ZALICZENIE CHORÓB WEWNĘTRZNYCH (UKŁAD POKARMOWY).

WYWIAD I BADANIE FIZYKALNE.

Wywiad:

W czasie zbierania wywiadu należy zwrócić szczególną uwagę na:

• Bóle w obrębie jamy brzusznej, klatki piersiowej, odbytnicy i odbytu,

• Gorączkę i dreszcze,

• Odbijanie, nudności i wymioty,

• Obecność krwi w wymiocinach,

• Zgagę,

• Trudności w połykaniu,

• Zaburzenia w oddawaniu stolca (zaparcia, biegunki, lub obie na przemian, parcie na stolec, zatrzymanie gazów i stolca),

• Krwawienie oraz wydalanie śluzu i ropy z odbytu,

• Powiększenie rozmiarów brzucha (wzdęcia, wodobrzusze),

• Zaburzenia łaknienia,

• Cuchnienie z ust,

• Czkawka,

• Zachowanie masy ciała,

Badanie fizykalne:

• Badanie tętna, ciśnienia tętniczego i temperatury ciała,

• Oglądanie,

• Obmacywanie,

• Opukiwanie,

• Osłuchiwanie,

• Badanie per rectum,

Obrona mięśniowa: objaw zapalenia otrzewnej polegający na odruchowym pojawieniu się napięcia mięśni brzucha podczas badania palpacyjnego, mówimy wtedy o brzuchu ,,deskowatym”.

Objaw Blumberga: objaw otrzewnowy, nagłe oderwanie ręki uciskającej bolesną część brzucha, powoduje gwałtowne nasilenie się bólu.

Objaw Rovsinga: ucisk lewego dołu biodrowego w kierunku antyperystaltycznym wywołuje ból w prawym dole biodrowym - okolice wyrostka robaczkowego (pkt. McBurnea)

Objaw Chełmońskiego: chorzy odczuwają krótkotrwały ból w prawym podżebrzu podczas uderzania ręką tej okolicy i świadczy to o zapaleniu pęcherzyka żółciowego.

ŻYLAKI PRZEŁYKU.

Są to poszerzone naczynia żylne przebiegające bardzo powierzchownie w błonie śluzowej albo podśluzowej i mogą mieć charakter wrodzony (bardzo rzadkie), lub nabyty.

Etiologia:

• Nadciśnienie wrotne z powodu marskości wątroby,

• Zakrzepica żyły wrotnej,

• Zakrzepica żył wątrobowych,

Obraz kliniczny:

• Żylaki same z siebie objawów ani dolegliwości nie sprawiają, mogą jednak być źródłem krwotoku.

Rozpoznanie:

• Badanie radiologiczne,

• Endoskopia,

Leczenie:

• Unieruchomienie i zapewnienie spokoju chorego,

• Wstrzymanie żywienia doustnego,

• Dożylne podawanie płynów, masy erytrocytarnej i świeżego osocza mrożonego krwi w celu korekcji zaburzeń krzepnięcia,

• Założenie sondy Sengstakena - Blakemorea (przed założeniem należy chorego zaintubować),

• Skleroterapia endoskopowa,

• Zabiegi operacyjne,

Rokowanie:

• Małe krwawienia mogą ustać samoistnie,

• Duże, niedające się zatrzymać, mogą doprowadzić do śmierci,

Profilaktyka:

• Zapobieganie i skrupulatne leczenie zapalenia wątroby,

• Ograniczenie konsumpcji alkoholu i nadużywania leków,

CHOROBA WRZODOWA DWUNASTNICY I ŻOŁĄDKA.

Wrzody trawienne są ograniczonymi ubytkami błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy, określanymi jako nadżerka, gdy ubytek jest niewielki lub jako wrzód, gdy ubytek sięga tkanki mięśniowej.

Etiologia:

• Czynniki endogenne:

• Kwas solny i pepsyna,

• Żółć,

• Czynniki egzogenne:

• Stres,

• Palenie tytoniu,

• Nieprawidłowa dieta,

• Niesterydowe leki przeciw zapalne,

• Helicobacter pylori,

• Czynniki genetyczne:

Bez kwasu solnego i helicobacter pylori nie ma wrzodu!!!

Obraz kliniczny:

• Ból palący lub szarpiący, który nie promieniuje, umiejscawiający się w nadbrzuszu,

• Tkliwość nadbrzusza bez objawów otrzewnowych,

• Krwawienie (smoliste stolce lub/i krwawe wymioty),

• Perforacja (nagły początek dolegliwości bólowych nadbrzusza, z wymiotami i zlewnymi potami),

Rozpoznanie różnicowe bólu:

• Wrzody dwunastnicy:

• Ból pojawia się między posiłkami, często w czasie snu, nasila się przed samym posiłkiem, a ustępuje bezpośrednio po nim.

