BAZA RATOWNICZA Baza ratownicza jest to miejsce, w którym przebywają osoby kierownictwa akcji na dole (w obiekcie), zastępy ratownicze, lekarz i kierownik bazy oraz zgrupowane są środki materiałowo-techniczne niezbędne do wykonywania prac ratowniczych. W zależności od rodzaju, stopnia nasilenia i zasięgu zagrożenia na czas akcji można rozważyć konieczność założenia kilku baz, przy czym ta, w której przebywa kierownik akcji na dole (w obiekcie), jest bazą główną, a pozostałe są bazami pomocniczymi. Każda z baz powinna mieć stałą łączność z pomieszczeniami kierownika akcji i zastępami wykonującymi prace ratownicze. Miejsce założenia bazy ustala kierownik akcji. Baza powinna być zlokalizowana w pobliżu prowadzonych prac ratowniczych, w miejscu zapewniającym odpowiednie warunki dla pomieszczenia przebywających w niej osób oraz składowania środków potrzebnych do przeprowadzania prac ratowniczych. Miejsce to musi przede wszystkim zapewniać bezpieczeństwo przebywającym w nim ludziom. W kopalniach podziemnych baza powinna być zlokalizowana w ustabilizowanym, opływowym prądzie powietrza świeżego. Bazę ratowniczą należy zlokalizować w miejscu położonym poza strefą zagrożenia, przy czym w polach metanowych oraz w przypadku wystąpienia zagrożenia wybuchem gazów pożarowych, między bazą ratowniczą a strefą zagrożenia muszą znajdować się co najmniej dwa załamania wyrobisk. W zakładzie wydobywającym kopaliny palne baza powinna być oddzielona od strefy zagrożonej zaporą przeciw wybuchowi pyłu węglowego. Jeżeli jest to niemożliwe bazę należy założyć w odpowiednio zwiększonej odległości od strefy zagrożenia. W bazie należy kontrolować skład atmosfery, badając czy nie pojawiają się gazy niebezpieczne. Gdy akcja jest prowadzona na szeroką skalę jedną z baz urządza się również w pomieszczeniach KSRG. W bazie ratowniczej należy przygotować i urządzić miejsce do:*pracy kierownika akcji na dole (w obiekcie), kierownika bazy ratowniczej oraz innych osób kierujących pracami ratowniczymi lub nadzorującymi ich wykonanie,*pracy mechanika sprzętu ratowni-czego,* pracy lekarza, jeśli bierze udział w akcji rato-wniczej,*wypoczynku ratowników po wykonaniu prac ratowniczych lub oczekujących na wykonanie tych prac oraz dla zastępu (zastępów) ubezpie-czającego,*składowania urządzeń, sprzętu i materia-łów przygotowanych do użycia w akcji ratow-niczej,*składowania urządzeń, sprzętu i materiałów niesprawnych lub zużytych w czasie wykonywania prac ratowniczych,*pracy zespołu i urządzeń do zdalnego pobierania prób powietrza i analizy tych prób za pomocą chromatografu gazowego lub innych urządzeń. Wyposażenie bazy ratowniczej stanowią: * mapa górnicza obejmująca strefę zagrożoną, stale aktualizowana w miarę postępu prac,* dostateczna ilość aparatów tlenowych roboczych dla ratowników oraz aparatów ucieczkowych dla ratowników (co najmniej jeden na każdy zastęp) i innych osób znajdujących się w bazie,* butle zapasowe z tlenem i pochłaniacze CO₂ do aparatów oddechowych zapewniające cztero-godzinne działanie wszystkich aparatów oddechowych znajdujących się w bazie oraz używanych przez ratowników przy wykonywaniu prac z danej bazy,* sprzęt medyczny do udzielania pierwszej pomocy, reanimacji i transportu rannych,* części zamienne, narzędzia mechanika i przyrządy do kontroli aparatów oddechowych,* urządzenia do konserwacji sprzętu ratowniczego,* telefon do stałej łączności z pomieszczeniem kierownika akcji, * urządzenia do utrzymywania łączności z zastępami wykonującymi prace ratownicze,* oświetlenie bazy oraz zapasowe lampy oświetlenia osobistego w ilości odpowiadającej liczbie zastępów ratowniczych w danej bazie,* linki ratownicze oraz szelki bezp.,* termometry i wilgotnościomierze,* wykrywacze gazów, metanomierze i eksplozymetry do doraźnej kontroli składu powietrza kopalnianego,*sprzęt materiały i urządzenia gwarantujące sprawna likwidację skutków zagrożenia,* koce, ubrania robocze i rękawice robocze,*środki czystości (woda, mydło, ręczniki),* napoje i wyżywienie (określone przez lekarza) w przypadku akcji trwającej dłużej niż 6 godzin,* książka meldunków i poleceń. W razie wprowadzenia do akcji większej liczby zastępów ratowniczych, w bazie powinno pracować nawet kilku mechaników aparatowych. W bazie powinny przebywać zastępy rezerwowe i ubezpieczające w ilości co najmniej:* równej liczbie zastępów wykonujących prace ratownicze w rejonie zagrożenia w przypadku akcji wymagających użycia aparatów oddechowych,*równej połowie liczby zastępów wykonujących prace ratownicze w rejonie zagrożenia w przypadku akcji nie wymagających użycia aparatów oddechowych. Warunek obecności pełnego stanu zastępów ratowniczych w bazie jest wymagany szczególnie w początkowym stadium akcji, przy pro-wadzeniu prac rozpoznawczych oraz przy otwieraniu pól pożarowych i przy zagrożeniu wybuchowym.

