WYKŁAD 3 21.10.2010

WRODZONE I NABYTE ZMIANY STRUKTURALNE WŁOSÓW

Do najważniejszych nieprawidłowości strukturalnych zaliczamy włosy:

• Obrączkowate

• Skręcone

• Wełniaste

• Paciorkowate

• Bambusowate

• Węzełkowate

• Bańkowe

Poza tym do tej grupy należy: rozszczep węzłowaty i podłużny włosa, trichoschisis oraz trichotiodystrofia.
Włosy w tych zaburzeniach są cienkie, łamliwe, matowe bez połysku, suche oraz ćme i kruche. Zaburzenia te częściej obserwuje się u kobiet jasnowłosych. Przyczyną jest zwykle uraz albo uwarunkowanie genetyczne. Szczególnie zajęte są włosy głowy.

Przyczyną mogą być - czynniki zewnętrzne:

• Nadmierne i niewłaściwe czesanie oraz szczotkowanie włosów

• Trwała ondulacja

• Obcinanie włosów tępymi narzędziami

• Prostowanie ich

• Używanie suszarek, szczotek czy lokówek ze zbyt gorącym powietrzem

• Intensywne działanie promieni słonecznych

• Ciasne splatanie warkocza

• Rozjaśnianie i barwienie włosów

• Kąpiele w słonej wodzie

• Drapanie i pocieranie skóry głowy z powodu choroby owłosionej skóry głowy.

Unikanie urazów umożliwia odrost włosów prawidłowych.

Włosy obrączkowate (Pili annulati):

• Przyczyna jest nieznana

• Może występować rodzinnie

• Pojawia się wkrótce po urodzeniu

• We włosach stwierdza się naprzemiennie odcinki jasne i ciemne długości 1-3mm

• Mogą występować różnice w zawartości melaniny

• Jaśniejsze zabarwienie jest spowodowane odbiciem światła w tych odcinkach, w których w substancji korowej jest powietrze

• Czasami dotyczy włosów pachowych

• Nie ma skutecznego leczenia.

Włosy skręcone (Pili torti):

• Mogą towarzyszyć innym schorzeniom

• Mogą być nabyte

• Zmiany polegają na przypłaszczeniu włosów i występowaniu ich skręceń o 180^o wzdłuż osi długiej w odstępach kilku milimetrów

• Może występować rodzinnie

• Zaczyna się w wieku niemowlęcym, a w okresie pokwitania mogą ustępować

• Najczęściej zajęte są włosy w okolicy potylicy oraz brwi i rzęsy

• Może występować znaczne przerzedzenie włosów - rozlane lub ogniskowe

• Skóra głowy jest sucha w wyniku zaniku gruczołów łojowych

Zespoły w których występują włosy skręcone:!!!

• Zespół Menkesa - wrodzony defekt jelitowego wchłaniania miedzi, występują zaburzenia w syntezie białek bogatosiarkowych

• Zespół Bjornstada - towarzyszy głuchota

• Zespół Bazexa - towarzyszą hypotrichosis, BCC na twarzy

• Zespół Crandalla - towarzyszy głuchota, hipogonadyzm

Ze względu na głuchotę tak często towarzyszącą włosom skręconym w różnych sytuacjach klinicznych zaleca się wykonywanie badań słuchu u wszystkich niemowląt z skręconymi włosami. Są one nieuleczalne. Należy unikać trwałej ondulacji a podawanie witaminy A i natłuszczanie skóry głowy może powodować okresową poprawę.

Włosy wełniaste (Pili lanosi, Woolly hair):

• Bardzo rzadko występująca nieprawidłowość u noworodków

• Włosy także trudno czesać, są elipsoidalne i rozszczepione, ułamane lub skręcone wzdłuż osi podłużnej

• Znamię z włosów wełniastych - ograniczona kępka włosów

Zespół włosów nie dających sie uczesać: „siano”
Włosy są niesforne, rosną bardzo wolno ale nie łamią się (może być też zajęta część głowy). Włosy innych okolic ciała nie wykazują zmian. Chorzy mogą mieć włosy skręcone lub występuje łysienie rozlane. Z upływem czasu może następować poprawa. Nie ma skutecznego leczenia, ale sugeruje się podawanie doustnie biotyny.

