Układ płciowy żeński

Wewnątrzwydzielnicza
funkcja jajnika

Wydzielanie przez komórki ziarniste i tekalne pęcherzyków i ciałka żółtego hormonów:

• ESTROGENÓW

• PROGESTERONU

• oraz w pewnej ilości ANDROGENÓW.

Kontrolę nad czynnością wydzielniczą jajników sprawuje układ podwzgórzowo-przysadkowy, sprzężony z jajnikami zwrotnie. Dzięki tym hormonom następują cykliczne zmiany w błonie śluzowej macicy (cykl miesiączkowy).

Hormony jajników mają wpływ na wykształcenie się organu rodnego i drugorzędnych cech płciowych (sutki), na przemianę materii i układ nerwowy współczulny.

Pełna funkcja hormonalna jajników rozpoczyna się z chwilą osiągnięcia dojrzałości płciowej, wygasa zaś w okresie przekwitania, w którym to czasie zaznacza się również zmniejszenie anatomiczne jajników.

Jajnik

• Koniec brzuszny

• Koniec maciczny

• Brzeg przedni -krezkowy

• Brzeg tylny -wolny

• Powierzchnia boczna

• Powierzchnia przyśrodkowa

Aparat podporowy

• Więzadło wieszadłowe

• Więzadło właściwe

• Krezka jajnika

Struktura wewnętrzna

• Kora

• Rdzeń

Cykl jajnikowy

• Menstruacja

• Faza folikularna

• Owulacja

• Faza lutealna

Kolejność zmian w jajniku podczas cyklu miesiączkowego:

• Menstruacja

• Wzrost pęcherzyka

• Dojrzały pęcherzyk

• Owulacja

• Ciałko żółte

• Zanik ciałka żółtego

Menstruacja

• Krwawienie miesięczne - I etap cyklu miesiączkowego. [złuszczanie się endometrium nabrzmiałego i rozrośniętego w ostatniej - lutealnej fazie cyklu]

• Płyn wydostający się w tym okresie z pochwy składa się w dużej mierze z krwi i tkanki błony śluzowej. W trakcie miesiączki kobieta traci ok. 35 ml krwi (za normalną jest uważana strata do 80ml krwi).
  

• Menstruacji często towarzyszą bolesne skurcze w podbrzuszu, ból pleców i ud. Zazwyczaj występuje też ZNP, objawiający się zwiększoną drażliwością, huśtawką nastrojów i zwiększoną wrażliwością piersi.

• .

Faza folikularna

• Proliferacyjna - to czas w którym intensywnego wzrostu, dopiero co złuszczonego nabłonka błony śluzowej macicy.

• Zwiększony poziom FSH i E. wpływa na jajniki, pobudzając kilka pęcherzryków Graffa do dojrzewania.

• Dojrzewający pęcherzyk wydziela co raz większe ilości ESTRADIOLU i estrogenu, które pobudzają komórki macicy do proliferacji (namnażania się i wzrostu).

• Wpływają również na produkcję charakterystycznego śluzu w szyjce macicy. Obserwacja tego śluzu może być przydatna w ustalaniu aktualnie trwającej fazy cyklu miesiączkowego.

Owulacja

• Prawie dojrzały P.Graffa (ok. 12 dnia przeciętnego cyklu), poziom estrogenu jest na tyle wysoki, że wpływając na przysadkę, wywołuje szybkie uwolnienie dużych ilości LH i stymuluje oocyt II rzędu oraz osłabia ściany otaczającego ją pęcherzyka.

• 14-tego dnia cyklu, oocyt II rzędu uwalnia się z pęcherzyka. Uwolnienie to jest nazywane owulacją i zachodzi w jajniku.

• Zaraz po tym, oocyt jest wyłapywany przez jajowód. Tam dojrzewa, przekształcając się w dojrzałą komórkę jajową, o średnicy ok. 0.2 mm. Po około jednym dniu przebywania w jajowodzie, jajeczko obumiera, jeśli nie zostało zapłodnione.