RODZAJE APARATÓW ODDECHOWYCH, SCHEMAT DZIAŁANIA APARATU REGENERACYJNEGO, PODSTAWOWE CZĘSCI I)Aparaty izolujące o obiegu otwartym powietrza Podział:*do oddychania powietrzem świeżym, (Atmos typ AZ-2m., filtr przeciwpyłowy, wąż dopro-wadzający powietrze, wąż fałdowany, maska.)*do oddychania powietrzem tłoczonym,( Medius typu AT-4m.; wentylator, wąż doprowadzający powietrze, wąż fałdowany, maska.)* inżektorowe do zasysania powietrza świeżego,( Saturn typu AJ-3m.; butla z powietrzem sprężonym, zawór redukcyjny, zawór butli, inżektor, wąż doprowadzający powietrze, wąż fałdowany, pas nośny, maska, zasobnik na węże, koła jezdne.)* do oddychania powietrzem sprężonym,( Arcus typu AS-3m.; filtr przeciwpyłowy, wąż doprowadzający powietrze, zawór redukcyjny, wąż fałdowany, maska)* z powietrzem sprężonym w butlach.II)Aparaty izolujące o obiegu zamkniętym powietrza Podział I:1) Aparaty tlenowe z tlenem sprężonym w butlach do 15, 20, a nawet 30 MN/m² (150, 200, a nawet 300 at),2) Aparaty tlenowe bezbutlowe z substancją chemiczną wydzielającą tlen, a pochłaniającą CO₂,3) Aparaty z tlenem ciekłym. Podział II:1) Aparaty robocze dwu- lub wielogodzinne,1) Aparaty ucieczkowe (1 h) Części składowe aparatu regeneracyjnego 1.Maska albo ustnik; 2. zawór wydechowy; 3.wąż wydechowy; 4.pochłaniacz CO₂; 5.worek zapasowy(oddechowy); 6.zaw. wdechowy; 7.butla z tlenem; 8.zespół redukcyjno dawkujący; 9.manometr; 10.zawór upustowy; 11.zawór dodawczy; 12.rura łącząca, 13. wąż wdechowy

. ZAWORY STERUJĄCE PRACĄ APARATÓW W OBIEGU ZAMKNIĘTYM Zawory sterownicze (wdechowy i wydechowy): *sterują przepływem powietrza w aparacie oddechowym*przepływ powietrza przez zawór tylko w jednym kierunku,*przepływem steruje płytka mikowa (z uwagi na małą bezwładność). Zawór upustowy:*służy do wypuszczania nadmiaru powietrza z worka zapasowego podczas lekkiej pracy,*spełnia rolę zaworu bezpieczeństwa, nie dopuszczając do rozerwania worka zapasowego. Zawór redukcyjny:*redukuje ciśnienie tlenu wypływającego z butli do ciśnienia 0.3÷0.4 MPa, niezależnie od aktualnego ciśnienia w butli,*rozwiązania konstr. zaworów zależą od producenta,*z zaworu powietrze wypływa przez dyszę stałego dawkowania, przy czym dawkowanie to w zależności od typu aparatu wynosi najczęściej od 1.2 do 2.1 l/min. Zawór dodawczy:*umożliwia dostarczenie do aparatu dodatkowych ilości tlenu niezależnie od stałego dawkowania z zaworu redukcyjnego,*działa podobnie jak zawór redukcyjny, z tym, że nie działa automatycznie lecz uruchamia się go ręcznie,*częste naciskanie zaworu powoduje szybkie zmniejszanie się zapasu tlenu, przez co należy go używać w sytuacjach wyjątkowych.

