ANDRAGOGIKA SPECJALNA

1. Definicja andragogiki.

Andragogika - nauka o celach, treściach, formach metodach nauczania, kształcenia, wychowania,

samokształcenia i samowychowania osób dorosłych. Przedmiotem tej nauki jest edukacja dorosłych.

- andragogika zajmuje się zdolnościami i możliwościami osób dorosłych, zajmuje się również instytucjami,

w których te procesy się odbywają.

- andragogika jest nauką humanistyczną, społeczną, o wychowaniu człowieka, nauką pokrewną pedagogice,

teoria kształcenia dorosłych. Samokształcenie oraz samowychowanie są podstawowymi filarami

andragogiki.

2. Cele i zadania andragogiki.

Cele:

• pełny rozwój osobowości człowieka dorosłego - ma go dawać oświata;

• upowszechnianie wykształcenia ogólnokształcącego (rozszerza horyzonty myślowe, daje wiedzę

elastyczną);

• danie możliwości dorosłym zdobycia kwalifikacji, zdobycia nowych, przekwalifikowania się;

3. Samokształcenie w znaczeniu wąskim i szerokim.

Samokształcenie - osoba dorosła bierze we własne ręce swoje kształcenie, sama stawia sobie cel, sama

określa drogę do celu, dobiera środki, sama się kontroluje i ocenia, specjalna kategoria kształcenia.

- w znaczeniu wąskim: proces, który dotyczy tylko i wyłącznie wiedzy, sfery intelektualnej.

- w znaczeniu szerokim: proces dotyczący całej osobowości człowieka.

4. Kategoria samokształcenia (właściwe, kierowane).

Samokształcenie właściwe:

• całkowita samodzielność;

• własna koncepcja realizacyjna;

• autokontrola;

Samokształcenie kierowane:

• narzucona człowiekowi w stopniu mniejszym lub większym;

• odrębny i pełny proces pedagogiczny:

* proces doskonalenia osobowości tworzą organizatorzy kierujący jak i również osoby uczestniczące w tym

procesie, proces powinien być bardzo doceniany i rozwijany w nauce szkolnej;

* treści i cele wytyczane są przez organizatorów jak i osoba kierowana;

* realizacja zadań zależy od aktywności samokształceniowej osoby kierowanej;

* wyniki kontroluje i ocenia kierujący;

* samoocena i samokontrola prowadzona jest od osoby kierowanej;

5. Fazy samokształcenia.

• poznawczo - oceniająca - ocena swojej niewiedzy;

• konceptualizacyjna - tworzenie pewnej koncepcji dojścia do wiedzy;

• realizacji - stawianie sobie poszczególnych zadań i ich realizowanie;

• sprawdzająca oceniająca - czynności końcowe, które, odpowiadają na pytanie, czy to, czego miałam

się dowiedzieć już wiem.

6. Warunki samokształcenia.

• motywacja;

• trzeba posiadać odpowiednie cechy charakteru, reprezentować pewne postawy uczenia się;

• przygotowanie intelektualne;

• warsztat samokształcenia, odpowiednie warunki do samodzielnego zdobywania wiedzy;

• umiejętności organizacyjne.

7. Samokształcenie a samowychowanie.

Samokształcenie - mówimy o nim wówczas, kiedy osoba dorosła bierze we własne ręce swoje kształcenie,

sama stawia sobie cel, sama określa drogę dojścia do celu, dobiera środki, sama się kontroluje i ocenia.

Zawsze dotyczy intelektualnej strony osobowości.

Samowychowanie - bierze wychowanie w swoje ręce, stawiając cel, wyznaczając drogę dojścia, dobiera

środki, sama się kontroluje i ocenia, gdy chodzi o stronę wolicjonalną emocjonalną osobowości ( dbamy o

postawy, przekonania).

Samowychowanie to specjalna kategoria samowychowania.

8. Kształcenie permanentne a kształcenie ustawiczne.

kształcenie ustawiczne - kształcenie nie tylko dotyczy dziecka i młodzieży, ale rozciąga się na całe, życie

człowieka - kształcenie ciągłe. Następuje po szkole podstawowej, dotyczy typu kursowego. Nie ma reguły

na to by kończyła się dyplomem.

kształcenie permanentne - kształcenie to ma na celu zapewnienie możliwości odświeżenia przypomnienia

dorosłym wiedzy i umiejętności ( nie ma charakteru ciągłego, jest to kształcenie po szkolne, doskonalenie

się człowieka).

