1. Specyfika socjologii jako nauki, przedmiot jej zainteresowań.

Socjologia jest jedna z gałęzi nauk społecznych, które badają naturę ludzkiego zachowania i związków międzyludzkich oraz ich rezultaty.

Socjologia to nauka o społeczeństwie. Bada je od strony struktur i procesów (jak jest zbudowane itp.) Ma ona zastosowanie np. w mediach- badania opinii publicznej, badania reklamy.

2. Podstawowe pojęcia socjologii: kultura, instytucja, organizacja, zbiór społeczny, grupa społeczna i jej odmiany (nieformalna, formalna), warstwa.

Kultura

- jest cechą społeczeństwa, a nie jednostki. Kulturą jest wszystko czego uczymy się w trakcie życia społecznego i co jest przekazywane przez pokolenia. Kultura kształtuje życie społeczne i nadaje mu odpowiednią strukturę.

• Kulturowy- związany np. z archeologicznymi warstwami np. historia Grecji, kultura minojska

• Kulturalny- wytwory materialne jak i niematerialne (np. budynek sztuka) Instytucje kultury np. PKiN, ministerstwo kultury i sztuki.

Człowiek kulturalny- rozumienie wartości człowieka, który przyswoił sobie kilka cech.

Kultura (wytwór człowieka) nie równa się natura (niezależne od człowieka).

Instytucja

- (def. 1) grupa osób powołanych do załatwienia spraw doniosłych dla całej zbiorowości, ale wybrana i powołana przez całą zbiorowość. Np. urząd miasta, sejm, wojsko jako gr. ludzi

- (def. 2) jako formy organizacyjne zespołu czynności wykonywanych przez niektórych członków grupy w imieniu całości. Istnieje między nimi podział ról i uprawnień. Istnieją przepisy blokujące nadużycia ze strony tych form organizacyjnych.

- (def.3) zespoły ról i stanowisk, obejmujące czynności określone publicznie, a skierowane do realizacji funkcji grupy, oraz zespoły osób czynności te sprawujących przy użyciu przydzielonych im urządzeń i odpowiednich środków rzeczowych.

Znaczenie:

• umożliwiają realizowanie celów przez grupę

• skłaniają jednostki i podgrupy do wykonywania ról im przydzielonych

• zapewniają wewnętrzną spójność grupie

• zapewniają ciągłość grupie

Organizacja  nie mogę znaleźć żadnej lepszej definicji :p

- to celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze sobą - by osiągnąć określony cel. Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, celów oraz synergia (dopasowanie, wspomaganie działań innych).

Zbiór społeczny

Def 1. ogół ludzi posiadających jakąś cechę wspólną, wyróżnioną przez obserwatora zewnętrznego, bez względu na to czy ludzie uświadamiają sobie posiadanie tej cechy

Def 2. jakaś liczba elementów posiadająca wspólną cechę, ale nie zachodzi pomiędzy nimi relacja, np. elektorat partii.

-kategorie somatyczne - antropologiczne, dotyczące ciała

-kategoria zawodowa - zbiory ludzi wykonujące ten sam zawód

-kategoria wieku - zbiory ludzi w tym samym przedziale wiekowym

-kategoria płci - ludzie tej samej płci

-kategoria wykształcenia - ludzie o tym samym wykształceniu

-kategorie społeczne - zbiory wyróżniane na podstawie cech ważnych dla życia społecznego (inaczej grupy statystyczne)

kategorie społeczne mogą się przekształcić w zbiorowość, jeżeli wspólność cechy wyróżniającej staje się podstawą powstawania więzi między ludźmi tę cechę posiadającymi

Zbiorowość - dowolne skupienie ludzi, w którym wytworzyła się i utrzymuje, chociażby przez krótki czas, pewna więź społeczna

Grupa społeczna i jej odmiany (nieformalna, formalna)

Grupą społeczną są minimum 3 osoby tworzące wyodrębnioną całość i mające poczucie owej odrębności, między którymi występują relacje psychiczne, zwane więzami społecznymi, lub pośrednie i rzeczowe powiązania jako stosunki społeczne. Grupa społeczna to system jednostek pozostających ze sobą we wzajemnych interakcjach, skupionych wokół celów i zadań grupy.

