gruczoły wpustowe zlokalizowane są w blaszce właściwej błony śluzowej w postaci pasa szerokości 40 mm, otaczającego część wpustową żołądka, są cewkowe lub cewkowo - pęcherzykowe, rozgałęzione, zbudowane z jasnych sześciennych lub walcowatych komórek śluzowych, wydzielają substancje mukoproteidowe, związki nieorganiczne oraz lizozym (enzym rozkładający otoczki bakterii, rozerwanie poszczególnych cząstek bakterii, ściany komórek bakteryjnych)
gruczoły odźwiernikowe - mają budowę cewkowo - pęcherzykową, są rozwidlone i uchodzą do głębokich i wąskich dołków żołądkowych, zajmują ok. 10-25% obszaru błony śluzowej żołądka, zawierają komórki sześcienne, okładzinowe, główne oraz endokrynowe (wydzielające hormony peptydowe - gastrynę i somatostatynę), produkują śluz o odczynie zasadowym
pod blaszką właściwą błony śluzowej przebiega warstwa mięśniowa zbudowana z miocytów gładkich, składa się ona z dwóch warstw: wewnętrznej o okrężnym przebiegu komórek i zewnętrznej o przebiegu podłużnym, skurcze tych mięśni powodują przesuwanie pokarmu do dalszych odcinków oraz wydzielanie do dołków żołądkowych śluzówki śluzu (również uczestniczącego przy przesuwaniu pokarmu)
błona podśluzowa utworzona jest z tkanki łącznej wiotkiej, posiada liczne włókna kolagenowe, elastyczne oraz naczynia krwionośne i żylne, sploty nerwowe, u osobników starszych występuje tkanka tłuszczowa żółta
mięśniówka właściwa składa się z mięśni gładkich występujących w trzech przebiegach, warstwę wewnętrzną (najsilniej rozwiniętą, szczególnie w okolicy wpustu oraz trzonu) stanowią mięśnie skośne, warstwę środkową - mięśnie o układzie okrężnym (wytwarzające zwieracze), warstwa zewnętrzna to mięśnie o przebiegu zgodnym z osią żołądka, stanowiące przedłużenie pokrywy mięśniowej przełyku (przy wpuście jest bardzo gruba, dalej rozchodzi się do trzonu i dna żołądka, nie ma tej warstwy w odźwierniku), pomiędzy warstwami występuje splot nerwowy Auerbacha, tkanka łączna i naczynia krwionośne
błona mięśniowa żołądka pozwala na wypełnianie żołądka pokarmem, zapewnia mieszanie pokarmu z sokiem żołądkowym, co usprawnia trawienie, przesuwa trawioną treść pokarmową do dwunastnicy
błona mięśniowa trzonu i dna żołądka bierze udział w rozluźnianiu ściany w czasie wypełniania żołądka (elastyczność ściany żołądka ważna jest przy odchudzaniu się - obkurcza się), mięśnie żołądka są pobudzane do skurczu przez odgałęzienie nerwu czaszkowego X oraz przez hormony komórek endokrynowych przewodu pokarmowego
błona surowicza pokrywa na zewnątrz mięśnie gładkie żołądka, składa się z tkanki łącznej luźnej pokrytej od strony zewnętrznej nabłonkiem surowiczym (mesothelium) przechodzącym dalej w sieć mniejszą i większą (otrzewna)
unerwienie przywspółczulne żołądka wytwarzają gałązki przedniego i tylnego pnia nerwu błędnego, zakończenia pola zwojowego uwalniają noradrenalinę, unerwienie autonomiczne przewodzi czucie trzewne, reguluje czynności wydzielnicze i ukrwienie żołądka
żołądek otrzymuje krew z trzech rozgałęzień: tętnicy trzewnej, tętnicy żołądkowej lewej i tętnicy śledzionowej i wątrobowej, które przebiegają w krzywiźnie dużej i małej żołądka.
