Ogólny przegląd głównych rodzajów terapii
Terapie biomedyczne- starają się zmienić funkcjonowanie mózgu za pomocą interwencji chemicznych lub fizycznych włączając w to chirurgie, wstrząsy elektryczne oraz środki farmakologiczne, które działaja bezpośrednio na połączenia miedzy mózgiem a ciałem.
Terapie psychologiczne (psychoterapie)- koncentrują się na zmianie oprogramowania- wyuczonych wadliwych zachowań. 4 główne typy psychoterapii: 1.psychodynamiczna,2 behawioralna,3 poznawcza,4egzystencjalno- humanistyczna
1.uznaje cierpienie neurotyczne dorosłych za zewnętrzny objaw wewnętrznych nierozwiązanych urazów i konfliktów z dzieciństwa. Jest to kuracja mowiona w której terapeuta pomaga w uzyskaniu głębokiego zrozumienia związku miedzy zewnętrznymi objawami a nierozwiązanymi ukrytymi konfliktami.
2.traktuje pewne zachowania jak zaburzenia które trzeba zmodyfikowac.
3.dazy do restrukturalizacji sposobu myslenia danej osoby modyfikując jej często zniekształcone myslenie o sobie i przyczynach przezywanego problemu.
4.kłada nacisk na wartości pacjentów, sa nastawione na samorealizacje, rozwój psychiczny, kształtowanie bardziej znaczących związków interpersonalnych oraz zwiekszenie swobody wyboru.
Cele terapii:
1.postawienie diagnozy określające co jest nie wpożądku
2.wskazanie prawdopodobnej etiologii (przyczyny, problemu)
3.sformułowanie prognozy (oszacowanie jaki będzie przebieg problemu w przypadku przeprowadzenia terapii i bez terapii)
4,przepisanie i przeprowadzenie pewnej formy leczenia.
Doradca psychologiczny- to zawodowy psycholog specjalizujący się w poradnictwie w dziedzinach takich jak: wybór zawodu, problemy szkolne, narkomania,
Psychiatryczny asystent społeczny- jest profesjonalistą w dziedzinie zdrowia psychicznego, który uzyskał specjalistyczne wykształcenie przygotowujące go do współpracy z psychiatrami czy psychologami klinicznymi.
Psychiatra - musi ukończyć studia medyczne, uzyskać stopień doktora medycyny a także przejść specjalistyczne szkolenie podyplomowe w zakresie leczenia zaburzeń psychicznych i emocjonalnych.
Psychoanalityk- jest terapeutą ze stopniem doktora medycyny lub doktora psychologii
Spojrzenie z perspektywy historycznej na leczenie zaburzeń psychicznych ukazuje, jak w różnych krajach i różnych epokach czynniki religijne i społeczne wpływały na pojęcie choroby i zachowania odbiegające od normy. Nowatorskie koncepcje uznające osoby dotknięte obłędem za chore psychicznie, doprowadziły do bardziej humanitarnego ich leczenia w zakładach psychiatrycznych. Uzdrowienie ludowe, praktykowane przez uzdrowiciela czy szamana zwykle polega na połączeniu magii i czarow. Kluczowymi składnikami uzdrowienia ludowego jest manipulowanie symbolami mitami i ceremoniami obrzędowymi oraz całkowita wiara pacjenta w ten kulturowo zalecany system leczenia.
Terapie psychodynamiczne.
Najważniejszą terapią psychodynamiczną jest terapia psychoanalityczna Siegmunda Freuda.-jest to intensywna i długotrwała technika badania nieświadomych motywów i konfliktów neurotycznych, dręczonych lękiem osob.Głownym celem psychoanalizy jest ujawnienie nieświadomości. Dowodził on, że na zachowanie wpływają ukryte popędy i konflikty miedzy hedoistycznymi impulsami id i kontrolującymi je siłami superego. Terapia tego rodzaju ma na celu rozwiązanie owych konfliktów przez wzmocnienie ego, którego zadaniem jest godzenie popędów. Do pojęć odgrywających ważną rolę w terapii psychodynamicznej należa: wsparcie niemożliwych do zaakceptowania impulsów, technika swobodnych skojarzeń pozwalająca wypartemu materiałowi ujawnić się w nieukierunkowanych wypowiedziach, opór pacjenta przed omawianiem istotnych uczuć i doświadczeń, oraz analiza marzeń sennych, odkrywająca ukryte znaczenie w jawnej treści. Innym ważnym wkładem Freuda było pojęcie przeniesienia- utożsamianie terapeuty przez pacjenta z innymi osobami znaczącymi, oraz przeciwprzeniesienia -silnej reakcji emocjonalnej terapeuty na pacjenta.