• Oocyt uwalnia się raz z prawego, raz z lewego jajnika. Zgodnie z obecną wiedzą, jajniki nie są ze sobą w żaden sposób skoordynowane, a mimo to, w czasie jednego cyklu, uwalnia się na ogół tylko jedno jajeczko, z jednego z jajników Może jednak zdarzyć się, że oba jajniki uwolnią w jednym cyklu komórkę jajową. Jeśli oba jajeczka zostaną zapłodnione, rozwiną się dwa osobne zarodki i urodzą bliźnięta dwujajowe.

• U niektórych kobiet, jajeczkowaniu (owulacji) towarzyszy bół. Nagłe zmiany stężenia hormonów w tym czasie, mogą również powodować niewielkie krwawienia z dróg rodnych (krwawienia międzymiesiączkowe).

• Jeśli w pobliżu jajeczka, przebywającego w jajowodzie, znajdą się plemniki, może dojść do zaplodnienia i powstaje wtedy zygota oraz zaczyna się embriogeneza.

Faza lutealna

• Resztki pęcherzyka Graafa, przekształcają się pod wpływem FSH i Lh w ciałko żółte, które pełni funkcję gruczołu dokrewnego i wydziela estrogeny oraz znaczne ilości progesteronu. Odgrywa on kluczową rolę w przygotowaniu endometrium.

• Hormony produkowane przez ciałko żółte powodują, na zasadzie ujemnego s.zwrotnego, spadek wydzielania FSH i LH.

• Jeśli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona, obniżanie się poziomu LH powoduje stopniowe zanikanie ciałka żółtego i obniżanie poziomu produkowanych przez nie hormonów (głównie progesteronu). Spadek stężenia progesteronu, ok. 28 dnia cyklu, wywołuje złuszczanie się niepotrzebnej już błony śluzowej, czyli menstruację.

• Od owulacji do menstruacji mija przeciętnie 14 dni (10 -16 dni). Czas trwania fazy lutealnej (w przeciwieństwie do fazy folikularnej) jest na ogół stały w różnych cyklach tej samej kobiety, nawet jeśli cykle te mają różną długość.

• Jeśli komórka jajowa zostanie zapłodniona, powstała zygota podejmuje produkcję gonadotropiny kosmówkowej (hCG), która działając podobnie do LH, podtrzymuje życie ciałka żółtego.

• Gonadotropina kosmówkowa jest wydzielana tylko przez zarodek, w związku z tym jej obecność w organizmie kobiety jest dowodem na zajście w ciążę.

Unaczynienie

• T. jajnikowa

• Gałęzie jajnikowe od t. macicznej

Jajowód

• Lejek jajowodu ze strzępkami

• Bańka

• Cieśń

• Część śródścienna

Struktura wewnętrzna

• Błona śluzowa-nabłonek migawkowy, fałdy podłużne

• Błona mięśniowa

• Otrzewna

Unaczynienie

• Gał. jajowodowe od t. jajnikowej

• Gał. jajowodowe od t. macicznej

Macica

• Powierzchnia przednia

• Powierzchnia tylna

• Brzegi boczne

• Dno

• Trzon

• Szyjka

• część pochwowa

• część nadpochwowa

Struktura wewnętrzna

• Jama macicy

• Cieśń szyjki

• Fałdy pierzaste

Położenie macicy

Położenie macicy

Position

Więzadła macicy

• Szerokie

• Wieńcowe

• Obłe

• Krzyżowo-maciczne

• Łonowo-maciczne

Więzadło szerokie macicy

• poprzeczny fałd tkanki łącznej, składający się z dwóch blaszek otrzewnej przechodzącej z boków macicy na ściany miednicy mniejszej

• W jego obrębie:tkanka łączna, nerwy, sploty żylne - maciczny i pochwowy, t.maciczna, naczynia chłonne, końcowy dcinek moczowodu, więzadło obłe (ligamentum teres uteri), określane razem jako przymacicze (perimetrium).

