TECHNIKI ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH

Rachunki bankowe

Obowiązek posiadania rachunków bankowych związany jest z koniecznością przeprowadzania w określonych sytuacjach rozliczeń w formie bezgotówkowej może wynikać z 2 ustaw : Dzienniki Ustaw 137 z 1997 r , prawo bankowe

W przypadku ordynacji podatkowej związane jest to z obowiązkiem wpłacania przez przedsiębiorstwa podatków w formie bankowych rozliczeń bezgotówkowych. Natomiast w działalności gospodarczej z dokonywaniem przez przedsiębiorstwa rozliczeń z innymi przedsiębiorstwami.

Art. 61 ordynacji podatkowej nakazuje zajmującym się działalnością gospodarczą zobowiązanym do prowadzenia: ksiąg rachunkowych, księgi przychodów i rozchodów , wpłacania w formie bankowych rozliczeń bezgotówkowych. Przy rozliczeniach z Urzędem Skarbowym przedsiębiorstwa muszą korzystać z pośrednictwa banków co jest równoznaczne z koniecznością posiadania rachunków bankowych.

Prawo działalności gospodarczej nakłada obowiązek przeprowadzenia rozliczeń w formie bezgotówkowej wówczas gdy:

1. Jednorazowa transakcja przekracza 3000 EUR

2. Wartość transakcji przekracza 1000 EUR ale suma wzajemnych należności i zobowiązań z tym samym przedsiębiorstwem w miesiącu poprzednim przekracza 10000 EUR

Rodzaje rachunków bankowych:

1. Rachunki bieżące - służą do ewidencjonowania operacji finansowych związanych z przedsiębiorstwem działalności podmiotów gospodarczych. Ewidencjonują wydatki na zakup towarów i usług oraz ewidencjonują przychody ze sprzedaży towarów i usług.

2. Rachunki pomocnicze - mają na celu ewidencje operacji finansowanych pewnych zakresów działalności z określeniem powodów wyodrębnionych np. działalności inwestycyjnych, socjalnych bądź też w przypadku podmiotów gospodarczych o rozbudowywanie terytorjalnie w strukturze organizacyjnej.

3. Rachunki lokaty terminowe - służą do gromadzenia środków przejściowo wolnych

4. Rachunki oszczędnościowe - wkłady oszczędnościowe - są nimi ROR czy obecnie Super konta i inne. Służą najczęściej do przeprowadzania przez osoby fizyczne stałych rozliczeń pieniężnych jak również otwieranie na tych rachunkach lokat.

GENEZA

BANKOWEGO FUNDUSZU GWARANCYJNEGO

W 1989 r. kiedy w Polsce rozpoczął się proces tworzenia gospodarki rynkowej i przeobrażeń systemu bankowego jako jej kluczowego elementu, nie istniał powszechny system gwarantowania depozytów. Na mocy ustawy Prawo bankowe z dnia 31 stycznia 1989 roku Skarb Państwa ponosił pełną odpowiedzialność za wkłady oszczędnościowe zdeponowane w bankach państwowych, spółdzielczych oraz prywatnych, które powstały do tego czasu.

W końcu 1989 roku działalność prowadziło 18 banków komercyjnych (w tym 14 państwowych) oraz około 1650 banków spółdzielczych. W latach 1990-1992 liczba banków komercyjnych zaczęła szybko wzrastać. Zmiany w kolejnych latach miały charakter bardziej jakościowy (zwłaszcza pod względem struktury własnościowej) niż ilościowy. W końcu 2000 roku funkcjonowało 76 banków komercyjnych i 696 banków spółdzielczych.

Większość z nowo powstałych banków stanowiły spółki akcyjne z kapitałem prywatnym albo mieszanym prywatno-państwowym. Ich zobowiązania wobec deponentów środków pieniężnych nie były gwarantowane. Sytuacji takiej nie można było utrzymywać z kilku powodów:

• banki nie były jednakowo traktowane pod względem prawnym;

• pozycja konkurencyjna nowo powstałych banków była słabsza, gdyż brak gwarancji powodował przepływ depozytów do banków posiadających gwarancje;

• zamiar przystąpienia Polski do Unii Europejskiej obligował do stworzenia systemu gwarantowania depozytów obejmującego wszystkie banki.

