Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
im. Jana Grodka w Sanoku
Kierunek: Praca Socjalna
Opracowała: Joanna Młynarska
Temat pracy: ,,ROLA, FUNKCJE, ZADANIA PRACOWNIKA SOCJALNEGO W SYSTEMIE POLITYKI SPOŁECZNEJ PAŃSTWA”
Czym jest praca socjalna według Ustawy o pomocy społecznej?
Według Ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (tekst pierwotny: Dz. U. 2004 r. Nr 64 poz. 593, tekst jednolity: Dz. U. 2008 r. Nr 115 poz. 728) ,,praca socjalna to działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi”.
Do zadań pracownika socjalnego należy w szczególności wg Ustawy o pomocy społecznej Art.119.1.:
praca socjalna
dokonywanie analizy i oceny zjawisk, które powodują zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej oraz kwalifikowanie do uzyskania tych świadczeń
udzielanie informacji, wskazówek i pomocy społecznej w zakresie rozwiązywania spraw życiowych osobom, które dzięki tej pomocy będą zdolne samodzielnie rozwiązywać problemy będące przyczyną trudnej sytuacji życiowej; skuteczne posługiwanie się przepisami prawa w realizacji tych zadań
pomoc w uzyskaniu dla osób będących w trudnej sytuacji życiowej poradnictwa dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów i udzielania pomocy przez właściwe instytucje państwowe, samorządowe i organizacje pozarządowe oraz wspieranie w uzyskaniu pomocy
udzielanie pomocy zgodnie z zasadami etyki zawodowej
pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie działań samopomocowych
w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób, rodzin, grup i środowisk społecznych
współpraca i współdziałanie z innymi specjalistami w celu przeciwdziałania
i ograniczania patologii i skutków negatywnych zjawisk społecznych, łagodzenie skutków ubóstwa
inicjowanie nowych form pomocy osobom i rodzinom mającym trudną sytuację życiową oraz inspirowanie powołania instytucji świadczących usługi służące poprawie sytuacji takich osób i rodzin
współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowaniu, wdrożeniu oraz rozwijaniu regionalnych i lokalnych programów pomocy społecznej ukierunkowanych na podniesienie jakości życia.
Praca socjalna a polityka społeczna
Polityka społeczna to zasady i kierunki działania, których celem jest wpływanie na ogół jakości życia, warunki jakie mają jednostki w grupach oraz ich wewnętrzne relacje społeczne. Polityka społeczna na każdym polu działania określa priorytety, identyfikuje grupy społeczne, do których należy dotrzeć, określa zasady rozdziału funduszy. Natomiast praca socjalna w kontekście polityki społecznej to pewien dział polityki społecznej, mającej na celu poprawę warunków bytu szerszej części społeczeństwa poprzez rozwój instytucji społecznych oraz usług socjalnych. Politykę społeczną identyfikuje się również z polityką rządu lub też polityką publiczną, która dąży do korygowania nierówności społecznych, poprawy warunków osób upośledzonych oraz wspomagania słabszych. Rozwój społeczny i ekonomiczny wspierany wydarzeniami politycznymi ma bezpośredni wpływ na zdolność ludzi do osiągania optymalnego poziomu funkcjonowania społecznego. Można zauważyć, że wzmocnienie poszczególnych osób może się odbywać tylko wówczas, gdy wspiera je polityka społeczna kształtująca programy pomocy społecznej i usług. Pracownicy socjalni muszą śledzić działania i wydarzenia mające miejsce na szerszym polu polityki społecznej i gospodarczej.
