Charakterystyka zagrożeń naturalnych Francji:

Wstęp (ogólna prezentacja kraju):

Francja zajmuje obszar 551 000 km² i jest trzecim co do wielkości krajem Europy po Rosji i Ukrainie. Przypomina sześciokąt niemal z każdej strony otoczony morzem, bądź łańcuchami górskimi. Wyjątek stanowi granica północno-wschodnia, która jest prawie równinnym pasem na styku z Niemcami, Luksemburgiem i Belgią. Linia brzegowa Francji liczy ok. 3200 km i jest bardzo zróżnicowana, począwszy od kredowych, białych klifów Normandii i charakterystycznych dla Bretanii przylądków, a skończywszy na łagodnych, piaszczystych plażach Atlantyku. Plaże śródziemnomorskie są przeważnie kamieniste, a nawet skaliste, z wyjątkiem Langwedocji i niektórych plaż Roussillon. Główne rzeki Francji to Sekwana, Loara, Rodan i Ren.

Znaczną część kraju zajmują obszary górzyste, zaliczane do najpiękniejszych w Europie. Alpy Francuskie, na terenie których wznosi się najwyższy szczyt Europy, Mont Blanc (4807m), ciągną się wzdłuż wschodniej granicy Francji , od Jeziora Genewskiego w kierunku Lazurowego Wybrzeża. Powyżej 2800 m zaczyna się strefa wiecznych śniegów. Jura - łagodny łańcuch gór wapiennych na północ od Alp, którego szczyty osiągają wysokość ponad 1700 m, biegnie wzdłuż granicy szwajcarskiej na północ od Jeziora Genewskiego. Pireneje ciągną się wzdłuż całej 450-kilometrowej granicy z Hiszpanią. Pomimo, że najwyższy szczyt Pirenejów ma zaledwie 3404 m ich stoki są często równie niedostępne jak w Alpach. Alpy, Pireneje i Jura to dosyć młode góry w porównaniu z bardzo starymi masywami, które ukształtowały się ok. 225 - 345 mln lat temu. Największy z nich to Masyw Centralny - rozległy region środkowej Francji, znany z licznych wygasłych wulkanów. Do innych starych masywów francuskich należą Wogezy, Ardeny oraz Masyw Armorykański. Pokryte lasem iglastym Ardeny ciągną się w północno-wschodniej części kraju, między Alzacją a Lotaryngią. Ardeny leżą głównie na terenie Belgii i Niemiec, a część francuska na północnych obrzeżach Szampanii. Masyw Amorykański wznosi się na zachód od Normandii i oddziela ją od Bretanii.

Ogólnie rzecz biorąc we Francji panuje klimat umiarkowany z łagodnymi zimami (za wyjątkiem terenów górzystych i Alzacji). Atlantyk wywiera ogromny wpływ na północno-zachodnią część kraju, zwłaszcza na Bretanię, której klimat charakteryzuje się dużą wilgotnością powietrz i znaczną ilością opadów (200 dni deszczowych). Na tym obszarze występują też długotrwałe, niekiedy porywiste wiatry zachodnie. W północno-wschodniej Francji, zwłaszcza w Alzacji, panuje klimat kontynentalny z ciepłym latem, a zimą na tyle chłodną, że śnieg zalega tutaj czasem całymi tygodniami. Najbardziej wilgotny okres z częstymi burzami przypada w Alzacji na czerwiec i lipiec. Między Bretanią a Alzacją rozciąga się równinny Basen Paryski, na który wpływ wywierają klimaty obydwu tych regionów. Chociaż charakteryzuje się najniższą roczną sumą opadów (ok. 575 mm), pory deszczowe są tutaj zmienne, tak więc zmoknąć można zarówno zimą jak i latem. Średnia roczna temperatura dla Paryża wynosi 12^oC, ale w styczniu słupek rtęci może spadać poniżej zera, zaś w lipcu i sierpniu wskazywać ponad 30^oC. Południowe, nadbrzeżne tereny wystawione są na działanie klimatu śródziemnomorskiego, który swym zasięgiem obejmuje również południowe Alpy, Masyw Centralny i wschodnie Pireneje. Na południu przymrozki należą do rzadkości. Występują tu za to wiosenne i jesienne ulewy - gwałtowne i krótkie, latem zazwyczaj nie pada. Natomiast w dolinie Rodanu przez 100 dni w roku wieją chłodne mistrale, które najbardziej dokuczliwe stają się wiosną.

