Wakuola - to wydzielona przestrzeń w cytoplazmie wypełniona sokiem komórkowym (wakuolarnym) zawierającym przede wszystkim wodę, a ponadto substancje zapasowe, wydaliny i wydzieliny komórki. Wakuole zajmują bardzo dużą część powierzchni dojrzałej komórki (czasami nawet 90% jej objętości). Wakuola otocz jest pojed błoną białkow-lipidową tzn. tonoplastem.
Do podstawowych funkcji wakuoli należą: utrzymywanie turgoru, czyli jędrności - stanu napięcia komórki; przechowywanie substancji zapasowych; gromadzenie wydalin i wydzielin; przechowywanie substancji toksycznych; bierze udział w trawieniu wewnątrzkomórkowym, ponieważ występują w niej enzymy hydrolityczne.
Chloroplasty mają zwykle kształt, elipsoidalny, otoczone są podwójną błoną i posiadają bardzo rozbudowany system błon wewnętrznych. Błony te mają postać lamelli (spłaszczone woreczki ułożone równolegle - tylakoidy intergranarne) oraz poukładanych na nich spłaszczonych pęcherzyków (grana). W błonach gran znajdują się barwniki asymilacyjne, enzymy oraz przenośniki elektronów. W granach zachodzi faza jasna fotosyntezy. Wnętrze chloroplastu wypełnia stroma (macierz chloroplastu) - koloid, w którym znajdują się enzymy cyklu Calvina, katalizujące reakcje fazy ciemnej fotosyntezy. W stromie znajdują się również chloroplastowe DNA, RNA i rybosomy zapewniające tym organellom pewną autonomię (umożliwiają syntezę części własnych białek).
Funkcje chloroplastów: występują wyłącznie u organizmów roślinnych i niektórych protestów; mają zdolność pochłaniania energii słonecznej, z której w procesie fotosyntezy wytwarzają energię chemiczną.
Ściana komórkowa - otacza na zewnątrz komórkę roślinną. Jest wytworem prtoplastu. Ścianę komórek rosnących nazywamy ścianą pierwotną. Na wewnętrznej powierzchni ściany pierwotnej, po zakończ rozrastania się komórki może być odkładana ściana wtórna.
Stykające się ściany sąsiednich komórek są zlepione warstewką substancji pektynowych, zwaną blaszką środkową. Przez wspólną pierwotną ścianę przenikają pasemka protoplazmatyczne, łączące dwa sąsiednie protoplasy. Nad pierwotnymi polami jamkowymi (zagłębieniami w pierwotnej ścianie, gdzie występują plasmodesmy) nie odkłada się ściana wtórna i w ten sposób tworzą się jamki. Ściana utworzona ze ściany pierwotnej i wtórnej nosi nazwę ściany złożonej.
Ściana pierwotna jest cienka, delikatna i elastyczna oraz silnie uwodniona. 20% suchej masy stanowi celuloza, reszta to pektyny i hemicelulozy oraz lignina.
Ściana wtórna jest zbudowana z kilku warstw (najczęściej trzech, przy czym środkowa jest najgrubsza).60% suchej masy stanowi celuloza (do 90% we włoskach nasion bawełny); mikrofibrylle są grube i regularnie ułożone.
Ściany komórek nie rosnących ulegają modyfikacjom
Funkcje: Ogranicza wzrost komórki; Chroni przed urazami mechanicznymi; Chroni przed infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi; Zabezpiecza przed nadmiernym parowaniem; Nadaje kształt i sztywność komórce; Chroni przed utratą wody; Przepusz substancje
Kariokineza jest podziałem jądra, odbywającym się w ten sposób, by powstające komórki potomne dostały pełny zestaw chromosomowy. Z uwagi na to, że jest to zjawisko skomplikowane, podzielono je umownie na cztery fazy. Natomiast w trakcie cytokinezy zachodzi podział oraz przeniesienie cytoplazmy wraz z zawartymi w niej organellami do dwóch powstających komórek potomnych.
