Ocena:

• Obecność

• Kolokwium na przed ostatnich zajęciach

• MOŻNA BYĆ ZWOLNIONYM Z EGZAMINU JEŚLI SIĘ POKAŻE ROZWOJU ERGONOMII JAKIEGOŚ WYROBU W KONTEKŚCIE HISTORYCZNYM (10/15 MINUT)

Literatura:

• Ergonomia produktu” Jabłoński

• „Metodologiczne problemy (ergonomicznej?) budowy maszyn

• Koradecka

• „podstawy ergonomii fizjologii pracy”

• „projektowanie ergonomiczne „ Tytyk

• Tomaszewski Z. „bezpieczeństwo wyrobów oraz ich zgodność ze standardami unii europejskiej”

„ergonomia” - jest to nauka, której zasadniczym dążeniem jest dostosowanie narzędzi, maszyn, urządzeń , technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz podmiotów codziennego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka”

WOJCIECH JASTRZĘBOWSKI 150 lat temu zajął się jako pierwszy ergonomią

Człowieka należy przygotować do korzystania z obiektów technicznych - wychowanie politechniczne

WYRÓB PRODUKT

Pojęcie produktu obejmuje zarówno:

• Materiały efekt procesu produkcji, którym jest wyrób,

• Sferę niematerialną, jaką może być usługa lub informacja.

Podział produktów:

Ze względu na sposób wykorzystania produkty dzielimy na:

• Produkty konsumpcyjne - zaspokajające indywidualne potrzeby i przeznaczone dla finalnego klienta

• Produkty niekonsumpcjne - wykorzystywane w dalszym procesie produkcji (środki produkcji), wyroby inwestycyjne, wyroby służące do odsprzedaży itp…

Określenia „ergonomiczny”lub „nieergonomiczny” stanowią formę ogólne oceny stopnia spełniania przez analizowany element lub czynnik wymagań ergonomicznych, Ocenie może być poddany cały układ „człowiek - praca” , „człowiek - obiekt techniczny” itd., lub jego poszczególne elementy, system pracy, a także wyrób będący efektem procesu pracy.

Polska norma PN -83/N -08015 wyróżnia następujące rodzaje wymagań ergonomicznych:

• Wymagania antropometryczne - wymagania odnoszące się do obiektów technicznych, określające ich stosowanie do wymiarów i masy ciała ludzkiego lub jego części w układzie statycznym lub dynamicznym,

• Wymagania fizjologiczne - wymagania odnoszące się do obiektów technicznych, określające ich dostosowanie do fizjologicznych cech człowieka, np. wymagania dotyczące wielkości obciążeń mięśni, układ kostnego, układu krążenia itp.

• Wymagania psychofizyczne - wymagania odnoszące się do obiektów technicznych określające ich dostosowanie do odpowiedniego funkcjonowania zmysłów człowieka: wzroku, słuchu, powonienia, do ku i smaku,

• Wymagania ergonomiczne higieniczne - wymagania odnoszące się do środowiska, określające jego dostosowanie do człowieka w celu zmniejszenia szkodliwych czynników środowiska oraz zapewnienia odpowiednich warunków pracy

Użytokowanie nieergonomicznych wyrobów może skutkować wieloma problemami; od braku zadowolenia z posługiwania się takim przedmiotem do braku możliwości pracy tymże przedmiotem włącznie, Próby użytkowania nieergonomicznych wyrobów „na siłę” powodują zwykle nadmierne obciążenie pracownika lub użytkownika, przyspieszają zmęczenie, W dalszej kolejności prowadzą do zaniechania pracy lub do powstania problemów zdrowotnych.

Ergonomiczność wyrobów stanowi w wielu przypadkach jedno z kryt oceny jakości

Produkt jako zbiór cech

W naukach ekonomicznych przyjmuje się tezę że produktem jest dobro powstałe w wyniku procesu produkcji, czyli coś co jest dla kogoś cenne przedstawia dla niego określoną wartość ponieważ dzieki swoim cechom i właściwościom może zaspokoić jego potrzeby i oczekiwania.

