WYKŁAD I 05.03.2006

Rachunek kosztów - istota, zakres, miejsce w systemie informacyjnym rachunkowości

Rachunek kosztów jest elementem systemu informacyjnego rachunkowości.

Rachunkowość - to system identyfikacji, pomiaru i komunikowania informacji ekonomicznych w celu umożliwienia rozsądnego osądu i podjęcia decyzji przez użytkowników tej informacji.

Użytkownicy

Zewnętrzni Wewnętrzni

Poza podmiotem kadra kierownicza danego

generującym informacje przedsiębiorstwa

(np. potencjalni akcjonariusze,

bank, US, pracownicy, kontrahenci)

System informacyjny rachunkowości dzielimy na dwie części:

• rachunkowość finansowa

• rachunkowość zarządcza - ma na celu m.in. podejmowanie decyzji w krótkim i długim okresie, zarządzanie materiałami w przedsiębiorstwie.

Częścią wspólną rachunkowości finansowej i zarządczej jest rachunek kosztów.

Rachunek kosztów polega na gromadzeniu kosztów w celu wyceny zapasów i pomiaru wyniku finansowego w sposób jakiego wymaga rachunkowość finansowa, a także wspomaga procedury zarządzania podmiotem ( krótko i długotrwałe)

Bardzo ważną zasadą w rachunku kosztów jest zasada współmierności (czasowa i merytoryczna): koszty i przychody muszą dotyczyć tej samej ilości sprzedanych produktów.

(Stosujemy tutaj rozliczenia międzyokresowe kosztów RMK i przychody przyszłych okresów PPO)

Koszty aktywowane - wiążą się z realizacją wytworzonego produktu (np. ponieśliśmy koszty dotyczące wytworzenia danej produkcji, jednak w danym okresie nic nie sprzedaliśmy. W takim przypadku nie oznacza to, że nasz wynik finansowy jest ujemny - jest on zerowy)

Koszty dzielimy na:

• koszty dotyczące produkcji sprzedanej

• koszty dotyczące produkcji wytworzonej, ale nie sprzedanej (zapasy)

WYKŁAD II 19.03.2006

Zakres rachunku kosztów:

Składa się z 4 części:

1. Planowanie kosztów (okres roczny - budżetowanie kosztów)

2. Ewidencja i transformacja kosztów:

• zapisać koszty

• scharakteryzować koszty - ile dotyczy wyrobów gotowych, a ile dotyczy produkcji niezakończonej

3. Badanie i ocena poziomu kosztów

4. Kontrola kosztów

Cena ewidencyjna (koszt planowany) +/- odchylenia od cen ewidencyjnych = koszt rzeczywisty

Koszty w przepisach ustawy o rachunkowości to uprawdopodobnione zmniejszenie korzyści ekonomicznych w okresie sprawozdawczym o wiarygodnie określonej wartości w formie zmniejszenia wartości aktywów lub zwiększenia zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia poziomu kapitału własnego w inny sposób niż wycofanie wkładów przez właścicieli.

Koszty to także wyrażone w pieniądzu celowe zużycie składników majątku, a także elementy nie wyrażające zużycia związane ściśle z jednostka czasu.

Zużycie: środki trwałe, materiały, praca ludzka

Elementy nie wyrażające zużycia: podatki i opłaty

Kosztem nie jest:

• podatek VAT

• podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Nakłady - zużycie czynników produkcji wyrobów w jednostkach naturalnych.

Wydatki - fizyczne zmniejszenie środków pieniężnych

Koszty = Wydatki

Nie każdy wydatek jest kosztem prowadzenia działalności

Każdy koszt był, jest albo będzie wydatkiem.

KLASYFIKACJA KOSZTÓW:

1. Klasyfikacja segmentowa Rachunku Zysków i Strat

1. koszty działalności zasadniczej (podstawowej, statutowej)

2. koszty pozostałej działalności operacyjnej

3. koszty działalności finansowej

2. Rodzaj kosztów ( Układ rodzajowy kosztów)

Grupuje koszty proste, które mogą być wyodrębnione w każdym przedsiębiorstwie niezależnie od profilu prowadzonej działalności.

1. amortyzacja

2. zużycie materiałów i energii

3. wynagrodzenia (płace brutto)

4. narzuty na wynagrodzenia (ZUS)

5. usługi obce (remontowe, transportowe, łączności, czynsze)

6. podatki i opłaty

7. pozostałe koszty rodzajowe (podróże służbowe, reklama, reprezentacja, ubezpieczenia majątkowe)

3. Klasyfikacja kosztów dla potrzeb wyceny i pomiary wyniku finansowego.

Nie sprzedanej

Koszty produkcji koszty produkcji bilans

Koszty ogólnego zarządu koszty okresu RZiS

Suma kosztów wytworzenia produkcji sprzedanej + koszty okresu = koszt własny sprzedaży

WYKŁAD III 02.04.2006

Dla potrzeb rachunku kalkulacyjnego należy dokonać kalkulacji kosztów.

W rachunkowości - kalkulacja - znalezienie (ustalenie) jednostkowego kosztu wytworzenia.

Kalkulacja może być:

• ilościowa

• wartościowa: koszt jednostkowy = koszty/rozmiary produkcji

Koszty dzielimy na:

• koszty pośrednie

• koszty bezpośrednie

Koszty bezpośrednie - wszystkie koszty, które na podstawie dokumentacji źródłowej możemy przypisać jednostce produktu.