.SPOSOBY OCZYSZCZANIA POWIETRZA Z CO₂ W APARATACH ODDECHOWYCH Pochłaniacz CO₂:* służy do usuwania CO₂ i pary wodnej (które powstają przy wydechu) z zamkniętego obiegu powietrza w aparacie oddechowym, Podział: *sodowy,*wapniowy.Pochłaniacz sodowy:* składa się z puszki blaszanej o eliptycznym przekroju z otworami wlotowym i wylotowym w jej denkach, *wymiary puszki, w zależności od czasu działania (jednogodzinny, dwugodzinny, wielogodz.) ma różne długości*wewnątrz puszki są ułożone poprzecznie siatki stalowe pofałdowane, na których ułożona jest masa chłonna,*substancją wiążącą CO₂ jest wodorotlenek sodowy NaOH 2 NaOH + CO₂ → Na₂CO₃ + H₂O + Q *wychodzące z pochłaniacza powietrze ma temperaturę dochodzącą do 83 °C, przy czym ratownik oddycha powietrzem zmieszanym z rozprężonym tlenem,*pochłaniacz sodowy służy tylko do jednorazowego użycia i po każdej nawet krótkotrwałej pracy należy go wymienić na nowy,*przepływ powietrza przez pochłaniacz powinien odbywać się tylko w kierunku oznaczonym na puszce,*sprawny pochłaniacz przy potrząsaniu grzechocze, *zamonto-wany w aparacie i nie używany pochłaniacz należy wymienić na nowy w terminie nie przekraczającym 6 m-cy,*trwałość zapakowanego fabrycznie pochłaniacza - 2 lata,*stosowany w aparatach roboczych produkowanych w Polsce. Pochłaniacz wapniowy:*składa się z puszki blaszanej o przekroju kołowym, która stanowi integralną część aparatu oddechowego,- puszkę wypełnia się granulowanym wapnem sodowanym, przy czym zachodzi reakcja (puszka może być wielokrotnego użytku) Ca(OH)₂ + CaCO₃ + H₂O + Q *nie używaną substancję chłonną należy wymieniać co 6 m-cy,* w Polsce się nie stosuje wszystkich rodzajach aparatów.

APARATY WĘŻOWE Należą do grupy aparatów izolujących o obiegu otwartym. Powietrze do dróg oddechowych jest doprowadzane za pomącą maski połączonej z wężem gumowym. Podział:- aparaty z podciśnieniem w wężu (na drugim końcu węża nie ma nic, powietrze zasysamy płucami), są niebezpieczne w użyciu , gdy w razie nieszczelności połączeń węża lub maski mogą dostać się do dróg oddechowych szkodliwe gazy z otoczenia. Ze względu na to oraz na duże opory oddychania nie stosuje się ich w ratownictwie górniczym.- aparaty z nadciśnieniem w wężu, są bezpieczne nawet gdy w połączeniach są nieszczelności. Nadciśnienie może być wytwarzane za pomocą miechów, wentylatorów, instalacji sprężonego powietrza, iniektorów. Aparaty wężowe (z nad-ciśnieniem) rzadko stosuje się w ratownictwie. Są one powszechnie stosowane w przemyśle stoczniowym (spawacze), chemicznym (czyszczeni zbiorników). 22. WADY I ZALETY APARATÓW WĘŻOWYCH Zalety: nieograniczony czas działania, prosta budowa (większa niezawodność), łatwa obsługa, normalna temperatura powietrza dostarczanego do oddychania, można zatrudniać ludzi bez przeszkolenia co do używania tych aparatów. Wady :ograniczony promień zasięgu ich stosowania , spowodowany długością węża (około 40m), utrudnione posuwanie się ratowników wskutek konieczności rozwijania i zwijania węży, a co się z tym wiąże duży ciężar węża.

APARAT UCIECZKOWY AU-9 Tlenowy aparat ucieczkowy z tlenem sprężonym w butli. Ze stałym i automatyczno płucnym dawkowaniem tlenu. Służy do ochrony dróg odde. w atmosferze nie nadającej się do oddychania; przeznaczony do ochrony dróg oddech. w czasie wycofywania się z miejsc o dużej koncentracji gazów toksycznych oraz z miejsc o koncentracji O₂<17%; Prosta i zwarta budowa, małe wymiary, mała masa - 3,7 kg, stałe dawkowanie 1,3 l/min, czas ochronnego działania - 60 min. Budowa: przewód oddech. z ustnikiem i zaciskaczem nosa, butla z tlenem i zaworem oraz manometrem, automat płucny i zawór redukcyjny, zawór upustowy, worek oddech., pochł. CO₂. 24. APARATY ZASILANE MASĄ CHEMICZNĄ TLENOTWÓRCZĄ Aparaty regeneracyjne z masą tlenotwórczą. Części składowe: • nabój tlenotwórczy (nad-tlenek potasu) K₂O₂ +H₂O→ 2KOM +1/2O₂+Q; KOM+CO₂→ K₂CO₃+ H₂O+Q; K₂O+CO₂→K₂CO₃+1/2O­₂+Q; • inicjator do rozruchu aparatu, • worek oddechowy z zaworem upustowym, • przewód oddechowy z ustnikiem i zaciskaczem na nos, • pojemnik cylindryczny stanowiący obudowę. Temperatura wydychanego powietrza wynosi 40-50⁰. Reakcja chemiczna w tym aparacie jest silnie egzotermiczna. Patrz punkt 25 i 26.