Neofreudyści- Harry Stack Sullivan, Margaret Mahler, Karen Horney, Heine Kohut różnią się od klasycznych freudowskich psychoanalityków tym, że kładą nacisk na bieżącą sytuacje społeczną pacjenta, relacje interpersonalne, pojęcie własnego ja, odmienne motywacje i źródła zaburzeń psychicznych u kobiet i mężczyzn, oraz zastosowanie psychoanalizy do leczenia poważnych zaburzeń, takich jak schizofrenia.
Terapie behawioralne
Terapia behawioralna odrzuca model medyczny i uznaje anormalne zachowanie za zbiór reakcji wyuczonych które można modyfikować zgodnie z zasadami wzmacniania i warunkowania.Modyfikacja zachowania polega na stosowaniu w systematyczny sposób tych zasad uczenia się w odniesieniu do stwarzającego problemu zachowania.
Przeciwwarunkowanie obejmuje systematyczne odwrażliwianie, implozję, zatapianie, ekspozycję i uczenie się awaryjne. W systematycznym odwrażliwianiu opracowanym przez Wolpego, stosuje się relaksację i stopniowe wystawianie na działanie budzących lęk bodźców w celu zredukowania reakcji fobijnych.
Implozja i zatapianie są przeciwieństwe systematycznego odwrażliwiania: wymagaja one aby klient dobrowolnie skonfrontował się z bodzcem budzącym lęk- wyobrażony lub w rzeczywistej sytuacji wywołujący fobię. Wszystkie te rodzaje terapii zmierzające do modyfikowania fobii mają wspólny kluczowy element terapii ekspozycyjnej, gdyż zachęca się w nich klienta do wystawienia się na działanie bodzca lekotwórczego.
W terapii awersyjnej kojarzy się kuszące lecz niebezpieczne bodzce z negatywnymi bodzcami bezwarunkowymi, aby zmniejszyć ich atrakcyjność.
Kierowanie za pomocą zbieżności wykorzystuje warunkowanie sprawcze do modyfikowania zachowania. Warunkowanie to polega przede wszystkim na wprowadzaniu strategii wygaszania. Pozytywne wzmocnienie zwiększa częstość specyficznych pożądanych reakcji, przy czym często stosuje się jasno sformułowany kontakt behawioralny, precyzujący cele, zadania i obowiązki zarówno klienta, jak i terapeuty. Strategie wygaszania określają i eliminują nagrody utrwalające niepożądane zachowanie.
W opracowanej przez Alberta Bandurę terapii opartej na teorii uczenia się społecznego techniki takie jak naśladowanie modelów i trening umiejętności społecznych pozwalają sprawić, że klienci stają się bardziej pewni swych zdolności.
We wszystkich tych terapiach stosuje się techniki generalizacji w celu przenoszenia poprawy osiągniętej w sytuacjach terapeutycznych na codzienne sytuacje klientów. Techniki te wbudowują w sytuację terapeutyczną elementy podobieństwa do naturalnych sytuacji życiowych.
Terapie poznawcze
Terapia poznawcza stara się zmienić zachowanie danej osoby przez oddziaływanie na nieproduktywne, negatywne lub irracjonalne wzorce myślenia o sobie samym i relacjach społecznych.
Zasady poznawczej modyfikacji zachowania obejmują odkrywanie, w jaki sposób klient myśli o problemie, uczenie się bardziej konstruktywnych wzorców myślenia oraz stoaowanie tych nowych technik do innych sytuacji. W wielu przypadkach celem jest zmiana zinternalizowanych przez klienta fałszywych przekonań o sobie samym lub o sposobie funkcjonowania świata.
Dwa popularne rodzaje terapii:
Aaron Beck- stosuje swą terapię do leczenia depresji, nakłaniając klienta do testowania rzeczywistości, zmiany atrybucji w celu właściwego przypisywania winy czy odpowiedzialności, omawianie alternatywnych rozwiązań i kwestionowania fałszywych założeń.
Albert Ellis- terapia racjonalno emotywna pomaga klientom rozpoznać ich irracjonalne przekonania, nie pozwalające im żyć tak jak pragną.