Koszty bezpośrednie:

• materiały bezpośrednie w cenie nabycia

• wynagrodzenia

• świadczenia na rzecz pracowników - ZUS, ZFŚS

• inne koszty bezpośrednie

• koszty obróbki obcej

• paliwo i energia

• zużycie narzędzi specjalnych

• koszty uruchomienia nowej produkcji

Koszty pośrednie:

• koszty wydziałowe - pośrednie powstające w wydziałach produkcyjnych (amortyzacja maszyn, energia, wynagrodzenie kierownika, narzuty)

• koszty zarządu - koszty administracyjno - gospodarcze i ogólnoprodukcyjne (utrzymanie komórek ogólnego przeznaczenia np. magazyny)

• koszty zakupu - powstałe w komórkach zaopatrzenia (opakowania, transport, cła, ubezpieczenia)

• koszty sprzedaży - koszty powstałe w komórkach zbytu

Koszty zarządu, zakupu i sprzedaży to koszty okresu.

Zależność kosztów od rozmiaru działalności:

• koszty stałe

• koszty zmienne

Koszty stałe - koszty względnie stałe (skokowo stałe) np. wynagrodzenia, czynsze

Koszty mieszane - np. telefony, energia

Koszty zmienne - mają różny charakter zmienności

Koszty zmienne proporcjonalnie

Koszty całkowite koszt jednostkowy

Koszty Koszty

Rozmiary prod. Rozmiary prod.

Koszty rosną proprocjonalnie do zmian wielkości produkcji

Koszty zmienne progresywne

Koszty całkowite koszt jednostkowy

Koszty Koszty

Rozmiary prod. Rozmiary prod.

Tempo zmiany kosztów szybsze niż tempo rozmiaru produkcji

Koszty zmienne degresywnie

Koszty Koszty

Rozmiary prod. Rozmiary prod.

Koszty rosną wolniej niż rozmiary produkcji

Koszty stałe

Koszty Koszty

Rozmiary prod. Rozmiary prod.

Koszt jednostkowy maleje wraz ze wzrostem rozmiaru produkcji

Koszty skokowo stałe

Koszty Koszty

Rozmiary prod. Rozmiary prod.

Wykorzystując stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych koszty dzielimy na:

• koszty użyteczne

• koszty nieużyteczne (puste)

Koszty stałe w warunkach zmiennego wykorzystania zdolności produkcyjnych

Koszty

Stałe B

Koszty stałe

użyteczne

koszty puste

X Q

Koszty użyteczne = (B/Q)*X

Koszty puste = (B/Q)* (Q-X)

Zadanie 1.

Założenia:

1. Koszty stałe = 50000,00 zł

2. Moce produkcyjne przedsiebiorstwa = max = 10000 szt.

3. jednostkowy koszt zmienny = 15,00 zł

4. Wykorzystanie mocy produkcyjnych:

1. 40%

2. 70%

3. 100%

5. Cena = 10,00 zł

Jaki jest wpływ wykorzystania mocy produkcyjnych na jednostkowy koszt wytworzenia?

Koszt wytworzenia	Wykorzystane moce produkcyjne
		40%	70%	100%
Ilość sztuk Jednostkowy koszt zmienny Jednostkowy koszt stały	4000 15,00 12,50	7000 15,00 7,14	10000 15,00 5,00
Jednostkowy koszt wytworzenia Cena	27,50 30,00	22,14 30,00	20,00 30,00
Zysk na 1 sztuce	2,50	7,86	10,00

jks = 50000,00 : 4000 = 12,50

jks = 50000,00 : 7000 = 7,14

jks = 50000,00 : 10000 = 5,00

4000 szt.

koszty użyteczne = 4000 * (50000,00 : 10000) = 20000,00

koszty puste = 50000,00 - 20000,00 = 30000,00 pozostałe ksozty operacyjne

7000 szt.

koszty użyteczne = 7000 * (50000,00 : 10000) = 35000,00

koszty puste = 50000,00 - 35000,00 = 15000,00

10000 szt.

koszty uzyteczne = 10000 * (50000,00 : 10000) = 50000,00

koszty puste = 50000,00 - 50000,00 = 0,00

Inny podział kosztów:

• koszty znaczące (istotne) i nieznaczące (nieistotne)

• koszty zapadłe (nieodwracalne)

• koszty utraconych korzyści

• koszty indywidualne i wspólne

• koszty kontrolowane i niekontrolowane

Systemy rachunku kosztów

Zakres rzeczowy rozliczania kosztów na produkty

Zakres rzeczowy

rozliczania Pełny rachunek Częściowy rachunek

kosztów na produkty kosztów kosztów

stopień normowania Rachunek kosztów Rachunek kosztów Rachunek kosztów

kosztów rzeczywistych normalnych standardowych

(faktycznych)

ex post ex ante

Koszt normalny to taki, którego podstawą sa koszty faktycznie poniesione w poprzednich okresach, a jego wysokośc ustalana jest na podstawie ewidencji z okresów poprzednich . Nie są kosztami planowanymi.

Koszty standardowe (apriori) - ustalane są w postaci pewnych standardów lub wzorców

Koszty normatywne - takie, które ustalane są ściśle w oparciu o normy zużycia czynników produkcji (powinny być uzasadnione procesami technologicznymi).

