Czynnością mięśnia nazywamy takie jego działanie, któremu towarzyszy elektryczny potencjał czynnościowy, w odróżnieniu np. od działania rozciągniętego i niepobudzonego mięśnia na dźwignie kostną. Wobec tego mięsień może działać na dźwignię kostną zarówno wtedy, gdy jest pobudzony, jak i wtedy, gdy niepobudzony stwarza opory bierne. O czynności mięśnia będziemy mówili tylko wtedy, gdy zachodzi jednocześnie pobudzanie i wyzwalanie jednocześnie momenty siły.

CZYNNOŚĆ STATYCZNA

Gdy moment siły pobudzonego, aktywnego mięśnia lub suma momentów sił grupy mięśni (∑M_m) i suma momentów sił zewnętrznych((∑M_z) są sobie równe, to w pewnym szczególnym przypadku może oznaczać, że długość mięśni nie ulega zmianie. Oba równoważące się momenty sił działają bowiem na tę samą dźwignię kostną, a sformułowany wyżej warunek jest jednym z warunków równowagi dźwigni.

O czynności statycznej mówimy wówczas, gdy pobudzony mięsień nie zmienił swojej długości i tym samym nie zmieniała się odległość między jego przyczepami.

Usztywnieniem układu celem utrzymania i zrównoważenia oporu zewnętrznego jest najbardziej oczywistą i widoczną funkcją statyczną mięśni. Dotyczy to sytuacji, gdy momenty sił mięśniowych (M_m ) generowane przez siły mięśni F_i równoważą momenty zewnętrzne (M_z), skutkiem czego utrzymywany przedmiot lub segment ciała może być nieruchomy:

gdzie:

M_z - moment siły zewnętrznej

M_m- moment siły mięśniowej

P_jF_j- siły zewnętrzne i mięśniowe działające na układ ruchu w stawie

CZYNNOŚĆ DYNAMICZNA

W warunkach dynamiki przyczyną zmiany parametrów ruchu obrotowego części ciała (w stawach) są momenty sił wywołujące przyśpieszenie, które zmienia nie tylko wartość prędkości, ale również kierunek ruchu. W odniesieniu do mięśnia, którego czynność rozpatrujemy kontekście współdziałania bądź przeciwdziałania siłom zewnętrznym, mogą więc nastąpić sytuacje, gdy:

1. Suma momentów sił mięśniowych jest większa od przeciwnie skierowanej sumy momentów sił zewnętrznych:

2. Suma momentów sił mięśniowych w stawie jest mniejsza od przeciwnie skierowanej sumy momentów sił zewnętrznych:

Mięsień, ustępując przed siłą zewnętrzną, jest rozciągany, a czynność taką nazywamy ekscentryczną.

W pierwszym przypadku- działania koncentrycznego- mówimy o skracaniu się mięśnia.

W drugim przypadku- działanie ekscentryczne- mięsień pod wpływem siły zewnętrznej jest rozciągany: zmienia się jego długość i naprężenie.

Przykłady czynności dynamicznych mięśni:

• unoszenie kończyny górnej-odwodzenie- do poziomu jest czynnością koncentryczną, głównie mięśnia naramiennego. Z tej pozycji powolne opuszczanie kończyny- przywodzenie- jest czynnością ekscentryczną tegoż mięśnia. Aby zapobiec niekontrolowanemu opadaniu kończyny, wywołanemu momentem siły ciężkości, mięsień ten musi być aktywny.

• wstawanie z przysiadu wykonuje się m.in. przez prostowanie stawu kolanowego. Taki ruch w tym stawie spowodowany jest czynnością koncentryczną mięśnia czworogłowego uda. Powrót do przysiadu jest z kolei kontrolowany przez czynność ekscentryczną tego mięśnia; moment siły prostownika kolana jest tu mniejszy od momentu siły zewnętrznej wywołanej przez siłę grawitacji. Taka sama sekwencja, choć o mniejszym zakresie ruchu w stawie cechuje każdy krok podczas chodu i biegu.

---