Pytania na egzamin
1. Definicja turystyki.
„ Przez turystykę należy rozumieć: ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych i innych nie dłużej niż przez rok bez przerwy, poza swoim codziennym otoczeniem, z wyłączeniem wyjazdów, w których głównym celem jest działalność zarobkowa wynagradzana w odwiedzanej miejscowości” (wg. Światowej Organizacji Turystyki).
„ Turystyką - w szerokim znaczeniu - jest całokształt zjawisk ruchliwości przestrzennej, związanych z dobrowolną, czasową zmianą miejsca pobytu, rytmu i środowiska życia oraz z wejściem w styczność osobistą ze środowiskiem odwiedzanym ( przyrodniczym, społecznym lub kulturowym) (wg. K. Przecławskiego)
2. Wymienić działy filozofii i podać, czym się one zajmują w turystyce.
Działy filozofii turystyki:
ontologia (nauka o bycie) - w turystyce zajmuje się istotą turystyki jako bytu
epistemologia (o poznaniu) - turystyka jako akt poznawczy
aksjologia (zajmuje się wartościami) - turystyka jako aksjosfera, czyli sfera wartości
3. Hierarchia wartości wg S. Kowalczuka.
Podobnie słowo wartość zdefiniował Stanisław Kowalczyk: "Wartością jest to, co jest przedmiotem pożądania, co jest upragnione przez człowieka, co jest celem jego zabiegów".
Hierarchia wartości wg S. Kowalczuka z punktu widzenia podmiotowego w ujęciu personalistycznym:
*w. materialno-ekonomiczne i utylitarne
*biologiczno-witalne
*sensytywno-emocjonalne i ludyczne (potrzeba zabawy i wrażeń)
*poznawczo-intelektualne
*estetyczne
*moralne i obyczajowe
*religijne i sakralne
4 Definicja andragogiki i czym się zajmuje, etymologia słowa
Termin andragogika ma rodowód grecki: aner (andros) i agein (ago). Słowo aner oznacza: mężczyzna, mąż, człowiek dorosły, gen… andros, słowo agein - prowadzić (ago-prowadzę). Z etymologicznego punktu widzenia pojęcie „andragogika” oznacza naukę o prowadzeniu ludzi dorosłych.
Andragogika dotyczy problemu istoty, potrzeby, celu, warunków, prawidłowości oraz skuteczności wychowania i samowychowania dorosłych. Andragogika to w szeroko rozumianym pojęciu wychowanie człowieka dorosłego. Oznacza ona tyle co: kształcenie, celowe kierowanie rozwojem, kształtowanie osobowości, uczenie się i włączanie człowieka dorosłego w życie społeczne.
5. -Czym się różni pedagogika od andragogiki, przedmiot zainteresowań
W latach wcześniejszych, w słownictwie naukowym związanym z próbami uogólnienia doświadczeń oświaty i wychowania dorosłych przyjęło się określenie „pedagogika dorosłych”. Pojęcie to jest jednak błędnym założeniem: pedagogika to bowiem nauka o wychowaniu dzieci. W tym przypadku pedagogikę pojmowano jako ogólnie naukę o wychowaniu, a andragogikę jako gałąź pedagogiki. Pedagogika ogólna i andragogika różnią się od siebie.