• Wrzody żołądka:

• Ból pojawia się natychmiast po posiłku, a ulgę sprawiają wymioty,

Rozpoznanie:

• Testy na obecność helicobacter pylori,

• Gastrofiberoskopia,

Leczenie:

• Eradykacja helicobacter pylori (2 antybiotyki + inhibitor pompy protonowej),

• Blokery H₂ (np. Ranitydyna) i/lub IPP(Polprazol, Controloc),

• Leki osłaniające błonę śluzową,

• Leczenie objawowe,

• Odpowiednia dieta,

RAK ŻOŁĄDKA.

Rak żołądka jest nowotworwem pochodzenia nabłonkowego, stąd też powstaje w śluzówce. Nowotwory te dzielimy na złośliwe i łagodne. Histologicznie najczęściej spotykaną odmianą jest gruczolakorak, rzadszy rak rdzeniasty, najrzadszy rak włóknisty.

Etiologia:

• Czynnik genetyczny,

• Grupa krwi A,

• Zewnątrz pochodne - żywienie (wędzonki),

• Wewnątrz pochodne (bezkwas),

• Choroby sprzyjające (np. zapalenie żołądka z helikobacter pylori),

• Zmniejsza ryzyko pożywienie z vit. C,

Obraz kliniczny:

• Wywiad krótki albo brak,

• Spadek masy ciała,

• Wstręt do mięsa,

• Uczucie ucisku w nadbrzuszu,

• Nudności,

• Wyczuwalny guz w nadbrzuszu,

• Powiększone węzły chłonne - okoliczne,

Rozpoznanie:

• Badanie radiologiczne,

• Badanie endoskopowe,

• Badanie histologiczne,

Leczenie:

• Operacyjne,

• Chemio i radioterapia nie dają zadawalających wyników,

• Objawowe,

Rokowanie:

• Zależy od chwili rozpoznania,

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA.

Zapalenie odcinkowe wszystkich warstw układu żołądkowo - jelitowego najczęściej w końcowym odcinku jelita krętego i bliższym okrężnicy.

Obraz kliniczny:

• Choroba dotyczy najczęściej ludzi młodych przed 30 rż.,

• Ból w jamie brzusznej,

• Biegunka,

• Czasami stolce tłuszczowe,

• Czasami krwawienie z odbytnicy,

• Zmiany około odbytnicze,

• Spadek masy ciała,

• Gorączka,

• Opóźnienie wzrostu u dzieci,

Rozpoznanie:

• Na podstawie objawów zgłaszanych przez chorego,

• Badanie fizykalne,

• Badania laboratoryjne,

• Badanie radiologiczne,

• Badanie endoskopowe i biopsja,

Leczenie:

• Chirurgiczne ostrych powikłań,

• Objawowe,

RAK JELITA GRUBEGO.

Rak jelita grubego i odbytnicy jest gruczolakorakiem, występujący w następujących postaciach: rak rdzeniasty, rak brodawczakowaty, rak włóknisty, rak galaretowaty, rak płaskonabłonkowy.

Etiologia:

• Nieodpowiednia dieta ubogoresztkowa,

• Choroby przedrakowe np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, polipy jelita grubego, czerwonka,

Obraz kliniczny:

• Bóle brzucha,

• Utrata masy ciała,

• Krew i śluz w stolcu,

• Biegunki naprzemienne,

• Mdłości i wymioty,

• Osłabienie ogólne,

• Utrata łaknienia,

• Stolce ołówkowate,

Rozpoznanie:

• Badanie palpacyjne -per rectum,

• Badanie radiologiczne,

• Badanie morfologiczne,

• Badanie endoskopowe i biopsja,

• Badanie na obecność krwi utajonej w kale,

Leczenie:

• Leczenie operacyjne,

• Chemioterapia i radioterapia,

Profilaktyka:

• Badanie na obecność krwi utajonej w kale u ludzi po 50 rż.,

• Odpowiednia dieta,

• Nadzór nad polipami,

ŻYLAKI ODBYTU.

Są to poszerzone żyły tworzące sploty w kanale i bańce odbytu, występujące najczęściej po 50 rż.

Etiologia:

• Siedzący tryb życia,

• Częste ciąże,

• Przewlekłe zaparcia,

• Nadciśnienie wrotne,

• Przewlekła niewydolność krążenia,

• Czynniki genetyczne,

Obraz kliniczny:

• Uczucie palenia i świąd odbytnicy,

• Bóle podczas oddawania stolca,

• Krwawienia w czasie defekacji lub niezależnie od niej,

• Krew pokrywająca stolec,

• Niedokrwistość niedobarwliwa,

Rozpoznanie:

• Oglądanie okolicy odbytu,

• Badanie per rectum,

• Endoskopia (rektoskopia),

Leczenie:

• Zachowawcze,

• Skleroterapia,

• Chirurgiczne,

PRZYCZYNY POWIĘKSZENIA WĄTROBY I ŚLEDZIONY.

