PORÓD
Poród jest to proces fizjologiczny, którego istotą jest wydalenie z organizmu matki dojrzałego żywego płodu oraz błon i wód płodowych. Poród następuje na skutek działania skurczów mięśniówki macicy oraz tłoczni brzusznej, przy udziale całego organizmu matki, a poniekąd i samego płodu. Poród polega na wydaleniu płodu poprzez drogi rodne na zewnątrz. Drogi rodne stanowią: szyjka macicy, pochwa, przedsionek moczo-płciowy i szpara sromowa oraz kościec miednicy wraz aparatem więzadłowym. Normalny przebieg porodu zależy od wzajemnego stosunku pomiędzy objętością płodu a rozmiarami miednicy oraz od prawidłowego ułożenia płodu. Niemożliwy jest na przykład normalny przebieg porodu, jeżeli położenie płodu jest poprzeczne w stosunku do osi miednicy. Położenie, czyli stosunek osi długiej ciała płodu do osi długiej matki. Wyróżnia się położenia: podłużne prawidłowe, gdy kręgosłup płodu ułożony jest równolegle w stosunku do kręgosłupa matki., poprzeczne, gdy kręgosłup płodu biegnie od jednej do drugiej ściany brzucha matki i ułożony jest pod kątem prostym w stosunku do osi długiej ciała matki, pionowe , gdy kręgosłup płodu ustawiony jest prostopadle do kręgosłupa matki
Przodowanie, czyli stosunek anatomicznych okolic płodu do wejścia miedniczego. Określenie rodzaju przodowania ma na celu bardziej dokładne ustalenie spotykanych wariantów położenia płodu:a) przodowanie główkowe ma miejsce przy prawidłowym, gdy płód skierowany jest głową do zewnętrznego ujścia dróg rodnych, b)przodowanie miedniczne jest wówczas, gdy częścią przodującą jest miednica płodu. W przypadku położenia nieprawidłowego może występować przodowanie boczne, grzbietowe i brzuszne. Postawa płodu, czyli stosunek grzbietu płodu do ścian brzuch matki. Wyróżnia się: a)postawę górną (prawidłową), gdy grzbiet płodu zwrócony jest do kręgosłupa matki, b) postawę dolną, gdy grzbiet płodu zwrócony jest do ściany dolnej brzucha matki, c)postawę boczną, jeżeli grzbiet płodu skierowany jest ku lewej lub prawej ścianie brzucha matki. Ułożenie płodu , czyli stosunek kończyn, głowy i ogona płodu do jego tułowia.
Miednica jako kostny zrąb dróg rodnych. W praktyce położniczej kształt miednicy zwierząt ma duże znaczenie, miednica bowiem jest drogą wyprowadzającą płód na zewnątrz. Miednica w całości ma kształt zwężającego się ku tyłowi przewodu (stożka), który utworzony jest z elementów kostnych i więzadeł. W miednicy wyróżnia się :1.wejście, kontaktujące się z jamą brzuszną i ograniczone kością krzyżową oraz kośćmi biodrowymi i łonowymi; 2.wyjście, kontaktujące się ze środowiskiem zewnętrznym i ograniczone kręgami ogonowymi, guzami kulszowymi i więzadłami krzyżowo-kulszowymi, 3.jamę miednicy, którą stanowi przestrzeń zawarta pomiędzy wejściem a wyjściem ograniczoną sklepieniem, złożonym ze ściany górnej, ścian bocznych i dna.
W przebiegu normalnego porodu u zwierząt gospodarskich płód przyjmuje położenie podłużne, postawę górną przoduje głową lub pośladkami, ułożenie zaś głowy i przodujących kończyn jest wyprostowane. Taki układ uważany jest za prawidłowy i warunkuje normalny przebieg porodu, ponieważ szersze części ciała płodu ułożone są odpowiednio do rozszerzeń światła jamy miednicznej. U płodu zwierząt gospodarskich można wyróżnić trzy okolice, których duża objętość stanowi okoliczność utrudniającą poród. Okolicami tymi są, głowa, pas barkowy, pas miedniczny. Najmniej podatną do zmniejszenia swej objętości częścią płodu zwierząt jest głowa, ponieważ szwy kostne w czaszce dojrzałego płodu ulegają skostnieniu. Obwód pasa barkowego może zmniejszyć się wskutek chwilowych odkształceń klatki piersiowej. Pas miedniczny może ulegać pewnym odkształceniom w związku z obecnością nie skostniałego spojenia miednicznego. W miarę zbliżania się terminu zakończenia ciąży organizm matki ulega pewnym zmianom, których rola polega na przystosowaniu i przygotowaniu organizmu do porodu. Objawy zwiastujące poród są następujące: przemiana zwykłego stanu miednicy samicy w stan porodowy polegający na rozluźnieniu układu więzadłowego. Wszystkie więzadła miednicy stają się wiotkie. Powiększenie i obrzęk warg sromowych, przy czym skóra pokrywająca je staje się gładka, fałdy zaś ulegają wygładzeniu. Rozrzedzenie przed porodem gęstego, lepkiego śluzu pochwowego. Czop śluzowy, wypełniający światło szyjki macicy, ulega rozpuszczeniu i zostaje wydalony na zewnątrz w postaci ciągliwych nici przejrzystego śluzu, zwisających ze szpary sromowej. Wydzielanie siary, rozpoczynające się przeważnie na 2-3 dni przed porodem. Obniżenie temperatury ciała o 1,2 na 12-50 godzin przed porodem. Skrócenie szyjki macicy,dające się stwierdzić badaniem przez prostnicę. Siłę powodującą wydalenie płodu z jamy macicy stanowią: skurcze mięśniówki macicy oraz skurcze mięśni tłoczni brzusznej (parcia porodowe) Skurcze te występują falami na przemian z okresami zwiotczenia włókien mięśniowych. Poród polega na wzmagających się i coraz dłużej trwających skurczach mięśni. W przebiegu aktu porodu wyróżnia się:
1.skurcze rozwierające polegają na kurczeniu się samej tylko warstwy mięśniowej macicy. 2.skurcze i parcia wypierające płód polegają na kurczeniu się mięśniówki macicy oraz mięśni tłoczni brzusznej. Wywierają one bardzo silny ucisk na płód przesuwając go w ten sposób wzdłuż dróg rodnych. 3. skurcze wydalające łożysko rozpoczynają się po wydaleniu płodu i przyczyniają się do odklejenia błon płodowych oraz wydalenia z macicy pozostałości wód płodowych.
Okres wypierania płodu, równocześnie z przesuwaniem się pęcherza płodowego przesuwają się także do przewodu szyjki macicy przodujące części płodu. Po pęknięciu błon płodowych płód wraz z prądem cieczy zostaje wtłoczony do jamy miednicznej, wywołując zapewnie podrażnienie nerwów receptorów dróg rodnych. Okres bólów poporodowych . Po wydaleniu płodu następuje przerwa trwająca kilka minut, po czym rozpoczynają się ponownie skurcze macicy, bez udziału tłoczni brzusznej. Bóle trwają do momentu wydalenia błon płodowych.