- przed powstaniem andragogiki, problemami dot. wychowania ludzi dorosłych zajmowała się pedagogika
- pedagogika zajmuje się prawidłowościami kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży
- andragogika zajmuje się prawidłowościami kształcenia i wychowania osób dorosłych
- pedagogika skupia się na różnicach odnośnie wieku dzieci i młodzieży oraz na różnicach w podejściu do procesu kształcenia i wychowania
- andragogika większy nacisk kładzie na autoedukację czyli samokształcenie i samowychowanie, na odpowiedzialność dorosłego wobec społeczeństwa, prawa i samego siebie, odpowiedzialność za efekty rozwoju jego osobowości
- w pedagogice większy nacisk położony jest na osobę nauczyciela (wychowawcy), który pełni rolę kierownika i autorytetu
- kształcenie i wychowanie dzieci i młodzieży (pedagogika) jest sterowane z zewnątrz (programy nauczania są ustalane przez władze oświatowe) oraz jest wspomagane przez współuczestnictwo dzieci i młodzieży
- w andragogice kształcenie, samokształcenie i wychowanie są procesami sterowanymi od wewnątrz (samosterowność i odpowiedzialność dorosłego, decydujący udział osoby w jej kształceniu)
- dzieci i młodzież są raczej uczone przystosowania się do warunków, jakie panują w świecie (pedagogika)
- dorośli są uczeni do współtworzenia otaczającego ich świata (andragogika)
6. -umieć przedstawić poglądy (Komeński, Platon, Grundtvig)
Komeński:
- twórca „Wielkiej Dydaktyki”
- pierwszoplanowe traktowanie uwarunkowań przyrodniczych w analizie i wyjaśnianiu procesu wychowawczego
- podział pierwszych 24 lat życia na 4 okresy (niemowlęcy, dzieciństwo, wiek chłopięcy, wiek młodzieńczy)
- początkowo pogląd, że tylko do 24 roku trwa rozwój człowieka (zarówno fizyczny i psychiczny) i po upływie tego czasu, dalsza edukacja i rozwój są już bezsensowne
- zmiana poglądów: idea całożyciowego kształcenia, samokształcenia i wychowania ludzi dorosłych
- „całe życie jest szkołą, nieposuwanie się naprzód byłoby cofaniem się”
- człowiek dorosły jest w pełni sił i może swobodnie działać-powinien więc dążyć do nieustannego rozwoju
- okres młodzieńczy to tylko teoretyczne przygotowanie do życia - a etap dorosłości łączy teorię z praktyką
- źródłem ważnych bodźców rozwojowych dla ludzi dorosłych są kontakty międzyludzkie i rozwiązywanie problemów życiowych
- proces samokształcenia, uczenia się i samowychowania ma pomagać ludziom dorosłym w uzyskiwaniu pozycji społecznej i materialnej
- los człowieka leży w rękach Boga
Mikołaj Grundtvig
Działacz społeczny, w dziejach Danii b wiele znaczył. Dania do XIX w była b bogatym krajem; eksploatowała z zamorskich krajów(handel dobrami)
Uważał, że Dania powinna iść w kierunku rozwoju, swoimi siłami. Chciał zaszczepić dumę Danii samej sobie. Poglądy jego kształtowały podróże. Sprawiły one, że wpadł na pomysł utworzenia Uniwersytetów Ludowych. Dzięki uniwersytetowi można było słuchać wykładów. Idea wspomagała dostęp do książek-otworzył czytelnie-instytucje pomocne w procesie kształcenia. Dzięki kształceniu mas duńskich bogacono się w kraju gdzie nie ma żadnych zasobów.
Poglądy pedagogiczne ukształtowały się w: oświeceniu, neoromantyzmie, romantyzmie.
●Społeczna odpowiedzialność za wychowanie. Swobodny wpływ wychowawcy na wychowanka, nieskrępowany programami. W swej pracy pedagogicznej był zwolennikiem wiedzy użytecznej(zaspokajaniu ludzkich potrzeb poznawczych, praktycznych, lepsze przygotowanie do życia, ról społecznych, obowiązków, rozumienia rzeczywistości, samego siebie) Dzięki wiedzy czł ma posiąść wiedze unikania szkodliwych pomysłów i decyzji.
- 2kategorie obok siebie: oświata i nauka-należy je godzić, ale nie należy ich rozdzielać.
- Cel wychowania-wszechstronny rozwój czł, ideałem-czł szczęśliwy. Szczęście jego zdaniem powinien znajdować w aktywnym i pracowitym życiu.
Poglądy Grundtviga:
- krytykował klasyczne nauczanie, książki czytamy dla życia. Krytykował szkoły duńskie zdominowane prze język grecki, łac i niem. Kultura kosmopolityczna, jest wrogiem tożsamości narodowej, krytykował ją. Zwolennik szk, która miała służyć oświeceniu czł - wiedza prowadząca do obudzenia uczniów(szkoła życia-tak to nazwał). Ujął to w pktach: pomoc w rozwiązywaniu problemów życiowych//powinna reprezentować realistyczny stosunek do życia//powinna uczyć o życiu i wspieraż życie.
- Krytykował zamykanie się w murach, które służyło obywatelskiemu wychowaniu. Walczył o język duński-dzięki swojemu jęz naród istnieje, a umiera, gdy straci swój język. Szkoła powinna uczyć na świadomych obywateli mających tożsamość obywatelską.