Hepatomegalia - termin określający powiększenie wątroby.

Splenomegalia - termin określający powiększenie śledziony.

Przyczyny hepatomegalii:

• Czynne i bierne przekrwienie wątroby,

• Ostre i przewlekłe zapalenia wątroby, gruźlica, kiła,

• Marskość wątroby,

• Nowotwory wątroby,

• Choroby krwi (białaczki, ziarnica złośliwa, niedokrwistości),

• Ogólnoustrojowe zaburzenia metaboliczne i hormonalne (cukrzyca, glikogenozy, lipidozy),

• Ropnie, guzy, torbiele wątroby,

Przyczyny splenomegalii:

• Ostre i przewlekłe zapalenia (posocznice, bur brzuszny, WZW,),

• Choroby krwi (białaczki, szpiczak mnogi, ziarnica złośliwa),

• Zaburzenia krążenia wrotnego (nadciśnienie wrotne),

• Przewlekła niewydolność krążenia,

• Choroby spichrzeniowe (np. choroba Gauchera),

• Ropnie, guzy, torbiele, zawały śledziony,

MARSKOŚĆ WĄTROBY.

Jest to zniszczenie struktury zrazików i naczyń wątroby z wtórnym włóknieniem i powstawaniem guzków regeneracyjnych. Marskość wątroby można podzielić na wrotną, żółciową, splenomegaliczną, dysmetaboliczną.

Etiologia:

• Przewlekły alkoholizm,

• Niewłaściwa dieta,

• Przebyte WZW,

• Wrodzone wady metaboliczne,

Obraz kliniczny:

• Nie charakterystyczny taki jak: wzdęcia, nudności, puste odbijania, brak apetytu, osłabienie,

• Pajączki naczyniowe na skórze,

• Zaczerwienie dłoni,

• Białe paznokcie,

• Głowa meduzy,

• Żółtaczka,

• Wodobrzusze,

• Ginekomastia,

• Owłosienie u kobiet i brak lub nieregularna miesiączka,

Rozpoznanie:

• Badania labolatoryjne (AspAT, Alat),

• Laparoskopia i badanie histopatologiczne,

Powikłania:

• Nadciśnienie wrotne,

• Żylaki przełyku,

• Rak wątroby,

• Niewydolność wątroby,

Leczenie:

• Przestrzeganie właściwej diety,

• Farmakoterapia,

• Leczenie operacyjne,

OSTRE ZAPALENIE TRZUSTKI.

Związane jest z uczynnieniem wewnątrztrzustkowym enzymów i trawieniem przez nie miąższu trzustki.

Etiologia:

• Kamica żółciowa,

• Alkohol,

• Jatrogenne - po ERCP i po leczeniu chirurgicznym,

• Leki - kortykosteroidy,

• Zakażenia - świnka, Coxackie,

• Zaburzenia metaboliczne - hiperlipidemia,

• Niedokrwienie,

• Urazy,

Obraz kliniczny:

• Silne, opasujące, promieniujące do kręgosłupa bóle brzucha,

• Słabiej lub silniej wyrażony wstrząs,

• Uporczywe nudności i wymioty wodniste podbarwione żółcią,

• Męcząca czkawka,

• U niektórych wodnista biegunka, a u innych zatrzymanie gazów i stolca,

• Zaburzenia psychiczne,

• Objaw skazy krwotocznej,

Rozpoznanie:

• Badania labolatoryjne (oznaczenie we krwi i w moczu poziomu amylaz, oznaczenie we krwi cukru, białych krwinek, wapnia),

• USG,

Leczenie:

• Zachowawcze,

• Chirurgiczne,

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE TRZUSTKI.

Istotą tej choroby jest postępujące zwłóknienie miąższu trzustki, różnego stopnia zmiany zrazików, zwapnienia i powstanie małych 2 - 3 cm torbieli.

Etiologia:

• Przewlekły alkoholizm,

• Współistniejąca kamica żółciowa,

• Hiperlipidemia,

• Urazy trzustki,

• Zaburzenia wrodzone,

• Płeć męska 2:1,

• Poprzedzające operacje trzustki,

Obraz kliniczny:

• Głęboki ból trzewny, promieniujący do lewej łopatki,

• Wymioty i nudności,

• Spadek masy ciała,

• Uporczywa biegunka z oddawaniem bardzo cuchnących stolców,

• Wzdęcia brzucha,

• Stolce tłuszczowe,

Rozpoznanie:

• Badania laboratoryjne,

• Badania radiologiczne,

• Badanie mikroskopowe kału,

• Endoskopowa pankreatocholangiografia wsteczna,

• USG i TK,

Leczenie:

• Stosowanie odpowiedniej diety,

• Leczenie objawowe,

• Leczenie uzdrowiskowe,

• Leczenie operacyjne,

1

8

---