SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ

Wykładowca: dr Iwona Wrońska.

Egzamin: test jednokrotnego wyboru. Jest egzamin zerowy w dniu 27.VI.2009 r.

***********************************************************

WYKŁAD Nr 1. Sobota 28 lutego 2009 r.

Geneza Unii Europejskiej

UE to rodzina demokratycznych państw europejskich, których celem jest wspólna praca na rzecz pokoju i dobrobytu. Jest to organizacja jedyna w swoim rodzaju. Państwa członkowskie przekazują stworzonym przez siebie wspólnym instytucjom część swoich kompetencji, tak aby decyzje w określonych sprawach, będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, mogły być podejmowane w sposób demokratyczny na szczeblu europejskim.

Unia europejska to:

• Struktura międzynarodowa, oparta na traktatach międzynarodowych,

• Struktura zrzeszająca tylko państwa (kształt organizacji. międzynarodowej rządowej),

• Struktura regionalna - półotwarta,

• Członkostwo państw w UE jest fakultatywne.

Istnieją dwie koncepcje zjednoczenia Europy:

1. Konstytucjonaliści (federaliści) - zwolennicy współpracy europejskiej zakładającej, iż ostatecznym celem zabiegów integracyjnych jest stworzenie wspólnego państwa - federacji, z jednym parlamentem, rządem i armią,

2. Funkcjonaliści - politycy, intelektualiści, forsujący ideę luźnej współpracy, polegającej na kooperacji w poszczególnych obszarach, bez tworzenia wspólnego państwa. Obowiązuje ona współcześnie.

- Integracja oddolna (jest w UE):

1. ludność, jako korzeń, bez zgody ludzi nic się nie wydarzy,

2. obszar,

3. władza.

- integracja odgórna: to dawne państwa europy środkowo- wschodniej.

Historia powstania Unii Europejskiej.

Nurty integracyjne pojawiły się zaraz po zakończeniu II Wojny Światowej. Świat podzielił się politycznie i rozpoczyna się okres tzw. Zimnej Wojny.

17 stycznia 1947 roku w Londynie, pod przewodnictwem Churchilla, powstał Komitet Zjednoczonej Europy (United Europe Commite).

W maju 1948 roku na Kongresie Europejskim w Hadze przyjęto Deklarację Polityczną wzywającą do zjednoczenia państw europejskich.

Początki współpracy w Europie (1945-1951)

• Unia celna,

• Pakt Północnoatlantycki tzw. NATO, powstało 4.IV.1949 r.,

• Rada Europy z siedzibą w Strasburgu, powstała 5.V.1949 r.

Powstanie i rozwój:

1. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWS).

2. Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG).

3. Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EUROTOM).

Ad. 1. EWWS - została powołana na podstawie traktatu paryskiego z 18.04.1951 roku prze 6 państw założycielskich: Belgię, Holandię i Luksemburg (Benelux), RFN, Francję i Włochy. Celem było utworzenie wspólnej puli produkcji węgla i stali, aby zapobiec wojnie gospodarczej. Traktat zawarto na 50 lat i z dniem 25.VII.2002 roku wygasł.

Zadania i cele EWWS:

• utworzono wspólny rynek węgla i stali,

• zniesiono na węgiel i stal cła przywozowe i wywozowe, oraz opłaty o takim samym skutku,

• polepszono sytuację siły roboczej w przemyśle węgla i stali,

• modernizacja procesu produkcji,

• polepszenie sytuacji siły roboczej.

Instytucje EWWS:

• Wysoka Władza - jako organ wykonawczy,

• Specjalna Rada Ministrów - jako kontrola polityczna,

• Zgromadzenie Ogólne - jako organ nadzorczy,

• Trybunał Sprawiedliwości - jako organ kontrolny.

Ad. 2. EWG - Europejska Wspólnota Gospodarcza.

Na konferencji w Mesynie w 1955 roku postanowiono ustanowić nowy twór Wspólnoty pod nazwą Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.

EWG została powołana na podstawie traktatu rzymskiego z 25.III.1957 roku, a w jej skład weszły: Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Francja i Włochy.