Włosy paciorkowate (Monilethrix):

W krótkim czasie po urodzeniu wyrastają włosy kruche, łamią się. Włosy mają charakterystyczny wygląd. Występują w nich na przemian ciemne perełkowate zgrubienia i jasne zwężenia, w których łatwo się ułamują. Ich końce mogą pozostać w mieszkach włosowych, stwarzając wrażenie gęsiej skórki. Może współistnieć rogowacenie mieszkowe i zmiany w obrębie płytek paznokciowych.
Może występować samoistna poprawa w życiu dorosłym lub w ciąży. W badaniu trichologicznym stwierdza się wysoki odsetek włosów anagenowych.
Doustne retionoidy (Neotigason) mogą indukować odrost włosów, co może być efektem wpływu na mieszki włosowe objęte procesem rogowacenia.

Włosy paciorkowate rzekome (Pseudomonilethrix):

Zmiany strukturalne wywołują w nich pewnego stopnia guzowatość lecz mniej regularną niż we włosach paciorkowatych. Poza tym są one mniej łamliwe. Prawdopodobnie jest to odmiana włosów skręconych bądź też skutek uszkodzenia przez urazy.

Rozszczep węzłowaty włosa (Trichorrhexis nodosa):

Włosy z makroskopowymi guzkami, które pod mikroskopem przypominają dwa pędzelki wbite jeden w drugi. Może być wrodzony, który występuje z licznymi wadami strukturalnymi włosów oraz wtórny nabyty po urazach. Wyróżniamy dwa nabyte typy: proximalis i distalis.

• Postać proksymalna występuje niemal wyłącznie na głowie ludzi rasy czarnej (z wiekiem ustępuje samoistnie).

• Postać dystalna jest chorobą ludzi rasy białej (wąsy i broda) i Azjatów (owłosiona skóra głowy). Częściej występuje u kobiet (nie poddaje się leczeniu).

Włosy bambusowate (Trichorhexis invaginata, bambao hair, zespół Nethertona):

Zespół polega na współistnieniu zmian skórnych z grupy rybiej łuski (ichthyosis linearis circumflexa) z anomaliami strukturalnymi włosów, którymi towarzyszyć mogą schorzenia alergiczne i zaburzenia wzrostu. Rzadziej występuje aminoaciduria i niedorozwój umysłowy. W zespole tym występują włosy bambusowate. Określenie to ilustruje dokładnie charakter zniekształceń polegających na wgłębieniu odsiebnej części trzonu włosa do dosiebnej. Mogą występować inne zaburzenia w strukturze włosów, jak: pili torti, trichorrhexis nodosa i pęknięcia kory.

Włosy bańkowate (Bubble hair):

Częściej występują u kobiet. Wzmożona łamliwość i utrata włosów. Pod mikroskopem świetlnym w łodygach włosów obecne są obszary przypominające banieczki. Czasami łodygi są zakrzywione.
Leczenie: jeśli z włosami obchodzimy się delikatnie, to odrastają zdrowe.

Włosy węzełkowate (Trichodonosis):

Na włosach kręconych tworzą się czasami węzełki (na włosach prostych rzadkość)
Przyczyną są:

• Nadmierne czesanie

• Pocieranie

• Drapanie z powodu choroby owłosionej skóry głowy

Rozszczep podłużny włosa (Trichoptilosis):

Dotyczy przede wszystkim skóry głowy, wyjątkowo brody u mężczyzn. Włosy są rozszczepione podłużnie począwszy od wolnego końca (rzadko dochodzi do połowy długości włosa). Mogą równocześnie występować włosy skręcone, paciorkowate czy bambusowate.

Trichoschisis - jest nieswoistym określeniem obejmującym rozszczepy i pęknięcia zarówno przedłużne jak i poprzeczne.

Trichotiodystrofia (Trichothiodystrophia):

Stwierdza się włosy kruche, łamliwe o prawidłowym zabarwieniu, które powstają w wyniku defektu metabolizmu siarki. Może występować łysienie plackowate. Większość przypadków występuje łącznie z innymi schorzeniami na ogół wynikającymi z defektów enzymatycznych dziedziczonych autosomalnie recesywnie. Choroba jest nieuleczalna. Istnieje cały szereg zespołów mających cechy wspólne i pozostających w związku z trichotiodystrofią. Koilonychia - zagłębienie w płytkach paznokci.

Zespoły związane z trichotiodystrofią:!!!