APARAT UCIECZKOWY SR-100 A SR-100 A aparat izolujący ucieczkowy z masą tlenotwórczą - ma ukł. oddech. wahadłowy z zaworem upustowym, dwustopniowym, czas ochronny-60 min, podczas spoczynku do 3-5 h. Masa chemiczna tlenotwórcza bez urządzenia rozruchowego zastąpiona przez małą butlę tlenową.

APARATY ZASILANE CIKŁYM TLENEM Jest wyposażony w 2 kg pojemnik z ciekłym tlenem, co daje zapas 1700 dm³ tlenu gazowego. Zapewnia bardzo duże dawkowanie tlenu (7 - 12 l/min - w zależności od tem. otoczenia). Dawkowanie tlenu odbywa się przez swobodne parowanie. Czas ochronnego działania wynosi 3 h. Powietrze wydychane płynie wężem oddechowym do pochłaniacza, następnie do worka oddechowego, gdzie jest wzbogacone parującym tlenem, następnie poprzez wąż wdechowy do maski. Zalety: • mała masa (14 kg), • niska tem powietrza wdychanego, • duży zapas tlenu, • prosta kon. i pewność działania. Wady: • brak wskaźnika zapasu tlenu, • niemożliwość przygotowania aparatu wcześ-niej, • kłopoty z ciekłym tlenem (brak specjalnych przyrządów.

APARATY FILTRUJĄCE (POCHŁANIACZE) - oczyszczają wdychane powietrze z zanieczyszczeń gazowych i innych sposobem chemicznym lub mechanicznym Składają się one z pochłaniacza wypełnionego substancją chłonącą, odpowiednią dla danego rodzaju zanieczyszczeń, oraz z maski ochronnej lub ustnika połączonego z pochłaniaczem wężem gumowym. Aparaty te spełniają swoje zadanie tylko w atmosferze z dostateczną ilością tlenu (min.17%), niezbędną do oddychania. W ratownictwie górniczym stosuje się dwa rodzaje pochłaniaczy: -tlenku węgla ( tzw. POG ),-z maską ochronną przeciw określonym gazom i zanieczyszczeniom (tzw. pochłaniacze przemysłowe),

APARAT ATZ Aparat połączony z lampą górniczą, stosowany w miejscach dużych wyrzutach gazów. Otwarty obieg z wykorzystaniem butli tlenowej, posiada automat płucny, ustnik, zacisk na nos. Aparat jest stosowany jako zabezpieczenie dodatkowe, górnik zabierał oprócz niego inny aparat ucieczkowy. Umieszczony jest w lampie górniczej, co zmusza górnika do ciągłego noszenia aparatu przy sobie. Górnik oddychał przez kilka minut czystym tlenem (80 l) . Czas ten pozwala mu na użycie aparatu ucieczkowego.

