HISTORIA NOWOŻYTNEJ MYŚLI POLITYCZNEJ 1 wykład

Podręczniki: Krystyna Chojnicka, Henryk Olszewski „Historia doktryn politycznych i prawnych” Poznań 2003

Polityka jest nadrzędna. Wszystkie inne działania następują przez pryzmat polityki. Idee odgrywają decydującą rolę w polityce. Realizacja interesów, ale nie wprost. Polityka demokratyczna oznacza mobilizację demosu.

XIX w. Niemcy historia filozofii prawa - najważniejsze traktaty polityczne

Podstawowe typy doktryn:

1. Konserwatyzm - mimo niedostatków zachować obecny stan.

2. Rewolucjoniści - chcą radykalnych zmian, może być radykalizm lewicowy ale również prawicowy

Kolejna typologia; podział na lewicę, centrum i prawicę. Różnice mocno się zacierają. Nie do końca światopogląd, bardziej spojrzenie na gospodarkę.

Doktryny elitarystyczne 9mysliciele stoją na stanowisku, że w każdym społeczeństwie istnieje grupa ludzi, która jest predestynowana do rządzenia. Kryteria mogą być różne: urodzenie, majątek, wiek, wykształcenie. Elitarystą nie jest ktoś, kto widzi takie podziały, lecz ten, kto uważa, że taki podział jest.

Egalitaryzm - równość jest podstawową zasadą społeczną

Doktryny

Normatywne Deskryptywne

Normatywne - mówią o normach, wartościach, jak powinno być

Deskryptywne - opisowe czyli jak jest.

IDEOLOGIA

DOKTRYNA (konkretyzacja ideologii) systematyzacja pojęć

PROGRAM POLITYCZNY (konkretyzacja doktryny)

Doktryna: zbiór idei, poglądów, które schematycznie przedstawiają rzeczywistość, wyznaczając zarazem kierunki i cele działalności politycznej

Fazy i źródła powstawania doktryn:

1. Źródłem była religia. Z religii czerpano wzorce dla postępowania władcy i poddanych.

2. Filozofia. Z badania relacji na styku świat-człowiek powstawały tezy dotyczące refleksji obywatel-państwo

3. Nauka praw. Rzym republikański „prawo to sztuka uprawiania dobra i sprawiedliwości”.

Funkcje doktryn, myśli politycznej

Odnoszą się do zasad organizacji państwa. Oddziałują na jednostki. Państwo jest zainteresowane krzewieniem doktryn. Zależy mu, żeby obywatele mieli odpowiednie przekonania, indoktrynacja jest ciągle, może już nie tak nachalna jak kiedyś

1. eksplanacyjna - funkcja tłumaczenia zjawisk w państwie i prawie, dlaczego to jest słuszne, aby rządzili ci, co właśnie rządzą

2. Krytyki - funkcjonowania państwa, reguł, praw, funkcje anarchistyczne

3. Wskazywanie perspektywy - rozwój państwa, społeczeństwa. W wyniku krytyki projektuje się nowe funkcje państwa. Mogą być utopijne.

Integracji - wspólne poglądy, idee. Doktryny jednoczą wokół siebie zwolenników.

HISTORIA NOWOŻYTNEJ MYŚLI POLITYCZNEJ

III wykład

Idea suwerenności jako niezależność (wg Bodina)

Różnica - monarchia stanowa: władza pochodzi od Boga, ale monarcha od niego nie zależy. Jest najważniejszym feudałem, władcą, sędzią, nie prawodawca, ale wykonawca.

Czy poddani mają prawo oporu wobec takiej władzy? Jeżeli władza już nie jest suwerenem, to nie zapewnia bezpieczeństwa. Poddani nie mają takiego prawa, nie mogą podważać prawa pozytywnego. Bodin - władca jest wizerunkiem Boga na ziemi, więc jest nieprawdopodobne, aby łamał prawa naturalne. Np. zakaz rozmnażania się. Bodin nie korzysta z ustaleń św. Tomasza. Uważa, że poddani nie potrzebują żadnych gwarancji.

