renesansowa przebudowa wawelu, ODK, Nowożytna polska


1499 r. spłonęła część zamku na WaweluAleksander Jagiellończyk w 1504 powierzył odbudowę zamku Rosenbergowi. Najwcześniej (w latach 1502 -1507) zostało odbudowane skrzydło zachodnie. Po koronacji Zygmunta Starego pracami kierował Franciszek Florentczyk, włoski rzeźbiarz i architekt, który już w latach 1502 - 1505 zaprojektował przyścienną, arkadową niszę nagrobną Jana I Olbrachta w katedrze wawelskiej, w której zastosował łuk triumfalny zamiast popularnego w gotyku baldachimu. Po śmierci Florentczyka (1516 r.) budową zamku kierowali: Bartolomeo Berrecci i Benedykt z Sandomierza. Ok. 1516 r. ukończono budowę skrzydła północnego a w 1536 r. wewnętrzny dziedziniec. W trzech skrzydłach zamku rozmieszczono sale i komnaty poprzedzone od strony dziedzińca trójpoziomowym krużgankiem, czwarte skrzydło, zamykające dziedziniec od południa, nie posiada części mieszkalnej. Jest to ściana kurtynowa z traktem komunikacyjnym. W dwóch dolnych poziomach zamku mieszczą się pomieszczenia gospodarcze (parter) i komnaty mieszkalne zaprojektowane w układzie amfiladowym. Poprzedzające je krużganki wzorowane są na budowlach wczesno florenckich z arkadami opartymi na głowicach kolumn. Na trzecim poziomie mieszczą się pomieszczenia reprezentacyjne. Znaczną wysokość pomieszczeń odzwierciedla poziom krużganków o bardzo smukłych kolumnach. W połowie ich wysokości architekt umieścił przewiązki poprawiające ich proporcje a konstrukcję dachu podparł dzbanuszkami, które z jednej strony pełnią funkcję dekoracyjną i pozwalają na lepsze oświetlenie kapiteli kolumn ocienianych okapem a z drugiej poprawiają statykę przekazując obciążenie dachu na centralną powierzchnię głowicy. Dekoracyjność dziedzińca podkreślała barwna polichromia i fryz obiegający ściany krużganków. Pomieszczenia mieszkalne i reprezentacyjne przykryto drewnianymi stropami o profilowanych belkach lub kasetonach. Poniżej malowane pasy z dekoracją figuralną. Obramowania drzwi i okien łączą motywy zdobnictwa późnogotyckiego i renesansowego oraz wzory florenckie.

Zniszczony przez pożar zamek odbudowy doczekał się kilka lat później. Inicjatorami tego przedsięwzięcia byli królewicz Zygmunt i król Aleksander Jagiellończyk, którzy chcieli, aby zamek wybudować w (nowym wówczas dla nich) stylu renesansowym. Sprowadzono wtedy z Węgier architektawłoskiego pochodzenia - Franciszka Florentczyka. Artysta przystąpił w 1504 roku[3] do budowy zachodniego skrzydła. Współpracowali z nim muratorzy i lapicydzi, m.in. Jan z Koszyc, Włoch Ugulino, Kacper Simon z Sabinowa, Jan Włoch. Gdy je ukończył, zabrał się do stawiania jeszcze północnego i wschodniego, które ukończył w 1516 r., zaczynając dobudowywać krużganki. Z powodu śmierci pracami miał kierować Bartłomiej Berrecci, który, zajęty wznoszeniem kaplicy Zygmuntowskiej, funkcję tę powierzył Benedyktowi z Sandomierza. Powstająca wówczas budowla miała kształt czworoboku z dziedzińcem zewnętrznym. Niesprzyjające jednak warunki geologiczne, związane z układem terenu (spadek zbocza), spowodowały wzniesienie jedynie ściany kurtynowej od strony południowej.

