Giardia lamblia; Lamblia intestinalis - pierwotniak wywołujący lambliozę (pierwotniakowe zakażenie jelita cienkiego lub woreczka żółciowego występujące najczęściej u dzieci)

Entamoeba histolytica - wywołuje pełzakowicę (zakażenia przewodu pokarmowego), może przebiegać bezobjawowo lub dawać pełny obraz kliniczny czerwonki amebowej (bóle brzucha, kolki, krew w kale, gorączka)

Trichomonas vaginalis - rzęsistek pochwowy, choroba rzęsistkowica przenoszona drogą płciową

SYNTETYCZNE CHEMIOTERAPEUTYKI
POCHODNE NITROIMIDAZOLU
lek	mechanizm	zakres	wskazania	kinetyka	DN/PW/interakcje
Metronidazol Tinidazol	-uszkadzanie DNA -mechanizm bójczy -wnikają do komórki, gdzie ulegają redukcji na grupie nitrowej do reaktywnych rodników -rodniki nitrowe tworzą związki addycyjne z DNA i prowadzą do rozerwania łańcucha	-bakterie bezwzględnie beztlenowe i mikroaerofile (Bacteroides, Clostridium, Helicobacter, Campylobacter) -pierwotniaki (Entamoeba histolytica, Trichomonas vaginalis, Giardia lamblia)	-zakażenia beztlenowcami gł z rodzaju Bacteroides -zabiegi na jelicie grubym i narządach miednicy mniejszej -rzekomobłoniaste zapalenie jelit -wielolekowy schemat eradykacji H.pylori -zakażenia pierwotniakowe (rzęsistkowica, amebiazy, zakażenia jelit przez lamblie)	-dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego -w zakażeniach beztlenowcami podawany dożylnie -przenika do PMR, ropni, dróg żółciowych, cieczy wodnistej oka -metabolizowany w wątrobie, wydalany głównie przez nerki -tinidazol ma dłuższy okres półtrwania	-metaliczny smak i suchość w ustach -zapalenie jamy ustnej i języka -rzadko zapalenie nerwów obwodowych lub drgawki -reakcja disulfiramowa!! -nudności i wymioty po podaniu doustnym
POCHODNE NITROFURANU
Nitrofurantoina Furazydyna	-uszkadzanie DNA -po wniknięciu do komórki ulegają redukcji na grupie nitrowej przy udziale nitroreduktaz do cytotoksycznych metabolitów	-wysoka aktywność wobec E.coli, nieco słabiej na Citrobacter i Klebsiella	-ZUM (zakażenia układu moczowego) -leczenie i zapobieganie nawracającym zakażeniom -w ostrych zakażeniach tylko w leczeniu dolnych części dróg moczowych; w ostrym odmiedniczkowym zapaleniu nerek zbyt niskie stęż. w osoczu	-bardzo szybko wchłaniana z przewodu pokarmowego -bardzo szybka eliminacja nerkowa, z tego powodu stężenie terapeutyczne uzyskiwane jest tylko w moczu -furazydyna: ↓ działań ubocznych, stosowana w 2x większych dawkach	-pożądnae podanie z lekami zakwaszającymi mocz, bo ↑ resorpcję zwrotną -nudności, wymioty(>50%) -skórne reakcje alergiczne -reakcje płucne (w formie ostrej naśladuje płatowe zapalenie płuc) -zaburzenia hematologiczne -polineropatie -PW: ciąża, noworodki, pacjenci ze ↓klirensem kreatyniny
Furazolidon Nifuroksazyd	j.w.	-większość bakterii powodujących infekcje jelitowe: (E.coli, Salmonella, Shigella, Proteus, Aerobacter aerogenes, Vibrio cholera, H.pylori) -dod Giardia intestinalis	-zakażenia przewodu pokarmowego wymagające podania leku p/bakteryjnego -leczenie p/bakteryjne wskazane jest w biegunce zapalnej z ↑ temperaturą, gdy nawodnienie, podanie elektrolitów i śr adsorbujących nie pomaga	-działa w przewodzie pokarmowym -słabe wchłanianie, ale wystarczające do wywołania DN	-nudności, wymioty -reakcje alergiczne -reakcja disulfiramowa -jest słabym inhibitorem MAO (uwaga na sympatykomimetyki, tyraminę, anksjolityki)