W ujęciu filozoficznym przez pojęcie produktu rozumie się zbiór niesamoistnych cech (właściwości) ukształtowanych w procesie produkcji ukształtowanych w procesie produkcji i umożliwiających

Z powyższą definicją wiąże się stwierdzenie ay zaistniał wyrób (produkt) niezbędne są:

• Podmioty ludzkie wraz z ich potrzebami

• Cechy umożliwiające zaspokajanie tych potrzeb

• Procesy dostosowywania tych cech do potrzeb podmiotów

Ergonomia produktu - Wiedza na temat optymalnego dostosowania cech umożliwiających zaspokajanie potrzeb człowieka i ukształtowanych w procesie produkcji do jego anatomicznych , fizjologicznych,psychicznych i społecznych potrzeb ( w tym potrzeb bezpieczeństwa i higieny) => wg Jabłońskiego

Potrzeby konsumenta wyznacznikiem cech ergonomiczności:

Kryteria wyodrębniania produktu

Projekt powstaje dal zaspokojenia potrzeb pojedynczego członka lub określonej zbiorowości ludzkiej, Z tego warunku wyłaniają się kryteria wyodrębniania grup produktów:

• Kryterium wieku(dla dzieci, dla dorosłych)

• Kryterium płci(produkty dla mężczyzn i kobiet)

• Kryterium sprawności psychofizycznej

• Kryterium terytorialne (produkty regionalne)

• Kryterium wykonywanego zawodu (dla nauczycieli, rybaków, górników)

II warunek zaistnienia produktu

Potrzeba (Uj psychologiczne) potrzeba to stan osoby odczuwającej brak czegoś

Uj prakseologiczne- sytuacja przymusowa związana z zespołem okoliczności, których brak wywoła grosze zło, niż to , które spowoduje ich obecność. (prakseologia Kotarbiński)

Cechy potrzeb:

• Charakteryzują się wielością występowania

• Mogą przybierać zarówno ilościową jak i jakościową postać

• Są zmienne w czasie

• Mają hierarchiczną strukturę, co oznacza , że zaspokojenie potrzeb niższego rzędu generuje pojawienie się potrzeb wyższego rzędu

Działania wywołane potrzebai:

• Działąnia wywołane potrzebam i motywami człowieka są podporządkowane określonemu celowi i kierowane na określony przedmiot

• Przedmiotem oddziaływań są cechy zewnętrzne wobec podmiotu i tworzące jego otocznie

• Celem oddziaływań jest osiągnięcie przez owe cechy stanu zgodności z pewnymi wymaganiami (warunkami, postulatami), skutkiem ich spełnienia są bodźce zaspokajające , niespełnienia - bodźce generujące potrzeby

Siła bodźca - kategoria wymagań:

• Bodźce o największej sile - „wymagania krytyczne”

• Bodźce o dużej sile -„ wymagania ważne”

• Bodźce o małej sile

• ………….

Cechy produktu:

• Określenie produktem cech umożliwiających zaspokajanie potrzeb człowkea upoważnia do nazywania produkcją:

Produkcja:

Proces produkcji - przystosowanie i transformacja przedmiotów pray w wytwory za pomocą śrdków pracy i z udziałem ludzi uczestniczących w tym procesie.

Składa się z dwóch etapów:

• Projektowania,

• Wytwarzania

PODSTAWY METODOLOGICZNE:

Definicja - koncepyjne przygotowanie zmiany relewantnej, dokonywane w toku procesu o strukturze infomrancyjnej.

Zmiana relewantna - obiektywna zamierzona efektywna dopuszczalna etycznie oraz nieujemna estetycznie wg Gasparskiego

Przygotowanie zmiany polega na poszukiwaniu określonych warunków wystarczających określonych stanów rzeczy zgodnych z pewnym i zależnościami obiektywnymi, takimi jak niekute przyrodzone prawa następstwa zdarzeń czy porządki ustanowione i funkcjonujące w prawie ludzkim

W odniesieniu do procesu produkcji poszukiwane jest twórczym przystosowaniem określonych cech zewnętrznych do wymagań wynikających z ludzkich potrzeb, dokonywanych w toku procesu strukturze emocjonalnej.

