Żuraw jest to urządzenie dźwigowe obsługujące przestrzeń ograniczoną walcem, którego wysokość określona jest maksymalną wysokością podnoszenia żurawia, a promień podstawy wysięgiem. Żurawie budowane są w różnych wielkościach od niewielkich, napędzanych ręcznie jednostek posiadających zasięg i wysokość podnoszenia rzędu paru metrów, aż do olbrzymich o zasięgu ponad stu metrów.

Podstawowymi elementami konstrukcji żurawia jest kolumna i wysięgnik. Kolumna może być zredukowana do obrotowej podstawy żurawia, na której zamocowany jest ruchomy wysięgnik o budowie kratownicowej lub teleskopowej. Kolumna może również być wykonana w postaci wysokiej wieży kratownicowej (wieżowe), na której szczycie zamontowany jest wysięgnik.

Żurawie wieżowe zaliczane są do największych maszyn roboczych. Mogą osiągać wysokość podnoszenia do około 100 m. Wysięgnik może być wychylny z cięgnikiem zainstalowanym na jego końcu lub stały, poziomy, z wodzakiem poruszającym się po nim.

Ze względu na zastosowanie żurawie można podzielić na:

• warsztatowe,

• budowlane,

• portowe,

• stoczniowe,

• pływajace,

• samojezdne.

Żurawie warsztatowe służące do obsługi procesów technologicznych dzielą się na:

• żurawiki,

• żurawie ( słupowe, przyścienne)

Żurawie budowlane wyposażone są w kilka napędów elektrycznych, z których każdy realizuje jeden ruch: napęd podwozia, obrót wysięgnika, wychył wysięgnika lub przesuw wodzaka oraz podnoszenie haka, na którym wiesza się ładunek lub zawiesie.

Żurawie budowlane dzielą się ze względu na:

- typ wysięgnika

• z wysięgnikiem wodzakowym (odciągowe, bezodciągowe)

• z wysięgnikiem wychylnym

- miejsce obrotu

• górnoobrotowe

• dolnoobrotowe

- sposób posadowienia

• stacjonarne (na kotwie traconej, na podwoziu, w szybie windy)

• przejezdne (szynowe, gąsienicowe)

Ze względu na mobilność konstrukcji żurawie dzieli sie na:

• stacjonarne,

• przenośne,

• przewoźne,

• pokładowe,

• samojezdne.

Do napędu żurawi stałych i szynowych stosuje się zazwyczaj układy z silnikami elektrycznymi prądu stałego, które zapewniają duża elastyczność pracy i płynność ruchów. Do napędu żurawi samojezdnych stosuje się silniki spalinowe.

TRANSPORT SZYNOWY Tabor napędowy stanowią różnego rodzaju lokomotywy. Lokomotywa jest to pojazd szynowy z własnym napędem, przeznaczony do ciągnięcia lub pchania wagonów po torach.

Zależnie od sposobu napędu lokomotywy dzielą się na:

• parowozy,

• spalinowozy,

• elektrowozy,

• lokomotywy hybrydowe np. elektryczno-parowe.

Zależnie od zastosowania lokomotywy dzielą się na wiele grup, jednak w transporcie bliskim zastosowanie mają zasadniczo lokomotywy manewrowe. Parowozy są lokomotywami napędzanymi maszyną parową tłokową, do której para dopływa z kotła opalanego węglem a rzadziej ropą.

Elementy składowe parowozu: palenisko(wytworzenie ciepła do podgrzania wody), kocioł parowy (wytworzenie paty), maszyna parowa tłokowa (zamiana energiipary na energię mechaniczną), zespół napedowy ( zamiana ruchu posuwistno - zwrotnego na ruch obrotowy kół jezdnych), oprócz tego jest cały szereg urządzeń i zespołów pomocniczych (regulujących, konstrukcyjnych, zbiornik na wodę dla kotła).

Spalinowóz jest to lokomotywa napędzana czterosuwowym silnikiem spalinowym Diesla. Ponieważ charakterystyka silnika spalinowego uniemożliwia jego bezpośrednie zastosowanie do napędu lokomotywy, stosuje się przekładnię:

• mechaniczną,

• hydrauliczną,

• elektryczną.

Najczęściej używane są przekładnie elektryczne. Silnik spalinowy napędza prądnicę, a osie napędowe są poruszane za pomocą silników elektrycznych.

