24.02.2011
Wykład 2
Ryzykiem można manipulować:
To czy i jak będziemy manipulować ryzykiem zależy od tego, jaką mamy postawę wobec ryzyka. Przykład: Każdy ma 200 zł i w przyszłości:
Idąc do domu mamy 100% pewności, że ktoś nam ukradnie 100 zł ci, co nie lubią ryzykować
Mamy 50% pewności, że strata wyniesie 50% ci, co lubią ryzyko
Proces zarządzania ryzykiem - jest wieloetapowy:
Zidentyfikowanie ryzyka - określenie możliwych sytuacji, zdarzeń, działań, mogących spowodować albo zwiększyć szkodę. Należy prowadzić badania:
Głównych typów szkód, mających wpływ na dany podmiot
Należy prowadzić systematyczne badania bezpośrednich przyczyn określonych szkód
Należy prowadzić systematyczne badania bezpośrednich przyczyn, które zostały wyodrębnione i przewidywać konsekwencje ich wystąpienia.
w wyniku przeprowadzonej identyfikacji można wskazać te elementy, które są na nie narażone
Szacowanie ryzyka i określenie wpływu na działalność podmiotu - wymaga to zbadania częstotliwości występowania poszczególnych rodzajów szkód, należy ustalić rozmiary a także określić wartość majątku zagrożonego w związku z występowaniem szkód. Do oszacowania ryzyka:
można wykorzystać bazę danych liczbowych dotyczących okresów poprzednich,
a następnie posłużyć się metodami matematyczno-statystycznymi, rozpatrując ryzyko Np. jako nadzieję matematyczną wystąpienia danej straty
Należy również oszacować majątek związany z występowaniem strat, przy szkodach rzeczowych mamy duży wybór metod:
Wartość księgowa
Wartość rynkowa
Wartość netto przyszłych, oczekiwanych dochodów
W przypadku szacowania strat związanych ze zdrowiem, życiem:
Bierzemy pod uwagę wkład danego człowieka w daną zbiorowość
Kontrola ryzyka:
Kontrola rzeczowa - przez podejmowanie działań fizycznych, bądź prewencyjnych
Kontrola finansowa - polega na zatrzymaniu ryzyka albo jego transferze:
W przypadku zatrzymania muszą być źródła finansowania strat:
Bieżące - z wpływów pieniężnych (środki, ze sprzedaży majątku, pożyczki i kredyty oraz fundusze samoubezpieczeniowe)
Transfer ryzyka - polega na zmianie podmiotu ponoszącego ryzyko, poprzez:
Przerzucanie działań ryzykownych - Np. przez zastosowanie umów podwykonawstwa
Przerzucanie możliwych strat na inny podmiot - należy wyodrębnić zawarcie umowy ubezpieczenia
Unikanie ryzyka - negatywna metoda manipulacji ryzykiem, ma miejsce, gdy występuje indywidualna, świadoma odmowa akceptacji nawet chwilowego ryzyka, Np. przedsiębiorca sprzedaje swoje wyroby przy użyciu kredytu kupieckiego. Nie akceptując ryzyka kupieckiego będzie żądał zapłaty od razu, wtedy konkurenci, którzy pozwalają płacić później przejmą jego klientów.
Istnieją instytucje, których działalność wynika z akceptacji ryzyka - Np. banki
Podejmowanie ryzyka jest warunkiem rozwoju
W biznesie należy starać się minimalizować ryzyko, ale jeżeli w swoim działaniu będziemy kierować się próbami uniknięcia ryzyka obarczymy się ryzykiem największym i najbardziej nierozsądnym z możliwych - ryzykiem tego, że nic nie zdziałamy.
Podejmowanie działań prewencyjnych - podejmowanie działań mających na celu zapobieganie szkodom oraz zmniejszanie ich częstotliwości i rozmiarów. Działania prewencyjne mogą być realizowane przy pomocy:
Środków technicznych (Np. czujniki dymu)
Środków prawnych - przepisy prawne, które nakładają odpowiedzialność karną i cywilną na sprawców szkody, zaliczyć należy do nich również, te, które określają, jakie zabezpieczenia powinny być stosowane, żeby do szkody nie dopuścić.
Przepisy określające sankcje w stosunku do osób, które do przepisów bezpieczeństwa się nie stosują
Bierne zatrzymanie ryzyka wynika z braku wiedzy dotyczącej ryzyka i konsekwencji jego realizacji.
Aktywne zatrzymanie ryzyka ma miejsce w sytuacji, gdy organizacja w pełni zdając sobie sprawę z występującego ryzyka decyduje się przejąć go na siebie całkowicie lub częściowo.
Czynniki determinujące decyzje o aktywnym zatrzymaniu ryzyka przez organizację:
Rozmiary i częstotliwość występowania szkód
Wielkość podmiotu
Wartość jego majątku
Sytuacja finansowa
Preferencje właścicieli i osób zarządzających podmiotem
Posiadanie zdolności do pełnego pokrycia maksymalnego, prawdopodobnego kosztu związanego z danym ryzykiem
Ryzyko zatrzymują głównie duże przedsiębiorstwa, decydując się na zatrzymanie ryzyka poszczególne podmioty muszą zapewnić środki na pokrycie ewentualnych strat
Samofinansowanie strat - samoubezpieczenie - podmioty tworzą fundusze samoubezpieczeniowe, tzn. odkładają we własnym zakresie środki, które mają pokryć straty.