w ścianie żołądka naczynia wytwarzają sieć naczyniową I (między warstwą mięśniową podłużną i okrężną), sieć II w obrębie tkanki podśluzówkowej i sieć III w śluzówce właściwej, krew zbierają żyły analogiczne do tętnic, opuszcza żołądek zawsze przez żyłę żołądkową lewą oraz żołądkowo - sieciową prawą
Jelito
przewód o długości około 5,5 m, rozciąga się między odźwiernikiem żołądka i odbytem, dzieli się na jelito cienkie o długości ok. 4 m i na jelito grube (ok. 1,5 m).
Jelito cienkie
cylindryczny kanał, którego pierwsze 20 cm stanowi dwunastnica, podkowiasto obejmująca głowę trzustki, położona pozaotrzewnowo, nie posiada krezki (spojenia otrzewnej), przechodzi w jelito czcze i kręte
początek i koniec jelita cienkiego ograniczają zwieracze: górny odźwiernikowy (reguluje opróżnianie żołądka i zapobiega zarzucaniu treści pokarmowej), dolny krętniczo - kątniczy (kontroluje przebieg miazgi z jelita krętego do grubego, pokarm jest rozdrobniony)
w jelicie cienkim odbywa się trawienie pokarmu, wchłanianie strawionych składników pokarmowych i substancji odżywczych oraz przekazywanie do krwi, produkowane są tu hormony białkowe
ściana jelita cienkiego składa się z: błony śluzowej, podśluzowej, mięśniówki i błony surowiczej.
błona śluzowa i podśluzowa tworzą okrężne uwypuklenia określane jako fałdy Kerkringa (zwiększają one powierzchnię chłonną jelita 2-krotnie) o wysokości około 1 mm, umieszczone na tkance podśluzowej, pojawiają się 2-3 cm poniżej zwieracza odźwiernika, najwyższe i najgęstsze są w odcinku proksymalnym jelita czczego, błona śluzowa wytwarza w jelicie cienkim kosmki jelitowe (uwypuklenia błony śluzowej) i krypty jelitowe (wgłębienia nabłonka do błony śluzowej właściwej - gruczoły Liberkuhna)
kosmki jelitowe mają kształt palczasty lub liściasty, składają się z blaszki właściwej błony śluzowej, blaszki mięśniowej błony śluzowej, są pokryte jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym, zwiększają powierzchnię chłonną jelita 8-krotnie, jest ich ok 90 mln, w dwunastnicy wysokość kosmków wynosi 0,5-0,7 mm, w jelicie czczym ok. 1 mm, a w jelicie krętym 0,3-0,5 mm, w skład nabłonka wchodzą: komórki absorpcyjne (enterocyty najliczniejsze), kubkowe (śluzowe), endokrynowe oraz limfocyty śródnabłonkowe
komórki absorpcyjne (enterocyty kosmków) są wysokie (około 30 mikrometrów) i wąskie (około 0,8 mikrometra), wykazują dwubiegunowość budowy, jądra leżą blisko błony podstawnej, wolna powierzchnia komórki tworzy mikrokosmki, na długości około 1-1,5 mikrometra znajduje się 1000 mikrokosmków (zwiększają powierzchnię chłonną jelita 20-krotnie, w ich błonie znajdują się enzymy trawienne, kończące proces trawienia - maltaza, sacharaza, laktaza, izomaltaza, enteropeptydaza), pod mikrokosmkami siateczka graniczna - powierzchniowa warstwa cytoplazmy
komórki kubkowe - jednokomórkowe gruczoły syntetyzujące i wydzielające śluz składający się z wielkocząsteczkowych proteoglikanów wiążących wodę
