SFERY I DYSPOZYZJE OSOBOWOŚCI

Człowiek w każdym wymiarze swojego istnienia (fizycznym, biologicznym, psychicznym, społecznym) zachowuje cechy gatunkowe i indywidualne.

Pedagoga (naukowca, wychowawcę, nauczyciela) interesuje każdy wymiar istnienia człowieka i związki między nimi (podejście całościowe-holistyczne)

Sfera fizyczna i biologiczna ma znaczenie dla rozwoju osobowości, ale osobowością nie są

„W zdrowym ciele, zdrowy duch”. „Duch”= osobowość.

OSOBOWOŚĆ
SFERA POZNAWCZA (UMYSŁOWA)	SFERA EMOCJONALNO-MOTYWACYJNA (EMOCJONALNO-WOLICJONALNA) (MORALNA)
Dyspozycje instrumentalne (pozwalają działać, wybierać działania):	Dyspozycje kierunkowe (ukierunkowują działania):
WIEDZA UMIEJETNOŚĆI SPRAWNOŚCI NAWYKI INTELIGENCJA ZDOLNOŚCI POZNAWCZE - ( myślenie, pamięć, wyobraźnia, zmysły, spostrzegawczość, uwaga)	POSTAWY POGLĄDY PRZEKONANIA ZAINTERESOWANIA ZAMIŁOWANIA IDEAŁY WARTOŚCI
„Wykształcony”	„Wychowany”
Dydaktyka- Nauczanie	Teoria wychowania - Wychowanie

CZYNNIKI I MECHANIZMY ROZWOJU OSOBOWOŚCI

W koncepcji czteroczynnikowej zakłada się, że o rozwoju osobowości , o tym kim, jacy się stajemy decydują złożone 4 czynniki:

• Czynnik dziedziczny i okołoporodowy

• Środowisko( rodzina!)

• Wychowanie (celowa działalność- szkoła)

• Aktywność własna

Ciekawą koncepcję rozwoju człowieka prezentuje Z. Kwieciński w artykule Dziesięciościan edukacyjny.

Osobowość rozwija się poprzez utrwalanie określonych form aktywności (związanych z działaniem, myśleniem, przeżywaniem), czyli uczenie się. Podstawą uczenia się są różne mechanizmy. Znajomość tych mechanizmów wykorzystuje się w metodach wychowawczych, których funkcją jest wprowadzenie zmian w zachowaniu: wdrażanie do zachowania pożądanego (f. kreująca), podniesienia zachowania na wyższy poziom (f. korekcyjna), lub eliminowanie zachowań niepożądanych (f. eliminująca).

Mechanizm uczenia się	Metoda wychowania	Środek wychowawczy
Uczenie się przez warunkowanie instrumentalne (bodźce pozytywne, negatywne)	Wychowawca: Karanie Nagradzanie, Modyfikowanie kontroli społecznej ( Wpływ grupy: kontrola społeczna - karanie nagradzanie przez grupę)	Kara Nagroda
Uczenie się przez obserwację (naśladownictwo i identyfikację	Wychowawca: Modelowania, (działanie przykładem osobistym, wykorzystanie innych wzorców (ludzi), bohatera fikcyjnego( filmowego, literackiego) Modyfikowanie odniesienia porównawczego Wpływ grupy: obserwacja innych, mechanizm odniesienia porównawczego - porównywanie się z innymi - naśladowanie, identyfikacja)	Model (wzorzec)
Uczenie się przez przekaz językowy	Wychowawca: Perswazja (np. sugestia, argumentowanie, instruowanie, antycypowanie (przewidywanie) następstw zachowań) Modyfikacja norm (W grupie: funkcjonowanie norm)	Słowo mówione, pisane
Uczenie się przez działanie (w działaniu)	Zadaniowa Modyfikowanie stylu życia grupy (Wpływ grupy: styl życia grupy - jednostka funkcjonuje podobnie)	Zadanie (polecenie, często z instrukcją)

---