OGÓLNE ZASADY TWORZENIA RAT ZG Ratownictwo w zakładzie górniczym tworzą:służby ratownicze przedsiębiorcy,CSRG i inne podmioty zawodowo trudniące się ratownictwem tzw jednostki ratownictwa Ratownictwo muszą organizować przedsiębiorcy w:podziemnych zakładach górniczych,zakładach wydobywających kopaliny metodą otworową w granicach lądu i szelfu,w odkrywkowych zakładach górniczych w których utrzymywane są wyrobiska podziemne oraz występuje niebezpieczeństwo powstania atmosfery niezdatnej do oddychania,zakładach wykonujących prace geologiczne,wykonujących roboty z użyciem materiałów wybuchowych, lub w których projektowana głębokość wyrobiska przekracza 30m,w zakładach składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych. Przedsiębiorca może spełnić obowiązek posiadania ratownictwa również przez:zorganizowaną współpracę służb ratownictwa kilku przedsiębiorców,powierzenie jednostce ratow-nictwa w całości lub części czynności w zakresie Ratownictwa,w odkrywkowym zakładzie górniczym, w którym nie ma niebezpieczeństwa powstania atm-osfery niezdatnej do oddychania oraz nie występują wyrobiska podziemne można spełnić ten obowiązek przez powierzenie czynności ratowniczych innym podmiotom trudniącym się wykonywaniem zadań niesienia pomocy w razie zagrożenia życia i zdrowia ludzi lub zagrożenia mienia. W każdym z tych przy-padków należy sporządzić stosowną umowę regu-lującą przede wszystkim:harmonogram dyżurów za-stępów wraz z zasadami delegowania przez przedsię-biorcę ratowników do dyżurujących zastępów w jed-nostce ratownictwa,zasady współpracy w zakresie możliwości korzystania ze sprzętu i wyposażenia,koordynatora przedsięwzięć związanych z ratownic-twem, wysokość odpłatności za świadczone usł-ugi,zasady współpracy z CSRG, a w szczególności :1 rodzaj specjalistycznych służb CSRG zobowią-zanych do uczestniczenia w akcji2 zasady wykorzystywania specjalistycznego sprzętu,3 zasady koordynacji zadań związanych z akcją ratowniczą,4 wysokość odpłatności za świadczone usługi. 16. OBOWIĄZKI RATOWNIKA W CZASIE A. Obowiązkiem każdego ratownika jest sumienne i sprawne wykonywanie czynności poleconych przez zastępowego. Niedopuszczalne jest samowolne oddalanie się ratowników z miejsca pracy zastępu ratowniczego lub wykonywanie jakichkolwiek prac bez ich uprzedniego uzgodnienia z zastępowym. Każdy ratownik jest obowiązany uważnie obserwować miejsce wykonywanych prac i w razie stwierdzenia zagrożenia ostrzec pozostałych ratowników i zastępowego. Każde użycie zaworu dodawczego w tlenowym oddechowym aparacie roboczym ratownik powinien zgłosić zastępowemu. Ratownikowi wykonującemu prace w atmosferze niezdatnej do oddychania nie wolno zdjąć ani zerwać maski.. Jeżeli w akcji ratowniczej ratownik zasłabnie lub ulegnie wypadkowi, pozostali członkowie zastępu powinni natychmiast powiadomić o tym kierownika bazy, wycofać się ze strefy zagrożonej wyprowadzając lub wynosząc poszkodowanego i oddać go pod opiekę lekarza. O fakcie zasłabnięcia lub wypadku w czasie akcji ratowniczej należy niezwłocznie powiadomić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

POCHŁANIACZE TLENKU WĘGLA Należą do aparatów filtrujących. Używa się ich w czasie wycofywania górników z miejsca zagrożonego do miejsc ze świeżym prądem powietrza. Pochłaniacz należy używać w przypadku pojawienia się dymów pożarowych lub zwiększenia się zawartości CO w powietrzu kopalnianym ponad normę. Użycie pochłaniacza jest uwarunkowane obecnością w powietrzu co najmniej 17% tlenu, niezbędną do oddychania. Pochłaniacz ochronny górniczy POG-4 K Budowa: puszka zewnętrzna z taśmami ściągającymi i taśmą nośną, pochłaniacza właściwego, przewodu oddechowego z ustnikiem ściskaczem nosa i okularami gazoszczelnymi. Czas ochronnego działania przy pulsacyjnym przepływie powietrza w ilości 30 l/ min i zawartości CO 0,5 % wynosi 60 min. Wdychane powietrze wchodzi do pochłaniacza gdzie w warstwie osuszacza traci wilgoć, a następnie w warstwie hopkalitu jest oczyszczane z tlenku węgla. Hopkalit jest to mieszanina tlenków manganu i innych składników spreparowanych w specjalny sposób. Oczyszczenie powietrza z tlenku węgla polega na katalitycznym spaleniu CO do CO₂.Użycie: przesunąć na klatkę piersiową, oderwanie spinacza silnym pociągnięcie za języczek, zdjęcie i odrzucenie pokrywy, włożenie ustnika do ust, nałożenie ściskacza na nos(ślinę połykać nie odprowadzać przez ustnik) Pochłaniacz ochronny górniczy POG-8. Zasada działania podobna. W powietrzu otaczającym może być do 1% CO. Pochłaniacz ten nie ma węża , a ustnik wraz z zaworem wydechowym jest umocowany bezpośrednio na pochłaniaczu właściwym. Niesiemy go bezpośrednio na głowie przy pomocy pasków.