W 1992 roku upadł jeden bank spółdzielczy, w kolejnych latach następne. Do końca 1999 roku upadły 132 banki spółdzielcze. W obliczu niewypłacalności znalazły się niektóre nowo powstałe banki komercyjne w związku z poważnymi trudnościami ich klientów ze spłatą kredytów. W 1994 roku zostało uchwalone przez Sejm prowizorium gwarancyjne, które obowiązywało do czasu wydania odpowiednich aktów prawnych w sposób systemowy regulujących kwestię gwarantowania depozytów w bankach.

W dniu 14 grudnia 1994 roku Sejm uchwalił ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, która określiła zasady tworzenia i funkcjonowania obowiązkowego systemu gwarantowania depozytów oraz rodzaje działań, jakie mogą być podejmowane w celu udzielenia bankom pomocy w sytuacji powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności. W ustawie zostały również określone zasady gromadzenia i wykorzystywania informacji o podmiotach objętych systemem gwarantowania. Ustawa weszła w życie 17 lutego 1995 roku. Ostatnią jej nowelizację uchwalono 15 grudnia 2000r. Istotnym czynnikiem przy tworzeniu systemu gwarantowania depozytów było podpisanie przez Polskę układu stowarzyszeniowego z Unią Europejską i rozpoczęcie prac nad harmonizacją polskiego prawa z prawem unijnym. Przyjęta w Polsce formuła gwarancji depozytów odpowiada generalnie dyrektywie Unii.

ZADANIA

BANKOWEGO FUNDUSZU GWARANCYJNEGO

Podstawowym zadaniem Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest gwarantowanie depozytów. Realizacji tego zadania służą:

• ochrona wkładów pieniężnych na rachunkach bankowych do określonej wysokości oraz ich zwrot deponentom w przypadku ogłoszenia upadłości banku;

• działania zapobiegające upadłościom banków poprzez udzielanie pomocy finansowej bankom, które znalazły się w obliczu niebezpieczeństwa niewypłacalności i podejmują samodzielną sanację, oraz bankom przejmującym banki zagrożone niewypłacalnością;

• gromadzenie i analizowanie informacji o bankach, pozwalające na odpowiednio wczesne zidentyfikowanie niebezpieczeństwa niewypłacalności i ewentualne podjęcie stosownych działań zaradczych.

O ile ochrona wkładów pieniężnych nie budzi kontrowersji, gdyż bezpośrednio przyczynia się do wzrostu zaufania deponentów do systemu bankowego, pewne wątpliwości budzi działalność pomocniczą. Jej istotę stanowi sanowanie banków zagrożonych niewypłacalnością za pomocą środków pozyskanych z pozostałych banków, udostępnianych w postaci zwrotnych i nisko oprocentowanych pożyczek.

Argumentem przemawiającym za utrzymaniem działalności pomocniczej - jako komplementarnej w stosunku do działalności gwarancyjnej - jest szczególna rola banków jako instytucji zaufania publicznego. Gromadzą one środki finansowe wielu podmiotów, a przede wszystkim gospodarstw domowych, które następnie przekształcają m.in. w kredyty. Od sprawności i efektywności działania banków zależy w znacznej mierze wzrost produktu krajowego i dobrobytu. Z tego względu zaufanie do banków ma zasadnicze znaczenie.

Utrzymanie zaufania do sektora bankowego było powodem szczególnego traktowania w polskim systemie gwarantowania trzech banków: PKO BP, Banku Pekao SA i BGŻ SA. Opłacały one niższe składki służące realizacji przez Fundusz zadań gwarantowania depozytów i pomocy finansowej bankom o zagrożonej wypłacalności, a gromadzone przez nie wkłady przekraczające gwarancje Funduszu gwarantował do końca 1999 roku Skarb Państwa. Autorzy ustawy o BFG mieli świadomość, iż finansowanie działań Funduszu stanowi dla banków obciążenie, w szczególności dla tych, które gromadzą dużo depozytów gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, a takimi właśnie są wymienione banki. Z dniem 1 stycznia 2000 roku uprzywilejowania te wygasły. Od tego dnia wszystkie banki uczestniczące w systemie gwarantowania depozytów są traktowane jednakowo.

Misją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest działanie na rzecz bezpieczeństwa i stabilności banków oraz wzrostu zaufania do systemu bankowego.