- więź społeczna posiada elementy poznawcze, partycypacyjne, emocjonalne, więź społeczna jest świadoma

- stosunki społeczne mają charakter pośredni (zadania, powinności, obowiązki), nie muszą być uświadomione, ale mogą (są to struktury ukryte)

- więzi mają charakter interpersonalny

Odmiany:

I Kryterium - typ struktury społecznej:

Grupy małe - złożone są wyłącznie z członków i nie posiadających żadnych podgrup

Grupy duże - nie wchodzą jako części składowe do większych podgrup np. naród, grupa wyznaniowa

II Kryterium - typ więzi społecznej:

Grupy pierwotne - więź oparta na stycznościach osobistych podstawach emocjonalnych np. rodzina

Grupy wtórne - więź oparta na stosunkach rzeczowych i oparta na interesach, np. związki zawodowe

III Kryterium - występowanie sformalizowanych instytucji i kontroli społecznej:

Grupy formalne - występowanie instytucji sformalizowanych i kontroli społecznej np. państwo (spisane zasady organizacji, w jakimś celu.)

Grupy nieformalne - występowanie instytucji nieformalnych i kontroli społecznej nieformalnej np. grupa koleżeńska (ukonstytuowana bez spisanych zasad)

Warstwa społeczna

Warstwa społeczna - zbiorowość jednostek znajdujących się w porównywalnej sytuacji z punktu widzenia różnych kryteriów: bogactwa, prestiżu, władzy.

Warstwa społeczna (wg Maxa Webera) → to zbiór ludzi, który uznaje siebie i jest uznawany przez innych za wyższy lub niższy społecznie ze względu na zajmowane pozycje społeczne. Warstwy są grupami, posiadającymi określony poziom prestiżu oraz reprezentują określony styl życia.

Warstwa społeczna (wg Jana Szczepańskiego) → to zbiór ludzi, mniej lub bardziej oddzielony od innych kryteriami wyższości lub niższości społecznej. Przy czym podstawą tego oddzielenia jest pewien dystans społeczny oparty na kryteriach posiadania, stylu życia, wyobrażenia.

3. Podstawowe zagadnienia metodologii badań.

Próba, błąd, populacja, próba badawcza, grupa reprezentatywna, próba reprezentatywna i nie reprezentatywna.

4. Etapy planowania i realizacji badań socjologicznych.

a. zdefiniowanie problemu badawczego (2 czynniki):

- społeczne (doniosły problem)

- teoretyczne (jakaś teoria do udowodnienia)

b. przegląd istniejącej literatury (badania, prace)

c. sformułowanie pytania

d. wybór narzędzi badawczych i sposobu zbierania danych

e. zbieranie danych (później są poddawane ankiecie ilościowej bądź jakościowej)

f. interpretacja wyników analiz oraz sformułowanie wniosków

Narzędzia badawcze: ankieta, wywiad, wywiad swobodny, obserwacja, obserwacja uczestnicząca, źródła pisane, eksperyment.

5. Rodzaje skal.

Wyróżniamy 4 rodzaje skal:

a) NOMINALNA (najmniejsza, bardziej narzędzie klasyfikacji) - nie da się zmierzyć obiektywnie np. religia, patriotyzm. Czy coś jest równe czy nie. Znak równości = lub nierówności (nie ma go na klawiaturze :p)

b) PORZĄDKOWA - można określić czy cos jest mniejsze czy większe, ale nie można określić o ile. Stosuje znaki > lub < . Ustala kolejność jakiś zjawisk, ale nie określa o ile się one różnią, jedynie jaką pozycję przyjmuje względem innego.

A>B>C ale może być też

c) INTERWAŁOWA - największą cechą jest różnica. Mówi nam, że coś jest większe i o ile jest większe!!! Ale nie mówi nam ile razy jest większe/ mniejsze. Posługuje się znakami + lub -.

d) ILORAZOWA inaczej PROPORCJONALNA (skala najmocniejsza) - można określić ile razy dane zjawisko jest większe / mniejsze od innego.

Socjologia charakteryzuje się tym, że ilość skal do zastosowania jest wyjątkowo mała. Większość pomiarów w socjologii dokonywana jest za pomocą skali porządkowej lub „quasi- porządkową”, kiedy np. bierze się zestaw sędziów o różnych upodobaniach , którzy punktują a następnie wyciąga się z ich punktacji jakąś średnia.