Nitrofural (Nitrofurazon)	j.w.	-S. aureus, Streptococcus, E.coli, Proteus	-stosowany zewnętrznie w zakażeniach skórnych i do odkażania jamy ustnej		-reakcje alergiczne (kontaktowe zapalenie skóry)
CHINOLONY (podział wg Mutschlera) CHINOLONY I GENERACJI - znaczenie raczej historyczne FLUOROCHINOLONY Grupa 1 - Norfloksacyna, Pefloksacyna Grupa 2 - Ciprofloksacyna, Ofloksacyna (Enoksacyna, Fleroksacyna) Grupa 3 - Lewofloksacyna (izomer L ofloksacyny), Sparfloksacyna Grupa 4 - Moksifloksacyna (Trovafloksacyna, Gatifloksacyna, Clinafloksacyna) Mechanizm działania: -działanie bakteriobójcze polega na hamowaniu podjednostki A gyrazy (topoizomerazy typu II) DNA (działają na topoizomerazy II i IV, oba te enzymy należą do topoizomeraz typu II) -topoizomerazy II umożliwia zwijanie DNA w podwójną spiralę, co jest niezbędne do uformowania chromosomu -działanie inhibitorów gyrazy ograniczone jest do enzymów bakteryjnych (dopiero w stężeniach 100-krotnie wyższych niż konieczne do hamowania enzymów bakteryjnych działają na topoizomerazy eukariotyczne)
I GENERACJA CHINOLONÓW
lek	zakres	wskazania	kinetyka	DN
Kwas nalidyksowy Kwas pipemidowy	-Bakterie Gram -	-Zakażenia dróg moczowych	-prawie całkowicie wchłaniany z przewodu pokarmowego -stężenie terapeutyczne osiągane tylko w moczu	-nudności, wymiotu, bóle brzucha -reakcje alergiczne -zaburzenia neurologiczne -fałszywie + glukoza w moczu	-znikome znaczenie terapeutyczne!!! -bardzo szybko powstaje oporność
			-dod. P.aeruginosa				-wyższa skuteczność w ZUM -rzadziej rozwija się oporność
FLUOROCHINOLONY
grupa	leki	Zakres działania	wskazania	kinetyka	DN/PW/interakcje
I	Norfloksacyna Pefloksacyna	-głównie Gram- (przede wszystkim Enterobacteriaceae + Pseudomonas aeruginosa)	-zakażenia układu moczowego	-słaba penetracja do tkanek (dlatego stosowane tylko w ZUM)	-zazwyczaj dobrze tolerowane -zaburzenia żołądkowo-jelitowe -stany zapalne ścięgien -zaburzenia ośun (zawroty głowy, bezsenność, drgawki, omamy) -wydużenie odcinka QT (ryzyko arytmi) -źle rozpuszczalne w kwaśnym moczu (krystaluria) -synergizm z β-laktamami w zakażeniach P.aeruginosa -↓ wchłaniania przy podaniu z antacida -↓ metabolizmu teofiliny -PW w padaczce, ciąży, okresie laktacji, arytmii, dzieciom przed zakończeniem fazy wzrostu (zaburzenia tworzenia ścięgien)
II	Ciprofloksacyna Ofloksacyna Enoksacyna Fleroksacyna	-szerszy zakres, silniejsze działanie -Gram - (w tym Haemophilus, Salmonella, Pseudomonas) -niektóre Gram +	-ZUM -bakteryjne zakażenia dróg oddechowych, jelit, skóry, tkanek miękkich)	-dobrze wchłaniane z przewodu pokarmowego (>90%) -podawane w ciężkich stanach pozajelitowo, po poprawie doustnie
III	Lewofloksacyna Sparfloksacyna Lomefloksacyna	-j.w -silniej na G+ (S.pneumoniae!) -dod Mycoplasma, Chlamydia
IV	Moksifloksacyna Trovafoksacyna Gatifloksacyna Clinafloksacyna	-Gram -, Gram + (silniej) -patogeny atypowe -beztlenowce -Mycobacterium	-wszystkie formy zakażeń dróg oddechowych -zapalenie zatok przynosowych -gruźlica oporna na inne leki	-najdłuższy t1/2 ok. 12h

