CZYNNIKI RYZYKA OSTEOPOROZY
Czynniki ryzyka osteoporozy są nas.:
Płeć żeńska,
Rasa biała, odmiana kaukaska,
Osteoporoza w rodzinie w linii żeńskiej
Środowiskowe, żywieniowe i antropometryczne:
Palenie tytoniu,
Nadmierne spożycie kawy i alkoholu,
Obniżona aktywność fizyczna,
Mała ekspozycja na słońce,
Niedostateczne spożycie Ca i wit. D, a nadmiernie fosforu,
Niski wskaźnik masy ciała lub jej utrata o więcej niż 10%,
Wątła budowa ciała,
Wiek.
Inne czynniki:
Niedobór estrogenów i inne formy hipogonadyzmu -późna pierwsza miesiączka, wczesna menopauza,
Wcześniej przebyte złamania kości,
Choroby nerek np. hiperkalciuria.
Stany związane z wys. osteoporozy wtórnej:
Schorzenia endokrynologiczne,
Schorzenia związane z zaburzeniem trawienia i wchłaniania prowadzące do niedoboru Ca, wit. D i białka,
Przewlekłe stosowanie niektórych leków.
Wymienione czynniki ryzyka osteoporozy są bardzo dobrze udokumentowane w przypadku osteoporozy pomenopauzalnej, dotyczącej 6krotnie częściej ♀ niż ♂- u nich ten typ osteoporozy nazwany jest poandropauzalną. Szczególnie istotnymi czynnikami ryzyka u ♀ są nadmierne spożycie alkoholu oraz hipogonadyzm. U os. w podeszłym wieku większego znaczenia nabiera czynniki żywieniowe, zaburzenia metabolizmu wit D oraz choroby ukł. powodujące osteoporozę wtórną.
ZŁAMANIA OSTEOPOROTYCZNE
Złamania osteoporotyczne wys. najczęściej po 40 r.ż., jako skutek urazu o małej sile -upadek z niewielkiej wysokości, przewrócenia się. Są one następstwem obniżonej …………………………………….cholera nawet nie wiem ile mi brakuje;/……u ♀ niż u ♂.
Typowe lokalizacje złamań to:
Trzony kręgów -złamania kompresyjne kręgów,
Bliższa cz. k. udowej,
Nasada dalsza k. promieniowej,
Nasada bliższa k. ramiennej.
Do najpoważniejszych czynników ryzyka złamań osteoporotycznych należą:
Wiek,
Obniżona masa tk. kostnej,
Wcześniejsze złamania,
Niski wskaźnik masy ciała,
Złamania osteoporotyczne u matek,
Długotrwałe leczenie glikokortykosteroidami,
Zwiększony metaboliczny obrót kostny,
Stany zwiększające ryzyko upadków.
Ponadto mogą wys. zaburzenia krążenia mózgowego, zaburzenia funkcji błędnika, upośledzenie koordynacji mięśniowej z zaburzenie siły mięśniowej. Spośród czynników ryzyka upadku należy zwrócić uwagę na te, które nie dotyczą bezpośrednio pacjenta, ale jego otocznia. Chory powinien mieć możliwość bezpiecznego poruszania się. W tym celu należy unikać śliskich powierzchni, zlikwidować kable, dywaniki itp.
Pacjent powinien zaopatrzyć się w obuwie zapewniające wygodne przemieszczanie się, używać elementów kompensacji zew. Ułatwiających poruszanie -laski, kule, balkoniki. Mieszkanie należy wyposażyć w poręcze, maty antypoślizgowe w wannie.
Złamania trzonów kręgów to najczęstsze złamanie osteoporotyczne. Ryzyko tego złamania u ♀ po 50r.ż. wynosi w ciągu całego życia 32%. Wys. w następstwie niewielkich urazów- upadku, nawet po gwałtownym opadnięciu na krzesło przy siadaniu. Najczęstsza lokalizacja to Th 8-18.
Dzielą się na 2 rodzaje:
Złamania klinowate -obniżenie wys. przedniej trzonu kręgowego.
Złamanie dwuwklęsłe -obniżenie wys. środkowej trzonu kręgowego.
Mają charakter stabilny, czyli nie prowadzą do uszkodzenia granic kostnych kanału kręgowego. Dotyczą kości beleczkowatej i wys. już w osteoporozie pomenopauzalnej, ale ich częstość wzrasta z wiekiem bez względu na płeć.
Objawy kliniczne to:
ostry, samoistny, dobrze zlokalizowany ból, przechodzący czasem w przewlekłe dolegliwości bólowe, mają one charakter samoistny, wys. miejscowa bolesność uciskowa oraz dodatni objaw szczytowy (to ucisk terapeuty na głowę pacjenta w staniu, proste plecy- kompresja kręgów), ………………………………….
……………………………………..
Złamanie rozpoznaje się gdy obniżenie wysokości przedniej lub środkowej jest większe niż 10% wysokości tylnej trzonu kręgowego na zdjęciu radiologicznym.