Do zagrożeń naturalnych na które narażona jest Francja należą:

1. Powodzie (południowo- wschodnia część kraju)

2. lawiny(tereny Alp francuskich)

3. susze i pożary

Jeżeli weźmiemy pod uwagę również departamenty zamorskie państwa francuskiego takie jak: Gwadelupa, Martynika, Réunion czy Gujana Francuska, to do owych zagrożeń dołożyć możemy jeszcze:

1. huragany

2. aktywność wulkaniczną

Charakterystyka zagrożeń:

1. powodzie:

Jest to zjawisko polegające na niekontrolowanym wezbraniu wód rzecznych, morskich , powodujące po przekroczeniu przez wodę stanu brzegowego zatopienie znacznych części lądu. Przyczynami powodzi mogą być :

1. roztopy wiosenne

2. intensywne opady deszczu

3. zatamowanie biegu rzeki przez osuwiska czy zatory lodowe

4. uszkodzenia obiektów hydrotechnicznych

Ostatnia powódź , która nawiedziła południowo- wschodnią Francje miała miejsce w czerwcu tego roku i pochłonęła 20 ofiar śmiertelnych. Najtrudniejsza sytuacja panowała w departamencie Var, w regionie Prowansja-Alpy- Lazurowe Wybrzeże. Po ulewnych deszczach, nietypowych o tej porze roku, wody wezbrały bardzo szybko.

b) lawiny

Lawiny - czyli gwałtowne przemieszczanie się dużych mas śniegu w dół stoku na odległość co najmniej 50 m, są potencjalnie sporym zagrożeniem dla narciarzy czy snowboardzistów, zwłaszcza tych uprawiających narciarstwo wysokogórskie czy poza trasowe. Zejście lawiny ma miejsce wtedy, gdy siły występujące w pokrywie śnieżnej (takie jak np tarcie), są zbyt małe by utrzymać całą pokrywę lub warstwę śniegu na stoku.
Często do wywołania lawiny potrzebny jest impuls np. przejazd narciarza czy przejście turysty, aby została zaburzona równowaga pomiędzy siłami utrzymującymi pokrywę śnieżną, a wypadkową sił rozrywających. Siły te są wynikiem wzajemnych oddziaływań nachylenia stoku i ciężaru pokrywy śnieżnej, pełzania śniegu itp. Pęknięcie pokrywy śnieżnej powoduje zmianę działania sił podtrzymujących na sporej powierzchni i wtedy rusza lawina. Pęknięcie pokrywy śnieżnej spowodowane może być przez:

1. dodatkowe obciążenie

2. przyrost nowej pokrywy śnieżnej

3. odkładanie śniegu przez wiatr

Rodzaje lawin:

1. lawiny pyłowe -powstają ze śniegów, które nie uległy metamorfozie czyli z puchów. Od grudnia do lutego, czyli w okresie gdy pada śnieg w temp. poniżej -10°C. Obryw jest najczęściej punktowy, największe zagrożenie przy opadzie śniegu: >3cm/h i >40cm, niewielkie to pyłówki (żleby, kuluary), główne niebezpieczeństwo to szybkość ich spadania (do 300 km/godz.). Przed czołem lawiny wytwarza się duże ciśnienie. Śnieżny pył wciska się wszędzie, dusząc człowieka, który znalazł się w jej zasięgu. Za pędzącą lawiną wytwarza się podciśnienie, które wsysa do wnętrza lawiny wszystko co ostało się jeszcze na jej drodze. Gdy człowiek znajdzie się na drodze takiej dużej lawiny z reguły nie ma szans na przeżycie.