komórki enteroendokrynowe (srebrochłonne, srebrofilne, chromochłonne, chromofilne) - występują w nabłonku kosmków różnych części jelita jako komórki wydzielające hormony peptydowe regulujące procesy trawienia i wchłaniania
limfocyty śródnabłonkowe są umiejscowione między komórkami nabłonka kosmków, w większości limfocyty T
rdzeń kosmka składa się z blaszki właściwej błony śluzowej oraz z odnogi blaszki mięśniowej błony śluzowej (nadaje ona kosmkom możliwość ruchu wahadłowego oraz możliwość zginania), tworzy go więc tkanka łączna właściwa luźna, w której się znajdują szeregi miocytów gładkich i miofibroblastów, w środku kosmka znajduje się szerokie naczynie włosowate limfatyczne oraz liczne naczynia włosowate krwionośne
krypty jelitowe - tworzą wpuklenia nabłonka w warstwie właściwej błony śluzowej, sięgają do blaszki mięśniowej błony śluzowej o długości 100-300 mikrometrów, na jeden kosmek przypadają średnio 4 krypty, są miejscem intensywnych podziałów mitotycznych komórek nabłonka (czas życia komórek nabłonka w jelicie wynosi 2-3 dni), w nabłonku krypt oprócz komórek macierzystych znajdują się zróżnicowane komórki nabłonka - komórki Panetha, absorpcyjne, kubkowe oraz enteroendokrynowe
komórki Panetha - komórki ziarniste, leżą w pobliżu dna i w dnie krypt jelita cienkiego, mają kształt piramidalny, ich cytoplazma jest zasadochłonna, mają zdolność do fagocytozy i wpływają na florę bakteryjną jelit, między nimi znajdują się składniki blaszki właściwej błony śluzowej oraz liczne komórki tuczne i makrofagi, komórki plazmatyczne, blaszka mięśniowa błony śluzowej składa się z dwóch warstw miocytów gładkich (okrężnej i podłużnej), jej skurcze wyciskają wydzieliny komórek do światła jelita, błona podśluzowa zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej luźnej, zawierającej liczne włókna kolagenowe i sprężyste, zawiera liczne naczynia krwionośne i limfatyczne oraz sploty nerwowe błony podśluzowej (komórki nerwowe czuciowe i ruchowe), w błonie podśluzowej dwunastnicy znajdują się gruczoły dwunastnicze Brunnera (cewkowe gruczoły rozgałęzione, ich części wydzielnicze składają się z komórek śluzowych i pewnej liczby komórek surowiczych, ich wydzielina przyczynia się do utrzymania w dwunastnicy środowiska zasadowego potrzebnego do uaktywnienia enzymów trzustki, chroni nabłonek dwunastnicy przed szkodliwym działaniem kwaśnej treści pokarmowej przechodzącej z żołądka)
komórki enteroendokrynowe gruczołów dwunastnicy wydzielają urogastron (polipeptyd, który hamuje wydzielanie HCl przez komórki okładzinowe)
błona mięśniowa składa się z warstwy wewnętrznej okrężnej i zewnętrznej podłużnej, między nimi komórki śródmiąższowe Cajala (owalne lub gwiaździste miocyty pokryte częściowo blaszką podstawną)
pozostałe części jelita pokrywa przydanka (najbardziej zewnętrzna warstwa dwunastnicy zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej) i błona surowicza (część otrzewnej zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej, jej wolna powierzchnia pokryta jest przez nabłonek surowiczy, w niej znajdują się makrofagi, komórki tuczne, plazmatyczne i tłuszczowe oraz fibroblasty)
