ROZDZIAŁ 18

POKAZY LOTNICZE

Strona celowo pozostawiona pusta

18. POKAZY LOTNICZE

Poniższe zasady są uzupełnieniem postanowień ustawy z dnia 22.08.1997 roku o bezpieczeństwie imprez masowych i zasad dotyczących organizacji i prowadzenia pokazów lotniczych opisanych w Podręczniku Nadzoru Operacyjnego (wydanie z 31.10.2003 roku).

18.1 ORGANIZACJA POKAZÓW

18.1.1 Przez publiczne pokazy lotnicze należy rozumieć loty statków powietrznych lub skoki

spadochronowe, które:

1. nie są wykonywane w ramach szkolenia lub treningu;

2. są organizowane dla publiczności, w celu zademonstrowania sprzętu lotniczego, umiejętności pilotów statków powietrznych lub skoczków spadochronowych;

3. nie są organizowane dla zademonstrowania sprzętu lotniczego lub jego urządzeń dla celów handlowych i profesjonalnych.

18.1.2 Pokazy lotnicze mogą być wykonywane nad lotniskiem (lądowiskiem) lub nad wyznaczonym terenem po uwzględnieniu możliwości wylądowania statku

powietrznego w sytuacji awaryjnej na lotnisku (lądowisku) lub poza terenem zabudowanym osiedla, w miejscu wyznaczonym przed lotem.

18.1.3 Program publicznych pokazów lotniczych może obejmować loty akrobacyjne, gdy

strefa dla takich pokazów jest usytuowana w zasięgu obserwacji z miejsca kierowania pokazami.

1. Lot akrobacyjny powinien być wykonywany tak, aby statek powietrzny znalazł się w normalnym położeniu nie niżej niż na wysokości 300 m (1000 ft) nad terenem - w przypadku strefy lotów akrobacyjnych wyznaczonej w rejonie lotniska lub lądowiska.

2. Lot akrobacyjny powinien być wykonywany tak, aby statek powietrzny znalazł się w normalnym położeniu nie niżej niż na wysokości 500 m (1600 ft) nad terenem - w przypadku strefy lotów akrobacyjnych wyznaczonej poza rejonem lotniska lub lądowiska.

3. Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego może udzielić zgody na wykonanie, w strefie lotów akrobacyjnych wyznaczonych w rejonie lotniska lub lądowiska, lotu akrobacyjnego na wysokości niższej niż 300 m. (1000 ft) nad terenem, wydanej na wniosek złożony nie później niż 7 dni przed dniem rozpoczęcia lotu akrobacyjnego.

4. We wniosku, o którym mowa w 18.1.6, należy określić:

1. użytkownika statku powietrznego;

2. imię i nazwisko pilota statku powietrznego;

3. uzasadnienie;

4. opis terenu, nad którym została wyznaczona strefa lotów akrobacyjnych;

5. proponowaną wysokość dolnej granicy lotu akrobacyjnego;

6. potwierdzenie posiadania przez pilota statku powietrznego kwalifikacji wymaganych do wykonywania lotów akrobacyjnych z obniżoną wysokością;

7. numer licencji lub świadectwa kwalifikacji pilota statku powietrznego.

1. PROGRAM POKAZÓW

1. Program publicznych pokazów lotniczych sporządza ich organizator w porozumieniu z państwowym organem zarządzania ruchem lotniczym, a w przypadku pokazów lotniczych wykonywanych w strefie kontrolowanej lub w rejonie kontrolowanym lotniska - również właściwym lotniskowym organem zarządzania ruchem lotniczym, nie później niż w terminie 14 dni przed dniem rozpoczęcia tych pokazów.

2. Program pokazów powinien zawierać co najmniej następujące dane:

1. imię i nazwisko lub nazwę oraz adres organizatora pokazów;

2. cel pokazów;

3. datę i godzinę rozpoczęcia oraz datę i godzinę zakończenia pokazów;

4. lotnisko startu i lądowania oraz szkic terenu, nad którym mają być wykonane pokazy, zawierający:

1. miejsce pokazów;

2. kierunki podejść w czasie pokazów;

3. granice strefy lotów podczas pokazów i strefy oczekiwania;

4. miejsce wyznaczone dla publiczności wraz z określeniem bezpiecznej odległości od skraju strefy wykonywania akrobacji przez statki powietrzne;

5. miejsce ustawienia sprzętu lotniczego wyznaczonego do pokazów;

6. miejsce dla awaryjnych lądowań;

7. przeszkody w promieniu co najmniej 2 km od miejsca pokazów, z określeniem ich rodzajów i wysokości;

5. nazwisko i imię, funkcję oraz uprawnienia lotnicze:

• osoby odpowiedzialnej za organizację i przeprowadzenie pokazów, przestrzeganie przepisów lotniczych oraz realizację pokazu zgodnie z jego programem (kierownika pokazów);