2. lawiny ze śniegu osiadłego- powstają głównie na stokach zawietrznych, gdzie w wyniku działania wiatru osadza się duża warstwa śniegu zsiadłego wywiana ze stoków dowietrznych. Z reguły do wywołania takiej lawiny potrzebny jest zewnętrzny bodziec np. przejazd narciarza. Lawina spada w postaci dużych brył śniegu o ciężarze do 250 kg/m3. Bryły te w czasie spadania lawiny kruszą się na mniejsze kęsy. Ze względu na duży ciężar człowiek z reguły ginie w takiej lawinie w wyniku odniesionych mechanicznych obrażeń.

3. lawiny deskowe (gipsowe)

4. lawiny gruntowe -powstają z reguły na wiosnę w wyniku zjechania po spodnich warstwach zmetamorfizowanego śniegu praktycznie całej pokrywy śnieżnej. Najczęściej lawiny te powstają samoistnie w wyniku zwiększenia ponad wartość krytyczną ciężaru śniegu. Lawiny te ruszają wolno ale ze względu na ogromną masę ciężkiego, mokrego, śniegu, która niszczy wszystko na swej drodze, człowiek praktycznie nie ma szans na uratowanie się z takiej lawiny.

Najniebezpieczniejszymi i najczęściej spotykanymi lawinami są lawiny deskowe. w wyniku działania wiatru powstają śniegi gipsowe czyli deski. Śnieg ten jest twardy ale kruchy. Pod warstwą gipsów powstają puste przestrzenie. Lawiny te spadają przez załamanie powierzchni np. przez narciarza czy przechodzącego turystę. Wydobywające się gwałtownie powietrze zamknięte uprzednio pod warstwą gipsu powoduje pęknięcie pokrywy na dość znacznej przestrzeni. Głównym jej niebezpieczeństwem jest ciężar spadających brył śniegu powodujących poważne a najczęściej śmiertelne obrażenia ciała. Z drugiej zaś strony po zatrzymaniu lawiny nie pokruszone bryły śniegu stwarzają szansę na wytworzenie między nimi pustych przestrzeni i przeżycia człowieka przez dłuższy okres czasu.

c) susze i pożary

Susze spowodowane są długotrwałym ograniczeniem opadów. Różnią się od większości katastrof naturalnych rozpoczynających się nagle, w ściśle określonym momencie i mających szybki oraz gwałtowny przebieg. Trudno określić dokładnie, jaki jest zasięg terytorialny suszy oraz kiedy zaczyna się lub kończy.

• temperatura, wartości w °C oznaczają o ile temperatura była wyższa od średniej, np. +3 oznacza, że średnia temperatura lata na danym terenie była wtedy wyższa o 3°C niż normalnie w lecie 2003r.
  Źródło: NOAA

(wykres- slajd nr 14 )

Pożar- niekontrolowany proces spalania w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Warunkiem zapoczątkowania i przebiegu procesu jakim jest pożar jest istnienie czworokąta spalania:

1. materiał palny

2. utleniacz

3. ciepło

4. skomplikowane reakcje łańcuchowe(wolne rodniki)

Fazy rozwoju pożaru:

1. charakteryzuje się rozszerzaniem ognia od źródła zapalenia, w tej fazie następuje gwałtowny wzrost temperatury. Pożar jest w tej fazie kontrolowany przez ilość paliwa.

2. pożar osiąga pełny rozwój przez objęcie płomieniem całego pomieszczenia, lub przez wniknięcie w głąb materiału palnego. Podczas przejścia pożaru do tej fazy może nastąpić rozgorzenie lub wsteczny ciąg płomienia. Następuje gwałtowny wzrost temperatury do ok. 800-1200 °C w górnej strefie gazów pożarowych. Pożar jest kontrolowany przez wentylację.