- Uniwersytet Ludowy: Uważał że powinien być przeznaczony dla młodzieży starszej między 18/25r.ż. najlepsze lata do kształcenia. Nauka wyższa oznacza kategorię wiekową uczniów, dla młodzieży starszej; z niej mogli wszyscy korzystać-nie tylko elity. Nie powinno być egzaminów wstępnych. Proponował: żywe słowo i wzajemne oddziaływanie jako metody pracy, wróg podręczników
PLATON
- idealista, nie materialista
- jak przygotować os dorosłe do pełnienia ról obywatelskich
- obywatel musi znać 2 pdst cnoty:posłuszeństwo i umiejętność rozkazywania
- szacunek dla prawa i dla ludzi zasłużonych, starszych
- Platonowi chodzi o kształtowanie czł w całości, ma być czł wartościowym. Ma być przygotowany do pełnienia ról, świadom pewnych powinności, zdolność przeżywania uczuć, wyrażanie się lepiej
- ma pobudzać pewne wrodzone zadatki-naturalizm pedagogiczny. Aktywowanie zadatków, które tkwią w człowieku. Wydobywa się to co istnieje, a nie dokłada się czegoś nowego. Rozwój tego co się już ma.
- ważnym elementem-próby poznania samego siebie-rozumienie świata i innych ludzi. Umożliwia to podejmowanie trafnych decyzji i osiągnięcie sukcesu. Poznanie siebie jest pierwszym etapem do poznania tego co jest na zewnątrz.
- Zwracał uwagę na szacunek i zaufanie do innych(prawdziwych przyjaciel). Ważne jest by wyrobić kształt własnego, swojego charakteru, własnej duszy, ciała.
- Czas dorosłości charakteryzuje się doskonałością. Utrzymywanie kontaktu z Bogiem. Świadomość powinności względem swoich rodziców. Czł powinien mieć świadomość, że ma obowiązek. Celem ostatecznym jest samopoznanie. Dążenie do świętości Platon uważa za najwyższy stopień egzystencji jako dorosłość.
- Ważny element:posłuszeństwo wobec prawa państwowego i przykazań boskich-przykład wychowania autorytarnego. Posłuszeństwo wobec tradycji i osób najbardziej doświadczonych-nic nie podlega racjonalnej krytyce. Są pewne rzeczy, które trzeba zaakceptować i nie pytać Dlaczego. Musza być pewne zasady.
- Platon zajmuje się kształceniem czł w zawodzie i do zawodu(zajmował się etyką zawodową). Najbardziej cenił:zawód lekarza(wychowanie dorosłych ma przyczynić się do tego by utrzymywali i dbali o zdrowie), zawód nauczyciela(ma przyczynić się do samowychowania; U osób dorosłych-Bóg. Jedno istnieje a drugie nie. N-el czł z którego wywodzi się wiedza. 2 pdst cnoty:umiarkowanie i sprawiedliwość ma rozwijać n-el u uczniów. Jeśli jest wspólny rozwój n-ela i ucznia to sami siebie zmieniają, wzajemne oddziaływanie w dwu kierunkach.);zawód męża stanu(żeby być dobrym mężem stanu trzeba znać retorykę i być dobrym mówcą. Umieć odróżnić dobro od zła.
- Andragogika w ujęciu Platona: dotyczy gł mężczyzny dorosłego. Kobieta-wrodzone zdolności oddziaływania na dzieci i młodzież. Otacza je szacunkiem, widzi wiele uzdolnień;uznaje prawa do udziału w życiu społecznym, ma to się jednak odbywać za pośrednictwem mężczyzn.
- Akademia Platońska-jedna z pierwszych placówek nauczania dorosłych. Platon rozum dorosłego widzi jako pewien wynik pracy z dziećmi, kontynuacja zaszczepionych rzeczy w przeszłości.
- IV w. b.c. zauważono, że oddziaływanie na osoby dorosłe ma większe znaczenie niż na dzieci(czysty idealizm)
7. Ksebofobia
Ksenofobia (z greckiego ksenos - obcy, phobos - strach), wrogość, niechęć w stosunku do obcych. Wiąże się z nacjonalizmem, trudną sytuacją społeczno-gospodarczą lub zamierzoną polityką państwa, które dążąc do zyskania poparcia dla planów agresji, rozbudza takie nastroje. Przejawia się we wrogich zachowaniach wobec mniejszości narodowych, cudzoziemców lub narodów sąsiednich
8. Rola turystyki w wychowaniu
9. Subdyscypliny
1.) andragogika życia rodzinnego:
Do jej zadań przede wszystkim należy zadanie zbierania, podsumowywania i syntetyzowania wyników różnorodnych badań nad rodziną, prowadzonych przez psychologów, socjologów, pedagogów społecznych. Synteza ta ma oczywiście charakter andragogiczny, czyli odpowiada na pytanie: czy i w jakim zakresie rodzina współczesna jest przygotowana do pełnowartościowego uczestnictwa w życiu społecznym, w wychowaniu młodych pokoleń, w życiu kulturalnym i zawodowym. Czy i w jakim zakresie potrafi łączyć różnorodne funkcje(prokreacyjna, wychowawczą itp.) Oprócz tego Andragogika ŻR ma społeczny obowiązek projektowania takich modeli rodziny, takich rozwiązań problemów życia rodzinnego, które będą harmonijnie łączyły interes społeczeństwa demokratycznego i pluralistycznego z rozwojem osobowości dorosłych, z realizacją ich marzeń, spiracji i twórczych zachowań.