Zadania i cele EWG:

• Ustanowienie wspólnego rynku oraz wspólnej polityki gospodarczej,

• Realizację 4 zasad:

1. Swobodnego przepływu towarów,

2. Swobodnego przepływu osób,

3. Swobodnego przepływu usług,

4. Swobodnego przepływu kapitału,

• Zbliżanie ustaw, rozporządzeń i przepisów administracyjnych państw członkowskich, które bezpośrednio wpływają na ustanowienie lub funkcjonowanie wspólnego rynku,

• Wprowadzanie wspólnych stawek celnych.

Ad. 3. EUROTOM - Europejska Wspólnota Energii Atomowej.

Eurotom została powołana na podstawie traktatu rzymskiego z 25.III.1957 roku przez 6 państw: Belgię, Holandię, Luxemburg, RFN, Francję i Włochy. Eurotom miał połączyć zasoby naturalne tych krajów.

Zadania i cele Eurotomu:

• Stworzenie dogodnych warunków do szybkiego rozwoju przemysłu jądrowego,

• Wspólna polityka w dziedzinie badań naukowych, norm, bezpieczeństwa, inwestycji,

• Wspólna polityka w dziedzinie prawa własności materiałów rozszczepialnych.

Instytucje EWG i Eurotomu:

• Komisja - jako odpowiednik Wysokiej Władzy,

• Rada,

• Parlament,

• Trybunał Sprawiedliwości.

Przekształcenie się trzech wspólnot w dzisiejszą UE składa się z dwóch równoległych procesów:

I procesem jest pogłębianie Unii - to ewolucja strukturalna i zmiany instytucjonalne w kierunku utworzenia ściślejszego bloku z większą ilością kompetencji na poziomie ponadnarodowym,

II procesem jest poszerzenie Unii - rozszerzenie z początkowych 6 do 27 państw,

W 1967 roku połączono rady i komisje 3 wspólnot w jednolitą Rade i Komisję.

Po przystąpieniu Rumunii i Bułgarii UE liczy 486,7 mln ludzi, czyli ok. 7,6% ludności świata.

Kraje kandydujące: Chorwacja, Jugosławia, Macedonia.

Symbole UE:

• Flaga - 12 złotych gwiazd ułożonych koliście na lazurowym tle; 12 to liczba szczęśliwa, magiczna, cudowna; Dzień Flagi to 8 grudnia, ustanowiony 8.XII.1955 r.,

• Hymn - od 12.I.1972 r. „Oda do radości” IV część IX Symfonii Ludwika van Beethovena, od 1986 roku jest hymnem UE,

• Dzień Europejski - obchodzony 9.V. i przypomina 9.V.1950 r. tj. ogłoszenie Planu Schumana, czyli powstanie EWWS,

• Języki urzędowe - do 1.V.2004 roku było ich 11, a od 1.V.2004 r. jest ich tyle co krajów w UE czyli 22. Są też dwa tzw. robocze: angielski i francuski.

• Euro - jako wspólna waluta, jednak na obecna chwilę nie we wszystkich krajach.

• Dewiza: In varietate concordia - czyli: jedność w różnorodności

SYSTEM PRAWNY UNII EUROPEJSKIEJ

Prawodawstwo Unii Europejskiej

Prawo krajów członkowskich

Rodzaje aktów prawnych w prawie wspólnotowym:

• Prawo pierwotne - ustanowione przez państwa członkowskie:

1. Traktaty założycielskie, jako umowy międzynarodowe (to takie konstytucje),

2. Traktaty reformujące (dodawały kompetencji),

3. Traktaty stowarzyszeniowe,

• Prawo wtórne - ustanowione przez organy wspólnotowe:

1. 
   Rozporządzenia

2. 
   
   Dyrektywy są wiążące

3. Decyzje

4. 
   Zalecenia

5. 
   Opinie są niewiążące

Źródła prawa Unii Europejskiej:

• Źródła prawa pierwotnego to m.in.:

1. Traktaty założycielskie,

2. Jednolity Akt Europejski,

3. Traktaty z Maastricht i Amsterdamu,

4. Traktaty akcesyjne,

5. Traktat z Nicei,

6. Traktat z Lizbony,

7. Częścią prawa pierwotnego są również załączniki, w formie protokołów do w/w umów. Nie mogą to być natomiast deklaracje,

• Źródła prawa wtórnego:

1. Uregulowania instytucji UE wydane na podstawie źródeł prawa pierwotnego.

Prawo pierwotne.