• BIDS - włosy kruche, niska inteligencja, obniżona płodność, niski wzrost

• IBIDS - rybia łuska i BIDS

• PIBIDS - nadwrażliwość na słońce i IBIDS

Najczęstsze choroby owłosionej skóry głowy wieku dziecięcego

Całkowity i częściowy brak włosów pochodzenia rozwojowego występuje pod postacią wielu form klinicznych:

• Zarówno jako izolowany defekt

• Jak i w związku z wieloma różnorodnymi anomaliami

Logiczna klasyfikacja powinna opierać się na:

• Dokładnych badaniach histopatologicznych

• Dokładnych badaniach genetycznych

Takie badania są niestety rzadko przeprowadzane.

Zdaniem Dawbera i wsp.:

• Jedno na czworo dzieci rodzi się łyse

• Potrzeba co najmniej roku, aby wrodzone wady włosów stały się klinicznie oczywiste

Dawber i wsp. uważają, że:!!!

• Badanie mikroskopowe włosa jest konieczne w przypadkach nieprawidłowych włosów bez względu na ilość jaka została na głowie owłosionej

• Powinno się starannie poszukiwać innych defektów ektodermy i zbadać krewnych pacjenta

• Badanie hist.-pat.

Łysienie wrodzone może być ograniczone lub całkowite.

• Włosy na głowie w momencie urodzenia są zwykle prawidłowe, ale wypadają pomiędzy pierwszym a szóstym miesiącem

• Potem nie wyrastają w ogóle lub bardzo nieregularnie

• W niektórych przypadkach skóra głowy jest zupełnie pozbawiona włosów już przy urodzeniu i taka pozostaje

• Owłosienie typu meszkowego oraz brwi i rzęsy mogą być nieobecne

• Ale często spotyka się pojedyncze włosy łonowe i pachowe

• Zęby i paznokcie są prawidłowe jak i ogólny stan zdrowia

• Hipotrichoza wrodzona - zespół Marie Unny:

Charakteryzuje się:

• Wrodzonym uszkodzeniem lub całkowitym brakiem włosów głowy, brwi i rzęs

• Zmniejszonym owłosieniem całego ciała

• Pacjenci opisani przez Marie Unna mieli włosy szorstkie i kręcone

• Natomiast w opisach innych autorów włosy nie miały wad strukturalnych

• W innej rodzinie włosy były bardzo jasne, a na twarzy były prosaki

Histologicznie stwierdza się:!!!

• Zanik mieszków

• Rozrost gruczołów łojowych

• Tworzenie ziarniaków ciał obcych wokół mieszków

Zespół Marie Unna - to ciężka, rozległa, rodzinnie występująca hipotrichoza, w dzieciństwie lub wczesnym życiu dorosłym, z obecnością małej liczby długich, szorstkich tzw. „drucianych” włosów głowy.

• Wrodzone łysienie trójkątne - Congenital triangular alopecia

• Schorzenie to charakteryzuje się trójkątnym, trwałym łysieniem w okolicy czołowo-skroniowej

• Przyczyna jest nieznana

• Występuje rodzinnie - częściej u dziewcząt

• Dostrzegane dopiero u kilkuletnich dzieci, pomimo, że występuje od urodzenia

• Najczęściej jest jednostronne, chociaż może być i obustronne

• Stwierdza się znaczne obniżenie liczby mieszków włosowych lub całkowity brak oraz nie ma bliznowacenia

• Wrodzony brak włosów z wykwitami grudkowymi - Atrichia congenita with papular lesions

• Dzieci rodzą się z włosami, ale łysieją do pierwszego roku życia

• Później mają liczne prosaki i torbiele naskórkowe, które lokalizują się na owłosionej skórze głowy i szyi

• Zaczopowane mogą być też mieszki włosowe, co doprowadza do zaniku robakowatego.

• Zespół onychotrychodysplazji z neutropenią - Onychotrichodysplasia and neutropenia syndrome

Chorzy w tym bardzo rzadkim zespole cierpią na:

• Neutropenię

• Zapadają na nawracające zakażenia bakteryjne

• Są lekko opóźnieni umysłowo

Włosy są:

• Rzadkie

• Rzęsy mają tendencję do wrastania, co wywołuje zapalenie rogówki

• Paznokcie wykazują kruchość

• Zespół Coffina-Sirisa - Coffin-Siris syndrome

Jest to rzadkie schorzenie. Występuje:

• Przerzedzenie włosów głowy

• Brwi i rzęsy są nadmiernie rozwinięte

• Niedorozwój lub brak paznokci u piątych palców stóp

• Zmniejszenie wielkości pozostałych płytek paznokciowych

Do dalszych objawów tego zespołu zaliczamy:

