Wykład 1

Woda jako źródło infekcji

Staw - płytki zbiornik wodny, prześwietlalny do dna, w którym zwykle nie występuje stratyfikacja termiczna, a cała objętość wody może być wykorzystywana do produkcji ryb.

Jezioro - większy zbiornik, promienie świetlne nie wszędzie docierają, występuje stratyfikacja termiczna, obszary słabo wykorzystywane przez ryby.

Stratyfikacja - rozwarstwienie temperatury.

Plankton - drobne organizmy awieszone w toni wodnej, nie mogące się przeciwstawiać prądom wodnym.

Bentos - drobne organizmy zwykle występujące przy dnie zbiornika wodnego.

Kryteria jakości wody:

• optymalna temperatura wody:

• karp 24-40^oC

• pstrąg tęczowy 14-18 ^oC

• sum europejski 16-30 ^oC

• sum afrykański 28-37 ^oC

• pstrąg potokowy 12-17 ^oC

• tilapia 29-32 ^oC

• optymalny odczyn wody dla ryb słodkowodnych wynosi 6,5-8,5 (7,2-7,4)

• dopuszczalna ilość tlenu

• karp >3mg/l

• pstrąg tęczowy >6mg/l

• sum europejski >5mg/l

• pstrąg potokowy >8mg/l

• tilapia >3mg/l

Jeziora - fotosynteza przemiany w środowisku wodnym, 50% jeziora - brak tlenu w jeziorze

Staw - fotosynteza na całej powierzchni wodnej.

W Polsce jest kilka gatunków ryb hodowlanych:

• zwykle przystosowane do życia w wodzie, kształt podobny do wrzeciona, łuski, gruba gładka skóra

• 40% słodkowodne z 25000 znanych

Kształt:

• wrzecionowate pstrągi, tuńczyki

• torpedowate

• strzałowate - szczupak

• spłaszczone bocznie - wody stojące lub wolno płynące: leszcz, karp, karaś, płoć

• spłaszczone grzbietobrzusznie - ryby denne: sum, miętus

• węgorzowate - węgorz, konger

• głowa:

• duże głowy - ryby drapieżne: sum, szczupak

• małe głowy - ryby planktonożerne

• otwory nosowe: z obu stron głowy, pomiędzy pyskiem a oczami

• oczy: brak powiek, podstawowy narząd zmysłów zarówno dla planktonożerców jak i dla drapieżników

• płetwy:

• parzyste: piersiowe i bruszne

• nieparzyste: grzbietowa, odbytowa, ogonowa, tłuszczowa

• piersiowe służą za narząd utrzymujący równowagę

• łuski:

• ktenoidalne - łosoś

• cykloidalne - karp

• nerki:

• głowowa:

• komórki immunokompetentne

• hematopoetyczna

• odpowiada szpikowi

• tułowiowa:

• wydalnicza

• funkcje jak u ssaków

Pstrąg:

• z Ameryki pólnocnej

• wielkość ryby handlowej >250g

• czas przyrostu około 1,5 roku

Karp:

• z Azji, wszystkożerny

• ryba konsumpcyjna o masie około 1,5 kg (około 3 lata chowu)

• długość do 1,5 m, 30 kg

• odmiany:

• pełnołuski - w całości pokryty łuską

• lustrzeń (królewski) - w części nabocznej dwie warstwy grubych łusek

• golec - brak łusek

• tarlisko - wylęg

• przesadka I - wycier (nie lipcówka)

• przesadka II - narybek

• kroczek - 2 rok - odławiany na wiosnę - staw narybkowy

• w 3 roku kroczek do 1,5-2kg - na handel

• staw towarowy - ryba handlowa

• staw selektywny

• staw tarlakowy - ryby 4-5 letnie to tarlaki

Chów intensywny - 150-300 kg/ha ryby

Chów ekstensywny - nie dokarmia się

Chów sadzowy - w zatokach np. w Gdańskiej

Sum afrykański:

• afrykańska ryba ciepłolubna

• odporny na złe warunki środowiska

• szybkie przyrosty

Ryby kostnoszkieletowe - pierwsze zwierzęta, które miały w pełni rozwinięty układ immunologiczny

• reakcje wolniej - zależą od temperatury wody

• limfocyty ludzkie - ryby maja takie same receptory i molekuły adhezyjne

Mechanizmy obronne ryb:

1. pierwsza linia obrony

1. bariera śluzowa i skórna, proliferacja komórek naskórka, wydzielanie śluzu (lizozym, chitynaza)

2. wydaliny komórek śluzowych naskórka i skrzeli oraz komórek epitelialnych

1. transfizyny

2. lektyny - neutralizują egzotoksyny, aglutyniny naturalne

3. enzymy lityczne - lizozym, chitynaza

4. komplement - C3 i C4 oraz droga alternatywna

2. Druga linia obrony - nielimfoidalna, niespecyficzna

1. Interferon - w wiekszej ilości niż u człowieka ale nieswoisty, NK, NKc: nerka, śledziona, krew-surowica

2. Zapalenie - proces nacieku granulocytarno-makrofagowy, nie ma:

1. wzrostu temperatury

2. obrzeku

3. zaczerwienienia

3. odpowiedź ostrej fazy: CRP, Cp, fibrynogen

4. fagocytoza - komórki polimorfogranularne (PMN), monocyty, makrofagi (MN)

5. centra melano-makrofagowe - skupiska melaniny i makrofagów, odpowiedzialne za pochłonięcie antygenu i prezentację go limfocytom

3. Trzecia linia obrony - swoista

1. Odpowiedź komórek limfocytów Th,m,c (IgM tylko pierwsza klasa), Limfocyty B

2. Odporność typu humoralnego

3. Układ prezentujący antygen

1. IL-1

2. Centra melano-makrofagowe

3. Monokiny LTAF i LBAF

4. Komórki K i NK

5. Pamięć immunologiczna

1. Mniej wykształcona niż u człowieka

2. Uzależniona od temperatury

Ważna jest masa ciała a nie wiek ryby, gdyż ryba ważąca 100 gram może mieć zarówno rok jak i kilka lat.

Agskrzela wychwytprzez monocytykom. Fagocytarnelimfocyty T i B przeciwciała IgM

IgM u ryby to tetramer a nie pentamer jak u człowieka.

Wtórna odpowiedź immunologiczna jest silniejsza u człowieka niż u ryb. Najwięcej albumin 40%.

Koncentracja IgM

• wolnożyjące 3,3mg/1ml

• na fermach 2,2mg/1ml

• w akwariach 1,5mg/1ml

Funkcje białek ostrej fazy:

• wzmocnienie odpowiedzi nieswoistej

• wzrost aktywności chemotaktyczniej

• wiązanie i deaktywacja wolnych rodników

• aktywacja dopełniacza

• udział w procesie krzepnięcia i fibrynolizy

• ochrona organizmu przed utratą żelaza Fe

• wiążą uszkodzone fragmenty tkanek

• zapobiegają uogólnieniu procesu zapalnego

• udział w procesach regeneracyjnych przez aktywację fibroblastów i reorganizację powstałych nowych włókien tkanką łączną

u Ryb są następujące białka ostrej fazy:

• białko C reaktywne - CRP u ryby normalnie na wysokim poziomie

• ceruloplazmina

• fibrynogen

• haptoglobina Hp - tylko u łososiowatych

Są wszystkie 3 drogi aktywacji białek ostrej fazy

Pstrąg 1 mln. Erytrocytów, leukocytów 30-60 tyś w mm³

Karp leukocyty 50-90 tyś

Parametry hematologiczne zmieniają się u chorych ryb tak samo jak u człowieka.

4

---