WYKŁAD IV 23. 04.2006

Systemy rachunku kosztów pełnych rzeczywistych

Etapy ewidencji i rozliczania kosztów:

1. Rejestracja kosztów podstawowych dokumentów pierwotnych w przekroju układu rodzajowego.

2. Rozliczenie kosztów na miejsce ich powstawania oraz wydzielenie części kosztów podlegających rozliczeniu w czasie. (należy stworzyć dokument - rozdzielnik kosztów)

Materiały Zużycie materiałów

I energii

Rozliczenie koszty zarządu

kosztów

koszty produkcji pozostałe koszty

operacyjne

koszty puste

RMK

3. Rozliczenie kosztów zakupu i kosztów międzyokresowych (RMK)

Cena zakup + koszty zakupu = cena nabycia

Wskaźnik narzutu Sp „Koszty zakupu” + Koszty zakupu bieżącego okresu

kosztów zakupu SK „Materiały” + rozchód materiałów w bież. okresie

4. Rozliczenie kosztów produkcji pomocniczej - rozliczenie polega na ustaleniu kosztów jakimi należy obciążyć odbiorców świadczeń pomocniczych

5. Rozliczenie kosztów produkcji podstawowej - koszt wytworzenia produktów obejmuje sumę kosztów bezpośrednich i uzasadnioną część kosztów pośrednich produkcji

Koszt wytworzenia produktów:

1. wyroby gotowe

2. produkcja w toku (niezakończona)

Struktura kosztu wytworzenia produktu

Koszty produkcji

Koszty bezpośrednie Koszty pośrednie

Koszty zmienne koszty stałe

Koszt wytworzenia koszty użyteczne koszty puste

produktu

WF

Kalkulacja kosztów - ogół procedur obliczeniowych zmierzających do ustalenia kwoty kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji.

Rodzaje kalkulacji:

1. Wstępna kalkulacja (przed rozpoczęciem produkcji)

1. ofertowa

2. planowa

3. normatywna (tuz przed przystąpieniem do produkcji)

4. operatywna ( w trakcie produkcji)

2. Wynikowa (sprawozdawcza) - realizowana na podstawie danych do realizacji określonego przedsięwzięcia

Metody kalkulacji to konkretne procedury obliczeniowe np. kalkulacja prosta, podziałowa, wskaźnikowa.

Etapy ewidencji i rozliczania kosztów

(Pełny rachunek kosztów rzeczywistych)

Ewidencja i rozliczanie kosztów w rachunkowości przeprowadzane jest w ściśle określonej kolejności i przebiega zgodnie z następującymi kolejno po sobie etapami:

Etap 1.	Ujęcie kosztów, na podstawie dokumentacji pierwotnej, w przekroju kosztów układu rodzajowego.
Etap 2.	Rozliczenie kosztów na miejsca ich powstania np. zaopatrzenie, produkcja pomocnicza, zarząd i ich ewidencja.
Etap 3.	Rozliczenie i ewidencja kosztów zakupu i RMK.
Etap 4.	Rozliczenie kosztów produkcji pomocniczej z uwzględnieniem wydzielenia kosztów pustych tej produkcji i obciążenie efektami rozliczenia odbiorców świadczeń.
Etap 5.	Rozliczenie kosztów produkcji podstawowej.
5a)	Rozliczenie kosztów pośrednich (wspólnych) produkcji podstawowej obejmujące wydzielenie kosztów pustych a także przyporządkowanie tych kosztów wytwarzanym w jednostce asortymentom produktów.
5b)	Rozliczenie kosztu wytworzenia produkcji podstawowej na wyroby gotowe i produkcję niezakończoną.

Etapy te mają swoje odbicie w zapisach dokonywanych w księgach rachunkowych dlatego niżej zamieszczono schemat ewidencji kosztów. Podane w nim numery operacji gospodarczych pokrywają się z etapami rozliczania kosztów.

Zaznaczyć należy, że jednostki prowadzące działalność gospodarczą mogą zrezygnować np. z ujmowania kosztów w przekroju układu rodzajowego, mogą nie wydzielać w strukturze swoich kosztów produkcji pomocniczej. W takich przypadkach liczba etapów rozliczania kosztów po prostu będzie mniejsza (brak będzie etapu 1 i 4) ale kolejność rozliczania pozostałych kosztów nie może ulec przestawieniu. Etap drugi stanie się pierwszym, trzeci drugim, a piąty trzecim.

WYKŁAD V 07.05.2006

Etapy ewidencji rozliczania kosztów

Koszty produkcji pomocniczej

Koszty produkcji podstawowej

Rachunkowość rozlicza produkcję z punktu widzenia działalności statutowej i pomocniczej.

Produkcja podstawowa - celem jest realizacja statutowych działań jednostki (wytwarzanie i sprzedaż na zewnątrz, w szczególnych przypadkach sprzedaż wewnątrz jednostki)

Produkcja pomocnicza - ma wspomagać prawidłowe funkcjonowanie działalności gospodarczej (wytwarzanie dóbr i sprzedaż w obrębie przedsiębiorstwa - sprzedaż wewnętrzna, ewentualnie zewnętrzna)

Produkcja pomocnicza - wyodrębnione w strukturze organizacyjnej podmiotu, a także jego ewidencji wydziały, które świadczą usługi na rzecz tego podmiotu. Jeśli moce przerobowe takich wydziałów są za wysokie w stosunku do potrzeb przedsiębiorstwa, usługi mga być także świadczone na zewnątrz podmiotu gospodarczego.

Komórki produkcji pomocniczej:

• wydziały transportowe

• wydziały remontowe

• wydziały produkujące lub przetwarzające energię

• ośrodki przetwarzania danych

• laboratoria

• wydziały produkujące opakowania do wyrobów własnych

• wydziały świadczące usługi bytowe (np. stołówka)

Czynniki wyodrębniania kosztów:

1. Możliwość wyodrębnienia kosztów i podporządkowania ich poszczególnym komórkom produkcji pomocniczej

2. Określenie odbiorców świadczeń wykonywanych przez komórki produkcji pomocniczej

3. Określenie rozmiarów świadczeń komórek produkcji pomocniczej i przyporządkowanie ich poszczególnym odbiorcom świadczeń.