SULFONAMIDY I SULFONY
lek	mechanizm	Zakres działania	wskazania	farmakokinetyka	DN/PW/interakcje
Sulfametoksazol Sulfadiazyna Sulfacetamid Ftalilosulfotiazol Sulfasalazyna	-działają jako antymetabolity w syntezie kwas dihydrofoliowego w szlaku syntezy kwasów nukleinowych (inhibitory syntetazy dihydrofolianowej) -kompetycyjnie wyperają PABA, który jest niezbędny bakteriom do syntezy kw. dihydrofoliowego	-pierwotnie szeroki zakres G+, G- -obecnie wytworzona oporność ogranicza aktywność do: -paciorkowców (w tym pneumokoki) -promieniowce i promieniowce rzekome -Chlamydia -pierwotniaki: Toxoplasma gonidii, Plasmodium vivax, -grzyby: Pneumocystis carinii	-ZUM, dr oddechowych -rzeżączka, wrzód miękki -zakażenia jelitowe -toksoplazmoza -infekcje P.carinii Miejscowo: -zapalenie spojówek -przed zabiegami na jelitach -wrzodziejące zapalenie jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna (produkt rozpadu sulfasalazyny wykazuje dod działanie p/zapalne - mesalazyna)	-dobrze wchłaniane z przewodu pokarmowego -nie wchłaniane stosowane miejscowo -słabo przenikają do ośun -wydalane przez nerki po metabolizmie wątrobowym -oporność polega na nadprodukcji PABA, mutacji enzymu, wytwarzaniu alternatywnych szlaków syntezy THF, ↓ przepuszczalności dla sulfonamidów	-liczne -zaburzenia hematologiczne -możliwość krystalizacji w moczu -reakcje alergiczne i fototoksyczne -zaburzenia ze strony p.pokarm -zaburzenia ze stronu ośun -↑działanie hipoglikemiczne pochodnych sulfonylomocznika -leki miejscowo znieczulające znoszą ich działanie -NLPZ ↑działanie tox na szpik -↑działanie leków p/zakrzepowych -antacida ↓ wchłanianie sulfonamidów -PW: nadwrażliwość, niewydolność nerek i wątroby, ciąża, niemowolęta
Trimetoprim	-inhibitor reduktazy kwasu dihydrofoliowego -zahamowanie syntezy THF niezbędnego do przenoszenia fragmentów jednowęglowych i syntezy tymidyny i puryn -w konsekwencji hamowanie podziałów komórkowych	-wrażliwe szczepy Enterobacter, E.coli, Proteus, gronkowce koagulazoujemne -grzyby: Pneumocystis carinii	-monoterapia jedynie w niepowikłanych ZUM	-szybko i dobrze wchłaniany po podaniu doustnym -wydalany przez nerki w stanie niezmienionym -łatwo wnika do wnętrza komórek i penetruje PMR	-zmiany obrazu krwi -inne podobne jak w przypadku sulfonamidów
Ko-trimoksazol (sulfametoksazol + trimetoprim 5:1)	-blokada przemian kwasu foliowego na 2 różnych etapach (hamowanie syntetazy przez sulfonamid i reduktazy przez trimetoprim) -silny synergizm działania	-rozszerzony zakres działania -bakterie G+ i G- (E.coli, Proteus vulgaris, Salmonella, Shigella) -Pneumocystis carinii	-ZUM, zakażenia układu oddechowego, pokarmowego, narządów płciowych -dury i paradury, w tym zwalczanie nosicielstwa -zakażenia oportunistyczne P.carinii u pacjentów z AIDS	-↑ skuteczności -opóźnia powstanie oporności -dobrze wchłania się z p.pokarm.	-łączne obu składników
Dapson (sulfon)	-jak sulfonamidy (inhibicja syntetazy dihydrofolianowej)	-Mycobacterium lepare (trąd) -prątki gruźlicy -bakterie G +, G- (słabo)	-leczenie trądu -oportunistyczne zakażenia gruźlicą u chorych na AIDS -ze względu na toksyczność rzadko stosowany		-liczne podobne do sulfonamidów -PW: zaburzenia hematologiczne, ostra porfiria, niewydolność wątroby, nerek, karmienie, ciąża

---