• Szerokie usta

• Małe zęby

• Opóźnienie wieku kostnego

• Skrzywienie kręgosłupa

• Małogłowie

• Upośledzenie umysłowe

• Wrodzone wady serca

• Nawrotowe zakażenia układu oddechowego

• Zespół włosowo-zębowo-kostny - Trido-dento-ossens syndrome

Charakteryzuje się:

• Sztywnymi i poskręcanymi włosami, które prostują się częściowo z wiekiem

• Paznokcie są zwykle pogrubiałe i rozdwojone

• Zęby natomiast są małe, wyżłobione, szeroko rozstawione z przebarwieniami i często zmienione próchniczo

• Występuje kwadratowa żuchwa

• Zgrubienie kości czołowej

• Długogłowie

• Średniego stopnia zwiększona gęstość kości

• Hipotrychoza w zaburzeniach metabolizmu aminokwasów

W wielu zaburzeniach z aminoacydurią włosy są słabo pigmentowane, często także cienkie, kruche i rzadkie.

Cienkie, rzadkie włosy mogą występować w:

• Fenyloketonurii

• Argininobursztynurii

• Homomcystynurii

• Hiperlizynemii

Łysienie bliznowaciejące - powoduje trwałą utratę włosów i jest nieodwracalne.

Doprowadzają do niego:

• Procesy zapalne przewlekłe zapalenia grzybicze lub bakteryjne

• Urazy mechaniczne i chemiczne

• Wady wrodzone

• Niektóre choroby dermatologiczne związane z zajęciem owłosionej skóry głowy (np. lichen plannus, lupus erythematosus)

Niedorozwój wrodzony skóry - Aplasia cutis congenita

• Jest to zaburzenie ekto- i mezodermy powstające okresie życia płodowego; dziecko rodzi się z blizną lub owrzodzeniem w okolicy potylicy lub ciemiączka.

• Są to zagojone ubytki bliznowate lub owrzodzenia

• Zmiany umiejscowione są przede wszystkim na skórze głowy, głównie w okolicy ciemiączka.

• Pierwsze objawy stwierdza się niekiedy bezpośrednio po urodzeniu, ale nierzadko bliznowate zaniki w okolicy ciemiączka spostrzeżone zostają dopiero u dzieci starszych.

Niedorozwojowi skóry mogą towarzyszyć różnego typu zaburzenia rozwojowe:

• Wodogłowie

• Rozszczep podniebienia

• Palce dodatkowe lub zrośnięte

Keratosis pilaris spinulosa decalvans - Siemens syndrome - zespół Siemens'a

• Rozpoczyna się w wieku niemowlęcym lub wczesnym dzieciństwie

• Chłopcy chorują częściej i ciężej niż dziewczynki

• Przymieszkowe grudki rogowaciejące pojawiają się na nosie, policzkach, wargach i szyi

• W końcowym etapie dochodzi do bliznowacenia zanikowego powodującego częściowe wyłysienie oraz utratę brwi i rzęs w związku ze stanem zapalnym i na skutek zaczopowania mieszków włosowych

• Niekiedy występuje wywinięcie powiek, wtórne zapalenie rogówki, a także zamknięcie czopami rogowymi przewodów łzowych

Łysienie mucynowe - mucynoza mieszkowa - Alopecia mucinosia, follicular mucinosis

Charakteryzuje się:

• Dobrze odgraniczonymi ogniskami drobnych grudek przymieszkowych z zaznaczonym złuszczeniem powierzchni

• Zmiany najczęściej umiejscawiają się na owłosionej i gładkiej skórze głowy, karku i ramion

• W obrębie skóry owłosionej występują lekko nacieczone i zapalne ogniska, powodujące przejściowe wyłysienie

• Przy ucisku można stwierdzić wydobywającą się ujść mieszków włosowych lepką substancję mucynową

• Występuje u dzieci i dorosłych

Tradycyjny podział obejmuje:

• Mucynozę mieszkową idiopatyczną (dzieci)

• Towarzyszącą chłoniakom (dorośli)

• Przy pojedynczych ogniskach zmiany ustępują samoistnie w ciągu paru lat

• W postaci przewlekłej przebieg jest długotrwały: jedne ogniska zanikają, inne pojawiają się w innych obszarach

• Destrukcja mieszków włosowych prowadzi do trwałych ognisk wyłysienia

ŁYSIENIE NIEBLIZNOWACIEJĄCE

1. Łysienie plackowate

2. Wypadanie włosów telogenowe - Telogen effluvium

• Jest to rozlana utrata włosów z powodu zaburzenia cyklu włosowego z nieproporcjonalna liczbą włosów telogenowych

• Występuje przede wszystkim u kobiet >, ale może dotyczyć także mężczyzn i dzieci.