komórki nabłonka kosmków jelitowych biorą udział w trawieniu i wchłanianiu pokarmu oraz wydzielaniu hormonów ułatwiających i regulujących trawienie, najważniejsze enzymy trawienne to amylaza śluzowa, amylaza trzustkowa, pepsyna, trypsyna i lipaza
Jelito grube
składa się z kątnicy wraz z wyrostkiem robaczkowym, okrężnicy wstępującej, poprzecznicy, okrężnicy zstępującej, esicy oraz odbytnicy kończącej się odbytem
błona śluzowa różni się wieloma cechami morfologicznymi od błony śluzowej jelita cienkiego. Cechą charakterystyczną jelita grubego jest brak fałdów okrężnych i kosmków, w życiu pozapłodowym nie tworzy kosmków jelitowych, jest grubsza, tworzy pogłębione w stosunku do jelita cienkiego krypty jelitowe, choć nabłonek pokrywający fałdy błony śluzowej i krypty wytwarza ich mniej (około 21 mln), w kryptach nie występują komórki Panetha, nabłonek w większości zbudowany jest z komórek kubkowych, w kierunku odbytnicy ilość komórek kubkowych wzrasta nawet do 50%, liczba komórek endokrynowych stopniowo maleje
w kanale odbytniczym znikają zupełnie krypty jelitowe, znajduje się tam nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący, zajmuje mniej więcej odcinek 2 cm, dalej przechodzi w nabłonek walcowaty płaski rogowaciejący skóry, po stronie przeciwnej sąsiaduje on z typowym nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym
w błonie śluzowej utworzonej z tkanki łącznej siateczkowej na granicy nabłonka jednowarstwowego walcowatego i wielowarstwowego płaskiego rozmieszczone są bardzo liczne nieaktywne gruczoły wydzielnicze cewkowo - pęcherzykowe rozwidlone oraz zwieracze, w kanale odbytniczym błona śluzowa wytwarza 2 lub 3 fałdy poprzeczne (fałdy poprzeczne Morganiego)
mięśniówka błony śluzowej przedłuża się do fałdów poprzecznych, następnie rozpada się na luźne pęczki mięśniowe, które w dalszych odcinkach zanikają, stopniowo zaciera się granica pomiędzy błoną śluzową i tkanką podśluzówkową, występuje bardzo dużo małych, drobnych żyłek, które są punktem wyjścia żylaków mniej więcej na wysokości otworu odbytniczego (hemoroidy - żylakowate rozgałęzienia)
warstwa podłużna błony mięśniowej właściwej jelita grubego od wyrostka robaczkowego ma bardzo indywidualną budowę, tworzy taśmy od wyrostka do odbytnicy, w kierunku odbytnicy taśmy te łączą się ze sobą, tworzą ciągłą mięśniówkę odbytnicy, warstwa wewnętrzna okrężna odbytnicy ma charakter ciągły i odpowiada za powstanie zwieracza odbytnicy, zewnętrzna warstwa jelita grubego zbudowana z błony surowiczej składającej się z tkanki łącznej błoniastej i pokrytej nabłonkiem jednowarstwowym płaskim
wyrostek robaczkowy - uchyłek kątnicy, którego ściana zbudowana jest z błony śluzowej, podśluzowej, mięśniowej i surowiczej, cechą charakterystyczną ściany jest bardzo duża ilość obfitej swoistej tkanki limfoidalnej (GALT), która wypełnia błonę śluzową i podśluzową.