• osoby odpowiedzialnej za przygotowanie i pracę załóg lotniczych oraz za przygotowanie i przeprowadzenie lotów (kierownika lotów);

• osoby odpowiedzialnej za sprawność sprzętu lotniczego i lotniskowego oraz za zgodną z przepisami obsługę techniczną (kierownika technicznego).

opis każdego punktu programu pokazu z podaniem:

• nazwisk i imion pilotów i skoczków oraz ich uprawnień;

• typów poszczególnych egzemplarzy statków powietrznych, na których będzie wykonywany pokaz i ich znaków rozpoznawczych;

• planowanych wysokości lotu podczas pokazu oraz minimalna bezpieczną wysokość zakończenia ewolucji;

• czas trwania pokazu;

• sposób zabezpieczenia pokazów, a w szczególności uczestników, publiczności i sprzętu, pod względem porządkowym, sanitarnym i przeciwpożarowym;

• minimalne warunki meteorologiczne dla pokazu;

• podpisy kierownika pokazów, kierownika lotów i kierownika technicznego.

1. Program publicznych pokazów lotniczych sporządza się w trzech egzemplarzach, po jednym dla: organizatora tych pokazów, Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz państwowego organu zarządzania ruchem lotniczym.

2. Program publicznych pokazów lotniczych zatwierdza Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego, na wniosek organizatora tych pokazów.

3. Program publicznych pokazów lotniczych powinien uwzględniać konieczność zapewnienia bezpieczeństwa ruchu lotniczego oraz ludzi i mienia znajdujących się na ziemi.

4. Organizator publicznych pokazów lotniczych, w przypadku wykonywania w ich trakcie lotów akrobacyjnych, jest obowiązany:

1. uniemożliwić publiczności, przebywającej w miejscu, o którym mowa w 18.2.2. p.4 lit.d , dostęp do terenu, nad którym wykonywane są loty;

2. zapewnić ochronę przeciwpożarową;

3. zapewnić ochronę medyczną, utrzymując w gotowości do udzielenia pomocy lekarza i samochód sanitarny;

4. zapewnić środki ratownictwa wodnego - w przypadku organizacji publicznych pokazów lotniczych w pobliżu rzek, jezior i morza.

2. RODZAJE POKAZÓW AEROKLUBOWYCH

1. Pokazy centralne - organizowane przez Aeroklub Polski wspólnie z innymi

jednostkami lotnictwa cywilnego oraz lotnictwem wojskowym i innymi organizacjami lotniczymi i społecznymi.

2. Pokazy regionalne - organizowane przez Aerokluby własnymi środkami przy współudziale sąsiednich Aeroklubów oraz wojskowych jednostek lotniczych i innych organizacji lotniczych i społecznych.

3. Pokazy lokalne - organizowane przez Aeroklub własnymi siłami i środkami.

3. POZIOM DOŚWIADCZENIA PILOTÓW BIORĄCYCH UDZIAŁ

W POKAZIE

1. W publicznych pokazach organizowanych przez Aeroklub Polski mogą uczestniczyć piloci / skoczkowie spadochronowi posiadający odpowiednią licencję lotniczą lub świadectwo kwalifikacji i co najmniej następujący poziom doświadczenia:

• piloci samolotowi (w tym piloci motoszybowców), śmigłowcowi i wiatrakowcowi - nalot łączny minimum 200 godzin, w tym co najmniej 100 godzin nalotu dowódczego odpowiednio na samolotach, śmigłowcach lub wiatrakowcach;

• piloci mikrolotów (samolotów o masie poniżej 495 kg) - nalot łączny minimum 100 godzin, w tym co najmniej 50 godzin nalotu dowódczego na mikrolotach;

• piloci szybowcowi - nalot łączny minimum 100 godzin, w tym co najmniej 50 godzin nalotu dowódczego na szybowcach;

• piloci balonowi - nalot łączny na balonach co najmniej 50 godzin, z których nie mniej niż 25 godzin nalotu dowódczego;

• piloci sterowców na ogrzane powietrze nalotem ogólnym 100 godzin na sterowcach lub balonach, z których nie mniej niż 25 godzin jako dowódca sterowca na ogrzane powietrze;

• piloci sterowców gazowych o pojemności przekraczającej 2000 m³ nalotem ogólnym 200 godzin na sterowcach lub balonach, z których nie mniej niż 100 godzin jako dowódca sterowca gazowego;

• piloci sterowców gazowych o pojemności nie przekraczającej 2000 m³ nalotem ogólnym 100 godzin na sterowcach lub balonach, z których nie mniej niż 50 godzin jako dowódca sterowców gazowych.

• piloci lotni, paralotni, motolotni i paralotni z napędem - nalot łączny 50 godzin, w tym co najmniej 25 godzin nalotu dowódczego odpowiednio na lotniach, paralotniach, motolotaniach lub paralotniach z napędem.

