5. Relacje między naukami formalnymi a empirycznymi

Twierdzenie nauk formalnych jako narzędzie nauk empirycznych.

Dedukcja i indukcja, geometria i arytmetyka choć niezależne od doświadczenia empirycznego, pozwalają oceniać poprawność twierdzeń nauk empirycznych.

Warunki konieczne:

Zdefiniowanie reguł semantycznych, tj. zasad łączenia danych empirycznych z pojęciami systemu formalnego (np. matematycznego).

Tego typu systemy nazywane są modelami i zyskują status teorii, gdy zostanie zweryfikowany empirycznie.

Nauki formalne, także: nauki aprioryczne, nauki dedukcyjne - w klasyfikacji nauk grupa nauk wyróżniona ze względu ma kryterium przedmiotowe. przeciwstawiająca się naukom realnym (nazywanym też empirycznymi).

Przedmiotem badań nauk formalnych są pojęcia i związki między liczbami i pojęciami - konstrukcje abstrakcyjne, świat bytów idealnych. Zaliczają się do nich matematyka, logika iprakseologia. Przedmiotem badań nauk realnych są natomiast przedmioty fizyczne.

Nauki empiryczne, nazywane też naukami indukcyjnymi - w klasyfikacji nauk, nauki wyróżnione ze względu na sposób uzasadniania twierdzeń: nauki empiryczne używają głównie rozumowań indukcyjnych, podczas gdy nauki dedukcyjne używają głównie rozumowań dedukcyjnych.

6. Orientacje badawcze w pedagogice empirycznej

Orientacja jakościowa: w warunkach naturalnych, opiera się na obserwacji, współpraca z ludźmi (np. obserwacja uczestnicząca niejawna), metody swobodne, elastyczne (wywiad).

Orientacja ilościowa: w warunkach laboratoryjnych, eksperymenty, warunki kontrolowane i ściśle określone, przebieg stały dla wszystkich osób badanych, opis przyczynowo- skutkowy.

Badania ilościowe: Obiektem tych badań są ściśle zdefiniowane zmienne wynikające z postawionych hipotez które w procesie badawczym są liczone i mierzone - pomocą w tym celu służą narzędzia badawcze uprzednio zaplanowane ( wywiad kwestionariuszowy, ankieta, skale testy, techniki eksperymentalne, socjometryczne, analiza treści) - w organizowaniu procesu badawczego z góry uwzględnia się potrzeby metod statystycznych ( losowy dobór próby , kategoryzacja narzędzi , kodowanie statystyczne procedury , analizy danych , ilościowy opis wyników ). Badania ilościowe koncentrują się na analizie statystycznej , dają opis masowy.

Badania jakościowe: Charakteryzują się całościowym podejściem nastawionym na indukcyjny opis kontekstu w jakim tkwi badana jednostka w celu zrozumienia sytuacji, tak jak czyni to osoba badana. Badacz nie narzuca z góry przyjętych przypuszczeń, schematów . Badania są bardziej nastawione na procesy, ciągi zdarzeń , niż na ich rezultaty. Dane gromadzone są w sposób otwarty, takimi technikami jak swobodny wywiad z ogólnym planem zagadnień , wywiad narracyjny, nie kontrolowana obserwacja uczestnicząca , jakościowa analiza dokumentów osobistych i wytworów, studium przypadku, analiza biograficzna. Stosuję się nie matematyczne procedury analityczne, odchodzi się od analizy danych. Zadaniem badaczy jest gromadzenie danych i prezentowanie ich tak, aby „mówiły same za siebie”, badacz ma jedynie słuchać i relacjonować to co słyszał i widział. Badania te pozwalają odsłonić i zrozumieć nieznane dotąd zjawiska skrywane poza głównymi obszarami zainteresowań badawczych , pozwalają też na dotarcie do dużej liczby szczegółów różnych złożonych zjawisk . Większość badań jakościowych jest żmudna , czasochłonna i kosztowna. Stawia się zarzut niewiarygodności z powodu braku możliwości powtórzeń .