W pedagogice stawia się między tymi pojęciami znak równości a w andragogice się je rozdziela.

9. Dorosłość a dojrzałość.

Dorosłość:

• osiągnięcie pełnoletności;

Dojrzałość:

• kryterium wiekowe - 18 lat ( czasem łączy się to z biologią - kryterium fizyczne);

• kryterium psychiczne - dorosły człowiek powinien być odpowiedzialny psychicznie, charakteryzuje

go kryterium myślenia;

• kryterium społeczne - zależność między psychiką a dojrzałością społeczną,

pełnienie rozmaitych ról w rodzinie.

10. Człowiek dorosły.

Trzy kryteria charakteryzujące:

• biologiczne;

• psychologiczne;

• społeczne;

• zdolny do funkcjonowania we wszystkich rolach społecznych;

• uczący się tych informacji i umiejętności, które są konieczne do rozwiązywania problemów życiowych;

• potrafiący przystosować się do specyficznych wymagań zakładu i środowiska pracy jak również wpływać na nie;

• świadomie podejmujący różne zadania i rodzaje działalności zawodowej, społecznej, intelektualnej, badawczej, rekreacyjnej, oświatowej.

11. Instytucje edukacji dorosłych.

• instytucje kształcenia systematycznego - szkoły; edukacja kursowa - to podstawa edukacji dorosłych;

• placówki umożliwiające samodzielne zdobywanie wiedzy - biblioteki i czytelnie;

• formy upowszechniające wiedzę i kulturę przez żywe słowo - kina, teatry, mas media, wycieczki;

• formy twórczości amatorskiej realizowane w klubach, domach kultury, świetlicach.

12. Etapy dorosłości.

Wg Włodzimierza Szewczuka

1. Etap stabilizacji planów życiowych - konkretyzacja planów, życiowych, przystosowanie ich do rzeczywistości;

2. Etap progresywnej ekspansji - z opus magnum u szczytu, czyli z wielkim dziełem - największa aktywność, nastawienie na wielkie dzieła;

3. Etap regresywnej ekspansji - zaczynają się pojawiać elementy starzenia się człowieka - pojawiają się elementy starzenia się człowieka 45 - 55 lat;

4. Starość - bilansowanie i przekraczanie tego, czego się dokonało w przeszłości, czas, kiedy przechodzi się na emeryturę.

13. Nowe pole działania w oświacie dorosłych.

• mniejsze ośrodki miejskie i wiejskie;

• imigranci i uchodźcy;

• grupy mniejszości narodowych;

• osoby chore i niepełnosprawne;

• bezrobotni;

• osoby wykazujące trudności w adaptacji społecznej;

• przebywający w zakładach zamkniętych;

• osoby niedostosowane społecznie.

14. Podstawowi edukatorzy w świecie dorosłych.

• państwo;

• duże zakłady pracy;

• towarzystwa społeczno - oświatowe;

• prywatna oświata dorosłych;

• wyspecjalizowane spółki i fundacje edukacyjne;

• samorządy zawodowe;

• spółdzielczość;

• międzynarodowe instytucje dokształceniowe i doskonalenia zawodowego;

• edukacja za granicą (szkolenie polskich specjalistów).

15. Formy edukacja na teranie pracy.

• różne kategorie kursów na terenie zakładu pracy;

• szkolenia;

• seminaria, konferencje, spotkania, autokształcenie, samoedukacja.

Kierunki działalności dydaktycznej w zakładach:

• kształcenie obligatoryjne i w zakresie bhp i ochrony przeciwpożarowej;

• nauka zawodu i ćwiczenie nowych pracowników opanowaniu czynności

zawodowych - staż pracy;

• nauka języków obcych;

• edukacja informatyczna;

• kształcenie psychologiczne;

• przekaz o pogłębienie wiedzy, wiedzy ekonomicznej;

• zapoznanie z podstawami prawnymi - kodeks pracy, niewiedza nie zwalnia z

pewnych zadań;

• kształcenie specjalistyczne( największa część edukacji, polega na doskonaleniu zawodowym,

dodawanie pracownikowi dodatkowych kompetencji (kursy).