• skoczkowie spadochronowi - wykonane co najmniej 200 skoków w przypadku skoczka indywidualnego lub skoczka wyrzucającego oraz 100 skoków dla pozostałych członków zespołu.

• każdy uczestnik pokazu powinien wykazać, że w ostatnich 90 dniach poprzedzających datę pokazu odbył odpowiednią praktykę na statku powietrznym tej klasy i typu, na którym uczestniczy w pokazie.

4. MINIMALNE ODLEGŁOŚCI I BEZPICZEŃSTWO MANEWRÓW PODCZAS POKAZÓW

1. Minimalne odległości między granicą terenów dla widzów a linią graniczną pokazu nie mogą być mniejsze niż podane w poniższej tabeli.

Maksymalne prędkości lotu w czasie pokazu (w km/h / kt)	Rodzaj pokazu
		Przelot	Akrobacja
		Minimalna odległość (m/ft)
< 185 / 100 185 - 370 / 100-200 370 - 550 / 200 - 300 powyżej 550 / 300	50/160 100/330 100/330 100/330	100/330 100/330 150/500 200/650

2. Pilot musi zapewnić, aby wszystkie zakręty i manewry były zawsze zakończone w taki sposób, aby :

1. statek powietrzny w żadnych okolicznościach nie naruszał separacji przedstawionych w p.18.5.1;

2. w przypadku, gdy wektor prędkości skierowany jest w stronę widzów, został zachowany odpowiedni margines odległości;

3. wzięty został pod uwagę skutek ewentualnego podmuchu skierowanego w stronę widzów;

4. podczas lotów grupowych, minimalna separacja miała zastosowanie w stosunku do statku powietrznego najbliższego widzów.

3. Normalne starty i lądowania mogą być dokonywane na pasie, którego linia centralna odległa jest od granicy terenów dla widzów co najmniej o 75 m (250 ft). Odstępstwo od tej zasady wymaga zgody ULC.

4. Piloci samolotów, których prędkości podczas pokazu wymagają separacji większej niż 75 m (250 ft) od granicy terenów dla widzów mogą korzystać z drogi startowej o której mowa w p.18.5.3, ale po starcie zobowiązani są wykonać manewr odlotu w kierunku „od widzów” i odejść w sposób bezpieczny, poza linię pokazu, tak szybko jak jest to możliwe.

5. PRZELOTY NAD WIDZAMI

1. Pilot biorący udział w pokazie nie może przelatywać statkiem powietrznym nad terenami dla widzów lub parkingami samochodowymi z wyjątkiem:

1. statków powietrznych przewożących skoczków spadochronowych do punktu zrzutu, jedna nie niżej niż 500 metrów (1600 ft) AGL;

2. balonów załogowych, jednak nie niżej niż na wysokościach podanych w tabeli poniżej:

Rodzaj pokazu	Separacja (m/ft)	Minimalna wysokość i warunki przelotu nad publicznością
Loty na uwięzi	20/70	brak
Start do lotu wolnego z obszaru pokazu	20/70	25 m (80 ft) dla przelotu w locie wznoszącym 15 m (50 ft) nad przeszkodami
Lądowanie na obszarze pokazu w locie wolnym	50/160	100 m (330 ft) dla przelotu w locie poziomym 15 m (50 ft) nad przeszkodami

1. Skoczkowie spadochronowi nie mogą przelatywać nad terenami dla widzów lub parkingami samochodowymi poniżej 10 m (30 ft) AGL.

1. UDZIAŁ W POKAZACH SKOCZKÓW SPADOCHRONOWYCH

1. Jeżeli częścią pokazów są skoki spadochronowe, to miejsce przewidywanego lądowania skoczków nie może się znajdować w odległości mniejszej niż 15 m (50 ft) od granicy terenów dla widzów.

2. Skoczkowie biorący udział w pokazach powinni być wyposażeni w spadochrony typu „latające skrzydło”

3. Wszyscy skoczkowie spadochronowi biorący udział w pokazie powinni otworzyć spadochron główny na wysokości co najmniej 500 m (1600 ft) AGL.

4. Podczas opadania skoczków nie mogą pracować silniki napędzające śmigła samolotów, wirniki śmigłowców lub silniki odrzutowe statków powietrznych stojących na ziemi w odległości mniejszej niż 250 m (800 ft) od zamierzonego miejsca lądowania skoczków.

2. POKAZY MODELI LATAJĄCYCH

1. W pokazach lotniczych nie mogą brać udziału niesterowane modele swobodnie latające.

2. Minimalne odległości między granicą terenów dla widzów a linią graniczną pokazu dla modeli latających nie mogą być mniejsze niż podane w poniższej tabeli.

