Socjologia jako nauka o społeczeństwie
SOCJOLOGIA-Termin wprowadzony przez Augusta Comte'a w 1838 roku jako „nauka o społeczeństwie”(łac.socjetas - społeczeństwo i gr. logos- nauka, wiedza).
Obecnie przez socjologię rozumie się naukę o zbiorowościach, interakcjach, stosunkach społecznych, strukturach grupowych, procesach społecznych, zachowaniach (działaniach) społecznych, życiu społecznym, zjawiskach społeczno-kulturowych.(1975)
Społeczeństwo - przedmiot socjologii
Dla dzisiejszej socjologii społeczeństwo to rodzaj rzeczywistości odbieranej w różny sposób w innej skali:
w ramach państwa - społeczeństwo polskie, francuskie, japońskie;
zbiorowość mniejsza od państwa - wspólnota lokalna i sąsiedzi, klub towarzyski, sekta i parafia, partia polityczna, stowarzyszenie, grupa etniczna, klasa i warstwa społeczna, mniejszości narodowe, szkoła i uniwersytet
zbiorowość większa od państwa - korporacje międzynarodowe, wielkie Kościoły, cywilizacje, federacje, wspólnoty regionalne, kontynentalne, społeczeństwo globalne
Różne skale tych zbiorowości to dla socjologa odmiany społeczeństwa.
Społeczeństwo można porównać do organizmu biologicznego (taką analogią posłużyli się twórcy socjologii August Comte i Herbert Spencer).
Tak, jak organizm biologiczny nie jest tylko prostą sumą komórek, tkanek, organów lecz spoistą i wspólnie funkcjonującą całością, tak samo społeczeństwo to nie tylko suma ludzi lecz zintegrowany i funkcjonujący organizm społeczny.
W XX wieku w miejsce pojęcia organizm wprowadzono pojęcie systemu społecznego w którym uczestniczą nie jednostki czy osoby a raczej pozycje społeczne lub związane z tymi pozycjami role. System społeczny to np. szpital czyli powiązany zespół pozycji (statusów) tj.: ordynator, lekarze, pielęgniarki, rehabilitanci, technicy rentgenowscy, pacjenci, gdzie wszyscy wykonują jakieś przypisane do ich pozycji i wzajemnie uzupełniające się role (Sztompka 2002).
Wielowymiarowość sytuacji społecznych
W powyższym diagramie siedem przedstawionych perspektyw nie wyklucza się wzajemnie, można je stosować równocześnie.
Społeczeństwo to byt wielowymiarowy, wieloaspektowy, istniejący na wszystkich siedmiu poziomach
Jednostka a życie społeczne
W socjologii występują dwa aspekty rzeczywistości społecznej dające dwa sposoby rozumienia społeczeństwa:
Jest zewnętrzne, obserwowalne i uchwytne empirycznie.
Posiada charakter głębinowy i stanowi ukrytą rzeczywistość społeczną dostępną w procesie wnioskowania.
Poziomy integracji zjawisk społecznych
ZASADA EMERGENCYJNOŚCI
1. Poziom działających jednostek
Istotna rola tylko pojedynczych jednostek.,
Zachowania jednostki wynikają tylko z jej konstrukcji psychologicznej, cech osobowości i wyznawanych postawnie związane z miejscem jednostki w społecznej strukturze i faktem przynależności do określonej grupy,
Człowiek to pojedynczy, izolowany osobnik a otoczenie jest tylko tłem jego działań
2. Poziom mikrostruktur społecznych
Dotyczy najprostszych typów struktur społecznych, które są już emergentne- jakościowo odmienne od zachowań i działań pojedyńczych indywidualnych jednostek ludzkich
3. Poziom makrostruktur społecznych.
Świat społeczny jest jednorodny wewnętrznie
Rzeczywistość jest wielopoziomowym pokładem emergentnym jakościowo odrębnych poziomów integracji świata społecznego,
Poziomy rzeczywistości wzajemnie się warunkują i determinują (cechy działania, właściwości mikrostruktur społecznych z jednej strony są zdeterminowane przez właściwości i działania makrostruktur społ. Z drugiej zaś przez właściwości działających jednostek).
UJĘCIE INTERAKCYJNE
Ujęcie interakcyjne podkreśla aktywne działania jednostek, które przejawiają się w jej dążeniu do przetrwania i adaptacji w zastanych warunkach.
Jednostka nie przyjmuje biernie zastanych układów sytuacyjnych tylko stara się aktywnie dla siebie wytworzyć określone konfiguracje do których następnie się dostosowuje
CZŁOWIEK KONTRA SPOŁECZEŃSTWO
Koncepcja teologiczna zakłada że człowiek jest stworzony na podobieństwo Stwórcy - rodzi się jako ludzki, co odróżnia go od zwierząt.
Koncepcja socjologiczna zakłada, że człowiek staje się ludzki poprzez życie w społeczeństwie, które kształtuje jego osobowość i powoduje że staje się on istotą społeczno - kulturalna.
Obie te koncepcje mają na uwadze jednostkę, przy czym koncepcja teologiczna mówi o pochodzeniu i przeznaczeniu jednostki zaś socjologiczna podkreśla jego rozwój.
Razem ujęte prezentują ważną prawdę o człowieku, który rodzi się ludzki zaś pełnię swojego rozwoju osiąga przez życie w społeczeństwie.
Przy czym jednostka ludzka sama dla siebie nie jest samowystarczalna - to dzięki życiu w społeczeństwie może realizować swoje różnorodne potrzeby np.. Intelektualne, moralne itd..