Transplantologia

• W Polsce przyjęto rozwiązania takie rozwiązania, jakie obowiązują w Austrii, Belgii, Francji, Luksemburgu, Hiszpanii, Portugalii i w niektórych kantonach w Szwajcarii, gdzie dopuszczalne jest pobieranie narządów, w przypadku gdy zmarły nie sprzeciwił się temu za życia.

• Natomiast w Finlandii, Danii, Wielkiej Brytanii i w Niemczech obowiązuje rozwiązanie nazywane modelem rozszerzonej zgody wyraźnej. Oznacza to, że jeżeli zmarły nie wyraził za życia ani zgody, ani sprzeciwu na pobranie po śmierci jego narządów, wymagana jest zgoda jego krewnych - w kolejności: mąż, żona, dorosłe dzieci, pełnoletnie rodzeństwo.

• Podobne prawo obowiązuje także w Stanach Zjednoczonych

Komórki, tkanki i narządy mogą być pobierane ze zwłok ludzkich w celach diagnostycznych, leczniczych, naukowych i dydaktycznych.

Komórki, tkanki i narządy ze zwłok mogą być również pobierane w czasie sekcji zwłok przeprowadzanej na podstawie odrębnych przepisów.

Dane osobowe dotyczące dawcy i biorcy przeszczepu są objęte tajemnicą i podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o tajemnicy zawodowej i służbowej oraz w przepisach dotyczących dokumentacji medycznej prowadzonej przez zakłady opieki zdrowotnej.

Jeżeli przeszczep ma być pobrany od żywego człowieka, przepis ust. 1 nie dotyczy ujawnienia danych osobowych o dawcy i o biorcy odpowiednio tym osobom.

1. Postępowanie polegające na pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narząd ów może być podejmowane wyłącznie w zakładach opieki zdrowotnej.

2. Postępowanie polegające na pobieraniu komórek, tkanek i narządów może być podejmowane również w wyższych uczelniach medycznych, uniwersytetach z wydziałem medycznym, medycznych jednostkach badawczo-rozwojowych i jednostkach organizacyjnych służby krwi.

3. Czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą być wykonywane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.

Pobrania komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu.

Sprzeciw może być wyrażony w formie:

1) wpisu w centralnym rejestrze zgłoszonych sprzeciwów,

2) oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis,

3) oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków w chwili przyjęcia do szpitala lub w czasie pobytu w szpitalu.

2. Sprzeciw przedstawiciela ustawowego osoby małoletniej lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, może być wyrażony także w formie oświadczenia pisemnego złożonego w chwili przyjęcia tych osób do szpitala lub w czasie ich pobytu w szpitalu.

3. Sprzeciw jednego przedstawiciela ustawowego lub osoby, o której mowa w ust. 3, jest skuteczny w stosunku do pozostałych.

4. Sprzeciw może być cofnięty w każdym czasie w formie pisemnego lub ustnego oświadczenia złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków.

Kryteria śmierci mózgu:

Rozpoznanie śmierci pnia mózgowego

Rozpoznanie śmierci pnia mózgu opiera się na stwierdzeniu nieodwracalnej utraty jego funkcji.

Postępowanie kwalifikacyjne jest dwuetapowe:

Etap I: Wysunięcie podejrzenia śmierci pnia mózgu

Etap II: Wykonanie badań potwierdzających śmierć pnia mózgowego

Spełnienie wszystkich wymogów Etapu I warunkuje przejście do Etapu II.

Postępowanie prowadzone jest przez komisję złożoną przez 3 lekarzy, w tym co najmniej jednego specjalisty w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz jednego specjalisty w dziedzinie neurologii lub neurochirurgii, lekarze ci nie mogą brać udziału w postępowaniu obejmującym przeszczepianie komórek, tkanek i narządów od osoby zmarłej, u której dana komisja stwierdziła śmierć mózgową

Etap I obejmuje dokonanie u chorych następujących stwierdzeń:

• chory jest w śpiączce

• sztucznie wentylowany

• rozpoznano przyczynę śpiączki

• wykazano strukturalne uszkodzenie mózgu

• uszkodzenie strukturalne mózgu jest nieodwracalne wobec wyczerpania możliwości terapeutycznych i upływu czasu