odbytnica składa się z odbytnicy właściwej (o długości ok. 15 cm) oraz z kanału odbytu (o długości ok. 3 cm), ściana odbytnicy właściwej ma budowę podobną do ściany okrężnicy, z tym że krypty w stosunku do okrężnicy są o wiele dłuższe, zawierają w swej budowie o wiele więcej komórek kubkowych, dalsza część odbytnicy jest zapadnięta i rozszerza się dopiero w czasie defekacji
podłużne fałdy mięśni gładkich mogą się łączyć z poprzecznymi i tworzą tzw. zastawki odbytu (jeśli następuje zwiotczenie tych zastawek, to wówczas pacjenci tacy nie trzymają kału), błona mięśniowa kanału odbytu jest bardzo dobrze rozwinięta; składa się z 2 warstw miocytów gładkich, które tworzą wewnętrzny zwieracz odbytu, mięśnie poprzecznie prążkowane zależne od naszej woli tworzą zewnętrzny zwieracz (mięsień) odbytu
jelito grube absorbuje NaCl oraz wodę, co prowadzi do zagęszczenia treści pokarmowej, wydziela śluz do światła nadając konsystencję treści pokarmowej, formuje kał składający się głównie z martwych bakterii i błonnika roślin z pożywienia, flora bakteryjna jelita grubego bierze udział w wytwarzaniu witamin B12 i K, chroni przed antygenami głównie flory bakteryjnej światła jelita (zawiera obfitą tkankę limfatyczną jelita)
krew do jelit dostaje się przez tętnice z okolicznych narządów, z sieci naczyń krwionośnych krew płynie do żył i dalej zbiera się w żyle wrotnej
unerwienie w tej części jest zewnętrzne (włókna nerwowe dośrodkowe i odśrodkowe układu współczulnego i przywspółczulnego) i wewnętrzne (związane ze splotami nerwowymi błony podśluzowej i błony mięśniowej)
Otrzewna
błona surowicza składająca się z luźnej tkanki łącznej właściwej pokrytej nabłonkiem surowiczym jednowarstwowym płaskim lub bardzo niskim sześciennym
wyścielająca jamę brzuszną to otrzewna ścienna
otaczająca wszystkie narządy znajdujące się w jamie brzusznej to otrzewna trzewna
Krezka
błona surowicza, która łączy otrzewną ścienną z otrzewną trzewną
jej rolą jest ustalanie położenia narządów w jamie brzusznej oraz dostarcza pożywienia narządom przez znajdujące się w niej naczynia krwionośne żylne oraz nerwy
pokryta nabłonkiem surowiczym, zawiera zgrupowania grudek limfatycznych - plamki mleczne
w okolicy żołądka krezka wytwarza rodzaj więzadła zwanego siecią.
otrzewna i krezka wytwarzają płyn otrzewnowy (przesącz osocza krwi, w skład którego wchodzi: woda, sole mineralne, białka, limfocyty, komórki tuczne)
Wątroba
największy gruczoł układu pokarmowego, stanowi ok. 5% masy ciała, zbudowana jest z 4 niecałkowicie oddzielonych od siebie płatów, we wnęce wątrobowej znajduje się tętnica wątrobowa, żyła wrotna i przewód wątrobowy wspólny
zaopatrywana w krew odżywczą bogatą w tlen z tętnicy wątrobowej (25% krwi, która wpływa do wątroby) oraz w krew czynnościową z żyły wrotnej (75%), żyła wrotna dostarcza wątrobie około 70% O2 oraz substancji odżywczych wchłoniętych w jelitach oraz krew ze śledziony przez połączenia z żyłą śledzionową
jest narządem niezbędnym do życia, całkowite jej usunięcie powoduje śmierć, metabolizuje i przechowuje wiele substancji odżywczych, następuje tu detoksykacja substancji szkodliwych (w tym wielu leków), zewnętrzne i wewnętrzne wydzielanie, synteza białek krwi, zbudowana ze zrębu łącznotkankowego i miąższu wątrobowego
zrąb - wątroba otoczona jest torebką łącznotkankową, zawierającą liczne komórki tuczne, zrośnięta z błoną surowiczą (otrzewną), pokryta nabłonkiem surowiczym, tkanka łączna właściwa penetruje w głąb narządu, dzieląc go na zrazy i zraziki, w odnogach tej tkanki biegną naczynia krwionośne, limfatyczne, przewody żółciowe i nerwy, między odnogami znajduje się tkanka łączna właściwa luźna, która podtrzymuje komórki wątrobowe (hepatocyty) i naczynia krwionośne włosowate