Kapitał zapasowy - środki na pokrywanie strat
Zalety samoubezpieczenia:
Samodzielność podejmowanie decyzji dotyczących wielkości środków, samodzielne podejmowanie decyzji dotyczących czasu, samoubezpieczenie jest tańsze od ubezpieczenia (brak kosztów akwizycji).
Wady samoubezpieczenia:
Wiążą się z faktem, iż nie można z góry określić momentu, w którym ryzyko się zrealizuje - można inwestować w inwestycje krótkoterminowe, środki muszą być w stałej gotowości,
Może się też okazać, że nagromadzone fundusze nie wystarczą na pokrycie straty.
Transfer ryzyka - może nastąpić na dwa podstawowe sposoby:
Transfer ryzykownej działalności - nie zawsze jest możliwy, można zastosować Np. w linii technologicznej - przedsiębiorstwo, które nie chce podejmować ryzyka - może ono kupować od innych podmiotów półprodukty (transfer ryzykownej działalności do innego podmiotu).
Transfer odpowiedzialności za finansowanie strat na inny podmiot - może być dokonywany w sposób całkowity, lub częściowy:
Dyspersja ryzyka - ma miejsce wówczas, gdy finansowe skutki realizacji ryzyka zostaną rozłożone na grupę podmiotów, Np. ktoś prowadził działalność gospodarczą jednoosobową i postanowił założyć spółkę.
Całkowite przeniesienie działalności za pokrywanie strat na inny podmiot - może być dokonywane przez działania organizacyjne bądź, przez działania prawne, Np. połączenie bądź fuzję przedsiębiorstw.
Wśród działań o charakterze prawnym wyróżnić należy transfer ryzyka poprzez umowę albo poprzez zamieszczenie odpowiednich klauzul w kontrakcie (klauzule cenowe, klauzule walutowe).
Formą prawnego działania przenoszącego ryzyko na inną osobę jest umowa ubezpieczenia.
Istota ubezpieczenia - bajka:
Dawno temu w Anglii była sobie wioska, mieszkało w niej 11 rodzin, każda rodzina miała krowę żywicielkę. Jedna z krów padła, rodzina, której była ta krowa musiała iść w świat. I poszła. Pozostałe rodziny spotkały się, aby podyskutować, że ich też może to spotkać. Przedstawiciele rodzin poszli do mędrca. Mędrzec zapytał ile kosztuje krowa. Krowa kosztowała 90 funtów. Mędrzec zapytał się, czy dadzą radę zebrać 10 funtów. Mędrzec powiedział, żeby dać mu po 10 funtów a on odkupi krowę jak zdechnie. I po jakimś czasie padła następna krowa. Była inflacja i krowa kosztowała już 95 funtów. Ale mędrzec jak obiecał, kupił krowę i wszyscy żyli długo i szczęśliwie. Powstała wspólnota ryzyka, - która jest istota ubezpieczenia
Ubezpieczyciel może działać, ponieważ może polegać na prawie wielkich liczb - Im większa jest ilość prób, tym bardziej częstość występowania danego zdarzenia losowego, czyli ryzyka wystąpienia szkody będzie zbliżać się do jego prawdopodobieństwa. W miarę wzrostu ilości zebranych podobnych przypadków dokładniejsze będą ubezpieczenia zakładu ubezpieczeń, co do wysokości szkód. Stosując rachunek prawdopodobieństwa będzie się dało określić precyzyjnie wielkość szkód.
Czy ubezpieczycielowi zależy, żeby zebrać identyczne przypadki przypadki?
Nie, chodzi o podobne przypadki.
Ubezpieczyciel powinien bardzo uważać, aby w jego portfelu niebezpieczeństw nie nastąpiła kumulacja ryzyka. (Np. mędrzec z bajki nie chciałby, aby wszystkie krowy były w jednej oborze, bo jak jedna zachoruje to inne też będą chore)
Czy wszystkie ryzyka są ubezpieczalne?
Niektóre rodzaje ryzyka nie podlegają ubezpieczeniu.
4 warunki, - aby ryzyko było ubezpieczalne:
ryzyko powinno być wymierne statystycznie
powinno należeć do grupy ryzyka czystego
szkoda powinna mieć charakter losowy
szkoda powinna być mierzalna w jednostkach pieniężnych
Definicja ubezpieczenia:
Wg Łazowskiego; Ubezpieczenie - jest to ubezpieczenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają.
Wady wynikające z zastosowania ubezpieczenia jako metody kontroli ryzyka:
Nie wszystkie ryzyka są klasyfikowane jako nadające się do ubezpieczenia
Nie wszystkie ryzyka określane jako ubezpieczalne są przyjmowane do ubezpieczeń Np. ze względu na ograniczoną „Pojemność finansową” zakładu ubezpieczeń
Ubezpieczyciel może też odmówić przejęcie ryzyka do ubezpieczenia z innych powodów Np. niespełnienie wymogów bezpieczeństwa
Istotnym mankamentem ubezpieczenia jest ograniczona kompensacja strat
Rok akademicki 2010/2011
Semestr IV, dr H. Ogrodnik
Przedmiot: Ubezpieczenia (wykłady)
2