Etap I obejmuje dokonanie u chorych następujących wykluczeń:

• chorych zatrutych i pod wpływem niektórych środków farmakologicznych (narkotyki, neuroleptyki, środki nasenne, usypiające, uspakajające, zwiotczające m.m. poprzecznie prążkowane)

• w stanie hipotermii wywołanej przyczynami zewnętrznymi

• z zaburzeniami metabolicznymi i endokrynologicznymi

• z drgawkami i prężeniami

• dzieci do lat 5

Spełnienie warunków zawartych w “Stwierdzeniach” i “Wykluczeniach” zezwala na wysunięcie podejrzenia śmierci pnia mózgu i przejścia do Etapu II.

Etap II obejmuje 2-krotne wykonanie w odstępach 3-godzinnych następujących badań potwierdzających:

1. nieobecność odruchów pniowych

2. bezdech

Badanie odruchów pniowych wykazuje:

1.brak reakcji na światło

2. brak odruchu rogówkowego

3. brak ruchów gałek ocznych spontanicznych, brak ruchów gałek ocznych przy próbie kalorycznej

4. brak jakichkolwiek reakcji ruchowych na bodziec bólowy

5. brak odruchów wymiotnych i kaszlowych

6. brak odruchu oczno-mózgowego

Badanie bezdechu wykazuje brak reaktywności ośrodka oddechowego

Warunki pobrania komórek, tkanek i narządów od żywego człowieka:

1) pobranie następuje na rzecz krewnego w linii prostej, osoby przysposobionej, rodzeństwa lub małżonka oraz, z zastrzeżeniem art. 10, na rzecz innej osoby bliskiej,

2) jeżeli przedmiotem pobrania jest szpik lub inna regenerująca się komórka lub tkanka, pobranie może nastąpić również na rzecz innej osoby niż wymieniona w pkt 1,

3) zasadność i celowość pobrania komórek, tkanek i narządu od określonego dawcy i dokonania ich przeszczepienia określonemu biorcy ustala, na podstawie aktualnego stanu wiedzy medycznej, lekarz mający dokonać przeszczepu,

4) pobranie zostało poprzedzone niezbędnymi badaniami lekarskimi ustalającymi, czy ryzyko zabiegu nie wykracza poza przewidywane granice dopuszczalne dla tego rodzaju zabiegów i nie upośledzi w istotny sposób stanu zdrowia dawcy.

5) kandydat na dawcę został szczegółowo poinformowany o rodzaju zabiegu, ryzyku związanym z tym zabiegiem i o możliwych typowych następstwach dla jego stanu zdrowia w przyszłości przez lekarza nie biorącego bezpośredniego udziału w postępowaniu obejmującym przeszczepianie komórek, tkanek lub narządu,

6) jeżeli kandydatem na dawcę lub kandydatem na biorcę jest kobieta ciężarna - ocena ryzyka, o której mowa w pkt 4 i 5, powinna obejmować również następstwa dla mającego się urodzić dziecka,

7) kandydat na dawcę ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraził dobrowolnie przed lekarzem pisemną zgodę na pobranie komórek, tkanek lub narządu w celu ich przeszczepienia określonemu biorcy; wymóg określenia biorcy przeszczepu nie dotyczy pobrania szpiku lub innej regenerującej się komórki i tkanki,

8) kandydat na dawcę został uprzedzony o skutkach dla biorcy wynikających z wycofania zgody na pobranie komórek, tkanek lub narządu, związanych z ostatnią fazą przygotowania biorcy do dokonania ich przeszczepienia,

9) kandydat na biorcę został poinformowany o ryzyku związanym z zabiegiem pobrania komórek, tkanek i narządu oraz o możliwych następstwach pobrania dla stanu zdrowia dawcy, a także wyraził zgodę na przyjęcie komórek, tkanek lub narządu od tego dawcy; wymóg wyrażenia zgody na przyjęcie przeszczepu od określonego dawcy nie dotyczy szpiku lub innych regenerujących się komórek i tkanek.

---