Wybrane problemy procesu komunikowania się na lekcji
Koncepcja psychologicznych czynników efektywnej komunikacji interpersonalnej Chartiera:
Obraz samego siebie - osoba z właściwym obrazem siebie łatwiej nawiązuje kontakt z innymi, potrafi bronić swojego zdania.
Umiejętność słuchania, a nie tylko słyszenia.
Jasne wyrażanie się.
Radzenie sobie z gniewnymi emocjami - umiejętność ich określenia, zrozumienia i konstruktywnego wyrażenia z zachowaniem kultury języka i „spokoju”.
Otwartość - zdolność szczerego mówienia o sobie i o innych.
Koncepcja komunikacji etycznej Habermasa:
- 4 składowe aktu mowy:
mówię coś,
mówię o czymś,
mówię do kogoś,
mówię w jakiś sposób
- 4 roszczenia ważnościowe:
zrozumiałość wypowiedzi,
prawdziwość wypowiedzi,
słuszność mówiącego,
szczerość mówiącego.
Style komunikacji interpersonalnej:
egocentryczny - dominuje koncentracja osoby komunikującej się głównie na własnej perspektywie;
allocentryczny - koncentracja na perspektywie partnera, rozmówcy.
partnerski - jednoczesna koncentracja na perspektywie partnera i własnej.
Kompetencje komunikacyjne nauczyciela G. Koć - Seniuch:
Kompetencje komunikacyjne to układ umiejętności pedagogicznych, których podstawą jest wiedza o uczniach, o szkole, metodach i sposobach oddziaływań w sferze interpersonalnej i zadaniowej, czyli w sferze dobrego komunikowania się, umiejętności udzielania pomocy i wsparcia uczniowi, rozwiązywania konfliktów, umiejętności efektywnej współpracy, tak w szkole jak i poza nią, ze środowiskiem rodziców.
Struktura grupy i rozwoju jej funkcjonowania Gibba:
Autor wyróżnia 10 poziomów funkcjonowania grupy - 6 z nich możemy odnieść do środowiska klasy szkolnej, traktowanej jako grupa:
chaos - poziom zdominowany przez lęk w którym ani autorytet, ani uznawanie cudzych praw nie istnieje;
środowisko karzące - grupa jest zdominowana przez przywódcę, który sprawuje kontrolę za pomocą kary;
środowisko autokratyczne - przywódca sprawuje kontrolę dzięki swej sile osobowości i gotowości grupy do posłuszeństwa. Tylko wówczas, gdy nauczyciel zrezygnuje trochę ze swej władzy a uczniowie z posłuszeństwa, grupa może ewoluować na wyższy poziom funkcjonowania;
środowisko życzliwe - ma charakter opiekuńczo - ojcowski; uczniowie mają zapewnione poczucie bezpieczeństwa, emocjonalnego ciepła i spokoju, ale nie są samodzielni;
środowisko doradczo - konsultatywne - uczniowie się uczą, ponieważ są zainteresowani; nauczyciela traktują jako pomoc w osiąganiu celów - nauczyciel ułatwiający - jest on nadal kierownikiem i podejmuje najważniejsze decyzje, nadal ustanawia cele i formułuje problemy.
środowisko współuczestniczące - współdziałanie i zgodne podejmowanie decyzji; uczniowie mają coraz więcej władzy i takie same prawa i obowiązki jak nauczyciel; dzielą się władzą z nauczycielem, który respektując prawa i wybory uczniów musi czuwać nad tym, by te wybory były zgodne z celami nauczania;
poziom dialog umożliwiający - wzajemne zaufanie nauczyciela i uczniów tak wzrasta, że nauczyciel rezygnuje z roli przywódcy, uczy się razem ze swoimi uczniami; warunkiem zamiany ról: nauczyciel- uczniem, uczeń - nauczycielem jest rezygnacja ucznia z poczucia, że ktoś jest za niego odpowiedzialny, zaś nauczyciel przestaje robić coś dla uczniów, a w miejsce tego - robi coś autentycznie z nimi.
Metoda dialogu w komunikacji i edukacji.
Za koniecznością stosowania metody dialogu przemawiają pewne zauważalne cechy procesu edukacyjnego.
Cechy:
Plastyczność w edukacji - edukacja musi podążać za zainteresowaniami i ciekawością uczniów.
Dynamiczność - edukacja musi obejmować szereg różnych działań i czynności, pozwalających zaspokoić potrzeby uczniów.
Nieprzewidywalność - otwartość, świadomość spotkania, rozmowy.
Autorytet nauczyciela - nauczyciel jest wzorcem do naśladowania;( ideały budzą ideały). Nauczyciel powinien unikać ocen porównawczych, bo mogą one wytworzyć barierę, która uniemożliwi właściwe rozpoznawanie wartości i tworzenie kręgosłupa aksjologicznego uczniów.
Holistyczność (całościowość, integralność) procesu edukacji.
1