Jest stanowione przez państwa członkowski jako część prawa międzynarodowego. Zawiera normy i przepisy regulujące najistotniejsze kwestie Unii Europejskiej m.in.:

• Ustrój,

• Porządek prawny,

• Podstawowe zasady prawa wspólnotowego,

• Delegacje do wydawania aktów normatywnych niższego rzędu.

W hierarchii źródeł prawa unormowania pierwotne są uprzywilejowane. Akty te mają bezwzględne pierwszeństwo przed aktami niższej rangi, a wszystkie akty prawa wtórnego musza być zgodne z prawem pierwotnym.

Wtórne prawo wspólnotowe.

Prawo wtórne jest stanowione przez organy wspólnotowe, na podstawie prawa pierwotnego. Pochodne akty prawne prawa wspólnotowego są wydawane przez:

1. Parlament Europejski wspólnie z Rada Unii Europejskiej,

2. Radę UE samodzielnie,

3. Komisje Europejską.

Dzielimy je na:

• normy bezwzględnie obowiązujące:

1. rozporządzenia,

2. dyrektywy,

3. decyzje.

• akty nie mające wiążącego charakteru:

1. zalecenia,

2. opinie.

ROZPORZĄDZENIE:

• ma zasięg ogólny, co oznacza, że stosuje się je bezpośrednio w państwach członkowskich. To przejaw ujednolicenia systemu prawnego państw UE):

1. obowiązują w formie przyjętej przez właściwy organ Wspólnoty i nie podlegają żadnym dodatkowym wymogom, aby mogły obowiązywać we wszystkich krajach wspólnoty,

2. nie mają sprecyzowanego adresata,

3. nie można ich zmieniać ani uchylać się od ich stosowania,

• rozporządzenia podlegają bezpośredniemu zastosowaniu w państwach członkowskich, czyli mają ogólny zasięg i bezpośrednie stosowanie. Nie trzeba ich zamieniać na ustawy czy rozporządzenia danego kraju. Z samej mocy ma ono być traktowane jako ustawa w danym kraju. Trzeba prawo krajowe dostosowywać do rozporządzeń UE. Rozporządzenie uchyla przepis krajowy.

DYREKTYWY:

• ich celem jest harmonizacja prawa,

• w odróżnieniu od rozporządzeń, dyrektywy nie wiążą w całości, lecz jedynie „co do skutku”. Czyli wprowadzamy wspólny mianownik, a pozostałe kwestie mogą się różnić, np. VAT od paliwa,

• nakładają na państwa członkowskie obowiązek uregulowania danej materii w sposób w nich określony, pozostawiając jednak swobodę w zakresie środków prawnych do osiągnięcia określonego celu,

• wiążą adresatów jedynie co do celu określonego w dyrektywie i terminu jego osiągnięcia,

• obowiązek implementacji (obowiązek wdrożenia do praw danego państwa) - zwykle 2 lata,

• akt prawny nie mający odpowiednika w prawie polskim.

DECYZJE:

• mają moc obowiązującą w stosunku do tych podmiotów do których zostały skierowane,

• adresatem mogą być osoby prawne, osoby fizyczne oraz państwa członkowskie. Decyzje mają charakter indywidualny,

• wiążą adresata w całości - adresat nie ma (jak w przypadku dyrektyw) możliwości wyboru metod lub środków realizacji.

ZALECENIA I OPINIE:

• akty prawne nie mające charakteru wiążącego,

• mają charakter polityczny i moralny.

Zalecenia:

• wydawane są z własnej inicjatywy,

• zawierają ocenę sytuacji oraz propozycję postępowania.

Opinie:

• wydawane są na zapytanie,

• zawierają tylko ocenę sytuacji.

1

PRAWO WTÓRNE WSPÓLNOTOWE

Rozporządzenia, dyrektywy , decyzje

PRAWO KRAJOWE

ustawy, rozporządzenia

PIERWOTNE PRAWO WSPÓL-

-NOTOWE

traktaty

---