przez wątrobę przepływa około 25% objętości krwi wyrzutowej serca tj. 120 ml/min/100 g wątroby, tętnica wątrobowa dostarczająca do wątroby krew odżywczą i żyła wrotna, która dostarcza krew czynnościową wnikają do wątroby i rozgałęziają się na tętnice i tętniczki oraz żyły międzyzrazowe i międzyzrazikowe
te ostatnie razem z przewodem żółciowym tworzą tzw. triady wątrobowe, które leżą w odnogach tkanki łącznej właściwej (czyli w przestrzeniach bramno - żółciowych), triada wątrobowa vena centralis, która znajduje się w środku zrazika to moment diagnostyczny jeśli chodzi o marskość wątroby
od żył międzyzrazikowych pod kątem prostym odchodzą żyłki okołozrazikowe, od nich odchodzą naczynia włosowate typu zatokowego - sinusoidy wątroby, tętnice międzyzrazikowe rozpadają się na sieć naczyń włosowatych, które biegną promieniście, tutaj część krwi wpada do sinusoidy i dalej płynie promieniście do żyły środkowej, krew z żyły środkowej uchodzi do żyły podzrazikowej i dalej do żyły wątrobowej
miąższ składa się z komórek wątrobowych (hepatocytów), które stanowią 80% masy wątroby, układają się w beleczki lub blaszki, po obu stronach takich beleczek biegną naczynia krwionośne włosowate (typu zatokowego, czyli sinusoidy)
hepatocyty to wielościenne komórki o wymiarach 20x30 mikrometrów, mające okrągłe jądro, około 25% wszystkich hepatocytów posiada 2 jądra, średni czas życia wynosi co najmniej 150 dni, cytoplazma jest kwasochłonna, w 1 hepatocycie występuje 1-2 tys. mitochondriów (ich okres półtrwania wynosi 10 dni), aparat Golgiego, gładka i szorstka siateczka śródplazmatyczna, około 300 lizosomów, 400 peroksysomów oraz ziarna glikogenu i barwniki żółciowe
hepatocyt charakteryzuje się biegunowością, wolne przestrzenie hepatocytów skierowane są ku sinusoidom, posiadają na powierzchni receptory, przez które odbywa się wymiana hepatocyt - krew i odwrotnie, między mikrokosmkami hepatocytów a śródbłonkiem sinusoid znajdują się przestrzenie okołozatokowe (początek naczyń limfatycznych wątroby - przestrzenie Dissego), wolne przestrzenie między powierzchniami sąsiednich hepatocytów wypełnione są żółcią i noszą nazwę kanalików żółciowych
sinusoidy są to naczynia włosowate o dużej średnicy (ok 30 mikrometrów), śródbłonek tych naczyń składa się z płaskich komórek wspierających się na mikrokosmkach hepatocytów, między komórkami śródbłonka znajdują się komórki Borowicza - Kupffera, stanowią one 15-20% wszystkich komórek wątrobowych, są to makrofagi o nieregularnej powierzchni, które nie tworzą połączeń z komórkami śródbłonka, przeciwdziałają wewnątrznaczyniowemu krzepnięciu krwi w wątrobie w wyniku fagocytozy włóknika, fagocytują bakterie, zapobiegając bakteriemii (pojawieniu się bakterii we krwi), komórki nowotworowe, kompleksy antygen - przeciwciało oraz fragmenty zużytych erytrocytów
po zewnętrznej stronie ściany sinusoid znajdują się lipocyty (komórki tłuszczowe okołozatokowe, komórki Ito), gromadzące tłuszcz oraz komórki gwiaździste, w których jest rozpuszczana witamina A (rezerwuar tej witaminy)
przewody żółciowe - hepatocyty wydzielają żółć do kanalików żółciowych, dalej żółć przepływa do kanalików żółcionośnych (Heringa), kanalików międzyzrazikowych i przewodu wątrobowego wspólnego, który łączy się z przewodem pęcherzykowym i wytwarza przewód żółciowy wspólny
wszystkie przewody są wysłane nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym, ich błona śluzowa tworzy w przewodach liczne fałdy, w pobliżu ujścia do dwunastnicy znajdują się dwa zgrubienia mięśni gładkich - zwieracze.
