LEKI PRZECIWDEPRESYJNE (LPD)- TYMOLEPTYKI

Depresja:1. fizjologiczna (egzogenna, wywołana silnymi traumatycznymi przeżyciami ) 2. nerwicowa (konflikty emocjonalne) 3. psychotyczna (endogenna)

Przyczyna: zaburzenia czynności neuronów adrenergicznych (↓↑), serotoninergicznych (↓) i cholinergicznych (↑)

Mechanizm działania l. przeciwdepres.: potencjalizacja przekaźnictwa serotoninergicznego i/lub adrenergicznego w obrebie synaps OUN, wyj. bupropion- mech. dział. nieznany

1. efekty ostre: hamowanie wychwytu zwrotnego noradrenaliny (NA) i serotoniny (5-HT) w obrebie synaps OUN 2. hamowania aktywności monoaminooksydazy (MAO- enzym metabolizujacy neuroprzekaźniki; typ MAO-A roskłada NE, 5-HT, tyraminę; typ MAO-B rozkłada dopaminę) 3. blokowanie poszczególnych receptorów serotoninergicznych, presynaptycznych ᾳ2-adrenergicznych→↑ uwalnianie neuroprzekaźników do przestrzeni synaptycznej)

2. długotrwałe stosowanie TLPD i inh.MAO→ „regulacja w dół” receptorów ϐ-adrenergicznych

I.Leki hamujące wychwyt zwrotny noradrenaliny i/lub serotoniny

1. inhibitory nieselektywne: A. trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), B.heterocykliczne leki przeciwdepresyjne

2. inhibitory selektywne wychwytu zwrotnego serotoniny/noradrenaliny (SNRI)

3. inhibitory selektywne wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)

4. inhibitory selektywne wychwytu zwrotnego noradrenaliny (NRI)

II. pozostałe leki serotoninergiczne

III.inhibitory monoaminooksydazy (iMAO)

1. nieselektywne inhibitory MAO

2. selektywne inhibitory MAO-A, MAO-B

IV.sole litu

V. leki różne

I.1. A.TLPD→ hamują wychwyt zwrotny NE i 5-HT, wpływ na nastrój, napęd, lęk, niepokój: imipramina (IMIPRAMIN), desipramina (aktywny metabolit imipraminy), protryptylina, nortryptylina (aktywny metabolit amitryptyliny), amitryptylina (AMITRYPTYLINUM), tianeptyna, trimipramina, lofepramina, dobenzepina, doksepina (SINEQUAN), amineptyna, opipramol (również przeciwlękowo) (PRAMOLAN): budowa podobna do fenotiazyn (l. neuroleptyczne), pulegaja metabolizmowi I-go przejścia; powinny być stosowane w dużych d. przez min. 6 mies.

Działania niepożądane: 1. sedacja, uczucie zmeczenia, splątanie 2. efekt sympatomimetyczny: pobudzenie, bezsenność, tachykardia, pocenie się 3. efekt atropinopodobny:zaburzenia widzenia, tachykardia, retencja moczu 4. hipotonia ortostatyczna, kardiomiopatia (efekt kardiotoksyczny!!!) 5. drżenia mięśniowe, parestezje 6. przyrost masy ciała; przedawkowanie może być śmiertelne (niewydolność krążeniowo- oddechowa)!!!

Interakcje : ze wszystkimi srodkami działającymi depresyjnie na OUN (m.in., alkohol, l.uspokajajace, nasenne, opioidy) , z inh. MAO (2- tygodniowy odstęp pomiędzy stosowaniem TLPD a inh.MAO!!!!!)

B. l. heterocykliczne: mianseryna (LERIVON), mitrazapina (REMERON), maprotylina (LUDIOMIL)- mniej toksyczne od TLPD

I.2. SNRI: wenlafaksyna (EFFECTIN) (obj. ub.: nadciśnienie tętnicze, pobudzenie OUN, objawy odstawienia po opuszczeniu pojedynczej d. leku!), milnacipram

I. 3. SSRI: fluoksetyna (PROZAC), paroksetyna (SEROXAT), citalopram (CIPRAMIL), sertralina (ASENTRA), fluwoksamina (FEVARIN), zimelidyna (ZELMID), etoperidon, oksaflozan, minaprin

; mniej toksyczne od TLPD i SNRI; 2- tygodniowy odstęp pomiędzy stosowaniem TLPD a inh.MAO!!!!!

Działania niepożądane: nudności, bole głowy, pobudzenie, bezsenność, zaburzenia w sferze seksu, drgawki (po przedawkowaniu), zespół odstawienia (lęk, nudności, zawroty głowy, drżenie mięśniowe, kołatanie serca), zespół serotoninowy (w wyniku łącznego stosowania z inh.MAO: sztywność mięsni, mioklonie, hipertermia, pobudzenie OUN→ drgawki,niewydolnośc serca)

I.4. NRI: reboksetyna (ENDRONAX), wiloksazyna (VIVALAN)

Dział. niepożądane: (słabo wyrażone) sercowo- naczyniowe, atropinopodobne

II. tianeptyna (STABLON), trazodon (TRITTICO), etoperidon (ETORAN), nefazodon

III. iMAO (nieselektywne): fenelzyna, trancylpromina; dział. niepożądane: hipertermia, stymulacja OUN (bezsennośc, pobudzenie, drgawki), przelom nadciśnieniowy, krwawienia wewnatrzczaszkowe (gdy stosowane z lekami pośrednio pobudzającymi układ współczulny lub po spożyciu pokarmów bogatych w tyraminę-dojrzałe sery, zageszczone produkty drożdżowe= tzw. „reakcja na żółty ser”; tyramina rozkładana jest przez MAO w wątrobie i w ścianie jelit, w przypadku zahamowania aktywności MAO→↑ biodostępności tyraminy→ tyramina wywiera działanie sympatomimetyczne); przyrost masy ciała, działanie cholinolityczne (atropinopodobne): suchośc w ustach, zaburzenia akomodacji, tachykardia, retencja moczu, zaparcia, zespól serotoninowy (gdy stosowane łącznie z SSRI)

i MAO-A (selektywne): moklobemid (MOCLOXIL), toloksaton (HUMORYL)

i MAO-B (selektywne): selegilina (stosowana w leczeniu ch. i zesp. Parkinsona)

Zastosowanie kliniczne l.przeciwdepresyjnych: depresja- róznice indywidualne w reakcji na leki, choroba afektywna dwubiegunowa, moczenie nocne, ADHD, stany przewlekłego lęku, bóle neuropatyczne (wenlafaksyna), neuropatia cukrzycowa (duloksetyna), zespoły kompulsyjno-obsesyjne, napady paniki i lęku, fobie socjalne, bulimia, zespół napiecia przedmiesiaczkowego, uzależnienie od alkoholu, nikotyny.

---