Elektrowóz jest to lokomotywa zasilana energią elektryczną z zewnętrznego źródła, wyposażona w silniki elektryczne. Zasilanie odbywa się zazwyczaj za pośrednictwem:

• przewodu jezdnego zawieszonego nad torem i szyn jezdnych stanowiących przewód powrotny,

• trzeciej szyny i szyn jezdnych, bez sieci.

Do zasilania stosuje się:

• prąd stały 1,5 kV lub 3 kV (Polska),

• prąd przemienny 16,7 Hz — 15 kV lub 50 Hz — 25 kV

POMPY są tu urządzenia służące do transportu cieczy z poziomu niższego na wyższy lub do przetłaczania cieczy z obszaru ssawnego o ciśnieniu niższym do obszaru tłocznego o ciśnieniu wyższym.

W zależności od sposobu pracy przemieszczania cieczy z przestrzeni ssawnej do przestrzeni tłocznej pompy dzieli się na:

• przenośnikowe (specjalne),

• wyporowe (tłokowe,),

• wirowe.

Pompy przenośnikowe są to pompy, których celem jest zasadniczo zwiększanie energii potencjalnej grawitacji cieczy. Energia ta jest następnie zamieniana na energię kinetyczną transportowanej cieczy. Niektóre typy tych pomp można stosować również do przetłaczania mieszanin cieczy z ciałami stałymi.

Najstarszymi pompami są czerpadła. Czerpadło pobiera ciecz z dolnego zbiornika i podnosi ją na pewną wysokość zwiększając jej energię potencjalną grawitacji, lecz nie zmieniając jej ciśnienia i energii kinetycznej. Rozróżnia się czerpadła:

• pojemnikowe,

• ślimakowe,

• śrubowe (śruba Archimedesa, Stosowane są więc często w oczyszczalniach ścieków oraz przy nawadnianiu i odwadnianiu )

• cięgnowe (stosowane do cieczy lepkich, posiada cięgno bez końca, Urządzenia tego typu obecnie są stosowane w jednostkach ratownictwa Państwowej Straży Pożarnej do zbierania rozlanych cieczy lepkich)

Powietrzny podnośnik cieczy (pompa Mamut) działa na zasadzie ruchu słupa cieczy o mniejszej gęstości, - czyli na zasadzie wypierania ku górze cieczy o mniejszej gęstości przez ciecz o większej gęstości. Zaletą pompy jest niezawodność działania i niskie koszty.

Uderzeniowy przenośnik cieczy (taran hydrauliczny) wykorzystuje do podnoszenia cieczy zjawisko uderzenia hydraulicznego.

Strumienica wykorzystując zjawisko spadku ciśnienia wskutek wzrostu prędkości w przewężeniu. Czynnikiem zasysanym może być dowolna ciecz. Ze względu na prostotę budowy, niezawodność pracy i łatwość obsługi, strumienice są szeroko stosowane w energetyce, urządzeniach chłodniczych, klimatyzacji, transporcie hydraulicznym, odwadnianiu szybów kopalnianych oraz w ciepłownictwie.

Pompy wyporowe są to pompy, których działanie polega na pobraniu określonej dawki cieczy z przestrzeni ssawnej, a następnie przetłoczeniu czyli wyparciu tej dawki do przestrzeni tłocznej za pośrednictwem ruchomego elementu roboczego. W zależności od rodzaju ruchu elementu roboczego pompy wyporowe dzielą się na:

• Pompy o ruchu postępowo-zwrotnym organu roboczego. Organem roboczym jest w tym przypadku tłok, nurnik lub przepona (membrana).

• Pompy o ruchu obrotowo zwrotnym organu roboczego, którym jest tłok skrzydełkowy.

• Pompy o ruchu obrotowym organu roboczego (tzw. pompy rotacyjne), którym może być tłok, koło zębate lub wirnik śrubowy.

• Pompy o ruchu obiegowym organu roboczego.

• Pompy przewodowe.

Pompy o ruchu postępowo-zwrotnym mogą być:

• jedno- lub wielocylindrowe,

• jednostronnego lub dwustronnego działania.

Elementem roboczym tych pomp jest tłok. Element ten umieszczony jest w cylindrach lub kadłubie. Napędzane są zazwyczaj za pomocą mechanizmu korbowego, zmieniającego ruch obrotowy na postępowo-zwrotny.