Podstawowymi zadaniami Funduszu są:

• ochrona wkładów pieniężnych na rachunkach bankowych osób fizycznych oraz innych podmiotów, które powierzają pieniądze bankom jako instytucjom zaufania publicznego,

• udzielanie pomocy finansowej bankom, które znalazły się w obliczu utraty wypłacalności i podejmują samodzielną sanację,

• wspieranie procesów łączenia się banków zagrożonych z silnymi jednostkami bankowymi,

• gromadzenie informacji oraz bieżąca i okresowa analiza rozwoju sytuacji finansowej banków ukierunkowana na podejmowanie inicjatyw oraz działań zapobiegających pogłębianiu się występujących zagrożeń.

W okresie 1995 - 2000 hierarchia ważności wymienionych zadań ulegała zmianie w zależności od sytuacji w jakiej znajdował się system bankowy. Jeśli w latach 1995 - 1996 najistotniejsze było sprawne wypełnianie zobowiązań w stosunku do klientów banków znajdujących się w stanie upadłości, to począwszy od połowy roku 1996 zdecydowanie na pierwszy plan - przy zachowaniu pełnej gotowości Funduszu do realizacji gwarancji -wysunęła się działalność pomocniczą nakierowana na likwidowanie przyczyn, które mogłyby doprowadzić do upadłości banku, a tym samym powstania nieodwracalnych skutków finansowych i społecznych obciążających cały system bankowy.

GWARANCJE DEPOZYTÓW

Uprawnionymi do świadczeń z tytułu udzielanej przez Fundusz gwarancji są klienci i kontrahenci upadłego banku, posiadający środki pieniężne na imiennych rachunkach bankowych lub inną, wynikającą z czynności bankowej wierzytelność, która została potwierdzona przez bank imiennym dokumentem. Podmioty uprawnione ustawa o BFG nazywa deponentami.

Z kręgu deponentów ustawa wyłącza między innymi: Skarb Państwa, banki, giełdę papierów wartościowych, domy maklerskie, zakłady ubezpieczeniowe, NFI, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, akcjonariuszy banku posiadających co najmniej 5% akcji oraz osoby mające wpływ na działanie banku, a więc członków zarządu i rady nadzorczej banku, dyrektorów i zastępców dyrektorów departamentów oraz oddziałów banków.

Środkami gwarantowanymi są środki pieniężne zgromadzone w banku przez deponenta na rachunkach imiennych oraz jego należności wynikające z innych czynności bankowych, potwierdzone wystawionymi przez bank dokumentami imiennymi, w walucie polskiej lub w walutach obcych, bez względu na liczbę umów zawartych z bankiem, do wysokości określonej ustawą, przy czym liczone są one według stanu na dzień zawieszenia działalności banku, z uwzględnieniem należnych odsetek do dnia wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości banku.

Gwarancjami Funduszu w 100% w roku 2002 objęte są środki pieniężne o równowartości w złotych do 1.000 euro, a w przedziale o równowartości w złotych powyżej 1.000 euro do 18.000 euro w 90% (liczone łącznie bez względu na liczbę umów zawartych przez deponenta z bankiem). Górny limit gwarancji wzrośnie od 1 stycznia 2003 roku. W roku 2003 gwarancją będą objęte środki do równowartości 22.500 euro.

Bankowe rozliczenia pieniężne.

Pod pojęciem bankowe rozliczenia pieniężne należy rozumieć zmiany dokonywane w stanie środków na rachunkach bankowych dokonywane bądź przez właściciela tych środków bądź na skutek zmian wynikających z mocy prawa.

Rodzaje i formy rozliczeń pieniężnych uregulowane zostały w prawie bankowym tzn. Ustawa z 29 sierpnia 1992 roku o prawie bankowym tekst jednolity Dz.U. nr 72 z 2002 poz. 665

Rodzaje i formy rozliczeń pieniężnych

1. Gotówkowe

• czek gotówkowy

• wpłaty wypłaty gotówkowe

Bezgotówkowe

• polecenie przelewu

• polecenie zapłaty

• czek rozrachunkowy

• weksle

• karty płatnicze

• okresowe rozliczenia saldami

• rozliczenie planowe

Weksel wykształciły się we Włoszech w Lombardii. W lata 20 i 30 XX wieku były popularne weksle. Były stabilne w gospodarce rynkowej. Były popularne w obrocie międzynarodowym

Polskie prawo wekslowe zostało oparte na konwencji Genewskiej z 1939 roku a zostało wprowadzone w życie ustawą z 28 kwietnia 1936 roku. Prawo wekslowe Dz.U. nr 37 z 1936 r. Poz. 282. Prawo to po niewielkich zmianach obowiązuje do dzisiaj.