Koszty komórek produkcji pomocniczej rejestruje się w rachunkowości na koncie „ Produkcja pomocnicza” lub „Koszty produkcji pomocniczej” z możliwością wyodrębnienia w ewidencji szczegółowej kosztów poszczególnych wydziałów.

Konto księgi głównej Ewidencja szczegółowa

Produkcja pomocnicza Prod. pomocnicza Prod. Pomocnicza

w. remontowy w. transportowy

X

X X X

X X X

X X

Księga główna

Prod. pomocnicza Prod. pomocnicza

w. remontowy w. Transportowy

X X

X X

X X

Pełne koszty danego wydziału (bezpośrednie + pośrednie)

Procedury rozliczania kosztów

Metody rozliczania kosztów

Produkcja jednorodna Produkcja różnorodna

- metoda rzeczywistego - takie same metody

kosztu wytworzenia jak przy produkcji

- metoda kosztu podstawowej

planowanego

- metoda rzeczywistego,

a częściowo umownego

kosztu wytworzenia

(mieszane)

- metoda bezpośrednia

Wybór metody zależy od powiązań pomiędzy odbiorcą a dawcą świadczeń.

Koszty wydziałowe - to koszty pośrednie produkcji podstawowej

Prod. pomocnicza - wydz. I koszty wydziałowe

X

X

X

Prod. pomocnicza - wydz. II

koszty zarządu

Kiedy brak jest sprzężeń zwrotnych pomiędzy komórkami produkcji pomocniczej stosujemy metodę rzeczywistego kosztu wytworzenia

Kiedy występują stosujemy jedną z trzech pozostałych metod.

W procesie rozliczenia kosztów rezygnujemy z wyceny świadczeń jeśli wydział świadczy na własny użytek usługi.

1. Metoda rzeczywistego kosztu wytworzenia:

1. Przy produkcji jednorodnej

2. Brak sprzężeń zwrotnych pomiędzy wydziałami

3. Procedura:

1. ustalenie kolejności rozliczenia wydziałów (jako pierwsze te, które nie są odbiorcami świadczeń produkcji pomocniczej)

2. rozliczenie kosztów każdego wydziału:

• ustalenie jednostkowego kosztu świadczenia danego wydziału

• ustalenie kosztów jakimi obciążyć poszczególnych odbiorców świadczeń

Koszt obc. poszcz. odb. = jkw * rozmiary świad. odb.

2. Metoda kosztu planowanego

1. Przy produkcji jednorodnej

2. Występują sprzężenia zwrotne pomiędzy wydziałami

3. Procedura:

1. wycena wszystkich świadczeń komórek produkcji pomocniczej w wysokości kosztu planowanego (rozmiary świadczeń * koszt planowany)

2. obliczenie odchyleń (różnica pomiędzy kosztem rzeczywistym a kosztem planowanym)

3. rozliczenie odchyleń:

• odchylenia w całości obciążają koszty zarządu

• obciążają poszczególnych odbiorców świadczeń.

Rozliczenie kosztów produkcji pomocniczej

Przykład 1.

W Spółce „WESTA” występują dwa wydziały produkcji pomocniczej: kotłownia oraz wydział transportowy. W bieżącym okresie wydziały te świadczyły usługi odpowiednio:

Kotłownia ogrzewała pomieszczenia o powierzchni:

• transport 150 m²

• wydział produkcji podstawowej 2.250 m²

• administracja 1.200 m²

Razem 3.600 m²

Wydział transportowy dokonywał przewozów na rzecz:

• zbytu (transport wyrobów gotowych) 2.940 t/km

• wydziału produkcji podstawowej 800 t/km

• administracji 380 t/km

Razem 4.120 t/km

Koszty produkcji pomocniczej poniesione w tym okresie wynoszą:

kotłownia 5.400,-

wydział transportowy 12.959,-

Polecenia:

1. Dokonać rozliczenia kosztów świadczeń wydziałów pomocniczych zgodnie z metodą rzeczywistego technicznego kosztu wytworzenia.

2. Wyniki obliczeń przedstawić na kontach.

ROZWIĄZANIE

1. Ustalenie kolejności rozliczania wydziałów produkcji pomocniczej.

W pierwszej kolejności rozliczana będzie kotłownia, ponieważ świadczyła usługi na rzecz wydziału transportowego. Jako drugi rozliczny będzie transport, ponieważ nie tylko świadczył usługi na rzecz wielu komórek przedsiębiorstwa, ale także był odbiorcą świadczeń kotłowni. Z tego też powodu, zarejestrowane w księgach rachunkowych, koszty wydziału transportowego, powinny zostać powiększone o wysokość kosztu świadczeń kotłowni na rzecz wydziału transportowego. Stąd konieczność wcześniejszego rozliczenia kotłowni.

2. Rozliczenie kosztów kotłowni.

1. Ustalenie jednostkowego rzeczywistego kosztu ogrzania m² powierzchni.

2. Ustalenie kosztów obciążających poszczególnych odbiorców świadczeń.

• transport 1,50 x 150 m² = 225,-

• wydział produkcji podstawowej 1,50 x 2.250 m² = 3.375,-

• administracja 1,50 x 1.200 m² = 1.800,-

3. Rozliczenie kosztów wydziału transportowego.

1. Ustalenie jednostkowego rzeczywistego kosztu t/km.

2. Ustalenie kosztów obciążających poszczególnych odbiorców świadczeń.

• zbyt 3,20 x 2.940 t/km = 9.408,-

• wydział produkcji podstawowej 3,20 x 800 t/km = 2.560,-

• administracja 3,20 x 380 t/km = 1.216,-

Ewidencja

Przykład 2.