Zaletami pomp wyporowych o ruchu obrotowym organu roboczego w porównaniu z innymi pompami wyporowymi są;

• równomierniejsza wydajność, prostsza konstrukcja niektórych typów takich pomp,

• mniejsze gabaryty pomp przy tej samej wydajności,

• możliwość sprzęgania większości typów takich pomp bezpośrednio z szybkobieżnymi silnikami.

Do pomp wyporowych rotacyjnych zalicza się:

• pompy zębate

• pompy śrubowe jednowirnikowe

• pompy śrubowe dwuwirnikowe

• pompy ślimakowe

• pompy łopatkowe promieniowe

• pompy krzywkowe jednowirnikowe

• pompy krzywkowe dwuwirnikowe

• pompy tarczowe

• pompy Rootsa ( podłączona do rurociągu z przepływającą cieczą lub gazem może pracować jako licznik)

Pompy wirowe są to pompy, których działanie polega na nadaniu cząsteczkom cieczy krętu w wirniku z łopatkami obracającymi się ze stałą prędkością obrotową. Ciecz przepływająca przez wirnik podlega działaniu siły odśrodkowej lub siły wyporu łopatek.

Pompy wirowe dzielą się na:

• krętne (odśrodkowe jednostrumieniowe odśrodkowe dwustrumieniowe, odśrodkowe z wirnikiem kanałowym, helikoidalne, diagonalne, śmigłowe )

• odśrodkowe samozasysające z krążeniem cieczy

• krążeniowe (bocznokanalowe ,peryferalne )

• o swobodnym przepływie.

Pompy próżniowe są to maszyny służące do usuwania gazów z zamkniętych przestrzeni. Ze względu na ciśnienie jakie może panować na wylocie z pompy rozróżnia się:

• pompy pracujące przy ciśnieniu atmosferycznym,

• pompy wymagające uzyskania próżni wstępnej.

Ze względu na zasadę działania pompy próżniowe dzielą się na:

• pompy mechaniczne wyporowe (suche, mokre)

• pompy strumieniowe,

• pompy molekularne,

• pompy dyfuzyjne.

TURBINY PAROWE

Turbina parowa jest silnikiem cieplnym wirnikowym. W turbinie parowej zachodzi podwójna przemiana energii. W wyniku rozprężania wysokociśnieniowej pary do dużej prędkości następuje zamiana energii cieplnej na energię kinetyczną strumienia pary, a następnie energia kinetyczna jest zamieniana na energię mechaniczną obracającego się wirnika turbiny.

Podstawowymi elementami turbiny są:

• nieruchome łopatki kierownicze tworzące dysze,

• związane z wirnikiem łopatki wirujące, tworzące wieńce łopatkowe.

Zespół złożony z wieńca łopatek kierowniczych i wieńca łopatek wirujących zwany jest stopniem turbinowym, a stopnie łącznie tworzą układ łopatkowy turbiny

Głównym zadaniem turbin parowych jest napęd prądnic.

TURBINY WODNE

Turbiny wodne SA to silniki przetwarzające energię mechaniczną wody na energię ruchu obrotowego za pomocą wirnika ze specjalnie uformowanymi łopatkami. Zależnie od przebiegu zjawisk energetycznych podczas przepływu wody przez wirnik turbiny wodne dzielą się na:

• turbiny akcyjne ( turbina PELTONA stosowana przy dużych spadach wody powyżej 500 m)

• turbiny reakcyjne ( turbina FRANCISA stosowana dla średnich spadków wody)

Turbina KAPLANA jest turbina śmigłową, czyli taką której łopatki posiadają kształt podobny do śruby okrętowej. Turbina pracuje przy małych spadach wody 1,5 do 80 m

TURBINY SPALINOWE Silnik spalinowy - turbinowy ma przynajmniej jedną turbinę wykonującą pracę użyteczną, zwaną turbiną napędową. Najczęściej silnik spalinowy - turbinowy jest silnikiem o spalaniu wewnętrznym. Zastosowanie: elektrownie, elektrociepłownie, Transport: wodny (oceaniczny, morski, rzeczny); lądowy (drogowy, kolejowy); powietrzny (silnik turbowentylatorowy, turbośmigłowy, turboodrzutowy, śmigłowcowy); Pojazdy wojskowe (lądowe, wodne, powietrzne); Urządzenia pomocnicze: turbosprężarki doładowujące silnik tłokowy, rozruszniki głównych silników lotniczych.

---