkach. Ma gniazda na wysokich drzewach.
  Jej głos to głośne krakanie, ale przy gnieździe potrafi wydawać ciche dźwięki.

• KRUK - Jest dużym ptakiem o czarnym upierzeniu. Ma ciemny, potężny, mocny dziób, a pod nim "brodę" z dłuższych piór. Występuje w lasach, w górach, na skalistych wybrzeżach morskich. Buduje gniazda na drzewach, a w górach - na skałach (buduje gniazda z patyków, wylepia ziemią, wyściela suchą trawą, mchem i sierścią). Jest to jeden z najmądrzejszych ptaków.

• GIL - zagadka: Brzuszek pękaty, fraczek czerwony.

Przyleciał do nas z północnej strony.

Na ostach przysiada, nasiona wyjada.

Nieco większy od wróbla. Samiec ma policzek, przód szyi i pierś jaskrawoczerwone, grzbiet niebieski, a skrzydła, ogon i "czapa" na głowie - czarne. Dziób krótki, gruby. Samica natomiast jest brązowo - szara. Gil jest ptakiem, który w Polsce gniazduje niezbyt licznie. Dopiero jesienią pojawiają się gile przelotne z północy i wschodu, i do kwietnia w lasach, parkach i ogrodach jest ich bardzo dużo.

Zał.3

Zał.4

CZYM KARMIĆ PTAKI?

Karma, jaką możemy sypać do karmnika, to np.:
- mieszanka nasion: słonecznika, dyni, ogórka, maku, prosa, pszenicy, owsa, nasiona lnu, rzepaku, konopi, ogórka, a także owoce bzu lub róży. Prawdziwym przysmakiem są rozgniecione orzechy włoskie - powinna przyciągnąć drobne ptaki, takie jak sikorki, gile, wróble, sójki,
- owoce: jarzębina, czarny bez, kalina, aronia, głóg, róża, jałowiec - dla jemiołuszek, kosów, dzięciołów, wróbli, gili,
- tłuszcz (niesolony!), np. słonina - dla sikorek. Kawałki słoniny można też wywiesić na druciku, żeby ptaki mogły je "skubać". W tłuszcz można też zatopić ziarna słonecznika, konopi, rzodkiewki, dyni, prosa. Taką mieszankę wkłada się do siateczki i zawiesza. Oprócz sikorek chętnie zjedzą ją też sójki oraz inne ptaki,

- połówki lub całe jabłka, gruszki, gotowana kukurydza, banany, owoce cytrusowe lub rodzynki są przysmakiem kosów i gili

- świeże kawałki chleba, bułki, płatki zbożowe, twaróg, pokruszony żółty ser, makaron, kasze, ryż, skwarki, resztki mięsa, warzywa - dla dużych ptaków (np. kruków, wron, srok, kawek, gołębi, gawronów).

Ptakom wodnym najlepiej podawać surowe lub gotowane (bez soli!) warzywa, a także takie produkty jak ziarna, kasze, płatki owsiane.

Nie zapominajmy o wodzie! Szczególnie przy mroźnej pogodzie ważne jest umieszczenie pojemników z wodą, którą ptaki będą pić.

Zał. 5

O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ PODCZAS DOKARMIANIA PTAKÓW?

• Ptaki dokarmiamy tylko wtedy gdy zima jest śnieżna i mroźna.

• Ptaki przyzwyczajają się do stałej dostawy pokarmu, więc jeśli już zaczynamy je dokarmiać, powinniśmy to robić regularnie przez całą zimę!

• Karmniki należy umieszczać w miejscach zacisznych i niedostępnych dla takich drapieżników jak koty.

• W karmniku należy utrzymywać czystość.

bocian

jaskółka

dudek

skowronek

kukułka

sikorka

sroka

sójka

wrona

kruk

gil

---