W przedsiębiorstwie występują dwa wydziały produkcji pomocniczej: wydział transportowy i wydział remontowy. W ciągu bieżącego miesiąca w wydziałach tych wystąpiły następujące koszty:

wydział transportowy 16.744,-

wydział remontowy 1.300,-

Wydziały produkcji pomocniczej świadczyły usługi na rzecz:

Wydział produkcji	Jednostka	Odbiorcy świadczeń
Pomocniczej	miary	transport	w. remont.	wydział I	zarząd	sprzedaż
wydział transportowy	t/km	-	480	1.740	120	3000
wydział remontowy	r/h	90	-	960	30	720

Rozliczanie kosztów produkcji pomocniczej przeprowadzane jest co miesiąc i dokonywane według metody:

a) kosztów planowanych

b) rzeczywistego, a częściowo umownego kosztu wytworzenia

Planowane koszty wytworzenia świadczeń wydziałów pomocniczych wynoszą:

wydział transportowy - 1 t/km = 3,-

wydział remontowy - 1 r/h = 1,40

Polecenia:

1. Rozliczyć koszty produkcji pomocniczej, wiedząc że odchylenia od kosztów świadczeń wydziałów pomocniczych rozliczane są proporcjonalnie do świadczeń tej produkcji.

2. Wynik rozliczenia przedstawić na kontach.

ROZWIĄZANIE

Rozliczenie kosztów produkcji pomocniczej wg metody kosztów planowanych.

1. Wycena świadczeń wydziału transportowego w wysokości kosztu planowanego (iloczyn jednostkowego kosztu planowanego t/km i rozmiarów świadczeń wykonanych na rzecz poszczególnych odbiorców).

2. Wycena świadczeń wydziału remontowego w wysokości kosztu planowanego (iloczyn jednostkowego kosztu planowanego r/h i rozmiarów świadczeń wykonanych na rzecz poszczególnych odbiorców).

3. Ustalenie odchyleń od kosztu planowanego dla każdego z rozliczanych wydziałów produkcji pomocniczej (koszt rzeczywisty danego wydziału produkcji pomocniczej + koszt planowany świadczeń otrzymanych od innego wydziału produkcji pomocniczej - całkowity koszt planowany świadczeń danego wydziału produkcji pomocniczej).

4. Rozliczenie odchyleń na poszczególnych odbiorców świadczeń.

Treść	Produkcja pomocnicza		Koszty	Koszty	Koszty
	transport	w. remont.	wydziałowe	zarządu	sprzedaży
Poniesione koszty 1. Rozliczenie kosztów transportu (suma t/km x 3,-) 2. Rozliczenie kosztów wydziału remont. (suma rob/h x 1,40)	16.744,- - 16.020,- + 126,-	1.300,- + 1.440,- - 2.520,-	5.220,- 1.344,-	360,- 42,-	9.000,- 1.008,-
Odchylenia	+ 850,-	+ 220,-
3. Rozliczenie odchyleń od kosz- tów transportu 4. Rozliczenie odchyleń od kosz- tów wydz. remont.	- 850,-	- 220,-	304,32 123,51	20,98 3,85	524,70 92,64
Koszty po rozliczeniu produkcji pomocniczej	-	-	6991,83	426,83	10.625,34

Rozliczenie odchyleń od kosztów planowanych transportu

Wskaźnik odch. =

Odchylenia obciążające:

• koszty wydziałowe 5,83% x 5.220,- = 304,32

• koszty zarządu 5,83% x 360,- = 20,98

• koszty sprzedaży 5,83% x 9.000,- = 524,70

Razem 850,-

Rozliczenie odchyleń od kosztów planowanych wydziału remontowego

Wskaźnik odch. =

Odchylenia obciążające:

• koszty wydziałowe 9,19% x 1.344,- = 123,51

• koszty zarządu 9,19% x 42,- = 3,85

• koszty sprzedaży 9,19% x 1.008,- = 92,64

Razem 220,-

Ewidencja




Rozliczenie kosztów produkcji pomocniczej według metody rzeczywistego, a częściowo umownego kosztu wytworzenia.

1. Eliminacja z rozliczeń sprzężenia zwrotnego.

1. Wycena świadczeń wzajemnych pomiędzy wydziałami produkcji pomocniczej w wysokości kosztu planowanego.

2. Rozliczenie świadczeń jednego z wydziałów produkcji pomocniczej na rzecz drugiego wydziału produkcji pomocniczej po koszcie planowanym. W omawianym przykładzie świadczenia wydziału remontowego na rzecz transportu rozliczane są w pierwszej kolejności (a nie odwrotnie) ze względu na niższy poziom kosztów (mniejszy margines błędu).

2. Rozliczenie kosztów produkcji pomocniczej zgodnie z założeniami przyjętymi w metodzie rzeczywistego kosztu wytworzenia.