• Najczęściej czynnikami powodującymi to łysienie są:

• Choroby przebiegające z wysoką gorączką, gdzie o łysieniu decyduje czas trwania gorączki i jej wysokość (np. dur plamisty czy zimnica, choroby zakaźne wieku dziecięcego)

Poza tym do przyczyn zewnątrzpochodnych łysienia telogenowego należą:

• Leki i substancje chemiczne powodujące czasową utratę włosów jak:

• Leki przeciwzakrzepowe

• β-blokery

• Hormony

• Leki obniżające poziom lipidów

• Leki przeciwdrgawkowe

• Cytostatyki

• Zatrucia metalami ciężkimi

• Witaminy (np. witamina A)

• Utrata włosów telogenowych może towarzyszyć zarówno niedoczynności jak i nadczynności tarczycy, nowotworom, chorobom tkanki łącznej, zespołowi złego wchłaniania.

Uważa się, że wśród przyczyn tego łysienia należy wymienić:

• Niedobór żelaza

• Niedobory żywieniowe (niedobory cynkowe czy biotyny)

• Stres nagły fizyczny (wypadek czy zabieg operacyjny)

• Stres psychiczny (utrata bliskiej osoby)

Wypadanie włosów telogenowe występuje fizjologicznie u noworodków po urodzeniu.

Dokładne wyjaśnienie przyczyn oraz poinformowanie o dobrym rokowaniu jest w pełni wystarczające.

3. Wypadanie włosów anagenowe - Anagen effluvium „zaostrzone ołówki”

Jest to bardzo rzadka nagła, szybka, odwracalna forma utraty włosów dystroficznych po ostrym zadziałaniu na mieszki włosowe czynnika toksycznego. Dotyczy włosów głowy.

Do czynników wywołujących zaliczamy:

• Cytostatyki, a przede wszystkim antymetabolity i leki alkilujące

• Zatrucia metalami ciężkimi (tal, ołów, rtęć, arsen, bizmut)

• Retinoidy

• Promieniowanie X

• Zatrucia roślinami tropikalnymi i toksynami zwierzęcymi

Łysienie wywołane czynnikami traumatyzującymi

• Trichotilomania - Trichotillomania

• Jest to nawykowe, przymusowe wyrywanie włosów z kątów czołowo-skroniowych

• Łysienie spowodowane jest umyślnym, chociaż czasami nieświadomym działaniem pacjenta, który jest pod wpływem stresu lub ma zaburzenia psychiczne

• Zdaniem Dawbera i wsp. chorzy nie lubią przyznawać się do kosmetycznego "uszkadzania" swoich włosów.

• Nawykowe wyrywanie włosów dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, ale powyżej 6 roku życia chłopcy chorują częściej niż dziewczynki ze stosunkiem 3:2

• Szczyt występowania przypada na grupę wiekową od 2 do 6 lat

• Zaburzenie to występuje 7 razy częściej u dzieci niż u dorosłych

• U dziecka powstaje nawyk okręcania włosów wokół palca i pociągania ich. Ten nawyk jest tylko częściowo świadomy i może zastąpić nawyk ssania kciuka czy obgryzania paznokci

• Najbardziej typowym objawem jest występowanie obszaru pozbawienia włosów w okolicy czołowo-skroniowej

• U osób praworęcznych zmiana jest zwykle po stronie lewej i na odwrót.

• Powstające ogniska mają geometryczny kształt, co je różni od naturalnego procesu łysienia

• W obrębie pola wyłysienia obecne mogą być długie włosy jak i ułamane. Nie stwierdza się bliznowacenia i cech stanu zapalnego

• W trichogramie prawie nie ma włosów telogenowych, natomiast często stwierdza się dużo włosów katagenowych. U dzieci może być 95% włosów w fazie anagenu (wysoki procent włosów rosnących).

• Rzadsza, źle rokująca i poważna forma to trichotilomania tonsurowa, gdzie pasmo włosów na obwodzie głowy otacza skórę całkowicie ich pozbawioną

• Utrzymuje się przez dziesiątki lat

• Występuje przede wszystkim u kobiet poczynając od wczesnego okresu dojrzewania do 40 roku życia.

