Medycyna sądowa- wykład 4 ( 25.03.2009.)

RODZAJE I ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI LEKARZ W ŚWIETLE AKTUALNEGO PRAWA POLSKIEGO

Odpowiedzialność - obowiązek ponoszenia przewidzianych przez przepisy prawne

konsekwencji zachowania się własnego lub innych osób

Lekarz naraża się na odpowiedzialność, gdy:

• nie leczy, lecz powinien

• leczy nie tak jak powinien ( niezgodnie ze standardami, i gdy u chorego wystąpią

negatywne skutki tego leczenia, to lekarz za to odpowiada)

• leczy, choć nie powinien

Lekarz - pacjent:

1. Powrót do zdrowia → w tym przypadku nie ma odpowiedzialności lekarza

2. Trwały uszczerbek na zdrowiu lub kalectwo → ODPOWIEDZIALNOŚĆ LEKARSKA

3. Śmierć → ODPOWIEDZIALNOŚĆ LEKARSKA

Odpowiedzialność lekarza:

- Kodeks karny

- Kodeks cywilny

- Kodeks wykroczeń

- Kodeks Etyki Lekarskiej

Kodeks karny:

→ Sąd karny:

- rejonowy

-okręgowy

- apelacyjny ( odwoławczy)

→ Tryb ścigania:

- z urzędu

- na wniosek pokrzywdzonego

- z oskarżenia prywatnego

Kodeks cywilny- odpowiedzialność cywilna:

→ Sąd cywilny:

- rejonowy

-okręgowy

- apelacyjny ( odwoławczy)

→ Tryb ścigania:

- na wniosek pokrzywdzonego

- nigdy z urzędu

Odpowiedzialność zawodowa ( Kodeks Etyki Lekarskiej i Ustawa o zawodzie lekarza):

→ Sąd:

- sądy przy Izbach Lekarskich

→ Tryb ścigania:

- na wniosek pokrzywdzonego

Działalność karno- administracyjna za wykroczenia- Kodeks Wykroczeń

Odpowiedzialność karna:

• podlega jej ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę

obowiązującą w czasie jego popełnienia

• nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma

• nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeśli nie można mu przypisać winy

w czasie czynu

Przestępstwo:

• czyn społecznie niebezpieczny zagrożony sankcjami przewidzianymi w kodeksie karnym

→ zbrodnia- czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie

krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

→ występek- czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych,

karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności

przekraczającą miesiąc.

Podstawy odpowiedzialności karnej:

• Art. 160. kk.

§ 1.  Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia

albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

• Art. 162. kk.

§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim

niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie

udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na

niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze

pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się

zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze

strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

• Art. 156 kk.

§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby

realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej

niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia

ciała, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. 

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega

karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

• Art. 157 kk.

§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż

określony w art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie

dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności

do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie,

karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała

lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego.

§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a

pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na

jej wniosek.

• Art. 155 kk. Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia

wolności od 3 miesięcy do lat 5.

• Art. 150 kk.

§ 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega

karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a

nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Teoretycznie jest także możliwy:

• Art. 144 kk.

§ 1.Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8,

karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Odpowiedzialność cywilna:

- odpowiedzialność majątkowa dłużnika ( odszkodowawcza) której celem jest wyrównanie

uszczerbku doznanego przez poszkodowanego w dobrach prawnie chronionych

Geneza odpowiedzialności cywilnej lekarza:

→ istniejące między stronami zobowiązanie ( najczęściej umowa zawarta między prywatnie

praktykującym lekarzem lub szpitalem a pacjentem)

→ czyn niedozwolony- w postaci postępowania sprzecznego z:

• prawem

• Kodeksem Etyki Lekarskiej

• zasadami współżycia społecznego

▼

wyrządzenie pacjentowi szkody

Warunki odpowiedzialności cywilnej:

1. Zdarzenie wyrządzające szkodę , za które prawo czyni sprawcę odpowiedzialnym:

• niewykonanie zobowiązania

• nienależyte wykonanie zobowiązania

• czyn niedozwolony

2. Szkoda mająca charakter majątkowy lub niemajątkowy ( krzywda).

3. Związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą.

Błąd lekarski( błąd sztuki lekarskiej):

→ postępowanie lekarza niezgodne z aktualnie i powszechnie uznaną wiedzą i praktyką

Przesłanki odpowiedzialności karnej lekarza za popełniony przez niego błąd:

a) Ujemny skutek błędu w postaci uszkodzenia ciała lub śmierci.

b) Związek przyczynowy miedzy błędnym postępowaniem lekarza a ujemnym skutkiem.

c) Wina lekarza.

Błąd lekarski:

- prawo „Manu” w Indiach ( bardzo surowe kary za błędy lekarskie)

- kodeks Hammurabiego

- przepisy Consitutio Criminalis „ Cardina” z 1532 r.

- prof. Popielski - wg niego błąd lekarski to postępowanie wbrew powszechnie uznanym

zasadom wiedzy lekarskiej

- prof. Wacholz- wprowadza on pojęcie nie tylko „ lekarz”, ale też „ inna osoba”

Rodzaje błędów lekarskich:

• błąd decyzyjny ( dawny błąd diagnostyczny i terapeutyczny, każda błędna decyzja lekarska,

dotyczy TYLKO lekarzy)

• błąd wykonawczy

• błąd organizacyjny

• błąd opiniodawczy

Błąd decyzyjny:

→ popełnia lekarz, który odpowiada za decyzje diagnostyczne i terapeutyczne

• błąd decyzyjny zawiniony

• błąd decyzyjny niezawiniony

Błąd wykonawczy:

- niepoprawne wykonanie prawidłowych decyzji leczniczych i diagnostycznych

- poza lekarzem odpowiada każdy inny fachowy pracownik służby zdrowia ( np . farmaceuta,

analityk medyczny)

---