Def. Weksla

Pod pojęciem weksla należy rozumieć dokumenty sporządzone w sprecyzowanej prze prawo formie stwierdzającej fakt. Że jedna osoba zobowiązuje się bezwarunkowo wypłacić drugiej wskazanej osobie określona sumę pieniędzy w oznaczonym czasie i miejscu.

Z prawem wekslowym związane są terminy:

1. trasant - wystawca weksla

2. Trata - weksel ciągniony czyli trasowany w którym wystawca weksla wskazuje osobę dłużnika (trasata) mającego zapłacić określoną sumę pieniędzy na rzecz remitenta

3. Trasat - osoba, która ma zapłacić sumę pieniężną oznaczona na wekslu, czyli dłużnik wekslowy wskazany na wekslu przez wystawce weksla ciągnionego

4. Akceptant - jest to trasat po przyjęciu zaakceptowaniu weksla, czyli osoba zobowiązała się do dokonania zapłaty kwoty oznaczonej na wekslu ( inaczej osoba, która uznała siebie za dłużnika wekslowego

5. Remitent - osoba wskazana na wekslu, której ma być wypłacona suma wekslowa. Jest to pierwszy posiadacz weksla, pierwszy uprawniony wierzyciel wekslowy.

6. Remitować - odsyłać, wskazywać na wekslu osobę na rzecz, której ma nastąpić zapłata sumy wekslowej.

7. Indos - jest to przeniesienie praw z weksla na inna osobę. Indos polega na umieszczeniu na odwrocie weksla, podpisaniu odpowiedniej formuły cedującej (przekazanie) praw z weksla na rzecz innej osoby.

8. Indosant - osoba, która przenosi prawa z weksla na inna osobę, czyli jest to posiadacz weksla przenoszący weksle na inna osobę poprzez złożenie podpisu na odwrocie weksla lub tzw. alążce (pochodzi od sława long - długi)

9. Alonżka - ( przedłużka) to kartka załączona , doklejona trwale do weksla, umożliwiająca dokonywanie odpowiednich adnotacji gdy brak miejsca na blankiecie wekslowym. Umieszcza się na niej INDOS lub AVAL

10. Indosatariusz - jest to osoba na rzecz, której przeniesiono prawa z weksla, czyli osoba na , której rzecz odstąpiono weksel.

11. Aval - jest to poręczenie zapłaty sumy pieniężnej oznaczonej na wekslu jest to tzw. poręka na wekslu

12. Front weksla - jest to pierwsza strona weksla, gdzie wpisana jest jego treść.

13. Grzbiet weksla - jest to odwrotna strona weksla służąca do dokonania odpowiednich notatek np. manipulacyjnych indosów avali.

Rodzaje weksli

1. Weksle własne - zwana są również wekslami prostymi, suchymi lub solo. Wekslem własnym wystawca weksla ( trasant) przyrzeka zapłacić drugiej osobie tzn. remitentowi określoną kwotę pieniężną po upływie określonego czasu. Jest to więc swego rodzaju zobowiązanie do zapłaty . W operacji z wekslem biorą udział 2 osoby.


WYSTAWCA TRASANT = PŁATNIK TRASAT BENEFICJENT REMITENT

2. Weksel trasowany - zwany również ciągnionym lub tratami. Wystawca weksla trasowanego (trasant) poleca płatnikowi (trasatowi) zapłatę określonej kwoty pieniędzy na rzecz remitenta. Jeżeli przy wekslu trasowanym remitent zgłosi się do trasata przed upływem terminu płatności aby potwierdził zgodę na wykonanie polecenia zapłaty ( co w praktyce jest niemal regułą) to wówczas trasat staje się akceptantem a sam weksel nosi nazwę akceptowanego. Jest to tzw. weksel akceptowany. W operacji z wekslem trasowanym biorą udział 3 osoby.



WYSTAWCA TRASANT PŁATNIK TRASAT BENEFICJENT REMITENT

3. Weksel in blanco - rozumie się weksel wystawiany z celowym czyli zamierzonym przez wystawcę weksla pominięciem niektórych danych np.: kwotę, datę wystawienia, termin płatności w celu umożliwienia posiadaczowi takiego weksla wpisanie tych danych gdy wystąpią okoliczności uzasadniające taką potrzebę. Wekslem in blanco może być zarówno weksel własny jak i trasowany. Zazwyczaj do weksla in blanco składana jest deklaracja wekslowa w której szczegółowo określone są warunki wypełniania weksla.

---