Przebieg mitozy:
1. Kariokineza:
a)profaza - na skutek spiralizacji oraz grubienia chromatyny w jądrze pojawiają się chromosomy, każdy z nich dzieli się na połączone centromerem chromatydy, z mikrotubul formuje się wrzeciono kariokinetyczne, dochodzi do fragmentacji otoczki jądrowej, zanika jąderko;
b)metafaza - chromosomy łączą się z wrzecionem podziałowym, układając się w jego płytce równikowej;
c)anafaza - po podziale centromerów, siostrzane chromatydy oddzielają się od siebie (powstają chromosomy potomne), a następnie przesuwają w kierunku biegunów komórki dzięki skracaniu się włókien wrzeciona kariokinetycznego, zaczyna powstawać wrzeciono cytokinetyczne;
d)telofaza - chromosomy potomne gromadzą się w przeciwległych biegunach komórki, następuje rozluźnianie ich struktury (dekondensacja chromatyny), zanika wrzeciono kariokinetyczne, odtwarzają się jądra, otoczki jądrowe, jąderka, zachodzi cytokineza.
pojedyncza błona otacza wakuolę, lizosomy, peroksysomy, retikulum endoplazm (ER), aparat golgiego,
Plazmoliza - proces tracenia wody w komórce w roztworze hipertonicznym. W wyniku tego następuje obkurczenie cytoplazmy od ścian komórki. Dotyczy ona wyłącznie komórek roślinnych. Wyróżnia się 4 rodzaje plazmolizy: kątowa; wklęsła; wypukła; graniczna
Turgor - stan jędrności żywej komórki lub tkanki spowod wysyceniem wodą, umożliwiający utrzymanie kształtu i określonej pozycji przez roślinę lub narząd. Turgor zależy od ciśnienia turgorowego - ciśnienia wywieranego przez protoplast na ścianę komórkową. Ciśnienie turgorowe zależy od potencjału osmotycznego soku wakuolarnego oraz od własności fizykochemicznych ściany komórkowej.
Wakuola - to wydzielona przestrzeń w cytoplazmie wypełniona sokiem komórkowym (wakuolarnym) zawierającym przede wszystkim wodę, a ponadto substancje zapasowe, wydaliny i wydzieliny komórki. Wakuole zajmują bardzo dużą część powierzchni dojrzał komórki (czasami nawet 90% jej objętości). Wakuola otocz jest pojed błoną białkow-lipidową tzn. tonoplastem.
Do podstawowych funkcji wakuoli należą: utrzymywanie turgoru, czyli jędrności - stanu napięcia komórki; przechowywanie substancji zapasowych; gromadz wydalin i wydzielin; przechow subst toksyczn; bierze udział w trawieniu wewnątrzkomórkowym, ponieważ występują w niej enzymy hydrolityczne.
Chloroplasty mają zwykle kształt, elipsoidalny, otoczone są podwójną błoną i posiadają bardzo rozbudowany system błon wewnętrznych. Błony te mają postać lamelli (spłaszczone woreczki ułożone równolegle - tylakoidy intergranarne) oraz poukładanych na nich spłaszczonych pęcherzyków (grana). W błonach gran znajdują się barwniki asymilacyjne, enzymy oraz przenośniki elektronów. W granach zachodzi faza jasna fotosyntezy. Wnętrze chloroplastu wypełnia stroma (macierz chloroplastu) - koloid, w którym znajdują się enzymy cyklu Calvina, katalizujące reakcje fazy ciemnej fotosyntezy. W stromie znajdują się również chloroplastowe DNA, RNA i rybosomy zapewniające tym organellom pewną autonomię (umożliwiają syntezę części własnych białek).
Funkcje chloroplastów: występują wyłącznie u organizmów roślinnych i niektórych protestów; mają zdolność pochłaniania energii słonecznej, z której w procesie fotosyntezy wytwarzają energię chemiczną.
