17.10.07

Ćw.2 POSTĘPOWANIE CYWILNE

Postępowanie nieprocesowe

Zgodnie z art. 13 k.p.c.:

§ 1. Sąd rozpoznaje sprawy w procesie, chyba że ustawa stanowi inaczej. W wypadkach przewidzianych w ustawie sąd rozpoznaje sprawy według przepisów o postępowaniach odrębnych.

§ 2. Przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych w niniejszym kodeksie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Wyżej wspomniane przepisy szczególne zawarte są zarówno w samym kodeksie postępowania cywilnego, jak i w ustawach pozakodeksowych np.:

• Ustawa z 26.10.1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich - art. 20:
  W sprawach nieletnich stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego - trybu nieprocesowego.

• Ustawa z 26.10.1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - art. 26:
  O zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego orzeka sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy, w postępowaniu nieprocesowym.

• Ustawa z 24.04.1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii - art. 17:
  1. Na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej, rodzeństwa lub faktycznego opiekuna albo z urzędu, sąd rodzinny może skierować osobę uzależnioną, która nie ukończyła 18 lat, na przymusowe leczenie i rehabilitację. 4. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, toczy się według przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Jeśli chodzi natomiast o przepisy zawarte w kodeksie postępowania cywilnego to rodzaje spraw, które są rozpatrywane w postępowaniu nieprocesowym są wymienione i opisane w Części Pierwszej, Księdze Drugiej, Tytule Drugim (art. 526 i dalsze)

Rodzaje spraw rozpatrywanych w trybie nieprocesowym

1. Sprawy z zakresu prawa osobowego

• Postępowanie o uznanie za zmarłego

• Postępowanie o stwierdzenie zgonu

• Ubezwłasnowolnienie

2. Sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli

• Sprawy małżeńskie (np. zezwolenie na zawarcie małżeństwa kobiecie nie mającej 18 lat, sprawa o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej, sprawa o separację na zgodny wniosek małżonków itp.)

• Sprawy z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi (np. sprawa przyznanie, powierzenie wykonywania, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej, sprawa o uznanie dziecka, postanowienie o nadaniu dziecku nazwiska itp.)

• Sprawy o przysposobienie

• Sprawy z zakresu opieki

• Sprawy z zakresu kurateli

3. Sprawy z zakresu prawa rzeczowego

• Stwierdzenie zasiedzenia

• Przepadek rzeczy

• Zarząd związany ze współwłasnością i użytkowaniem

• Zniesienie współwłasności

• Ustanowienie drogi koniecznej

• Postępowanie wieczystoksięgowe

4. Sprawy z zakresu prawa spadkowego

• Zabezpieczenie spadku i spis inwentarza

• Przyjęcie lub odrzucenie spadku

• Ogłoszenie testamentu

• Wyjawienie przedmiotów spadkowych

• Przesłuchanie świadków testamentu ustnego

• Sprawy dotyczące wykonawcy testamentu

• Zarząd spadku nieobjętego

• Stwierdzenie nabycia spadku

• Dział spadku

• Inne sprawy spadkowe

1. Sprawy depozytowe

• Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

• Zwrot depozytu sądowego składającemu i wydanie depozytu sądowego uprawnionemu

• Postępowanie w sprawach o stwierdzenie likwidacji niepojętego depozytu

1. Postępowanie rejestrowe

Zgodnie z art. 201 k.p.c. określona sprawa musi być rozpatrzona we właściwym trybie:

§1. Przewodniczący bada, w jakim trybie sprawa powinna być rozpoznana oraz czy podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu odrębnym, i wydaje odpowiednie zarządzenia. W wypadkach przewidzianych w ustawie przewodniczący wyznacza posiedzenie niejawne w celu wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

§2. Jeżeli sprawę wszczęto lub prowadzono w trybie niewłaściwym, sąd rozpozna ją w trybie właściwym lub przekaże właściwemu sądowi do rozpoznania w takim trybie. W wypadku przekazania stosuje się odpowiednio przepisy § 2 i 3 artykułu poprzedzającego. Każda jednak strona może żądać powtórzenia czynności sądu dokonanych bez jej udziału.

Różnice pomiędzy postępowaniem procesowym a nieprocesowym

Proces	Nieproces
Sygnatura P	Sygnatura Ns
Istnienie 2 stron postępowania (powód i pozwany). Powód w pozwie decyduje, kto jest powodem a kto pozwanym	Brak stron. W postępowaniu uczestniczą uczestnicy w liczbie od jednego do nieskończoności. Uczestnikiem może być każdy zainteresowany
Postępowanie zostaje wszczęte poprzez powoda poprzez wniesienie pozwu	Postępowanie zostaje wszczęte przez sąd na wniosek, lecz w wyjątkowych przypadkach postępowanie może wszcząć sąd z urzędu
Sąd rozpoznaje sprawę na rozprawach	Sąd rozpoznaje sprawę co do zasady na jawnym posiedzeniu. Sprawa jest rozpatrywana na rozprawach tylko wtedy, gdy przepis lub sąd tak stanowi
Rozstrzygnięcia merytoryczne sądu mają formę wyroku (co do zasady) lub nakazu zapłaty (w postępowaniu nakazowym i upominawczym). Rozstrzygnięcia niemerytoryczne sądu to postanowienia sądu	Zarówno rozstrzygnięcie merytoryczne i niemerytoryczne sądu to postanowienia sądowe (postanowienia, co do istoty sprawy)
Od rozstrzygnięć sądu I instancji przysługuje odpowiednio: Od wyroku - apelacja Od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym - zarzuty Od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym - sprzeciw Od postanowienia sądu - zażalenie	Od postanowień sądu I instancji przysługuje apelacja (co do zasady) i zażalenie (w przypadkach wskazanych w ustawie)
Art. 98. § 1. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).	Art. 520. § 1. Każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. § 2. Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników. § 3. Jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie.