zrąb i miąższ wątroby wykazują budowę zrazikową, rozróżnia się zraziki anatomiczne, wrotne i gronka wątrobowe
zraziki anatomiczne są po prostu strukturą wątroby, zrazik anatomiczny jest to wielościenny punkt z zasady sześciokątny o wymiarach 0,8x0,2mm, w środku zrazika znajduje się żyła środkowa (wątrobowa)
zrazik wrotny charakteryzuje się układem kanalików odprowadzających żółć, ma w środku przestrzeń bramno - żółciową, jego granice wytwarzają żyły centralne
gronko wątrobowe jest zgrupowaniem hepatocytów wraz ze zrębem, naczyniami krwionośnymi i kanalikami żółciowymi, jego oś stanowi żyła okołozrazikowa (źródło krwi bogatej w tlen i składniki odżywcze), a granice są wytyczone przez 1 lub 2 przestrzenie bramno - żółciowe i 2 żyły centralne, w zależności od odległości od żyłki okołozrazikowej występują 3 strefy gronka - najbliższa, środkowa i najdalsza
hepatocyty I strefy (w gronku wątrobowym) są najlepiej ukrwione, najlepiej się regenerują i najpóźniej obumierają, hepatocyty II i III strefy otrzymują krew mniej utlenioną i są bardziej podatne na działanie wszystkich czynników toksycznych
nerwy wątroby występują przede wszystkim jako włókna przywspółczulne dochodzące z nerwu błędnego, w zrazikach nie ma nerwów
regeneracja - hepatocyty odnawiają się przez podwojenie, którego czas jest powolny (ponad rok), po usunięciu części wątroby (można usunąć do 2/3 masy wątroby) następuje gwałtowne skracanie podwajania się hepatocytów i wszystkich innych komórek wątroby (zaczynają się o wiele szybciej regenerować przez dzielenie i po 5 tygodniach ich liczba jest podobna jak przed urazem)
zaburzenia procesu podwajania hepatocytów w stosunku do innych komórek (fibroblastów) na skutek działania trucizn (alkoholu) prowadzą do nadmiernego wytwarzania włókien kolagenowych i stanu marskości wątroby
hepatocyty pełnią najwięcej funkcji spośród wszystkich komórek organizmu, w jednym hepatocycie można znaleźć ponad 700 różnych enzymów, do głównych czynności hepatocytów należą udział w metabolizmie glukozy, lipidów i białek, wydzielanie żółci, unieczynnianie leków (decydująca rola cytochromu P450), detoksykacja, magazynowanie witamin, wydzielanie hormonów
Pęcherzyk żółciowy
woreczek o pojemności 40-70ml, zbudowany z dna, trzonu i szyjki, która przechodzi w przewód pęcherzykowy, dalej łączy się w przewód wątrobowy wspólny i jako przewód żółciowy wspólny uchodzi do dwunastnicy
ściana pęcherzyka składa się z błony śluzowej (tworzy bardzo liczne, duże fałdy, które przy wypełnianiu pęcherzyka zanikają), błony mięśniowej oraz błony surowiczej
jest wysłany nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym - komórki tego nabłonka mają cytoplazmę kwasochłonną, w okolicy szyjki pęcherzyka znajdują się gruczoły cewkowo - pęcherzykowe, które wydzielają śluz, na zewnątrz błony śluzowej warstwa miocytów gładkich o różnym przebiegu (podłużnym, okrężnym i skośnym)
przechowuje i zagęszcza żółć, gdy w dwunastnicy pojawiają się tłuszcze, jej komórki enteroendokrynowe wydzielają cholecystokininę (CCK), która z krwią dopływa do ściany pęcherzyka, powodując jego rytmiczne skurcze i wydalanie żółci do dwunastnicy
Trzustka