Treść	Produkcja pomocnicza		Koszty	Koszty	Koszty
	transport	w. remont.	wydziałowe	zarządu	sprzedaży
Poniesione koszty 1. Rozliczenie świadczeń wydziału remontowego na rzecz transportu po koszcie planowanym (90rob/h x 1,40 = 126,-) 2. Rozliczenie kosztów transportu (16.870,- : 5340 t/km = 3,1592) 3. Rozliczenie kosztów wydziału remontowego (2690,40 : 1710 rob/h =1,5733)	16.744,- + 126,- - 16.870,-	1.300,- - 126,- 1.516,40 - 2.690,40	5.496,97 1.510,40	379,10 47,20	9.477,53 1.132,80
Koszty po rozliczeniu produkcji pomocniczej	-	-	7.007,37	426,30	10.610,33

Ewidencja












































Rozliczenie kosztów produkcji pomocniczej zgodnie z założeniami metody bezpośredniej.

1. Rezygnacja z wyceny świadczeń pomiędzy komórkami produkcji pomocniczej.

Świadczenia wzajemne pomiędzy komórkami produkcji pomocniczej nie są brane pod uwagę, a koszty poszczególnych wydziałów rozliczane są wyłącznie na odbiorców z poza produkcji pomocniczej.

2. Rozliczenie kosztów produkcji pomocniczej zgodnie z założeniami przyjętymi w metodzie rzeczywistego kosztu wytworzenia.

Treść	Produkcja pomocnicza		Wydział pr.	Zarząd	Sprzedaż
	transport	w. remont.	podstawowej
Poniesione koszty 1. Rozliczenie kosztów transportu (16.744,- : 4860 t/km = 3,4453) 2. Rozliczenie kosztów wydziału remontowego (1.300,- : 1710 rob/h = 0,7602)	16.744,- - 16.744,-	1.300,- - - 1.300,-	5.994,77 729,82	413,43 22,81	10.335,80 547,37
Koszty po rozliczeniu produkcji pomocniczej	-	-	6.724,59	436,24	10.883,17

Ewidencja




WYKŁAD VI 21.05.2006

Rozliczenie kosztów produkcji podstawowej

Remanent końcowy - produkcja nie zakończona (produkcja w toku)

Koszty bieżącego okresu przenoszone są na wycenę wyrobów gotowych i remanentu końcowego.

Koszty podlegające kalkulacji (Kk) są tp koszty kalkulowane.

Kk = Wg (wyroby gotowe) + Rk (remanent końcowy)

Koszty produkcji podstawowej

Koszty wydziałów Koszty produkcji







Koszty Koszty pośrednie zmienne Koszty


bieżącego bieżącego

okresu Koszty pośrednie stałe użyteczne okresu



Koszty puste

Koszty pozostałej




działalności operacyjnej

Koszty

Puste

Koszty wydziałowe - koszty pośrednie produkcji podstawowej

Wśród kosztów pośrednich są koszty stałe i zmienne. Aby rozliczyć te koszty w 100% to wśród kosztów stałych nie będzie kosztów pustych.

Kk = koszty bezpośrednie + koszty pośrednie produkcji zmienne + koszty pośrednie produkcji stałe użyteczne (moce produkcyjne wykazywane w 100%)

Jeśli nie wykorzystano mocy produkcyjnych jednostki w 100% to liczymy koszty puste i odnosimy je do segmentu koszty pozostałej działalności operacyjnej

Po poznaniu wartości Dt konta kosztów produkcji dokonujemy wyceny Wg i Rk w wartościach rzeczywistych.

Wyceny Rk dokonujemy zawsze, ale księgujemy dopiero na koniec roku.

Koszty produkcji Wyroby gotowe







Kbo wycena w koszcie rzeczywistym


Kpz

Kpnz

Produkcja w toku





wycena w koszcie rzeczywistym




Przykład 1.

Rk = 10800,00

Produkcja jedno-asortymentowa. W bieżącym okresie wytworzono 110 szt. Wg i 40 szt. produktów niezakończonych.

Sposoby rozliczania kosztów produkcji podstawowej:

I sposób

Rozliczenie produkcji w toku na wyroby gotowe przy zastosowaniu procentu wyrażającego stopień zaawansowania wytworzenia produktu niegotowego w stosunku do wyrobu gotowego.

(zmiana rzeczywiście wytworzonych sztuk ma jednostki umowne (kalkulacyjne) wyrażającej 100% kosztu, jaki trzeba ponieść na wytworzenie produktu)

cd przykładu:

Zakładamy, że produkty niezakończone są wytworzone w 25 % z punktu widzenia całego produktu.

By rozliczyć koszty należy policzyć rozmiary produkcji w jednostkach umownych:

Wg: 100 szt. w 100% = 110 j.u.

Rk: 40 szt. w 25% = 10 j.u.


120 j.u.

Więc teoretycznie wytworzyliśmy 120 j.u. czyli wyrobów gotowych

Koszt jednostkowy = 10800: 120 = 90

Jednostkowy koszt Rk = 90* 25% = 22,50

Wycena produktów:

Wg = 110 * 90 = 9900,00

Rk = 40 * 22,50 = 900,00


10800,00

II sposób

Wycena danych ilościowych produkcji niezakończonej w wysokości z góry ustalonego kosztu wytworzenia tej produkcji.

Produkcja niezakończona w wysokości np. 900, 00 zł. Jest szacowany w sposób niezgodny.

Kk - Rk = WG

10800, 00 - 900,00 = 9900,00

JKwg = 9900,00 : 110 = 90,00

III sposób:

Wycena po z góry określonym koszcie wytworzenia wyrobów gotowych.

Cd przykładu

Kategorią pomocniczą przy w/w koszcie może być koszt planowany

J.K.P - jednostkowy koszt planowany

Założenia:

JKP = 91,00

Wycena:

Wg = 110 * 91,00 = 10010,00

Kk - Wg = RK

Rk = 10800,00 - 10010,00 = 780,00

I sposób jest najdokładniejszy. W w/w założono, że wyroby gotowe niezakończone wyceniane są wg kosztu ich wytworzenia, nie jest to jednak do końca prawdziwe, bo tylko wyroby gotowe muszą być w ten sposób wyrażone (na podstawie ustawy o rach.), w przypadku Rk możliwe są pewne odstępstwa.