2.) szkolna
3.) szkolnictwa wyższego
4.) samokształcenia
5.) pracy
6.) rolnicza
7.) wojskowa
8.) współżycia sąsiedzkiego
9.) działalności społeczno-politycznej
10.) uczestnictwa w polityce
11.) zdrowia:
Powst. Tej a. jest odp. Na społeczne zapotrzebowanie na wiedzę, wzory zachowań i zasady postępowania zapewniające człowiekowi możliwość zachowania zdrowia do późnej starości. Przedmiotem badań tej a. są rola, miejsce zdrowia w syst. Wartości człowieka, wpływ zdrowia na funkcjonowanie człowieka w poszczególnych aspektach; a. ta zajmuje się głównie procesem uczenia dorosłych rozumienia znaczenia zdrowia, jego ochrony, pielęgnacji i użytkowania. Ustala racjonalne i realne cele wychowania zdrowotnego dorosłych, które pozwalają na uzyskanie takiej wiedzy i umiejętności, które zapewnią im możliwość zachowania dobrego stanu zdrowia do późnej starości.
12.) rehabilitacyjna
13.) resocjalizacyjna
14.)kultury seksualnej
15.) wolnego czasu:
Andragogika ta bada przede wszystkim, jak dorośli wykorzystują posiadany przez nich czas wolny. Interesuje się, śledzi i stara się wszechstronnie poznać, w jakim stopniu w czasie wolnym dorośli uczą się wiadomości i umiejętności potrzebnych w pracy zawodowej, czy oddają się rozrywce i wypoczynkowi, czy zajmują się wychowaniem dzieci, czy poświęcają czas na uczestnictwo kulturalne itp. Bada również warunki i zasady, koncepcje i modele takiego spędzania wolnego czasu, który w maksymalnym stopniu sprzyja rozwojowi osobowości, twórczemu traktowaniu pracy zawodowej, uspołecznieniu człowieka, wyzwoleniu go ze zmęczenia zawodowego i życiowego; spędzanie czasu wolnego, które pomaga mu w osiąganiu osobistego zadowolenia i społecznego oraz kulturalnego awansu.
Ważne dla niej są zagadnienia takie jak: związek czasu pracy z czasem wolnym, współzależność wykształcenia, wieku, stanu zdrowia, tradycji rodzinnych i środowiskowych ze sposobami spędzania wolnego czasu. Szuka takich form popularyzacji zasad i form spędzania wolnego czasu, które umożliwiłyby łączenie takich funkcji jak: wypoczynek, rozrywka, samokształceniem, twórczość, zaangażowanie w pracę społeczną itp. Przygotowuje projekty eksperymentów kulturalno-wychowawczych pozwalających tworzyć warunki dla spędzania wolnego czasu zgodnie z zasadami humanizmu i pluralistycznego społeczeństwa.
16.)uczestnictwa w kulturze
17.) edukacji międzykulturowej
18.) twórczości
19.) turystyki
20.) sportu i rekreacji
21.) działalności samorządowej
22.) działalności spółdzielczej
23.) współpracy międzynarodowej
24.) porównawcza
25.) ekologiczna
Powstanie andragogiki ekologicznej jest swoistą odpowiedzią uczonych na wyzwania współczesności, dla której ochrona środowiska naturalnego jest najważniejszym zadaniem człowieka i racją jego istnienia. Przedmiotem badań andragogiki ekologicznej są cele, treści, zasady, systemy, metody i organizacja procesu proekologicznego kształcenia dorosłych. Proekologiczne kształcenie i wychowanie dorosłych polega przede wszystkim na dostarczeniu dorosłym wiedzy umożliwiającej im zrozumienie roli i znaczenia środowiska naturalnego, istniejących w tej dziedzinie zagrożeń i uświadomienia im możliwości i perspektywy ratowania go przed dewastacją. Andragogika bada możliwości takiego sformułowania celów wychowania proekologicznego, aby ratowanie środowiska naturalnego było ujmowane nie tylko w kategoriach zadań techniczno-organizacyjnych i prawnych, lecz także jako swoisty moralny obowiązek człowieka wobec przyrody, kształtowanie umiejętności komunikacji człowieka z przyrodą, zdolności do jej mądrego i odpowiedzialnego użytkowania, rozumienia jej praw. Przedmiotem badań są także czynniki kształtujące świadomość i postawy proekologiczne dorosłych i metody ich formowania. Dzięki dorobkowi tej subdyscypliny możliwe będzie podniesienie poziomu kultury ekologicznej społeczeństwa i otoczenie środowiska naturalnego opieką.