Wyróżnić można:

• część górną - krezkę jajowodu (mesosalpinx),

• część środkową - krezkę jajnika (mesovarium)

• i dolną - krezkę macicy (mesometrium);

• najszersza część więzadła to jego brzeg górny, najcieńsze jest u podstawy, na poziomie szyjki

Więzadła macicy

• podstawowe - biegnące od części nadpochwowej szyjki w płaszczyźnie czołowej do bocznych ścian miednicy.
  

• łonowo-pęcherzowo-maciczne - biegną od tylnej powierzchni spojenia łonowego i dolnych gałęzi kk. łonowych ku tyłowi, omijają pęcherz moczowy, łącząc się pasmami tkanki łącznej z jego przydanką i dochodzą do części nadpochwowej szyjki macicy.
  

• krzyżowo-odbytniczo-maciczne biegną od powierzchni miednicznej kości krzyżowej ku przodowi, łączą się pasmami tkanki łącznej z przydanką na bocznych ścianach bańki odbytnicy i dochodzą do części nadpochwowej szyjki macicy, wywołując na otrzewnej fałdy odbytniczo-maciczne.
  

• Układ podporowy jest utworzony przez pochwę wraz z jej umocowaniem. Pochwa obejmuje sklepieniem cześć pochwową szyjki macicy. Do tworów mocujących pochwę należy : m. zwieracz cewki moczowej i pochwy (w przeponie moczowo-płciowej), pasma tkanki łącznej, które łączą ją z odbytnicą, pęcherzem i cewką moczową oraz więzadło poprzeczne krocza.
  
  

Unaczynienie macicy

Unerwienie macicy

Pochwa

Przewód mięśniowo-błoniasty silnie rozciągliwy i elastyczny.

Łączy ujście macicy z przedsionkiem pochwy.

• ściana przednia i tylna;

• długość od 5 do 14 cm (najczęściej 6-8 cm);

• w dolnej części najwęższa, rozszerza się ku górze osiągając szerokość 2-3 cm w części środkowej;

• Funkcje:

- miejsce wprowadzenia nasienia obejmuje prącie w czasie kopulacji,

- stanowi drogę którą wydostaje się płód w czasie porodu

- stanowi drogę odpływu krwi menstruacyjnej;

POŁOŻENIE

-w linii pośrodkowej ciała

w miednicy mniejszej,

jej końcowy odcinek przebija przeponę moczowo-płciową, stąd możemy wyróżnić część śródmiedniczną(pars intrapelvina) i przeponową (pars diaphragmatica)

Narządy zewnętrzne

• Łechtaczka jest narządem homologicznym do prącia i podobnie wyróżnia się w niej żołądź i ciała jamiste.

• Parzyste ciała jamiste łechtaczki rozpoczynają się jako odnogi łechtaczki i przyczepiają się do dolnych gałęzi k.łonowych. Mają średnio długość 4 cm, stanowiąc najdłuższą część ciał jamistych. Następnie obie odnogi biegną przyśrodkowo i w górę. Zbiegają się w mierzący około 2 cm trzon łechtaczki, w którym wyróżnia się część wstępującą i część zstępującą-odpowiada wolnej części prącia. Trzon łechtaczki kończy się wierzchołkiem, który wraz z pokrywającą go cienką skórą tworzy żołądź łechtaczki

• Oba ciała jamiste w tej części oddziela niepełna przegroda, każde jest otoczone błoną białawą. Wewnątrz ciał jamistych znajdują się jamki, które są rozdzielone niepełnymi beleczkami zbudowanymi z mięśni gł. Pod wpływem bodźców nerwowych ciała jamiste wypełniają się krwią i dochodzi do wzwodu

---