Poziomy wyceny remanentu końcowego

1. koszt wytworzenia (tak jak wyroby gotowe)

2. wysokość kosztów bezpośrednich

3. wysokość kosztów materiałów bezpośrednich ( wsadu materiałowego)

4. zaniechanie wyceny remanentu końcowego

Pozycje kalkulowane kosztów muszą być zastosowane przy wymienionych sposobach

Pozycja kalkulowana	Rk wyceniony wg 1 sposobu		Rk wyceniony wg 2 sposobu		Rk wyceniony wg 3 sposobu		Rk wyceniony wg 4 sposobu
		Wg	Rk	Wg	Rk	Wg	Rk	Wg	Rk
Materiały bezpośrednie	+	+	+	+	+	+	+	-
Płace bezpośrednie	+	+	+	+	+	-	+	-
Koszty wydziałowe podlegające kalkulacji	+	+	+	-	+	-	+	-
Koszt wytworzenia	Suma	Suma	Suma	Suma	Suma	Suma	Suma	Suma

Wpływ wyceny Rk na wycenę Wg:

W 2 sposobie koszty wydziałowe w całości idą w ciężar Wg

W 3 sposobie płace bezpośrednie i koszty wydziałowe idą w ciężar Wg

W 4 sposobie wszystkie koszty idą wyłącznie na WG. Im niższy poziom wyceny tym wyższa wartość Wg

Taka sytuacja jest wyraźna i zauważalna w krótkim okresie czasu, ale w długim okresie poziom wyceny Rk nie wpływa na wartość Wg (ponieważ w okresach następnych koszty zostaną rozliczone na Wg, które obecnie stanowią Rk)

Kolejnym istotnym parametrem jest sposób wydawania materiałów do procesu produkcji

1. w całości z chwilą rozpoczęcia produkcji

2. sukcesywnie w miarę realizacji procesu wytwarzania

Konsekwencje dla kalkulacji:

Ad.1) W kalkulacji materiały bezpośrednie rozliczone w 100%

WYKŁAD VII 04.06.2006

Czynniki istotne do rozliczenia produkcji podstawowej:

1. Ustalenie poziomu kosztów podlegających kalkulacji

2. Ustalenie rozmiarów produkcji

1. odniesienie do rzeczywistych rozmiarów produkcji w jednostkach naturalnych

2. odniesienie do rzeczywistych rozmiarów produkcji w jednostkach umownych

3. Ustalenie sposobu wydawania materiałów do produkcji

4. Ustalenie poziomu wyceny remanantu końcowego

Metody rozliczania kosztów produkcji podstawowej:

1. Metody podziałowe:

1. kalkulacja podziałowa prosta

2. kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

1. Metody doliczeniowe:

1. kalkulacja zleceniowa

2. kalkulacja asortymentowa

1. Metody fazowe:

1. półfabrykatowa

2. bezpółfabrykatowa

Zastosowanie poszczególnych metod wiąże się z technologią wytwarzanych produktów

Produkcja jednofazowa: metody podziałowe i doliczeniowe

Produkcja wielofazowa: metody fazowe

Kalkulacja podziałowa prosta - masowa produkcja jednoasortymentowa skierowana do anonimowego odbiorcy

Jednostkowy koszt Wg = Kk: ilość Wg

Zadanie 1

1. Informacje o poniesionych w miesiącu grudniu w Spółdzielni „RAZEM” kosztach są następujące:

Koszty produkcji 89.250,-

w tym: materiały bezpośrednie 65.000,-

koszty zakupu 3.250,-

płace bezpośrednie 15.000,-

narzuty na płace 6.000,-

Koszty wydziałowe 33.000,-

w tym: koszty zmienne 11.000,-

koszty stałe 22.000,-

2. W bieżącym miesiącu wytworzono 550 szt. jednorodnych wyrobów gotowych i 100 szt. produktów niezakończonych przerobionych w 50% z punktu widzenia poniesionych kosztów.

3. Materiały wydawane są do produkcji w całości z chwilą jej rozpoczęcia, a produkcja niezakończona wyceniana jest w wysokości kosztów bezpośrednich.

4. Oszacowane w planie produkcji zdolności produkcyjne spółdzielni dotyczące miesiąca grudnia wynosiły 800 szt. jednorodnych produktów.

5. W grudniu przyjęto do magazynu na podstawie dowodów Pw 550 szt. wyrobów gotowych po koszcie planowanym 200 zł/szt.

Rozwiązanie

1. Koszty podlegające kalkulacji:

Koszty bezpośrednie: 89250,00

Koszty pośrednie zmienne: 11000,00

Koszty pośrednie stałe użyteczne: 16500,00




Razem: 116750,00

Max moce produkcyjne: 800 szt.

Wykonane moce produkcyjne: 600 szt. (550 szt. + 100 szt. * 50%)

Koszty użyteczne: (22000,00: 800) * 600 = 16500,00

Koszty puste: 22000,00 - 16500,00 = 5500,00

2. Rozmiary produkcji

Wyroby gotowe: 550 szt.

Remanent końcowy: 100 szt. w 50%

Materiały wydawane do produkcji w całości

Remanent końcowy wyceniany w wysokości kosztów bezpośrednich

Pozycja kalkulacyjna	Wg (550 szt.)	Rk (100 szt. w 50%)
Materiały bezpośrednie + koszty zakupu	100%	100%
Płace bezpośrednie wraz z narzutami	100%	50%
Koszty wydziałowe	100%

Dla materiałów bezpośrednich:

Wg: 550 szt. * 100% = 550 j.u.