3. następuje dopalanie się resztek materiału palnego, w fazie tej temperatura stopniowo zaczyna spadać

4. jest to faza, w której następuje stygnięcie pogorzeliska, a temperatura osiąga wartość sprzed zapaleniem

Zmiany klimatu mogą być istotnym czynnikiem przyczyniającym się do wzrostu pożarów lasów, ale nie głównym. Około 95% pożarów w regionie śródziemnomorskim powodowanych jest przez zarówno zamierzoną, jak i przypadkową działalność człowieka. Dla przykładu: pożar szalejący w lipcu w Marsylii pochłonął blisko 3h roślinności, a jego przyczyną był ostrzał prowadzony podczas ćwiczeń wojskowych.

Huragany i aktywność wulkaniczna:

Zjawiska naturalne takie jak huragany i aktywność wulkaniczna można zaobserwować we francuskich departamentach zamorskich do których należą Gwadelupa, Martynika, Reunion oraz Guajana Francuska.

Aktywność wulkaniczna zmienia się wraz z czasem. Obserwowana aktywność wulkanów umożliwiła wprowadzenie ich podziału na wulkany:

1. czynne - stale lub sporadycznie objawiające swoją działalność (np. Wezuwiusz, Etna, Stromboli),

2. drzemiące - ich działalność zaobserwowano w czasach historycznych

3. wygasłe - ich działalność nie została zaobserwowana w czasach historycznych

Aktywność wulkaniczna obserwuje się na Gwadelupie, Martynice oraz Reunionie. Reunion jest wyspą pochodzenia wulkanicznego. Najwyższym punktem jest szczyt wygasłego wulkanu Piton des Neiges - 3070,5 m n.p.m. Za to niższy wulkan Piton de la Fournaise, o wysokości 2631 m n.p.m., należy do najbardziej aktywnych wulkanów na świecie (ostatnia erupcja 2 stycznia 2010). Na Martynice obserwowano erupcje wulkanów na Montagne Pelée w 1851 roku i później w 1902 roku. Wulkan Soufrière na Gwadelupie miał ostatnią eksplozję w 1976 roku, natomiast ten na Montserrat całkiem niedawno, bo w 1997 roku. Na Gwadelupie aktywność wulkaniczna może być dostrzeżona poprzez emanację niektórych gazów (delikatny dym, kolumny z białego dymu). Te "fumaroles" są uważane za niebezpieczne, ponieważ zawierają wysoki poziom kwasu solnego. Nie należy przebywać w ich pobliżu.

Huragan- cyklon tropikalny, w którym średnia prędkość wiatru wynosi powyżej 33 m/s (nie mniej niż 12° w skali Beauforta). Siłę huraganów mierzy się za pomocą skali Saffira-Simpsona, gdzie 5 stanowi zjawisko o nasileniu ekstremalnym. Huragan jest nazwą stosowaną dla zjawisk występujących nad akwenami Oceanu Atlantyckiego, natomiast tajfun - dla sztormów nad akwenami Oceanu Indyjskiego czy Oceanu Spokojnego. Huragany powstają nad akwenami, w których temperatura wody przekracza 26 stopni Celsjusza. Huragany tworzą się nad wodami Atlantyku, a najbardziej narażonymi na nie obszarami świata są południowe rejony Stanów Zjednoczonych oraz wybrzeża Afryki. "Orkan" oznacza "cyklon tropikalny formujący się w pewnych rejonach Oceanu Indyjskiego" choć w mowie potocznej używany jest także jako synonim silnej i bardzo gwałtownej burzy.

W sierpniu 2007 r. huragan Dean uderzył w dwa francuskie departamenty zamorskie - Martynikę i Gwadelupę - ta ostatnia dotknięta została w mniejszym stopniu. Na Martynice huragan spowodował poważne szkody w dwóch kluczowych sektorach produkcji rolnej: niemal całkowitemu zniszczeniu uległy plantacje bananów, a plantacje trzciny cukrowej zostały poważnie spustoszone. Gwadelupa nawiedzana jest przez tropikalne huragany od czerwca do października .Największym huragan który nawiedził Gwadelupe był Huragan Okeechobee. Zginęło wówczas 1200 osób.

---