Obowiązki pracownika socjalnego
Pracownik socjalny wykonując powierzone mu zadania jest zobowiązany:
kierować się zasadami etyki zawodowej (normy etyczne odnoszące się do relacji między pracownikami społecznymi dot. przestrzegania solidarności zawodowej, czyli wspólna troska o wizerunek zawodu, pracownik socjalny ma również zobowiązania wobec własnego zawodu czyli rzetelnie wypełniać swoje obowiązki, podnosić kwalifikacje zawodowe, odpowiedzialność etyczna wobec społeczeństwa oznacza uwzględnianie dóbr wspólnych, właściwe gospodarowanie środkami, odpowiedzialność etyczna wobec podopiecznych oznacza poszanowanie godności podopiecznego, zasadą akceptacji czyli przyjęciem klienta takim jaki jest, tolerancji religijnej i pod kątem poglądów na życie, poszanowaniem samostanowienia klienta, czyli branie pod uwagę, że może popełniać on błędy, ale ponosi konsekwencje za swoje działanie, wyjątek stanowią osoby z zaburzeniami psychicznymi, cierpiący na demencję; kontrola zaangażowania emocjonalnego, zasada równego traktowania podopiecznych, poufności, prawdomówności
kierować się zasadą dobra osób i rodzin, którym służy poszanowania ich godności i prawa tych osób do samostanowienia, przeciwdziałać praktykom nie humanitarnym i dyskryminującym osobę, rodzinę i grupę
3. udzielać osobom zgłaszającym się pełnej informacji o przysługującym im
świadczeniach i dostępnych formach pomocy
4. zachować w tajemnicy informacje uzyskane w toku czynności zawodowych,
także po ustaniu zatrudnienia, chyba że działa to przeciwko dobru osoby lub
rodziny.
Relacja klient a pracownik socjalny
Zadaniem pracownika socjalnego jest ,,przyjmowanie każdego z klientów takim, jaki jest, z poszanowaniem godności, z zachowaniem prawa do samostanowienia o sobie, bez możliwości potępienia i oceniania. Klient jest najwyższą wartością w pracy socjalnej. Bywa zagubiony, często bezradny, uwikłany w szereg skomplikowanych sytuacji życiowych, osamotniony w zmaganiach z losem, odrzucony przez społeczność, bezrobotny, agresywny.
Pracownik socjalny nie może akceptować cierpienia, niedostatku, zjawisk prowadzących do wykluczenia i marginalizacji. Nie może pozostawać obojętny wobec kwestii społecznych, które prowadzą do powstania krytycznych sytuacji życiowych osób
i grup, które dotykają. Musi propagować i realizować idee rozwoju społecznego, poprawy warunków i jakości życia, rozwoju usług socjalnych. Ma promować działania zmierzające do tworzenia społeczeństwa obywatelskiego, opartego na różnych grupach społecznych.
Pracownik pomocy społecznej nie może nikogo preferować ani dyskryminować w związku z przynależnością polityczną, ze względu na płeć, rasę status majątkowy czy poglądy polityczne- cechować go musi bezstronność. W swoim zachowaniu nie może dystansować się wobec zasad wolności i demokracji. Jest zobowiązany prezentować neutralność nie tylko wobec partii politycznych, ale również wobec grup społecznych, związków zawodowych. Musi zachować powściągliwość wobec swoich poglądów politycznych w miejscu pracy.
Rola pracownika socjalnego
Rola pracownika socjalnego wynika z kategorii aktywności celów, jakim służy ta aktywność. Zakres ról zawodowych zależny jest od specyficznych zadań, jakie pracownik realizuje wobec klienta, instytucji oraz społeczności. W literaturze przedmiotu wymienia się najczęściej takie role zawodowe jak: planista, badacz, administrator, konsultant, nauczyciel, kierownik, adwokat, arbiter, pośrednik, zarządzający przypadkiem, mediator, negocjator, terapeuta, osoba kierująca, doradca.
Pracownik socjalny jako doradca pracuje dłużej z klientem, bardziej koncentruje się na zagadnieniach związanych z rodziną, pomaga przy problemach emocjonalnych. Korzysta z zasobów społeczności a doradca szkolny pracuje z uczniami na krótką metę, pomaga w wyborze zawodu.
Pracownik socjalny jako terapeuta zwraca przede wszystkim uwagę na funkcjonowanie społeczne i stosunki społeczne swojego klienta oraz na sposoby wykorzystania zasobów społeczności dla rozwikłania jego problemów osobistych i społecznych. Pracownik socjalny częściej pracuje z rodziną lub małżeństwem jako całością. Poważnymi zaburzeniami psychicznymi zajmuje się psychiatra, ale pracownik socjalny powinien rozumieć psychiatryczne metody diagnozowania.
W świetle Ustawy o Pomocy Społecznej pojawia się zapotrzebowanie na inny model roli zawodowej pracownika socjalnego. Wyraźnemu poszerzeniu uległy zadania oraz oczekiwania posiadania przez pracowników znacznie szerszych umiejętności.