Postawa odgrywa ważną role w procesie pomiarów, dlatego robi się też skalę postaw.

6. Populacja i próba badawcza.

Populacja- cały ogół ludzi badanych. Elementy populacji są do siebie podobne pod względem badanej cechy, ale nie są identyczne Przykład: Wszyscy ludzie w Polsce posiadają cechę wzrostu - są pod tym względem podobni, ale nie identyczni: są ludzie wysocy i niscy. Populacją w badaniu wzrostu ludzi w Polsce będą wszyscy ludzie w Polsce.

Próba badawcza- badanie części ludzi, a wynik jest rozciągnięty na wszystkich.

7. Wielkość próby w relacji do wielkości populacji.

Wielkość próby zależy od wielkości populacji, gdyż próba to jest ilość osób przebadanych na podstawie wielkości populacji i przyjętego błędu.

8. Rodzaje prób i sposoby doboru próby.

Próba losowa- nie idziemy po kolei kategoriami tylko z losowania wybieramy jednostki.

Próba warstwowa- losowanie warstwowe polega na tym, że najpierw dzielimy zbiorowość statystyczną na jakościowo różniące się części, a następnie losujemy z każdej warstwy jednostki zbiorowości do próby.

Próba wielostopniowa- wybieramy grupy, nie jednostki.

Próba kwotowa- wybieramy kategorię i na jej podstawie badamy.

Wybór próby zależy od tego co chcemy badać i jak dokładnie.

9. Ankietyzacja, a wywiad.

Wywiad- Wywiad polega na zadawaniu badanym przez ankietera mniej lub bardziej sformalizowanych pytań. (ankieter zadaje pytania, on trzyma kartkę z pytaniami i zapisuje odpowiedzi respondenta.)

Ankieta- respondent otrzymuje kwestionariusz i sam wypełnia odpowiedzi. Rola badacza ogranicza się jedynie do zbudowania odpowiedniego kwestionariusza wraz z instrukcją jego wypełnienia, a następnie wysłanie/rozdanie go respondentom.

10. Budowa kwestionariusza.

Na budowę kwestionariusza składają się:

- określenie płci, wieku, wykształcenia, czasem stanu majątkowego

- rzadko kiedy jest on podpisany imieniem i nazwiskiem

- posiada pytania, na które respondent ma odpowiedzieć sam pełnym zdaniem lub będzie zapisane przez ankietera bądź ma odpowiedz narzuconą w postaci kilku możliwości

- na samym końcu jest klauzula o ewentualnej możliwości wykorzystania danych osobowych

- posiada datę

11. Rodzaje pytań stosowanych w badaniach socjologicznych.

Pytania muszą być przewidywalne i logiczne, nie powinny z góry zakładać jakiejś tezy, powinny być jasne, mogą być otwarte lub zamknięte.

12. Pojęcie korelacji.

Def 1. Korelacja czyli współdziałanie, na podstawie jednego aspektu jesteśmy w stanie określić inne, czyli oznacza to, że są zależne od siebie.

Def 2. Korelacja związek między zmiennymi przypadkowymi. Scharakteryzowana tendencja do tego, aby przyrostowi jednej cechy zmiennej towarzyszył przyrost lub ubytek drugiej.

13. Zastosowanie wyników badań socjologicznych. (raczej tego nie będzie)

Wyniki badań socjologicznych stosujemy w mediach, polityce, marketingu, reklamie.

14. Społeczeństwo informacyjne, globalizacja (szanse i zagrożenia).

Społeczeństwo informacyjne, czyli takie, które ma stały dostęp do informacji, posiada rozwinięte sieci łączności i umie się nimi posługiwać.

Globalizacja czyli upowszechnienie się, to co człowiek robi, kim jest nie jest już jego indywidualna sprawą, jest częścią społeczeństwa, posiada stały dostęp do wymiany informacji.

Luka informacyjna- stopień poinformowania pomiędzy ludźmi, aż po grupy i kraje. Jak na razie luka się powiększa.

Szanse:

- większy dostęp do produktów, nauki

- lepszy komfort pracy

- lepsze doinformowanie

Zagrożenia:

- luka informacyjna

- konkurencja i eliminowanie mniej zdolnych jednostek.

---