Model statku powietrznego	Ciężar modelu kg / lb	Separacja (m / ft)
Modele na uwięzi	wszystkie	50 / 160
Sterowane radiem (tłokowe)	poniżej 7 kg (15 lb) powyżej 7 kg (15 lb)	50 / 160 50 / 160
Sterowane radiem (napęd odrzutowy)	wszystkie	50 / 160

3. Loty modeli sterowanych radiem nie mogą odbywać się przy wietrze przekraczającym 13 m/s (25 kt) lub widzialności mniejszej niż 500 m

5. MINIMALNE WARUNKI ATMOSFERYCZNE

1. Nie wolno wykonywać lotów w trakcie pokazów jeśli warunki atmosferyczne w miejscu pokazów nie będą równe lub lepsze od przedstawionych w poniższej tabeli:

Rodzaj statków	Typ pokazów		Minima pogodowe
						Podstawa chmur m / ft	Widzialność km / NM
	Samoloty VSTOL, śmigłowce i inne statki o prędkości min. poniżej 90 km/h (50 kt)	Przeloty lub pokaz akrobacji w locie poziomym	Statki pojedyncze Formacje	200 / 600 200 / 600	2,0 / 1,0 3,0 / 2,0
		Pokaz pełnej akrobacji	Statki pojedyncze Formacje	300 / 1000 500 / 1500	3,0 / 2,0 5,0 / 3,0
	Pokazy innych statków powietrznych	Przeloty lub pokaz akrobacji w locie poziomym	Statki pojedyncze Formacje	200 / 600 300 / 1000	3,0 / 2,0 5,0 /3,0
		Pokaz pełnej akrobacji	Statki pojedyncze Formacje samolotów z silnikami tłokowymi Formacje samolotów z silnikami odrzutowymi	300 / 1000 500 / 1500 500 / 1500	3,0 / 2,0 5,0 / 3,0 8,0 / 5,0

6. ODPRAWY PRZED POKAZEM

1. Kierownik pokazu jest odpowiedzialny za zapewnienie, aby wszyscy uczestnicy pokazu odpowiedni wcześnie otrzymali kartę informacyjną, która ma zawierać następujące dane:

1. miejsce, datę, godzinę i czas trwania pokazu;

2. planowany program pokazu i godzinę odprawy;

3. mapę miejsca pokazu przedstawiającą zorientowanie, tereny dla widzów, obszar i linie graniczne pokazu;

4. informacje służby kontroli ruchu lotniczego o:

• przylotach i odlotach;

• kodach transpondera i częstotliwościach radiowych;

• procedurach pokazów

5. granice pokazu i minima pogodowe;

6. lokalne ograniczenia ruchu lotniczego;

7. względy środowiskowe;

8. służby i procedury ratownicze;

9. procedury obsługi naziemnej, parkowania i uzupełniania paliwa;

10. wymagania dotyczące dokumentacji;

11. nazwiska organizatorów pokazu oraz telefony kontaktowe i numery faxów

1. Kierownik pokazu organizuje odprawę wszystkich uczestników pokazu przed rozpoczęciem lotów pierwszego dnia pokazów i każdego następnego dnia imprezy. Odprawa musi objąć następujące zagadnienia:

1. warunki pozwolenia na pokaz;

2. lokalne ograniczenia w ruchu lotniczym;

3. warunki pogodowe, aktualne i prognozowane na czas pokazu;

4. szczegółowy program zawierający znaki wywoławcze oraz działania lotnicze przed i po pokazie głównym, wraz z indywidualnie przyznanymi minimalnymi wysokościami pokazu;

5. informacje służby ruchu lotniczego o:

przylotach i odlotach;

kodach transpondera i częstotliwościach radiowych;

procedurach pokazu;

6. rozmieszczenie:

• terenów dla widzów;

• linii granicznych pokazu;

• obszarów pokazu;

• służby i procedury ratownicze;

• procedury obsługi naziemnej, parkowania i uzupełniania paliwa;

• podanie dokładnego czasu;

• podanie ustalonego porządku oraz godziny rozpoczęcia pokazu;

1. Udział w odprawie prowadzonej przez kierownika pokazów jest obowiązkiem wszystkich uczestników pokazu.

Strona celowo pozostawiona pusta

Rozdział 18

INSTRUKCJA WYKONYWANIA LOTÓW i SKOKÓW AEROKLUBU POLSKIEGO

Aeroklub Polski

Aeroklub Polski

INSTRUKCJA WYKONYWANIA LOTÓW i SKOKÓW AEROKLUBU POLSKIEGO

Rozdział 18

18 - 6

POKAZY LOTNICZE

Wydanie z 25.04.2004 r. Zmiana Nr: 0

Wydanie z 25.04.2004 r. Zmiana Nr: 0

POKAZY LOTNICZE

18 - 5

---