Rk: 100 szt. * 100% = 100 j.u.




Razem: 650 j.u.

Dla płac bezpośrednich:

Wg: 550 szt. * 100% = 550 j.u.

Rk: 100 szt. * 50% = 50 j.u.




Razem: 600 j.u.

Dla kosztów wydziałowych:

Wg: 550 szt.

3. Kalkulacja:

Pozycja kalkulacyjna	Kk	Ilość	JkWg	JkRk
Materiały bezpośrednie	65000,00	650	100,00	100,00
Koszty zakupu	3250,00	650	5,00	5,00
Płace bezpośrednie	15000,00	600	25,00	12,50
Narzuty na płace	6000,00	600	10,00	5,00
Koszty wydziałowe	27500,00	550	50,00
Razem	116750,00		190,00	122,50

4. Wycena

1. w wysokości kosztu rzeczywistego:

Wg: 550 szt. * 190,00 = 104500,00

Rk: 100 szt. * 122,50 = 12250,00




Razem: 116750,00

2. w wysokości kosztu planowanego:

Wg: 550 szt. * 200,00 = 110000,00

1. Odchylenia

Koszt rzeczywisty wyrobów gotowych - koszt planowany wyrobów gotowych

104500,00 - 110000,00 = 5500,00 (-) (ct)

Koszty produkcji Koszty wydziałowe







Kbo) 89250,00 104500,00 (5a Kbo) 33000,00 11000,00 (1

1) 11000,00 12250,00 (5b 16500,00 (2

2) 16500,00 5500,00 (3





116750,00 116750,00 33000,00 33000,00







Produkcja w toku Pozostałe koszty operacyjne Wyroby gotowe









5b) 12250,00 3) 5500,00 4) 110000,00

Rozliczenie kosztów produkcji Odchylenia od kosztu planowanego







5a) 104500,00 110000,00 (4 5500,00 (6


6) 5500,00

110000,00 110000,00







Grudzień: Wyroby gotowe + Remanent końcowy

Styczeń: Remanent początkowy + Wyroby gotowe + Remanent końcowy

Remanent początkowy + Wyroby gotowe = Wyroby gotowe przyjęte do magazynu

Produkcja w toku Koszty produkcji







Sp) 12250,00 12250,00 Rp) 12250,00 Tego nie kalkulujemy

Koszty bieżącego

okresu

Koszty wydziałowe




Koszty kalkulacji

Pozycja kalkulacyjna	Rp	Wg	Rk
Materiały bezpośrednie + koszty zakupu		100%	100%
Płace bezpośrednie + narzuty	50%	100%	50%
Koszty wydziałowe	100%	100%

Koszt wytworzenia wyrobu gotowego objętego remanentem początkowym = jednostkowy koszt remanentu początkowego + jednostkowy koszt dokończenia

Kalkulacja prosta ze współczynnikami:

• masowa produkcja wieloasortymentowa

• produkty wytwarzane przy pomocy tej samej technologii, tych samych materiałów, maszyn, urządzeń, a różnią się między sobą cechami fizycznymi np.: ciężar, objętość, pojemność

W księgach grupujemy koszty łącznie

Współczynniki pokazują relację pomiędzy nakładem czynników wytwórczych zużytych na wytworzenie poszczególnych asortymentów.

26

Koszty wydziałowe

Koszty zarządu

Koszty sprzedaży

PP - Kotłownia

PP - Transport

5.400,-

12.959,-

1. 225,-

13.184,-

5.400,- (1)

(1) 3.375,-

(2) 2.560,-

(1) 1.800,-

(2) 1.216,-

(2) 9.408,-

13.184,-(2)

13.184,-

Koszty sprzedaży

16.020,-(1)

850,-(3)

16.870,-

Koszty wydziałowe

Koszty zarządu

PP - Transport

PP - Wydz. remont.

16.744,-

(2) 126,-

16.870,-

1.300,-

(1) 1.440,-

2.740,-

(1) 5.220,-

(2) 1.344,-

(3) 304,32

(4) 123,51

(1) 360,-

(2) 42,-

(3) 20,98

(4) 3,85

(1) 9.000,-

(2) 1.008,-

(3) 524,70

(4) 92,64

2.520,-(2)

220,-(4)

2.740,-

Produkcja pomocnicza

Koszty sprzedaży

(2) 9.477,53

(3) 1.132,80

(2) 379,10

(3) 47,20

(2) 5.496,97

(3) 1.510,40

16.870,-(2)

16.870,-

126,- (1)

2.690,40(3)

2.816,40

126,-(1)

16.870,-(2)

2.690,40(3)

19686,40

1.300,-

(2) 1.516,40

2.816,40

16.744,-

(1) 126,-

16.870,-

18.044,-

(1) 126,-

(2) 1.516,40

19686,40

Koszty zarządu

Koszty wydziałowe

Wydz. remontowy

Transport

Ewidencja analityczna do konta „Produkcja pomocnicza”

PP - Wydz. remontowy

PP - Transport

Koszty wydziałowe

Koszty zarządu

Koszty sprzedaży

16.744,-

16.744,-

1.300,-

1.300,-

16.744,-(1)

16.744,-

1.300,- (2)

1.300,-

(1) 5.994,77

(2) 729,82

(1) 413,43

(2) 22,81

(1) 10.335,80

(2) 547,37

---