gruczoł zewnątrz i wewnątrzwydzielniczy przewodu pokarmowego o długości 20-25 cm, waga 60-160 g, położona pozaotrzewnowo na poziomie L2 i L3, wyróżniamy w niej głowę (stanowi szerszą część narządu, jest objęta pętlą dwunastnicy), trzon (leży na przedniej powierzchni kręgu lędźwiowego) i ogon (sięga do wnęki śledziony)
pokryta jest tkanką łączną właściwą, która nie tworzy wyraźnej torebki, tkanka łączna właściwa wewnątrz trzustki układa się w szerokie pasma, które oddzielają od siebie płaty trzustki składające się ze słabiej podzielonych tkanką łączną płacików, tkanka łączna właściwa luźna tworzy zrąb płacików, podtrzymujący liczne naczynia krwionośne oraz miąższ składający się z pęcherzyków wydzielniczych oraz przewodów odprowadzających
pęcherzyk wydzielniczy jest zbudowany z dużych pryzmatycznych komórek mających zasadochłonną cytoplazmę i okrągłe jądra, które leżą w środku komórek (typowe komórki surowicze), w świetle niektórych pęcherzyków na przekrojach widać komórki śródpęcherzykowe, (nabłonkowe początkowej części przewodu wyprowadzającego), komórki pęcherzyków zawierają rozbudowaną szorstką siateczkę śródplazmatyczną, aparat Golgiego i liczne mitochondria, w wierzchołkowych częściach mają liczne pęcherzyki wydzielnicze (ziarenka zymogenu)
w pęcherzykach znajdują się proenzymy trzustki, które po wydzieleniu i wydaleniu do dwunastnicy uaktywniają się w jej zasadowym środowisku, proenzymy są syntetyzowane w szorstkiej siateczce śródplazmatycznej, a w aparacie Golgiego są modyfikowane, segregowane i otaczane przez błonę
wydzielina komórek pęcherzykowych uchodzi do światła pęcherzyka, stąd wydostaje się do przewodu wyprowadzającego, czyli wstawki (wysłanego jednowarstwowym nabłonkiem sześciennym), wydzielina ze wstawek uchodzi do przewodów międzypłatowych uchodzących do przewodu trzustkowego (Wirsunga), który biegnie przez całą długość trzustki, dochodzi do dwunastnicy i w jej ścianie łączy się z przewodem żółciowym wspólnym, przewód trzustkowy dodatkowy (Santoriniego) uchodzi bezpośrednio do dwunastnicy, albo łączy się wcześniej z przewodem trzustkowym
większe przewody wyprowadzające trzustki są wysłane jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym, zawierającym komórki kubkowe oraz komórki endokrynowe, na zewnątrz nabłonka znajduje się warstwa tkanki łącznej właściwej, zawierającej nieliczne gruczoły śluzowe
komórki pęcherzyków wydzielają zasadowy płyn nazywany sokiem trzustkowym składający się z wody, elektrolitów oraz enzymów trzustki - trypsyny, chymotrypsyny, amylazy i lipazy, w jego skład wchodzi również elastaza, fosfolipaza A2, DNA-aza oraz RNA-aza
wydzielanie soku trzustkowego jest pobudzane przez nerw błędny oraz kilka hormonów wydzielanych przez komórki endokrynowe: sekretynę, pankreozyminę, gastrynę i VIP, hamowane przez somatostatynę
sekretyna, gastryna i VIP pobudzają wydzielanie jonów węglanowych z sokiem trzustkowym, stwarzając warunki optymalne do uaktywnienia enzymów trzustki
część wewnątrzwydzielnicza składa się ze zgrupowań komórek endokrynowych, tworzących wyspy trzustkowe Langerhansa (małe, bogato unaczynione skupiska komórek, od 170 tys. do 2 mln)
trzustka jest zaopatrywana w krew tętniczą za pośrednictwem tętnicy środkowodwunastniczej górnej i dolnej, unerwiona głównie przez nerwy współczulne pochodzące ze splotu trzewnego