WIERTNICZE AKCJE RATOWNICZE Prace wiertnicze przy wykonywaniu otworów wiertniczych: - poszukiwawcze lub posz.-zaopatrzeniowe (60-150 mm), - ewakuacyjne (550-750 mm). Otwory z powierzchni są pionowe, z innych poziomów i pobliskich wyrobisk w pełnym zakresie kątowym. Im bardziej odchylone od pionu tym bardziej trafić w cel. Urządzenie fonobłysk - światło +dżwięk+ mikrofon. Pojemniki dostawcze (30-130 mm) mogą być łączone. Kabina reanimacyjna posiada aparat oddechowy o przedłużonym działaniu mikrofon do łączności.

organizacja rg w zg. W zakładzie górniczym powinna być zorganizowana drużyna ratownicza oraz odpowiednio wyposażona kopalniana stacja ratownictwa górniczego (KSRG). W przypadku zakładów wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi obowiązek posiadania KSRG może być spełniony przez utrzymywanie zakładowej stacji ratownictwa górniczego, obejmującej zakresem działania cały teren objęty robotami prowadzonymi przez przedsiębiorcę.Za stan ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym odpowiada kierownik ruchu zakładu. Wyznacza on, spośród osób kierownictwa lub wyższego dozoru kopalni, kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego (KSRG) oraz jego co najmniej dwóch zastępców. Co najmniej jeden z nich musi być czynnym ratownikiem górniczym. W podziemnych zakładach górniczych wydobywających kopalni palne kierownik KSRG nie może równocześnie pełnić innych funkcji w dozorze ruchu lub kierownictwie ZG. Kierownik KSRG i jego zastępcy powinni mieć co najmniej 5-letni staż ratownika górniczego, ukończyć kurs dla kandydatów na kierowników KSRG odnawiany co 5 lat oraz mieć możliwość niezwłocznego przybycia na wezwanie z zakładu górniczego.Do obowiązków kierownika KSRG należy:zapewnienie odpowiedniego wyszkolenia drużyny ratowniczej,zapewnienie odpowiedniego wyposażenia drużyny ratowniczej i wyposażenia KSRG,dbanie o stałą gotowość drużyny ratowniczej,dbanie o odpowiedni stan pomieszczeń,dbanie o właściwe zatrudnianie zastępów ratowniczych,dbanie o sprawne działanie sprzętu stanowiącego wyposażenie KSRG,prow. ćwiczeń ratowników,terminowe kierowanie ratowników na badania lekarskie i szkolenia, kontrola prac mechaników sprzętu ratowniczego,nadzór nad pracą punktów wydawania tlenowych aparatów ucieczkowych i pochłaniaczy ochronnych, Przynależność do drużyny ratowniczej jest dobrowolna. Ratownikiem górniczym może być osoba, która: ukończyła 21 lat, a nie przekroczyła 45 roku życia,ma co najmniej roczny staż pracy w zakładzie górniczym w danej specjalności,ma odpowiedni stan zdrowia oraz odpowiednie predyspozycje psychiczne, potwierdzone specjalistycznymi badaniami,ukończony kurs podstawowy dla ratowników górniczych i zdany egzamin z wyn. + Ratownik obowiązany jest:uczestniczyć w pogotowiu ratowniczym, brać czynny udział w ćwiczeniach i akcjach ratowniczych,w razie wezwania lub ogłoszenia alarmu niezwłocznie stawić się w zakładzie górniczym,poddawać się corocznym badaniom lekarskim, a także badaniom lekarskim po każdym trwającym dłużej niż 14 dni okresie niezdolności do pracy z powodu choroby,co 5 lat odbywać kurs okresowy dla ratowników górniczych.W razie niewywiązywania się z obowiązków ratownik może być czasowo lub na stałe wykluczony z drużyny ratowniczej.Znaczki ratowników w markowni powinny odróżniać się od znaczków innych pracowników. W razie stosowania komputerowej ewidencji pracowników, identyfikatory ratowników powinny odróżniać się od identyfikatorów pozostałych pracowników.Mechanikiem sprzętu ratowniczego może być ratownik lub były ratownik, który:ma wykształcenie co najmniej zawodowe techniczne, ma co najmniej 3 letni staż ratowniczy, ukończył kurs podstawowy dla mechaników sprzętu ratowniczego i zdał egzamin z wynikiem pozytywnym.

