ZNACZENIE BARW W POMIESZCZENIACH PRACY
WPŁYW BARW NA KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA PRACY.
BARWA A PRZEKAZYWANIE INFORMACJI.
Informacja ( wiadomość ) przekazana za pomocą barwy, jak każda informacja pośrednia ( zakodowana ), ma zastąpić lub wzmocnić szereg sygnałów bezpośrednich, które uzyskuje się stale obserwując i analizując to wszystko, co nas w środowisku pracy otacza. W ten sposób można przekazać szereg informacji o przeznaczeniu maszyny, czy jej części, szafek, pojemników, a nawet całych pomieszczeń czy pięter.
Dzięki systemowi oznaczeń barwnych zrozumialsze stają się drogi, którymi przechodzi produkt z jednego stanowiska na drugie i struktura całego zakładu ( różnice w kolorystyce maszyn i pomieszczeń ).
Na samym zaś stanowisku barwa może ułatwić rozdział produktów i odpadów (barwne pojemniki), usprawnić układanie i porządkowanie narzędzi (barwnie podzielone szafki ).
W zakładzie szczególną rolę grają informacje dotyczące zagrożeń. Przy pomocy barwy oraz znaków przekazujących wiadomości przez barwę, kształt i rysunek powinny być dostarczane wszelkie informacje o zagrożeniach występujących w zakładzie.
Kod barwny dotyczący bezpieczeństwa i higieny pracy został ujęty w normę i obejmuje cztery barwy :
czerwona symbolizuje zakaz, zatrzymanie, ponadto jest stosowana w ochronie przeciwpożarowej,
niebieska symbolizuje nakaz,
żółta symbolizuje ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem,
zielona symbolizuje stan bezpieczeństwa.
KOLORYSTYKA PRZEMYSŁOWA
KOLORYSTYKA MASZYN I URZĄDZEŃ.
Ustalanie barw, ich odcieni i jasności we wnętrzu produkcyjnym, rozpoczyna się od stanowiska pracy. Zawsze - czy będzie to maszyna, stół montażowy, czy pulpit informacyjno - sterowniczy - mamy do czynienia z pracą wzrokową obsługującego. Więc barwa powinna być czynnikiem ułatwiającym odbiór informacji niezbędnych do wykonania zadania produkcyjnego.
Korpus maszyny, nie będąc źródłem sygnałów ważnych, stanowi jedną z zasadniczych plam barwnych we wnętrzu przemysłowym (obok ścian, stropów i podłóg ).
Korpusy obrabiarek nie powinny być zbyt ciemne, aby łagodnie kontrastowały ze ścianami (najczęściej jasnymi), jednak ciemniejsze od nich, by wyróżniały się od tła i nie tworzyły zbyt dużego kontrastu z podłogą. Najczęściej stosuje się barwy szarozielone, szaroniebieskie i beżowe - zwykle o dwóch stopniach jasności, w zależności od oświetlenia miejsca, w którym znajdują się maszyny.
Barwą korpusu można posłużyć się do podkreślenia organizacji hali np. do wydzielania gniazd produkcyjnych.
Powierzchnia robocza stanowi tło dla przedmiotu obrabianego lub urządzeń sygnalizacyjnych. Powinna być jasna, jaśniejsza od korpusu.
Stosuje się następujące barwy : kremową, kości słoniowej, beżową i piaskową.
Źródło informacji użytecznych dla pracownika obsługującego maszynę stanowią elementy obsługi urządzeń sterujących. Rozróżniać barwą należy te elementy, które bądź przez jednakowy kształt , bądź bliskie sąsiedztwo stwarzają niebezpieczeństwo pomyłek (np. posuw poprzeczny oznaczamy na niebiesko, a obroty na pomarańczowo).
Drugim typem stanowiska pracy jest pulpit informacyjno - sterowniczy obsługiwany przez operatora. Na pulpicie znajduje się duża liczba jednakowych elementów (przycisków, pokręteł czy dźwigienek). Operator musi mieć zapewnione warunki jak najlepszej orientacji w tym mało zróżnicowanym polu bodźców.