26.) pokojowego współżycia narodów
Powst. XX w. po 2 wojnach światowych, które uświadomiły ludziom, że pokój jest wartością humanistyczną, którą należy utrzymywać; uświadomienie konieczności edukacji mającej na celu eliminowanie m.in. stereotypów narodowych, uczucia nienawiści do obcych, kształtowanie otwartej postawy i zasad współżycia narodowego; Przedmiotem badań są cele, treści, metody, zasady i organizacja procesu wychowania dorosłych zdolnych do pełnej akceptacji idei i zasad pokojowego współżycia narodów. A. ta określa zasady formułowania celów wychowania dla pokoju. Cele te prowadzą do wykształtowania w ludziach zdolności do porozumienia się i rozwiązywania konfliktów na drodze negocjacji, dialogu i kompromisu. Np. celem wychowania w duchu pokoju jest kształtowanie postaw szacunku dla wszystkich narodów. Najważniejsze metody badań: sondaż diagnostyczny, eksperyment, metoda monografii andragogicznej (analiza dokumentów oświatowych, osobistych i wytworów)
27) wieku emerytalnego
28.) schyłku życia
Turystyka wg GUS to zjawisko przestrzennej ruchliwości ludzi związane z dobrowolną czasową zmianą miejsca pobytu, środowiska i rytmu życia.
- zaspokajanie potrzeb kontaktu osobistego z innymi środowiskami
- brak podjęcia jakiejkolwiek działalności zarobkowej w czasie podróży
- uprawianie zamiłowań uczestników ruchu turystycznego, przekształcanie
środowiska geograficznego
- interakcje turystów i społeczności odwiedzanych
- podróż i pobyt poza miejscem zamieszkania nie dłuższe niż rok
Funkcja wychowawcza uwzględnia inne niż tylko biologiczno - zdrowotne walory turystyki. U Gaworeckiego: „uprawianie turystyki to nie tylko obcowanie z przyrodą. Jest to jednocześnie kontakt z kulturą, życiem społecznym i ludnością odwiedzanych miejscowości”. Poprzez kontakt ten kształtują się różnorodne umiejętności, cechy osobowościowe. Proces wychowawczy możemy zaobserwować szczególnie podczas wyjazdów rodzinnych, kiedy następuje integracja członków rodziny, wzajemnie zbliżenie się i powrót do tradycyjnych wartości. Alejziak wspomina o innych relacjach wychowawczych: „Wychowawcza funkcja turystyki nie ogranicza się tylko do rozwoju osobowości samych turystów. Dotyczy także osób zamieszkujących odwiedzane przez nich tereny.” Zauważamy więc ponownie sprzężenie zwrotne. Występuje także pragnienie zawarcia nowych znajomości oraz zaspokajanie potrzeb twórczych. Oba te punkty udowadniają, że istnieje w ludziach potrzeba obcowania z innymi ludźmi a także potrzeba kształcenie i doskonalenie swoich umiejętności, sprawdzenie siebie samego w nowych warunkach.
turystykę można wykorzystać w wychowaniu, ponieważ:
Zaspakaja potrzeby poznawcze i intelektualne dziecka, zwłaszcza małego, w myśl zasady poznawania kraju, które zaczynamy od własnego podwórka.
Dzięki niej w szkole nauczyciel kształtuje pożądane postawy wobec świata i otoczenia (wychowanie moralne, ideowe, patriotyczne).
Doskonali sprawność fizyczną, może pobudzić stałe zainteresowanie turystyką.
Pomaga kontaktować się z dobrami kultury, poznawać różne zjawiska życia kulturalnego, wartości kulturowe, przyrody, a także uczestniczyć w kulturze.
Budzi zainteresowania i pasje poznawcze przez wielokierunkowe i aktywne, emocjonalne zaangażowanie.
Kształtuje postawy społeczne przez kontakty z ludźmi i efektami ich pracy wywierającymi wpływ na środowisko i warunki życia.
Wdraża do przestrzegania zasad ochrony przyrody przez poczucie piękna i kształtuje umiejętności obcowania z przyrodą.