Terapie egzystencjalno- humanistyczne
Koncentrują się na procesie osiągnięcia pełniejszej samorealizacji.
Carl Rogers- terapia skoncentrowana na kliencie, kładzie nacisk na bezwarunkową akceptację klienta przez terapeutę. Terapeuta stara się być autentyczny i niedyrektywny, pomagając klientowi osiągać spójność między pozytywnym z natury obrazem siebie samego i krytyką zewnętrzną.
Terapia humanistyczna zwana TRZECIĄ SIŁĄ w psychologii powstała w Stanach Zjednoczonych w latach 60 XX wieku jako reakcja na negatywistyczną koncepcję natury ludzkiej przyjmowaną we wczesnych terapiach psychoanalitycznych i behawiorystycznych. Ruch potencjału ludzkiego obejmuje terapie, które wykorzystują sytuacje społeczne do ćwiczeń umiejętności interpersonalnych.
W dziedzinie terapii grupowej doszło do rewolucji w związku z nagłym rozpowszechnieniem się środowiskowych grup wzajemnej pomocy. Terapia grupowa może być także stosowana jako bieżąca forma wsparcia społecznego np.dla nieuleczalnie chorych pacjentów.
Fritz Perls -terapia GESTALT, dąży do osiągnięcia jedności ciała i psychiki, aby osoba stała się bardziej spójną całością i lepiej umiała doświadczać chwili obecnej.
W terapii małżeństw i rodzin jednostką analizy nie jest już pojedyncza osoba ,lecz zaburzona para lub cała rodzina podstawowa. Terapie te zamiast kierować oddziaływania korekcyjne na zaburzone tendencje dyspozycyjne jednostek, koncentrują się na trudnościach sytuacyjnych i dynamice interpersonalnej, nad którymi ta para czy grupa może pracować aby je zminimalizować lub zmienić.
Terapie biomedyczne
Terapie biomedyczne starają się wpływać bezpośrednio na fizjologiczne aspekty choroby psychicznej. Obecnie polegają one przedewszystkim na stosowaniu szeregu leków psychotropowych w celu złagodzenia patologicznych symptomów zaburzeń zachowania i zaburzeń psychicznych. Jednak leki te nie leczą zaburzeń.
Psychochirurgia do której zalicza się m.in. leukotomię przedczołową, była dawniej popularna, lecz obecnie jest stosowana rzadko z powodu nieodwracalności jej ubocznych skutków.
Obecnie zaznacza się ponowny wzrost zainteresowania zastosowaniem terapii elektrowstrząsowej w przypadku pacjentów z poważną depresją:: współczesne techniki nie są ani tak przykre ani nie mają takich negatywnych skutków jak ich wcześniejsze formy. Jednak zarówno psychochirurgia jak i terapia elektrowstrząsowa są nadal kontrowersyjnymi, ekstremalnymi sposobami leczenia specjalnej kategorii zaburzeń.
Chemoterapia obejmuje leczenie schizofreników środkami antypsychotycznymi. Środki przeciwdepresyjne, takie jak związki trójpierścieniowe i inhibitory oksydazy monoaniminowej, stosuje się do chemicznego opanowania depresji. Litu używa się do leczenia maniakalno-depresyjnych zaburzeń psychicznych.
Środki przeciwlękowe stosuje się do redukowania napięcia, a czasami do wywołania snu. Do leków przeciw lękowych należą: barbiturany,propanodiale i benzodiazepiny. Ludzie są szczególnie skłonni do nadużywania tych leków, ponieważ lekarze chętnie je przepisują, podaje się je sobie samemu i mają one uspokajający, nagradzający wpływ na miliony normalnych ludzi, cierpiących wskutek zwykłego stresu.
Czy terapia jest rzeczywiście skuteczna?
Niektórzy badacze dowodzą, że psychoterapia w odniesieniu do chorób psychicznych nie jest wcale bardziej skuteczna niż sam upływ czasu lub niespecyficzne leczenie za pomocą palecebo. Badania wykazują jednak że terapia behawioralna i psychoterapia są skuteczne w przypadku specyficznych typów zaburzeń, choć powody tego nie są jasne. Nowatorskie projekty ewaluacyjne, takie jak badania Narodowego Instytutu Zdrowia Psychicznego nad leczeniem depresji, pomagają uzyskać odpowiedz na pytanie, o powody skuteczności terapii.
Szczególnie ważnym elementem nowego modelu zdrowia publicznego są strategie profilaktyczne.