APARATY O OBIEGU OTWARTYM ZASILANE SPRĘŻONYM POWIETRZEM - zaliczamy do nich aparat wężowy typu AW-412, prosty w konstrukcji, obsłudze i użytkowaniu, pozwalający na natychmiastowe oddychanie sprężonym powietrzem z kopalnianej sieci rurociągów sprężonego powietrza w razie zagrożenia. Stosowane jako dodatkowe zabezpieczenie załóg przed skutkami wyrzutów i nagłych wypływów gazów, niezależnie od wyposażenia całej załogi w tlenowe aparaty ucieczkowe. Innym typem tych aparatów są aparaty z powietrzem sprężonym w butlach. Są one stosowane przy pracach w atmosferze trującej oraz w ratowniczych akcjach podwodnych. Powietrze sprężone z butli przechodzi przez zawór redukcyjny i wąż fałdowany i dopływa do maski, a następnie wydychane jest z maski przez zawór na zewnątrz.

SPRZĘT DO PROWA. AKCJI ZAWAŁOWEJ. 1)narzędzia mechaniczne : a)piła tarczowa - do cięcia stali, betonu, skał, drewna, tworzywa sztucznego itp., b) piła łańcuchowa z napędem elektrycznym - do cięcia drewna, c)piła posuwisto-zwrotna - do cięcia drobnych elementów stalowych (ogniw łańcuchów, nity, śruby, blachy, kołki itp.), młotek rotacyjny - do rozdrabniania dużych brył skalnych, do wykonywania wyłomów pod haki, tamy, kotwie, śruby itp., 2)podnośniki hydrauliczne - do podnoszenia, rozpierania, przesuwania, dociskania i wypychania różnych elementów obudowy, 3)bezdetonacyjny rozsadzacz skał - do rozsadzania skał bez użycia MW, 4)przecinacze hydrauliczne - do cięcia łańcuchów, śrub, prętów itp. 5)sprzęt do cięcia gazowego. 35. SPRZĘT I ZASADY LOKALIZACJI OSÓB

WYROBISKA RATUNKOWE Cztery rodzaje: - wolne przeciskanie się nad lub obok zawału,- wydobywając gruz rekonstruujemy wyrobisko, - otwory wiertnicze,- chodniki wykonywane w ramach akcji. 37. CHODNIKI RATOWNICZE Chodniki wykonuje się w gruzowisku (bardzo mały postęp robót), podsadzce (największy postęp, problem z obudową - musi być pełna) lub caliźnie (największe wykorzystanie w węglu, stosunkowo szybki postęp). Są one małe co sprzyja postępowi robót (100 - 160 cm x 80 - 150 cm). Po akcji przywraca się wyrobisko do stanu poprzedniego.

ODCIĘTYCH W ZAWALE Do poszukiwań górników znajdujących się w zawale wykorzystuje się fale elektromagnetyczne o określonych częstotliwościach. Elementem nadającym jest górniczy osobisty nadajnik lokacyjny GON(umieszczony jest w lampie Rc-12. Nadaje sygnały w 21 odmianach częstotliwości od 300 do 400 kHz, pracuje w sposób ciągły..) lub GLON Sygnały emitowane przez nadajnik odbiera się za pomocą namiarowego odbiornika GOL-1 który jest wyposażony w antenę kierunkową i sondę indukcyjną lub LOP. Pomiary przeprowadza się z co najmniej dwóch miejsc, a punkt przecięcia wyznaczonych kierunków ustala położenie nadajnika. Zestaw GLON - LOP umożliwia określenie kierunku i odległości od nadajnika. Typ GON - GOL-1,odległość wykrywania sygnałów w zawale - 25 m, - temperatura pracy - 10÷40 °C, Innymi urządzeniami do poszukiwań mogą być kamery termowizyjne, które reagują na zmianę temperatury. Ustalenie pobytu poszkodowanych: wywiad z pracownikami z sąsiedztwa strefy zawału, wykorzystanie urządzeń lokalizacji (nadajnik z akumulatora), lokalizacja dźwiękowa (nawoływanie, stukanie).

