Charakterystyka filozofii starożytnej
Historia starożytna jest areligijna. Grecy wierzyli w wieczny proces poznania i rozkładu. Nie odróżniali oni nauki od filozofii. Nie interesuje ich problem poznania. Nie potrafili rozróżnić podziału między wiedzą a religią. Grecy odznaczali się dużym zamiłowaniem do nauki i dlatego filozofia spełnia tak wielka rolę w ich życiu. To właśnie oni określili jej podstawowe prawa. Istniały wówczas wymiany towarów między miastami, co łączy się z wymianą myśli. Grecy połączyli poszanowanie dla jednostki z dyscypliną społeczną. Dało to wolność nieograniczoną, porządek i dobrobyt. Jest to klucz szczęśliwości narodów.
Filozofię starożytną można podzielić na 3 okresy:
przedsokratyczny
klasyczny
neoplatoński
W IV w. - złoty wiek filozofii, to czas gdy filozofia interesuje się zagadnieniami ontologicznymi (ontologia to nauka o bycie). Problemem staje się poznanie. Pojawia się logika i metodologia, powstaja pierwsze systemy etyczne. I Zaczyna się okres szkół, okres w którym następuje upadek filozofii - okres regresów. Obok logiki powstaje sceptycyzm. Okres neoplatoński to okres upadku myśli greckiej. Filozofia nabiera religijności. Wychodzą pojęcia „soterjologiczne' - nauka o zbawieniu. Platon to jeden z najwybitniejszych filozofów tego okresu. Wszystko stało się interpretacją Platonizmu. Chciano dowiedzieć się co to jest powołanie - przejście do myślenia do filozofii.
Tales z Miletu jest uznanym za pierwszego filozofa. Znał astronomię i przedstawił zaćmienie słońca. Nie był jednak naukowcem, bo nie było nauki. Mity i przesądy rządziły każdym społeczeństwem. Według Talesa świat stworzony jest z wody „Wszystko jest z wody, z wody powstanie i z wody składa się”. Tales mówił o początku świata, a Anaksymander wprowadził pojęcie „arche-początek”. Sprzeciwia się on Talesowi, że wszystko jest z wody. Stwarza pojęcie materii, która jest nieograniczona i bezkresna i to ona stworzyła świat i przyrodę. Pojawia się pytanie jak z bezkresu powstaje przyroda?. Anaksymander mówi o wyłanianiu się przeciwieństw - proces rozkładu przeciwieństw, który powodowany jest przez ruch. Cechą rzeczywistości jest ruch a ruch jest wieczny. Anaksymenes podtrzymuje poglądy Anaksymandra i uważa, że świat stworzony jest z powietrza, a nie z wody. Pojawiają się Pitagorejczycy, którzy odwołują się do matematyki i do pojęcia harmonii. Pojawiaja się też Eleaci i szkoła eleacka. W VI i Vw. p.n.e zainteresownie filozofii przenosi się na problem wielkości, jedności ruchu i bytu oraz na zagadnienia ontologii. Eleaci przyjmowali, że rzeczywistość składa się z części jawnej i niejawnej. Część niejawna jest warunkiem istnienia elementu jawnego. I to co niejawne utożsamia się z pojęciem bytu. Logiczne warunki tego co charakteryzuje byt podał Parmenides z Elei - głosił teorię wiecznego ....... bytu.
Heraklit - uważał, że świat jest jednością i przyjmował, że cały świat jest ciągłym stawaniem się - „Nie można dwa razy skoczyć do tej samej rzeki”. Głównym tematem stał się „logos” -rozum. Reakcja na filozofię Heraklita jest odpowiedz Pormenidesa - nie można pomyśleć, że w przepływie nie ma nic trwałego, bo musi trwać sam przepływ. W pojęciu przepływu musi zawierać się byt i niebyt. Niebyt nie może istnieć bo niebyt nie może być ani pomyślany, ani stawiany się. Byt jest a niebytu nie ma. Byt i myśl to jedno. Byt pochodzi z niebytu. Parmenides w oparciu o logikę stwierdził, że byt jest niezmienny, nieruchomy, wieczny, stały, jeden.
Zenon z Elei doskonalił sztukę dyskutowania. Zasłyną bo bronił faktu jedności bytu.
Przeciwstawił 4 argumenty przeciwko ruchowi a mianowicie:
drogę
Achillesa
strzałę
stadion
Przedmiot znajdujący się w ruchu musi przebyć połowę drogi i tak w nieskończoność, zatem ruch jest niemożliwy. Achilles nigdy nie dogonił żółwia, najszybszy nie dogoni najwolniejszego. Lecąca strzała w chwili teraźniejszej nie porusza się ale spoczywa w powietrzu, bo nie pokonuje w teraźniejszości żadnej przestrzeni - czas składa się z chwili więc strzał spoczywa. Stadion - ruch dokonuje się z szybkością taką i nie taką i dlatego nie może istnieć.
W V w. pojawiają się fizycy, którzy dążą do złączenia zmienności Parmenidesa ze stałością Heraklitesa. Uważają, że teoria nie może być sprzeczna ze zjawiskami - postulat „Zgodność z przeświadczeniem”. Wieczny jest byt ale zmianie podlegają rzeczy trwałe.
Sofiści to filozofowie, którzy zwrócili uwagę na człowieka, jego poglądy i wybory. Sofista znaczy człowiek mądry ale w praktyce byli to wędrowni nauczyciele, uczący Erystyki - sztuki prowadzenia dyskusji, a także wszelkiej pożytecznej mądrości.
Sofiści dzielą się na:
ściśle retorycznych mówców, zajmowali się przygotowaniem do kariery politycznej,
typ klasyczny - to taki sofista, którego zainteresowanie skupia się wokół etyki
typ poświęcający się - czyli sztuke prowadzenia dyskusji
Peotagoros wskazał szczególną rolę człowieka w rzeczywistości. Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy. Zaprzecza Peatogoros istnienia prawdy obiektywnej, bo pozostaje w relacji tego kto ją wypowiedział. Gordiasz stwierdził, że nic nie może istnieć. Gdyby coś istniało niemoglibyśmy tego poznać, nawet gdybyśmy mogli to niemoglibyśmy się podzielić. Ksemados twierdził, że poglądy ludzkie są fałszywe, Etydes, że wszystkie są fałszywe.
1
1