OCENA CZYNNOŚCI NEREK

1. Oznaczanie w surowicy stężenia substancji wydalanych przez nerki

1. Mocznik

- N = 13-32 mg% (2,16-5,5 mmol/l)

• główny azotowy produkt metaboliczny rozpadu białek

• powstaje w hepatocytach podczas cyklu mocznikowego

• eliminowany przez nerki (90%), z potem i degradowany przez bakterie jelitowe

• wzrost mocznika (↑):

↑ odwodnienie

↑ spadek perfuzji nerkowej

↑ zwiększenie katabolizmu białkowego (dieta wysokobiałkowa, utrata masy ciała, gorączka, sterydy)

↑ tetracykliny

• spadek mocznika (↓):

↓ przewodnienie

↓ stany anaboliczne (androgeny)

↓ dieta niskobiałkowa

2. Kreatynina

• N = 0,4-1,2 mg % (35-106 umol/l)

• noworodek - 0,7

• do 1 roku - 0,1-0,3

• 2-7 lat - 0,5-0,7

• > 10 lat - 0,5-1,2

• to bezwodnik kreatyny

• 1-2% kreatyny dziennie ulega w mięśniach katabolizmowi do kreatyniny

• stężenie zależy od - całkowitej masy mięśniowej, płci (chłopcy), diety bogatomięsnej

• wydzielana z organizmu tylko przez nerki

• praktycznie nie jest reabsorbowana ani wydzielana w nerkach

2. Badania czynnościowe nerek

1. Klirens endogennej kreatyniny

• sposób na oznaczanie GFR - przesączania kłębuszkowego

• klirens (współczynnik oczyszczania) - to taka objętość osocza, która jest całkowicie oczyszczana przez nerki z danej substancji w jednostce czasu

• GFR (w ml/min):

stęż. kreatyniny w moczu (mg) * objętość moczu (ml/min) / stęż. kreatyniny w osoczu (mg)

• wartości Ckr (w ml/min/1,73m2):

• noworodki - 48 +- 10

• niemowlęta w I półroczu życia - 77 +- 18

• niemowlęta w II półroczu życia - 103 +- 27

• dzieci - 118 +- 23

2. Ocena ukrwienia nerek

• możliwa za pomocą badań klirensowych

• wykorzystuje się paraaminohipuran sodowy PAH - substancję, która jest bardzo szybko wydalana przez nerki i w całości przechodzi z krwi do moczu

• oznaczane parametry:

1. ERPF (effective renal plasma flow) - ilość osocza przepływającego w ciągu minuty przez czynny miąższ nerkowy

2. ERBF (effective renal blood flow) - przepływ krwi przez czynny miąższ nerkowy

3. RBF (renal blood flow) - całkowite ukrwienie nerek

4. RPF (renal plasma flow) - całkowity przepływ osocza przez nerki

3. Gęstość względna (ciężar właściwy) moczu

• N = 1,001 (max. rozcieńczenie) - 1,035 (max. zagęszczenie)

• oznaczana za pomocą urometru, refraktometru, testów paskowych

• izostenuria (1,010 - 1,012) - w przewlekłych chorobach nerek (cewki tracą zdolność do zagęszczania moczu i konserwowania wody); gęstość moczu jest zbliżona do gęstości odbiałczonego osocza

4. Osmolalność moczu

• N = 50 - 1200 mOsm/kg H2O

• osmometr

5. Próba rozcieńczeniowa - podanie wody w ilości 20 ml/kg a następnie pomiar ilości i osmolalności moczu; w ciągu I-szych 3h - pacjent powinien wydalić co najmniej połowę przyswojonej wody a gęstość < 1,004 i osmolalność < 100 mOsm/kg H2O

6. Próba zagęszczeniowa - po 18-24h diety suchej (antydiureza naturalna) lub po podaniu ADH (antydiureza sztuczna); zdrowy - gęstość > 1025 i osmolalność > 800 mOsm/kg H2O

7. Badanie czynności wydzielniczej i reabsorpcyjnej cewek

1. Maksymalna zdolność transportu PAH - max. ilość PAH, która zostanie wydzielona przez cewki do moczu w jednostce czasu

2. Zdolność transportu glukozy - to max. ilość glukozy wchłonięta zwrotnie przez komórki nabłonka kanalików nerkowych w jednostce czasu

8. Test zakwaszania moczu - prawidłowy gdy pH moczu < 6,2 przy prawidłowych wodorowęglanach w surowicy; bada się pH moczu, wydalanie H+ w postaci kwasności miareczkowej i amoniaku z moczem po doustnym podaniu chlorku amonowego

---