Barwami można wyróżnić z tła zarówno poszczególne, najczęściej używane elementy sterujące, jak i zespoły pełniące tę samą funkcję.
Oznaczanie barwą przycisków nie może stanowić jedynego źródła informacji; stosuje się jednocześnie informację cyfrową lub inną.
KOLORYSTYKA ŚRODKÓW TRANSPORTU WEWNĄTRZZAKŁADOWEGO.
Urządzenia transportowe znajdują się tylko przejściowo w polu widzenia pracownika zatrudnionego w hali. Inną cechą odróżniającą je jest to, że są stale lub okresowo w ruchu (całe lub pewne ich części). Obie te cechy rzutują na kryteria doboru barw.
Ponieważ zagrożenie związane jest z ruchem, a więc nagłym, nieprzewidywalnym zjawieniem się np. wózka lub haka suwnicy czy wciągarki najistotniejszą sprawą jest zastosowanie takiej barwy, która byłaby dobrze widoczna nie tylko w centrum, lecz i w obwodowych częściach pola widzenia.
Warunek ten spełnia barwa żółta. Przy jej stosowaniu należy uwzględniać częstotliwość pojawiania się urządzenia transportowego w polu widzenia pracownika .
Urządzeń transportowych bądź ich części nieruchomych i znajdujących się w stale w polu widzenia pracownika nie ma potrzeby malować na żółto bądź w żółto -czarne pasy.
W pasy żółto - czarne maluje się jedynie części ruchome i wystające poza skrajnię.
KOLORYSTYKA POMIESZCZEŃ PRODUKCYJNYCH.
Do ustalenia ogólnej kolorystyki wnętrza największe znaczenie ma barwa korpusów, we wnętrzu stanowi ona jedną z dominujących barw.
Drugą barwą, która w jakimś sensie jest narzucona przy projektowaniu kolorystyki, jest barwa zastosowana do oznaczania tych elementów wnętrza, które w pewnych sytuacjach mogą się przyczynić do powstania wypadku.
Reszta barw we wnętrzu stanowi w pewnym sensie uzupełnienie barw zastosowanych do malowania korpusów i oznaczeń informacyjnych.
Podstawowym kryterium doboru tych barw muszą być przede wszystkim zasady prawidłowego rozkładu jasności w polu widzenia i w całym pomieszczeniu (kontrasty nie przekraczające stosunku 10 : 1).
We wnętrzach o niższej temperaturze można stosować kolory ciepłe, w wysokiej - kolory zimne. W pomieszczeniach niskich - jasne sufity i konstrukcje podstropowe, które powodują złudzenie „unoszenia się”. Małe pomieszczenia powinny mieć szczególnie jasne ściany. Zbyt długie zaś można „skracać” przez pomalowanie krótszych ścian jednakowymi, ciepłymi barwami.
Sufit z reguły maluje się jasno, najczęściej na biało lub jasnoniebiesko czy bladozielono (seledynowo) ze względu na :
odbicia światła padającego przez świetliki czy źródła światła sztucznego,
wrażenie lekkości związane z barwami jasnymi.
Konstrukcje podstropowe maluje się bądź w barwie sufitu, bądź na błękitno, by stworzyć wrażenie lekkości i unoszenia się.
Ściany również muszą być jasne, ale optymalny współczynnik odbicia światła mieści się w granicach od 50-70% (zależnie od jasności korpusów maszyn).
Najczęściej stosowane odcienie to : zielony mało nasycony (rozbielany), dopełniający do koloru ludzkiej skóry, zielono-niebieski (niemonotonny-w dzień niebieskawy, wieczorem zielonkawy), popielaty (przy innych elementach kolorowych), kości słoniowej i brzoskwiniowy (w pomieszczeniach zimnych).