16. Znaczenie edukacji na terenie zakładu pracy.

• ułatwia systematyczność i doskonalenie zawodowe;

• aktywizuje wokół organizacji kształcenia kadrę pracowniczą;

• jest stymulatorem do własnego doskonalenia się;

Funkcje edukacji zakładowej:

• rozszerza wiedzę pracowników i przyczynia się do lepszego wykonywanie

czynności zawodowej;

• umożliwia zakładowi pracy lepszą realizację zadań gospodarczych i społecznych;

• jest formą stabilizacji załogi i wysokiej satysfakcji jej członków z zatrudnienia;

• podnosi wizerunek firmy - bada się jakoś zakłady pracy jednym z takich

certyfikatów jak ISO.

17. Udowodnij na konkretnym przykładzie grupy niepełnosprawnych edukacyjne funkcje stowarzyszeń.

Klub Otwartych Serc

Celem jest:
- wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży niezależnie od ich sprawności fizycznej,

psychicznej, patologii, wyznania, czy statusu finansowego;
- animowanie zorganizowanej aktywności lokalnej na rzecz rozwoju i promocji idei europejskiego

społeczeństwa obywatelskiego, którego integralną częścią są organizacje pozarządowe.
Prowadzone działania:
1. Program "Klub Otwartych Serc"
Program realizowany jest od 1990 roku i adresowany do niepełnosprawnych dzieci, młodzieży i dorosłych oraz ich rodziców i opiekunów. Celem programu jest:
- tworzenie kół rodziców, opiekunów wychowujących dzieci i młodzież niepełnosprawną (szeroko pojęta

pedagogizacja rodziców, oraz realizacja zadań zmierzających do aktywnego ich działania na rzecz

rozwiązywania problemów, na jakie napotykają zarówno oni, jak ich rodzice),
- rehabilitacja i terapia prowadzona w 3 grupach (Warsztat Terapii Zajęciowej, Grupa Wsparcia dla

Młodzieży, Koło Dzieci Niepełnosprawnych).

18. Prywatna oświata dorosłych i jej znaczenie na rynku edukacyjnym.

Prywatna oświata dorosłych

Dopełnia system edukacji państwowej, zakładowej. Jest bardzo ważna. Dociera do najmniejszych, bardzo odległych środków, do najmniejszych możliwości:

• wyspecjalizowane spółki i fundacje edukacyjne (jako edukator) - zajmuje się z reguły pozaszkolną

edukacją;

• samorządy zawodowe (edukator):

* zawód pracowniczych;

* zawodów medycznych (położne, pielęgniarki, lekarze, aptekarze);

• spółdzielczość - nie odgrywa specjalnej wagi, ale nadal istnieje;

• międzynarodowe instytucje, ogólnoeuropejskie;

• szkolenie polskich kadr za granicą (pracodawcy mogą wysyłać pracowników).

19. Ocena możliwości edukacji dorosłych niepełnosprawnych.

-

20. Marginalizacja osób niepełnosprawnych na konkretnym przykładzie
    niepełnosprawności.

Marginalizacja zawodowa niesłyszących:

- zależy od stopnia głuchoty;

- osoby słabo słyszące - zdobywają kwalifikacje zawodowe w szkołach masowych i dobór odpowiedniego

zawodu na ogół nie sprawia im problemów;

- osoby głuche i głuchonieme - kształcenie zawodowe przebiega głównie na poziomie trzyletniej szkoły

zawodowej;

b) w kierowaniu osób niesłyszących do kształcenia zawodowego i zatrudnienia występuje selekcja

negatywna - na podstawie jednego typu pracy, w którym osoba z uszkodzonym słuchem nie jest w

stanie pracować rokuje się o niemożności kształcenia i zatrudnienia w określonym zawodzie -

pomijając stanowiska, na których słuch nie jest kluczowy czynnikiem do jej wykonywania;

- brak słuchu jak wiadomo nie stanowi przeszkody w wykonywaniu większości zawodów - jedynie

mogą pojawić się problemy w komunikacji interpersonalnej;

b) problemy pojawiają się również w zdobywaniu kwalifikacji osób z uszkodzonym

słuchem;

- w wyniku kształcenia zawodowego niesłyszący nie uzyskuje atrakcyjnych i popularnych na rynku

pracy umiejętności - niewielki procent zdobywa wykształcenie wyższe;

c) charakter indywidualny i społeczny;

d) czynniki psychologiczne czy medyczne

- zaradzić może własna aktywność jednostki;

- sytuacje zależne od społeczeństwa, państwa - oświata dorosłych.

21. Stereotyp a rzeczywistość odnośnie możliwości edukacyjnych i
    zawodowych osób niepełnosprawnych.

-

6

---