AKCJA RATOWNICZA NA WYPADEK WYBUCHU GAZÓW LUB PYŁU WĘGLOWEGO Akcję ratowniczą prowadzi kierownik ruchu zakładu lub osoba przez niego wyznaczona, a mająca odpowiednie kwalifikacje fachowe. W razie nieobecności kierownika ruchu zakładu, kierownictwo akcją obejmuje osoba dozoru ruchu górniczego, zajmująca najwyższe stanowisko. Podczas wybuchu pyłu węglowego, podobnie jak przy wybuchu gazów (metan) powietrze mocno się rozgrzewa i powiększa znacznie swoją objętość. W powietrzu kopalnianym zaraz po wybuchu pyłu dużo CO₂ (przeszło 9%) oraz tlenku węgla (przeszło 9%).Taki skład powietrza powoduje natychmiastową śmierć przez otrucie. Po 24 godz. po wybuchu powietrze kopalniane zawiera już dostateczną do oddychania ilość tlenu, jednak zawiera jeszcze CO o stężeniu bardzo groźnym dla życia ludzi. Pracę ratowniczą można prowadzić tylko przy użyciu tlenowych aparatów oddechowych. Jeżeli w miejscu, gdzie nastąpił wybuch pyłu węglowego, znajdują się ludzie, należy tam najszybciej posłać ratowników, zaopatrzonych w tlenowe aparaty oddechowe, dla wyprowadzenia zagrożonych do miejsc dopływu świeżego powietrza. Ratowᘀnicy muszą kontrolować spąg wyrobiska, stan obudowy wyrobiska, stan zapór przeciwwybuchowych, stan rurociągów, środków transportu. Należy jak najszybciej uregulować stan wentylacji40. POŻAROWA AKCJA RATOWNICZAAkcję ratowniczą prowadzi kierownik ruchu zakładu lub osoba przez niego wyznaczona, a mająca odpowiednie kwalifikacje fachowe. W razie nieobecności kierownika ruchu zakładu, kierownictwo akcją obejmuje osoba dozoru ruchu górniczego, zajmująca najwyższe stanowisko. Pożary można zwalczać różnymi sposobami zależnie od stanu pożaru i lokalnych jego warunków. Sposoby te dzielą się na :

1.Zwalczanie aktywne przez: usuwanie materiału palnego, gaszenie bezpośrednie rzez zasypywanie piaskiem, pyłem kamiennym, lub za pomocą gaśnic hydronetek, agregatów, piany, wody, podsadzki płynnej.2.Izolowanie miejsca pożaru, czyli odcięcie tamami dopływu powietrza do ognia. W razie powstania pożaru podziemnego, którego nie można od razu ugasić aktywnymi środkami lub szybko izolować tamami, należy: 1. natychmiast zmobilizować własnych ratowników i dołowy dozór kopalniany; wezwać pogotowie ratownicze z okręgowej stacji ratownictwa górniczego 2. bezzwłocznie wycofać załogę z miejsc zagrożonych 3. zmniejszyć dopływ powietrza do ognia przez zamknięcie wlotowej tamy grupowej lub rejonowej 4.przewidzieć drogę dla możliwie swobodnego odprowadzania gazów pożarowych do szybu wydechowego 5. wyłączyć prąd elektryczny w polu pożarowym oraz miejsca , w których mogą płynąć lub zbierać gazy pożarowe 6. ustalić strefę zagrożenia pożarowego i plan akcji ratowniczej. Przy ustalaniu planu akcji przeciw-pożarowej należy przede wszystkim brać pod uwagę bezpieczeństwo i bezwzględną konieczność ratowania ludzi. Po ustaleniu chociażby tymczasowego planu akcji kierownik całości akcji wyznacza kierownika akcji na dole i kierowników bazy oraz zadania do wykonania.

OTWIERANIE PÓL POŻAROWYCH Przy otwieraniu pola pożarowego należy się zawsze liczyć z koniecznością szybkiego ponownego jego zamknięcia i dlatego należy już z góry przygotować potrzebne do tego celu środki. Przy otwieraniu pola nie wolno używać światła otwartego ze względu na możliwość wybuchu palnych gazów pożarowych. Po przewietrzeniu od strony zewnętrznej wszystkich tam przebija się najpierw niewielki otwór w głównej tamie wylotowej (najwyżej położonej) dla umożliwienia odpływu gazów lekkich (metanu). Następnie wykonuje się w dolnej części głównej tamy wlotowej (najniżej położonej) dla odpływu gazów ciężkich (CO₂). Po ustaleniu się ciśnienia rozszerza się oba otwory i rozbija główne tamy najpierw górną-wylotową, potem dolną-wlotową. Po przewietrzeniu pola pożarowego dochodzi się najkrótszą drogą do ogniska pożaru z zawczasu przygotowanymi środkami do ewentualnego bezpośredniego gaszenia. Gdy pożar został ugaszony, usuwa się tamy boczne w kolejności odwrotnej niż przy ich zamykaniu. 42. GAŚNICA ŚNIEGOWA - SREBRNA- 4m. Butla metalowa o poj. 8 l wypełniona ciekłym CO_2. Jest g. uniwersalną. Służy do gaszenia ciał stałych, ciekłych gazów, instalacji elektr. pod napięciem, ciał reagujących z wodą. Szczególnie przydatna do płonących cieczy. Po otwarciu g. CO₂ wydobywa się pod ciśnieniem, gdzie gwałtownie się rozpręża przechodząc w stan lotny oziębiając się, CO₂ przechodzi w stan śniegu. Temp śniegu - 70 C.

---