Postępowanie pomocnicze

Postępowanie pomocnicze dzieli się na:

• Postępowanie zabezpieczające

1. Postępowanie dotyczące zabezpieczenia roszczeń

2. Postępowanie dotyczące zabezpieczenia dowodów

3. Postępowanie dotyczące zabezpieczenia kosztów procesu przez powoda cudzoziemca

• Postępowanie klauzulowe

Postępowanie zabezpieczające

Art. 730¹.

§ 1. Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.

§ 2. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

§ 3. Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę.

Postępowanie dotyczące zabezpieczenia roszczeń - art. 747. (ZNAJOMOŚĆ OBOWIĄZKOWA NA ZALICZENIE - katalog zamknięty)

Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez:

1. zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;

2. obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;

3. ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub, której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;

4. obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;

5. ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;

6. ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.

Art. 755. (katalog otwarty)

§ 1. Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych do zabezpieczenia roszczeń pieniężnych.

W szczególności sąd może:

1. unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania;

2. ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem;

3. zawiesić egzekucję lub postępowanie wykonawcze;

4. uregulować sposób roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi;

5. nakazać wpisanie stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub we właściwym rejestrze.

§ 2. W sprawach przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych, sąd odmówi udzielenia zabezpieczenia polegającego na zakazie publikacji, jeżeli zabezpieczeniu sprzeciwia się ważny interes publiczny.

§ 3. Sąd doręcza obowiązanemu postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym, w którym zobowiązuje go do wykonania lub zaniechania czynności albo do nie przeszkadzania czynnościom uprawnionego. Nie dotyczy to czynności polegających na świadczeniu rzeczy będących we władaniu obowiązanego.

Postępowanie dotyczące zabezpieczenia dowodów - art. 310.

Przed wszczęciem postępowania na wniosek, a w toku postępowania również z urzędu, można zabezpieczyć dowód, gdy zachodzi obawa, że jego przeprowadzenie stanie się niewykonalne lub zbyt utrudnione, albo, gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy.

Postępowanie dotyczące zabezpieczenia kosztów procesu przez powoda cudzoziemca - art. 1119.

Powód cudzoziemiec jest obowiązany na żądanie pozwanego złożyć kaucję na zabezpieczenie kosztów procesu.

Art. 1120. - Obowiązku takiego nie ma powód cudzoziemiec w następujących wypadkach:

1. jeżeli w państwie, do którego należy, obywatele polscy nie mają takiego obowiązku;

2. jeżeli ma w Polsce miejsce zamieszkania lub majątek wystarczający na zabezpieczenie kosztów;

3. jeżeli przysługuje lub uzyskał zwolnienie od kosztów sądowych;

4. w sprawach małżeńskich niemajątkowych, w sprawach z powództwa wzajemnego i w postępowaniu nakazowym;

5. w sprawach, które strony zgodnie poddały jurysdykcji sądów polskich.

Postępowanie klauzulowe

Postępowanie klauzulowe ma charakter autonomiczny i odrębny w stosunku do postępowania rozpoznawczego jak i późniejszego postępowania egzekucyjnego. Zadaniem postępowania klauzulowego nie jest co do zasady rozpoznawanie sprawy cywilnej pomiędzy stronami stosunku materialnoprawnego i nie służy bezpośrednio ochronie spraw podmiotowych stron, z tymże w niektórych postępowaniach klauzulowych występują elementy postępowania kognicyjnego. Postępowanie klauzulowe nie może być postrzegane jako postępowanie rozpoznawcze, ani jako część postępowania egzekucyjnego, jednak pozostaje z nim w ścisłym związku. Sąd w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności bankowych tytułów egzekucyjnych ogranicza się do badania, czy roszczenie objęte tytułem wynika z czynności bankowej dokonanej bezpośrednio z bankiem lub zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z tej czynności (art. 786 ze zn. 2 ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego) .

Postępowanie wykonawcze (egzekucyjne)

Organem egzekucyjnym w tym postępowaniu jest komornik i w wyjątkowych przypadkach sąd
(w przypadkach, gdy nie jest to egzekucja pieniężna)

Sposoby egzekucyjne

Egzekucja świadczeń pieniężnych

• Egzekucja z ruchomości (następuje poprzez jej zajęcie przez komornika)

• Egzekucja z wynagrodzenia za pracę

• Egzekucja z rachunków bankowych

• Egzekucja z innych wierzytelności

• Egzekucja z innych (niż wierzytelność) praw majątkowych

• Egzekucja z nieruchomości

• Uproszczona egzekucja z nieruchomości

• Egzekucja ze statków morskich

• Egzekucja przez zarząd przymusowy

• Egzekucja przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego

---