Św. Tomasz	Dante Alligieri	Marsyliusz Padewczyk
Papież	Papież = król	Król lider państwa narodowego
Król		Papież

Bodin był orędownikiem absolutyzmu - Książe jest wyłącznym prawodawcą.

Polska nie poszła ścieżką rozwoju Europy zachodniej. Jej rozwój był peryferyjny i skutki tego są do dziś. Władza deprawuje ale brak władzy deprawuje najbardziej.

Oksymoron, kontradykcja - sprzeczność

Bodin jest orędownikiem własności prywatnej. Tradycja starotestamentowa jest ważna. Wolność handlu międzynarodowego, idea wspólnoty ludzkiej. Wolność podatkowa, wolnośc wyznania. (część jego poglądów podobała się liberałom i tak próbowali przeciągać na swoją modłę).

Marsyliusz z Padwy (z wykształcenia lekarz) - Władza z woli ludu

Marsyliusz mówiąc lud ma na myśli ogól. Myśliciel arabski IBn Ruszd (w europie nazywany Awerroes) był wybitynm znawcą Arystotelesa. Próbował określić relacje między Bogiem a człowiekiem. Bóg nie jest kimś, kto ingeruje w świat, pomaga mu czy podobnie. Walor nieśmiertelności przysługuje również tu, jest nim nieśmiertelność gatunku> Doczesność ma więc również sens.

Marsyliusz (najważniejsze dzieło „Obrońca pokoju” - najważniejsze dzieło): Prawem jest to, co zostało uchwalone przez legalnego ustawodawcę państwowego oraz to za czyn stoi sankcja. Lud nie może uchwalić cos przeciw sobie samemu. Sam z siebie uchwalić może jedynie prawo rozumne i zakładające dobro wspólne. Prawo boże u Marsyliusza nie jest prawem, bo nie towarzyszy mu sankcja (przynajmniej na tym świecie). Na ten temat filozof nie może się wypowiedzieć, bo jak to sprawdzić. Predestynowany do stanowienia prawa jest tylko lud, nikt inny. Prawo naturalne jest uniwersalne. Jest częścią prawa ogólnego. Reguły, na które godzi się każdy rozumny człowiek. Prawo kanoniczne nie spełnia wszystkich warunków, bo (mimo sankcji, które zawiera) nie wydal go lud.

Powstanie państwa wg Marsyliusza

- podobne do założeń arystotelesowskich

- dążenie do zabezpieczenia doczesnego życia

- Arystoteles kładł duzy nacisk na rozwój duchowy, Marsyliusz to olewał.

Wszystkie wartości ważne dla ludzi, nie można żyć np. w pojedynkę. Człowiek ma naturalny pęd do życia w społeczeństwie. Akcentowanie biologicznej natury człowieka (lekarz). Causa findis.

Jaki jest najwłaściwszy sposób powołania władzy?

Zgoda wspólnoty. Całkiem serio, nie jako figura retoryczna. Forma rządów - jest mu obojętna. Naturalne potrzeby ludzi można zaspokoić w różnych ustrojach. Nie ma dogmatyzmu. Jedna zasada jest ważna - elekcyjność (większość musi wybrać)

- wybór rządzących gwarantuje najwyższy stopień aprobaty (jeśli zostali wybranymi, to to było najsłuszniejsze) argument partycypacji, to prowadzi do ładu, porządku społecznego

- możliwość wyboru najlepszych do rządu (przynajmniej w teorii)

- pomija niedogodności sukcesji, sukcesja może zawieść ale nie elekcja.

Pole działania państwa - podział na 6 najbardziej istotnych:

- rządząca

- kapłańska

- wojowników

- bankierów

- rzemieślników

- rolników

Władza istnieje aby gwarantować szczęście doczesne.

---