Metody jakościowe- Badacz jakościowy nie występuje w roli organizatora badań, lecz czynnie uczestniczy w sytuacjach edukacyjnych. Nawiązuje kontakty z ludźmi, słucha ich opowieści, rozmawia z nim, robi to samo, co oni, słowem zaczyna żyć ich życiem. Doświadcza tego samego, co badani, bezpośrednio dowiadując się, jakie znaczenia nadają różnorodnym znaczeniom. Tak więc badacz jakościowy ma szczególną okazję poznać nie tylko fakty, zdarzenia edukacyjne, ale także okoliczności, w których miały one miejsce, skutki, które wywołały oraz znaczenia, jakie im nadali ludzie. Co więcej, ogląda te same fakty z różnych perspektyw.

Metody ilościowe- Posługiwanie się ilościowymi metodami zbierania danych łączy się ze stosowaniem pomiaru. Mierzyć to znaczy przypisywać badanym obiektom wartości liczbowe. Jeśli badacz chce analogicznie mierzyć fakty i procesy edukacyjne, musi je zarejestrować jedną z kilku grup metod: metodami obserwacyjnymi, metodami sondażowymi,, kwestionariuszowymi, testowymi czy w procedurach eksperymentalnych.

7. Typy danych empirycznych w badaniach społecznych

„lots of data”

L ( life data) - autobiograficzne. Informacje uzyskiwane z historii życia badanych osób (np. dokumenty szkolne, historia choroby).

O (observational data) - informacje zdobywane w toku obserwacji (np. dostarczane przez rodzica) -> w danym czasie

T (tests data) - dane pochodzące z eksperymentów. Bardzo obiektywne, ale zdobywane w warunkach nienaturalnych.

S ( self - descriptive data) - informacje pochodzące z samoopisów (introspekcja). Osobiste, ale mało wiarygodne ze względu na mechanizmy obronne.

badanie empiryczne (ang. empirical investigation), staranna obserwacja obserwowalnych zdarzeń czy zjawisk; tzw. wstępujący (ang. bottom-up) typ badania oparty na zbieraniu danych.

8. Scharakteryzuj schemat badawczy studium przypadku, badań laboratoryjnych/eksperymentalnych i badania korelacyjne/kwestionariuszowe

1. Stadium przypadku/badania kliniczne:

- prowadzone w naturalnym środowisku

- podejście holistyczne - uwzględniany kontekst zachowań

- pogłębiona analiza zachowań jednostek

- niesystematyczne obserwacje

- subiektywne interpretacje danych (interpretacja poprzez własne emocje)

- związki między zjawiskami niejasne (brak reakcji przyczynowo - skutkowej)

Intensywne badania pojedynczych osób, pozwolenie na rozwijanie się zdarzeń. Patrząc na grupę pomijamy informacje dotyczące jednostki; sprawozdania werbalne mogą być źle użyte lub ich wyniki naiwnie zinterpretowane.

2. Badania laboratoryjne/eksperymentalne:

- manipulacja wybranymi zmiennymi

- obiektywna rejestracja zjawisk

- jednoznaczna ocena związków między zjawiskami ( przyczyna- skutek)

- badania ograniczone liczbą zmiennych

- wyłączenia zjawisk, których nie da się badać w laboratorium

- warunki sztuczne: czy da się uogólnić na naturalne?

Badania na wielu osobach, krótkotrwała ekspozycja na bodźce; zmienne sugerują hipotezę badawczą

3. Badania korelacyjne/kwestionariuszowe:

- badany szeroki zakres zmiennych i relacji między nimi

- badane współzmienności (różnica między deklaracją a zachowaniem), a nie związki przyczynowo - skutkowe

- dostęp do dużych prób (grup badanych osób)

- ocena rzetelności i trafności danych kwestionariuszowych - problematyczne.

- osoby badane powierzchownie.

Nacisk na różnice indywidualne, badanie wielu zmiennych równocześnie, dążenie do ustalenia związku między 2 lub większą ilością zmiennych.

---