Ściana komórkowa - otacza na zewnątrz komórkę roślinną. Jest wytworem prtoplastu. Ścianę komórek rosnących nazywamy ścianą pierwotną. Na wewnętrznej powierzchni ściany pierwotnej, po zakończ rozrastania się komórki może być odkładana ściana wtórna.
Stykające się ściany sąsiednich komórek są zlepione warstewką substancji pektynowych, zwaną blaszką środkową. Przez wspólną pierwotną ścianę przenikają pasemka protoplazmatyczne, łączące dwa sąsiednie protoplasy. Nad pierwotnymi polami jamkowymi (zagłębieniami w pierwotnej ścianie, gdzie występują plasmodesmy) nie odkłada się ściana wtórna i w ten sposób tworzą się jamki. Ściana utworzona ze ściany pierwotnej i wtórnej nosi nazwę ściany złożonej.
Ściana pierwotna jest cienka, delikatna i elastyczna oraz silnie uwodniona. 20% suchej masy stanowi celuloza, reszta to pektyny i hemicelulozy oraz lignina.
Ściana wtórna jest zbudowana z kilku warstw (najczęściej trzech, przy czym środkowa jest najgrubsza).60% suchej masy stanowi celuloza (do 90% we włoskach nasion bawełny); mikrofibrylle są grube i regularnie ułożone.
Ściany komórek nie rosnących ulegają modyfikacjom
Funkcje: Ogranicza wzrost komórki; Chroni przed urazami mechanicznymi; Chroni przed infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi; Zabezpiecza przed nadmiernym parowaniem; Nadaje kształt i sztywność komórce; Chroni przed utratą wody; Przepusz substancje
Kariokineza jest podziałem jądra, odbywającym się w ten sposób, by powstające komórki potomne dostały pełny zestaw chromosomowy. Z uwagi na to, że jest to zjawisko skomplikowane, podzielono je umownie na cztery fazy. Natomiast w trakcie cytokinezy zachodzi podział oraz przeniesienie cytoplazmy wraz z zawartymi w niej organellami do dwóch powst komórek potomnych.
Przebieg mitozy: 1. Kariokineza:
a)profaza - na skutek spiralizacji oraz grubienia chromatyny w jądrze pojawiają się chromosomy, każdy z nich dzieli się na połączone centromerem chromatydy, z mikrotubul formuje się wrzeciono kariokinetyczne, dochodzi do fragment otoczki jądrowej, zanika jąderko;
b)metafaza - chromosomy łączą się z wrzecionem podziałowym, układając się w jego płytce równikowej;
c)anafaza - po podziale centromerów, siostrzane chromatydy oddzielają się od siebie (powstają chromosomy potomne), a następnie przesuwają w kierunku biegunów komórki dzięki skracaniu się włókien wrzeciona kariokinetycznego, zaczyna powstawać wrzeciono cytokinetyczne;
d)telofaza - chromosomy potomne gromadzą się w przeciwległych biegunach komórki, następuje rozluźnianie ich struktury (dekondensacja chromatyny), zanika wrzeciono kariokinetyczne, odtwarzają się jądra, otoczki jądrowe, jąderka, zachodzi cytokineza.
pojedyncza błona otacza wakuolę, lizosomy, peroksysomy, retikulum endoplazm (ER), aparat golgiego,
Turgor - stan jędrności żywej komórki lub tkanki spowod wysyceniem wodą, umożliwiający utrzymanie kształtu i określonej pozycji przez roślinę lub narząd. Turgor zależy od ciśnienia turgorowego - ciśnienia wywieranego przez protoplast na ścianę komórkową. Ciśnienie turgorowe zależy od potencjału osmotycz soku wakuolarnego oraz od własności fizykochem ściany kom.
Plazmoliza - proces tracenia wody w komórce w roztworze hipertonicznym. W wyniku tego następuje obkurczenie cytoplazmy od ścian komórki. Dotyczy ona wyłącznie komórek roślinnych. Wyróżnia się 4 rodzaje plazmolizy: kątowa; wklęsła; wypukła; graniczna