Projektowanie w aspekcie technicznym - system działań zaspokajających potrzeby zmierzających do możliwie jednozanaczego określenia konstrukcji i sposobu użytkowania wyrobu produktu na podstawie zidentyfikowanego zadania projektowego wg Tarnowskiego

Konkluzje:

• Produkt to zbiór cech ukształtowanych w procesie produkcji w celu zaspokajania ludzkich potrzeb

• Zidentyfikowane zadanie projektowe to zespół wymagań nadających produktowi status środka zaspakajania owych potrzeb

• Konstrukcja to układ struktur i stanów identyfikujących produkt i jako wytwór i element nowej klasy sztucznego układu materialnego

Projektowanie w ujęciu ergonomicznym

Wersje opisu w literaturze:

• Projektowanie w połączeniu z wzornictwem przemysłowym;

• Jako projektowanie systemu „człowiek- maszyna”;

• Jako typ projektowania technocentrycznego (ukierunkowanego na spełnienie wymogów technicznych) wzbogaconego o stosowanie wiedzy o cechach fizycznych, fizjologicznych i psychicznych człowieka;

Projektowanie ergonomiczne - możliwe jednoznaczne określenie takich wymagań konstrukcyjnych i użytkowych , które zagwarantują przez ukształtowanie odpowiednich cech produktu, zaspokojenie określonych potrzeb podmiotu w sposób zgodny z jego potrzebami ergonomicznmi.

Potrzeby ergonomiczne

• Anatomiczne

• Fizjologiczne

• Psychiczne

• Społeczne

• Bezpieczeństwa i higieny

Potrzeby techniczne - potrzeby ergonomiczne

• Potrzeby techniczne - mają postać bezpośrednią - odczuwane są bez jakiegokolwiek pośrednictwa.

• Potrzeby ergonomiczne mają postać pośrednia, ponieważ są odczuwane za pośrednictwem potrzeb bezpośrednich np. narzędzie umożliwia proces skrawania, ale powinno ono także zaspakajać potrzeby ergonomiczne - anatomiczne, bezpieczeństwa i in.

Struktura procesu projektowania

• Rozpoznanie potrzeb (wybór potencjalnego nabywcy wyrobu, sprecyzowanie jego potrzeb oraz warunków, w jakich będą one zaspokajane;

• Określenie wymagań projektowych (w stosunku do produktu oraz jego nabywcy (przyszłego użytkownika))

• Dokonanie oceny zgodności określonych wymagań projektowych z odpowiednimi potrzebami nabywcy (zbadanie stopnia ich spełnienia przez rozwiązywania projektowe oraz dokonanie ewentualnych poprawek)

OGÓLNE ZASADY PROJEKTOWANIA ERGONOMICZNEGO

Pojęcie zasady - w sensie ogólnym zasady to tezy będące podstawą, na których coś się opiera. Posiadają najczęściej postać reguł regulujących coś, co się powtarza (np. proces projektowania). W sensie szczegółowym zasady to prawa naukowe, które zweryfikowano w wielu sprawdzianach i na mocy umowy (konwencji) zostały potraktowane jako prawa z pewnością prawdziwe.

Zasada a norma

- nie są to pojęcia równoznaczne:

Zasada ma postać odpowiedzi na pytanie „jak jest?” (co by było gdyby?) np. Gdyby zastosowano działania A przyjęto cechy konstrukcyjne G to ergonomiczny aspekt projektowania konkretnego wyrobu byłby procesem efektywnym.

Norma w sensie językowym ma postać odpowiedzi na pytanie „jak powinno być?” Np. w ergonomicznym aspekcie projektowania konkretnego wyrobu powinno się stosować działania A i cechy konstrukcyjne B

W szczególności obejmują:

• Reguły, z których są wyprowadzane wymagania (wartości określonych cech oraz sposoby użytkowania gwarantujące zaspokajanie potrzeb ergonomicznych użytkownika

• Zasadnicze wytyczne realizacyjne (technologiczne, konstrukcyjne, ekonomiczne, ekologiczne i inne), które zapewniają spełnienie tych wymagań.

Reprezentowana jest przez reguły:

• Metodologiczne

• Biologiczne

• Marketingowe

• Przepisy i normy prawne

• Kulturowe

Szczegółowa postać zasad projektowania ergonomicznego - to reguły dla projektowania mebli, urządzeń oświetleniowych oprogramowania komputerowego, narzędzi, odzieży, samochodów oraz zabawek

Pojęcie mebla

Dawny staropolski „sprzęt” określenie „meble „ lub „memble” uzyskał w XVIIi w. Miał służyć ku wygodzie , pożytkowi i ozdobie.

W wyniku wielu doświadczeń, prac koncepcyjnych i badawczych

Podziął konstrukcyjny mebli :

• Meble z drewna litego

• Megle z płyty

• ………

Surowce stosowane:

• Tworzywa drewnopodobne

• Drewno

• Metal

• Ratan

• Bambus

• Tkanina i skóra

• Szkło

• Plastik

• Inne

---