• U młodszych osób tik wyrywania włosów rozwija się stopniowo i nieświadomie, ale zwykle pacjent nie zaprzecza, ale w ciężkich postaciach chorzy zwykle konsekwentnie zaprzeczają jakoby dotykali włosów

• Niekiedy u chorych pojawia się pragnienie wyrywania włosów innym osobom lub wyrywanie ich z lalek, swetrów czy dywanów

• Dużo rzadziej spotyka się nawyk wyrywania rzęs, brwi i brody, wzgórka łonowego czy okolicy odbytu

• Bardzo rzadko może dojść do trichofagii

• Prowadzić to może do wytwarzania kamienia włosowego w przewodzie pokarmowym, co może wywołać dysfagię, wymioty, zaparcia czy bóle brzucha. Ten objaw obecny jest u ok. 10% dzieci z trichotillomanią.

• Rzadko trichotillomania ustępuje samoistnie. Najczęściej wystarczy psychoterapia oraz wsparcie dermatologa. Problem dziecka powinien być przedyskutowany z dzieckiem i rodzicami. W pewnych przypadkach konieczne jest leczenie psychiatryczne (farmakoterapia i psychoterapia).

• Leczenie trichotilomanii tonsurowej jest bardzo trudne. W niektórych przypadkach udaje nam się wyleczyć pacjenta, jednak u wielu leczenie kończy się niepowodzeniem.

• Wypadanie włosów spowodowane uciskiem czy naciąganiem - pressure traction alopecia

• Obserwuje się je u osesków zwykle zapoczątkowane w okolicy potylicznej (ucisk tej okolicy przy leżeniu) i w krótkim czasie dochodzi do wymiany włosów (fizjologiczne łysienie).

• Do tej grupy zaliczamy noworodki, które utraciły włosy po urazie w czasie porodu oraz wypadanie włosów spowodowane długotrwałą narkozą

• Łysienie to ustępuje po wyeliminowaniu czynników wywołujących i zaliczane jest do łysień odwracalnych, przejściowych

• Noszenie „końskich ogonów”

• Trichotemnomania - golenie włosów na szczycie głowy lub w okolicy potylicy, głównie u kobiet.

Zmiany w strukturze włosów

Można podzielić na:

• Zaburzenia strukturalne ze zwiększoną łamliwością prowadzące do ograniczonego lub rozlanego łysienia

• I takie, gdzie nie obserwuje się łamliwości

Zaburzenia strukturalne ze zwiększoną łamliwością:

1. Włosy paciorkowate - Monilethrix

2. Włosy rzekomo paciorkowate

3. Włosy skręcone

4. Rozszczep węzłowaty włosa - Trichorrhexis nodosa

5. Trichothiodystrofia

6. Rozszczep wgłębiony włosa - zespół Nethertona - Trichorrhexis invaginata - włosy bambusowa te

Zaburzenia strukturalne bez łamliwości:

1. Włosy obrączkowate

2. Włosy wełniaste

3. Zespół włosów nie dających się uczesać

4. Zespół „luźnego anagenu”

5. Nabyte postępujące splątanie włosów

• Zespół "luźnego anagenu" - loose anagen hair syndrome - “jak z ciasta”

• W tym schorzeniu włosy anagenowe dają sie łatwo wyrwać

• Chorują przede wszystkim dziewczynki w wieku 2-9 lat.

• Trichogram wykazuje od 98 do 100% włosów anagenowych i brak włosów telogenowych

• Nabyte postępujące splątanie włosów - Acquired progressive kinking of the hair

• Jest to bardzo rzadkie schorzenie występujące nagle w okresie młodzieńczym

• Dochodzi do skręcenia włosów w okolicy czołowej i szczytu głowy.

• Częściej u chłopców

• Czasami następuje samoistna poprawa

• Zauważono, że może pojawić się w następstwie leczenia retinoidami

Niewykluczone, że zmiany hormonalne w okresie dojrzewania przyczyniają się do rozwoju schorzenia.

To, co się przypomniało prof. L. z zajęć:

Dermatozy zakaźne na narządach moczowo-płciowych:

• Łupież rumieniowy

• Wyprzenie

• Zapalenie bakteryjne mieszków włosowych

Najczęściej zmiany płytki paznokciowej zachodzą w wyniku:

• Grzybicy

• Drożdżycy

• Pleśnicy

• Liszaja płaskiego

• Łuszczycy

---