Scharakteryzuj interwencjonizm państwowy w USA w latach 1931 - 1939
Interwencjonizm państwowy w USA w latach 1931-1939 dotyczy okresu prezydentury Herberta Hoovera (do 1933) i Franklina Delano Roosevelta (do 1945).
Pierwszy z nich zapoczątkował pewne działania antykryzysowe państwa, które w pełni rozwinął jego następca pod postacią budowy „nowego ładu” (New Deal). - 1933
Na czym polegał program New Deal'u?
Przede wszystkim na zwiększeniu siły nabywczej ludności, zwiększeniu cen oraz popytu konsumpcyjnego (zamiast oszczędzania). Innymi słowy: na wprawieniu w ruch i napompowaniu gospodarki poprzez instrumenty interwencji państwowych. Były to przede wszystkim:
- roboty publiczne - zatrudnienie 8,5 mln bezrobotnych, wybudowanie 122 tys budynków publicznych, 77 tys mostów, 295 lotnisk, wielu stadionów, porządkowanie miast, zalesianie obszarów, regulowanie rzek, budowa tanich elektrowni państwowych).
- 41% deprecjacja dolara, zniesienie parytetu złota i jego konfiskata od obywateli
- zmniejszenie produkcji rolnej i podniesienie cen tych produktów
- prowadzenie polityki uprawnień socjalnych - renty starcze, ubezpieczenia dla bezrobotnych, minimalne place a także skrócenie tygodnia pracy z 48 do 40 godzin oraz zwiększenie uprawnień związków zawodowych. Te działania były najsilniej krytykowane przez przedsiębiorców.
Powodzenie nowego ładu trwało do kolejnego kryzysu w 1937 roku. Zareagowano na niego podobnymi działaniami (tj. zmniejszono oprocentowanie pożyczek, rozwinięto szeroki front robót publicznych). Generalnie nowy ład okazał się skuteczny w walce z kryzysem ze względu na ówczesne uwarunkowania historyczne (pierwszy na taką skalę „eksperyment” pompowania gospodarki oraz wojna w 1941, która w pełni nakręciła i wykorzystała możliwości produkcyjne USA).
Scharakteryzuj interwencjonizm państwowy w Niemczech w latach 1931 - 1939
Interwencjonizm w hitlerowskich Niemczech znacząco różnił się od tego w USA.
Zwycięstwo NSDAP oznaczało poddanie całości życia społecznego kontroli totalitarnego państwa uosabianego przez tą właśnie partię (delegalizacja innych partii, terror policyjny, ustawy norymberskie skierowane przeciw Żydom).
Niemcy przygotowywały się do wojny, wykorzystując nastroje pacyfistyczne oraz słabość Zachodu., łamiąc narzucone ograniczenia oraz prowadząc ekspansywna politykę terytorialną.
Od marca 1933r. (czyli podobnie jak New Deal), w Niemczech następuje całkowita przebudowa gospodarki na pełny interwencjonizm (centralne planowanie, kontrola państwowa). Jej celem było jednak ograniczenie popytu konsumpcyjnego w imię celów polityczno-militarnych („armaty zamiast masła”). Odbywało się to m.in. poprzez:
- korporacjonizm (przymusowe zrzeszenia producentów) i ograniczanie działań rynku. Przemysłem i handlem zarządzały tzw. grupy gospodarcze a było ich sobie 7, obejmujących 7 dziedzin gospodarki narodowej.
- rozwiązanie związków zawodowych i utworzenie Frontu Pracy („wodzostwo”, zakaz strajków).
- plan czteroletni (1936-39) - Herman Goring i dążenie do niezależności surowcowej i samowystarczalności (autarkii).
- nakręcanie koniunktury poprzez rozbudowę przemysłu zbrojeniowego (całkowita likwidacja bezrobocia) i produkcję substytutów (benzyna syntetyczna z węgla brunatnego, kauczuk syntetyczny z węgla kamiennego, nawozy sztuczne).
- szeroki program robót publicznych (ponad 3 tys. Km autostrad do 1939, a także stadiony, poligony, fortyfikacje itp.)
Efekty produkcyjne interwencjonizmu w Niemczech w 1939 roku:
- Niemcy pierwszym producentem aluminium na świecie
- sukcesy w produkcji włókien sztucznych
- całkowita likwidacja bezrobocia (z 6mln w 1933) a nawet brak rąk do pracy