W leczeniu wykorzystuje się zaopatrzenie ortopedyczne w postaci gorsetu, który należy nosić ok. 2 mieś. Postępowanie to ma na celu działanie p-bólowe przez ograniczenie ruchomości kręgosłupa oraz zapobieganie pogłębienia się deformacji kręgosłupa. Gorsetu nie zaleca się u osób leżących z istotnymi zaburzeniami ukł. oddechowego oraz w mnogich złamaniach trzonach kręgu. Ponadto stosuje się farmakoterapię lekami p-bólowymi, p-zakrzepowymi, gimnastykę oddechową, następnie pionizację oraz ćw. m. brzucha, grzbietu i kończyn. Wskazaniami do leczenia operacyjnego są przetrwałe zespoły bólowe po złamaniach kręgu.
Złamania części bliższej kości udowej to drugie pod względem częstości wys. złamanie typu ostrego. Wymaga hospitalizacji, jego częstość rośnie z wiekiem bez względu na płeć. Do złamania dochodzi w wyniku upadku z wysokości lub na jednym poziomie. Ryzyko tego złamania u ♀ po 50r.ż wynosi 15% w ciągu całego dalszego życia.
Złamanie bliższej części k. udowej:
Złamanie biodra,
Złamanie szyjki kości udowej,
Złamanie okołokrętarzowe tej kości,
to złamania osteoporotyczne obarczone największą śmiertelnością.
…………………………..śmiertelność wzrasta wraz z pojawieniem się innych schorzeń takich jak:
Choroba zakrzepowo-zatorowa żylaki,
Otyłość,
Zator tętnicy płucnej,
Choroby ukł. krążenia -choroba wieńcowa,
Niewydolność serca,
Choroby ukł oddechowego -zapalenie płuc,
Niewydolność oddechowa,
Choroby nerek,
Odleżyny.
Ok. 20% pacjentów wymaga stałej opieki pielęgniarskiej.
Objawy kliniczne to:
Samoistny ból w okolicy biodra oraz przymusowe ułożenie kończyny dolnej wraz z przywiedzeniem.
W diagnostyce najistotniejsze jest zdjęcie RTG stawu AP i osiowe.
Leczenie operacyjne polega na alloplastyce stawu w przypadku złamania szyjki lub na zespoleniach operacyjnych.
Niekiedy wykonuje się: wyciąg bezpośredni za nadkłykciami kości udowej lub za okolicę kostek. Stosuje się również farmakoterapię lekami: p-bólowymi i p-zakrzepowymi, aby przeciwdziałać powikłaniom.
Złamania nasady dalszej kości promieniowej -złamania w miejscu typowym,
złamania nadgarstka -powstaje podczas podparcia się ręką w czasie wypadku.
……………………………………………………………………………………powodzenia……………………………….
Objawy kliniczne to:
Dolegliwości bólowe nadgarstka, ograniczenia ruchomości, tkliwość, obrzęk i zaczerwienienie.
Leczenie zazwyczaj zachowawcze polega na repozycji zamkniętej w znieczuleniu i unieruchomieniu gipsowym. W złamaniach niestabilnych i wieloodłamowych istnieją wskazania do leczenia operacyjnego.
Stosuje się farmakoterapię lekami p-bólowymi. Usprawnienie prowadzi się od chwili repozycji złamania, aby przeciwdziałać powikłaniom wczesnym i odległym. Ćw. dotyczą odcinków nie objętych unieruchomieniem, a po jego zakończeniu także i okolicy złamania. Obowiązuje przy nich zasada nieprzekraczania granicy bólu.
Złamania nasady bliższej kości ramiennej -złamania barku -wys. po urazie bezpośrednim barku i po upadku z podparciem się ręką.
Objawy kliniczne to:
Ból barku, ograniczenia ruchomości i obrzęk.
W diagnozie rozstrzygające znaczenie ma zdj RTG barku AP. Zwykle stosuje się leczenie zachowawcze w postaci unieruchomienia w opatrunku gipsowym, stabilizatorze barkowym
……………………………………………………………..
Po zdjęciu unieruchomienia wskazane są ćw. do granicy bólu.
Profilaktyka osteoporozy obejmuje wielokierunkowe działania mające na celu eliminację czynników ryzyka jej wys. W pracy fizjoterapeutycznej duże znaczenie ma podkreślanie wagi odpowiedniego spożycia składników pokarmowych, których niedobór jest wpisany w patogenezę choroby. Kolejnym obszarem zainteresowania jest edukacja w zakresie unikania środowiskowych czynników ryzyka osteoporozy -szczególnie istotne znaczenie ma zaprzestanie palenia tytoniu oraz nadmierne spożycie kawy i alkoholu.
Zarówna Ca jak i wit. D, odgrywają ogromną rolę w przemianie kostnej, a ich niedobór jest ……….. tu to się dopiero zaczyna……………………… szczytowej masy kostnej.