Słupy nośne, jeżeli stanowią część ściany, nie powinny różnić się od niej barwą, chyba że chcemy ze względów estetycznych „rozbić” zbyt dużą barwną powierzchnię; w takim przypadku można stosować barwę nieco ciemniejszą dając wrażenie stateczności. To samo dotyczy filarów.
Ramy okienne powinny możliwie najmniej kontrastować z jasnością otworu, a więc maluje się je na biało lub w kolorze jasnych ścian.
Drzwi (futryny) maluje się barwami nasyconymi i dosyć ciemnymi, aby były dobrze widoczne; odcienie w miarę potrzeby można dobierać według ustalonego kodu ( np. drzwi do pomieszczeń mistrzów niebieskie, do jadalni wiśniowe itp.).
Podłogi powinny być niezbyt ciemne, choć ciemniejsze od pozostałych elementów wnętrza (ok. 25% odbicia światła) ze względu na prawidłowy kontrast z resztą elementów we wnętrzu.
KOLORYSTYKA KORYTARZY, SCHODÓW I WIND.
Barwy zastosowane na korytarzach maja z jednej strony podkreślać ich funkcje - dróg komunikacyjnych, z drugiej - zapewniać zmianę nastroju i odpoczynek dla oczu. Zaleca się więc barwy uspakajające, „przestrzenne”, dające klimat lekkości i wypoczynku.
Dopuszczalne są barwy bardziej nasycone niż we wnętrzach produkcyjnych.
Schody mają być również „przelotowe”, z tego względu tu również proponuje się barwy dość intensywne, choć ze względu na widoczność dość jasne. Same schodki powinny być jednolite w barwie, średnio jasne, dające poczucie stabilności. Jedynie pierwszy i ostatni schodek powinien być żółty.
Drzwi prowadzące do wind powinny wyraźnie odcinać od ścian odmienną barwą.
Wnętrze windy powinno być również w jasnych „przestrzennych” barwach, ciemne i „przytłaczające” mogą sprawiać nieprzyjemne uczucie uwięzienia.
KOLORYSTYKA POMIESZCZEŃ SOCJALNO - BYTOWYCH.
W pomieszczeniach socjalno-bytowych człowiek przebywa krótko, porusza się, rozmawia i praca wzrokowa przestaje dominować.
Barwy muszą przede wszystkim stwarzać „klimat barwny” sprzyjający dobremu samopoczuciu pracowników.
W pomieszczeniach służących higienie osobistej należy stosować barwy ciepłe: żółte, morelowe, różowe (pozorne ocieplanie). Płytki ścienne powinny być w tym samym kolorze lub zielononiebieskie, podnoszące wrażenie czystości. Należy unikać kolorów tzw. brudnych (popielate, brunatne), na których wprawdzie brud jest mniej widoczny, ale które stwarzają wnętrze ponure, brzydkie i nieprzytulne.
W jadalniach zalecane są raczej barwy ciepłe, jasne (wrażenie czystości) z dekoracyjnymi akcentami kolorystycznymi dla ożywienia całości. Podobnie można malować miejsca wypoczynku, z tym że dopuszcza się tam barwy ciemniejsze.
BARWA ODZIEŻY ROBOCZEJ.
W pomieszczeniach produkcyjnych przebywa nieraz wielu pracowników - barwa ich ubrań, a więc odcień, jasność i nasycenie - nie jest sprawą obojętną w ogólnym obrazie kolorystyki wnętrza.
Barwa ta ma służyć przede wszystkim dwóm celom: zaspakajać potrzeby estetyczne i poprawiać widoczność poruszających się pracowników.
Barwa ubrań powinna „wydobywać” człowieka z tła, powodować, że jest on dobrze widoczny w każdym miejscu hali, szczególnie przez obsługę środków transportu. Powinna więc kontrastować z resztą zastosowanych we wnętrzu barw, a szczególnie z korpusami maszyn, ścianami, drzwiami, i to zarówno pod względem odcienia, jak i jasności.
1
5