1530 r. Bartłomiej Berrecci przejął budowę. Współpracowali z nim wówczas stolarze, mi.in.: Jerzy z Nysy, Sebastian Tauerbach z Wrocławia, Hans Dürer z Norymbergi (brat Albrechta), Piotr Dziwak (Wunderlich), Andrzej Jungholcz z Bawarii, Jan Poznańczyk i inni. Rezydencja była już ukończona w1536 r., jednak uległa ona pożarowi w tym samym roku. Zniszczone były skrzydła: południowe i wschodnie. Do odbudowy przystąpiono w 1537 roku. Początkowo pracami kierował Bartłomiej Berrecci, jednak zmarł on tego samego roku. Od 1537 - 1545 r. prace nadzorował Mikołaj Castiglione, w latach 1545 - 1549 zaś Mateusz Włoch. Niebawem magnaci i szlachcice zaczęli wznosić podobne budynki, wzorując się na zamku. Kolejny pożar dotknął zamku w 1595 r., niszcząc skrzydła północne i północną część wschodniego. Król Zygmunt III Waza do odbudowy zatrudnił głównie artystów włoskich. Prace nadzorował Giovanni Trevano, współdziałający m.in. z Ambrożym Meazi i Janem Chrzcicielem Petrinim. Przebudowano część wnętrz, nadając im wystrój wczesnego baroku rzymskiego z manierystycznymi plafonami oraz polichromią pędzla Tomasza Dolabelli i Kaspra Kurcza. Wzniesiono wtedy również wieże narożne: Sobieskiego - ok. 1620 r. (narożnik północno-zachodni) i Zygmunta III (narożnik północno-wschodni). Tak powstały pałac miał charakter baroku rzymskiego.

W latach 1502-1536 miała miejsce renesansowa przebudowa zamku wawelskiego, kierowana przez architektów z Włoch: Franciszka Florentczyka i Bartłomieja Berecciego. Pomieszczenia zamkowe rozplanowane zostały w wielkim czworoboku, w którego środku mieści się arkadowy dziedziniec. Arkady, oparte na kamiennych kolumnach, podtrzymują sklepienia wraz z przebiegającymi na nich trójpiętrowymi krużgankami. Górne piętro zamku różni się od pozostałych. Zamiast sklepienia znajdują się tam wyższe kolumny, na których opiera się drewniany pułap, co nadaje całej budowli lekki i harmonijny charakter. Na drugim piętrze umieszczone są komnaty królewskie. W największej z nich, wykończonej na początku XVI w. Izbie Poselskiej, król przyjmował posłów obcych państw. Na ścianach komnat królewskich i innych pokojów zamkowych wiszą arrasy niderlandzkie z kolekcji zakupionej przez króla Zygmunta Augusta.


W latach 1519-1533 do katedry dobudowano kaplicę Zygmuntowską; stała się ona z czasem mauzoleum ostatnich Jagiellonów. Jest to najpiękniejszy zabytek architektury renesansowej na ziemiach polskich. Budowla ta, wzniesiona na planie centralnym, stanowiła realizację renesansowego ideału harmonii i proporcji. Część dolna kaplicy ma formę sześcianu. Wyżej znajduje się ośmioboczny, bogato dekorowany bęben, przepruty dużymi okrągłymi oknami, podtrzymujący kopułę z latarnią. We wnętrzu kaplicy znajdują się nagrobki ostatnich Jagiellonów: Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. Obydwaj władcy zostali przedstawieni jako śpiący rycerze, gotowi w każdej chwili do przebudzenia.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
renesansowy pałac na Wawelu, ODK, Nowożytna polska
Sale sejmowe na Zamku Królewskim na Wawelu, ODK, Nowożytna polska
Artyści czynni na Wawelu, ODK, Nowożytna polska
Sztuka renesansu została ukształtowana przez artystów włoskich, ODK, Nowożytna polska
Periodyzacja sztuki nowożytnej, ODK, Nowożytna polska
WILANÓW, ODK, Nowożytna polska
Zamek Królewski w Warszawie, ODK, Nowożytna polska
IV, ODK, Nowożytna polska, Wykłady
saskie budownictwo, ODK, Nowożytna polska
KAPLICA ZYGMUNTOWSKA, ODK, Nowożytna polska
wnętrze Zamku Królewskiego, ODK, Nowożytna polska
Wazowie, ODK, Nowożytna polska
37 artyści czynni na wawelu przy renesans przebudowie
polllak, nowożytna Polska
WYMAGANIA PRZEDMIOTOWE, nowożytna Polska
Cystersi, ODK, Średniowieczna polska
Quattrocento - skrót, ODK, Nowożytna powszechna

więcej podobnych podstron