Zapewnia stabilność szkieletu, równowagę między procesami resorpcji i odbudowy kości. Poprawia sprawność ogólną, dzięki czemu zmniejsza ryzyko upadków. Jednak nadmierna aktywność fizyczna może być niekorzystna. Mechaniczne obciążenie kości zwiększa nasilenie procesu kościotworzenia. Aktywność fizyczna wpływa na proces przebudowy kości, powoduje przyrost masy kostnej oraz pobudza wydzielanie hormonów halcitropowych i hormonu wzrostu. W okresie dojrzewania płciowego istotna rolę odgrywają hormony płciowe i hormon wzrostu. Aktywność fizyczna ma większy wpływ na masę kostną przed pierwszą miesiączką niż w latach późniejszych.
W wieku ………………………….. sratatata …………………..
Stanem mającym duży negatywny wpływ na gęstość kości jest unieruchomienie. Powoduje ono znaczny spadek jej wartości, osiągając niekiedy 4% miesięcznie, co może prowadzić do hipecalciurii, kamicy nerkowej i dalszych powikłań.
Aktywność fizyczna pobudza proces kościotworzenia i zwiększa gęstość mineralną kości w dzieciństwie i młodości.
W starszym wieku natomiast pozwala utrzymać stabilną gęstość kości, ogólną sprawność i samodzielności, co chroni przed upadkami i zmniejsza zagrożenie złamaniami.
Pozytywny wpływ na metabolizm tkanki kostnej ma odpowiednia aktywność fizyczna, wiążąca ze znacznym obciążeniem szkieletu. Korzyści z niej wynikające ustępują po zaprzestaniu ćw.
Nadmierna aktywność fizyczna jest szkodliwa, ponieważ powodować może utratę miesiączki ………………………………………………..
COŚ Zaleceń:
Unikać ruchów narażających kręgosłup na kompresyjne złamania, takich jak gwałtowne pochylenie do przodu, skręty i podnoszenie przedmiotów z pozycji pochylonej,
Zlikwidować bariery architektoniczne, które mogą być przyczyną upadków lub urazów: nierówne chodniki, krawężniki itp.,
Obuwie niskie, grube obcasy z elastyczną podeszwą,
Sprężysty materac, nie powinien opadać pod naciskiem ciała,
Przy pozycji leżenia na boku oś kręgosłupa szyjnego powinna być przedłużeniem osi kr. Piersiowego,
…………………………………………………………………..
Celem jest zapobieganie przeciążeniom narządu ruchu dzięki zachowaniu odpowiednich pozycji.
Przebieg osteoporozy dzielimy na trzy okresy: wczesny, zaawansowany i późny.
We wczesnym okresie osteoporozy podstawą są leki p-bólowe i zastosowanie kinezyterapii, fizykoterapii i farmakoterapii redukujące napięcie mięśniowe.
Najlepsza formę kinezyterapii są ćw. w odciążeniu w basenie.
Fizykoterapię stosuje się w formie:
Elektroterapii -DD, galwanizacja anodowa, TENS
Pola magnetycznego,
Termoterapii -krioterapii.
Nie wiem czy coś jeszcze ale tu miałam puste miejsce
W zaawansowanej osteoporozie aby zmniejszyć ból i przywrócić prawidłowe napięcie mięśni, stosuje się:
kinezyterapię w postaci ćw. w odciążeniu (basen), aqaaerobik, ćw. indywidualne i zespołowe, nauka prawidłowej postawy oraz spacer trwający co najmniej godzinę dziennie poprawiają sprawność mm oraz stymulują kość do odbudowy dzięki obciążaniu osiowemu szkieletu.
fizykoterapię w postaci elektroterapii, pola magnetycznego, TENS, termoterapii, różnych rodzajów masażu (ręczny, podwodny).
Zaopatrzenie ortopedyczne ………………….ciekawe czy ktoś będzie miał ten kawałek?
Ich celem jest odtworzenie fizjologicznego ……………………
W zaawansowanej osteoporozie nawet przy niewielkim urazie może dojść do złamań trzonów kręgowych lub w typowych miejscach w obrębie kk górnej i dolnej. Po unieruchomieniu złamania lub zabiegu operacyjnym dąży się do jak najszybszego uruchomienia i pionizacji chorego, zwracając uwagę na samoobsługę i lokomocję.
W osteoporozie późnej uzyskanie poprawy sylwetki nie jest możliwe. Dąży się do zmniejszenia bólu przez regulację napięcia mięśni: odciążenie. Postępowanie jest uzależnione od stanu ogólnego chorego. Kinezyterapia w tym okresie polega na ćw. oddechowych, rozluźniających oraz izometrycznych mm kk górnych i dolnych oraz tułowia.
Fizykoterapię stosuje się w postaci elektroterapii oraz pola magnetycznego lub termoterapii z dużym ograniczeniem. Można również wykonywać bardzo ostrożnie masaż ręczny mięśni kończyny górnej i dolnej.
Zaopatrzenie ortopedyczne w kule, laski i balkoniki jest niezbędne w tym okresie. Przyrządy te stanowią trzeci punkt podparcia, dzięki nim możliwe jest bezpieczne przemieszczanie się chorego. Należy zakładać w razie potrzeby kołnierze i gorsety ortopedyczne.
Amen ;]