UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE

WYDZIAŁ PIELĘGNIARSTWA I NAUK O ZDROWIU

FIZJOTERAPIA II ROK, II ° STACJONARNE

ANETA STECIUK GR. 12

KONSPEKT ZAJĘĆ

Temat: Gry i zabawy ruchowe dla dzieci z astmą oskrzelową, jako forma rehabilitacji i psychoterapii.

Prowadzący: Aneta Steciuk

Czas: 45 min

Miejsce: sala rehabilitacyjna

Przybory: obręcze hula- hop, piłki tenisowe, materace, maty, ławeczki, pachołki, szarfy, balony, woreczki, słomki

Charakter grupy: 8 osób w wieku 10- 12 lat chorujących na astmę oskrzelową, uregulowaną farmakologicznie będących w okresie remisji choroby.

CHARAKTERYSTYKA SCHORZENIA

Astma oskrzelowa, dychawica oskrzelowa (łac. asthma bronchiale) - przewlekła, zapalna choroba dróg oddechowych, u podłoża której leży nadreaktywność oskrzeli, która prowadzi do nawracających napadów duszności i kaszlu, występujących szczególnie w nocy i nad ranem. U podłoża tych napadów leży wydzielanie przez komórki układu oddechowego licznych mediatorów doprowadzających do rozlanego, zmiennego ograniczenia przepływu powietrza w drogach oddechowych, które często ustępuje samoistnie lub pod wpływem leczenia. Astma oskrzelowa zaliczana jest do chorób psychosomatycznych. Może być spowodowana przez przewlekły alergiczny nieżyt nosa (katar sienny), który wymaga leczenia.

Czynniki promujące rozwój astmy:

ŚRODOWISKOWE:

• Ekspozycja na alergen

• Czynniki zawodowe

• Zakażenie dróg oddechowych

• Leki

• Antygeny pokarmowe

• Palenie tytoniu

• Zanieczyszczenie powietrza

• Nieodpowiednia dieta

GENETYCZNE:

• Atopia

• Niski wzrost

• Mała waga urodzeniowa

Klasyfikacja

Wytyczne Światowej Inicjatywy Zwalczania Astmy (GINA 2006)

W celu ułatwienia postępowania klinicznego wprowadzono - w miejsce podziału astmy na sporadyczną oraz przewlekłą lekką, umiarkowaną i ciężką - nową klasyfikację astmy, opartą na stopniu jej kontroli, czyli opanowaniu objawów choroby.

Na podstawie następujących kryteriów:

1. występowanie objawów astmy w ciągu dnia

2. objawy astmy ograniczające aktywność życiową

3. występowanie objawów astmy w nocy (w tym przebudzenie z powodu astmy)

4. potrzeba stosowania leków doraźnych w celu opanowania objawów astmy

5. upośledzenie czynności płuc wyrażone zmniejszeniem szczytowego przepływu wydechowego (PEF) lub natężonej pierwszo-sekundowej objętości wydechowej (FEV1) do <80% wartości należnej lub maksymalnej u danego chorego

6. występowanie zaostrzeń astmy

Wyróżniamy:

1. astmę kontrolowaną

2. astmę częściowo kontrolowaną

3. astmę niekontrolowaną.

Typowe objawy to:

• napady duszności spowodowane skurczem oskrzeli

• świszczący oddech

• kaszel

Objawy mogą cofać się częściowo lub całkowicie, spontanicznie lub pod wpływem leków. Występuje nadreaktywność oskrzeli na różnego rodzaju czynniki środowiska zewnętrznego. Napady astmy pojawiają się w wyniku kontaktu z alergenem (kurz, pyłki roślin, sierść zwierząt, pierze, niektóre pokarmy i in.), w trakcie wysiłku fizycznego, podczas oddychania mroźnym powietrzem, w trakcie infekcji (bakteryjnych, wirusowych) układu oddechowego.

Czynniki zaostrzające objawy astmy to:

• kontakt z alergenami

• nawracające infekcje układu oddechowego

• palenie papierosów

• hiperwentylacja wysiłkowa

• niektóre leki (np. aspiryna lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, beta-blokery)

• niektóre składniki pokarmowe.

Specyficzne postaci astmy oskrzelowej

Astma wysiłkowa: napady duszności występują przede wszystkim lub wyłącznie po wysiłku lub po kilku minutach jego trwania i ustępują wkrótce po jego zaprzestaniu.

Astma aspirynowa: postać astmy, w której ciężkie napady duszności rozwijają się po zażyciu kwasu acetylosalicylowego (aspiryna, polopiryna) lub innego niesterydowego leku przeciwzapalnego.

Astma zawodowa: postać astmy ujawniająca się w wyniku zadziałania szkodliwego czynnika zawodowego u pracownika, który do tej pory był zdrowy. U tych chorych objawy choroby mogą ustępować w dni wolne od pracy, w trakcie urlopu.

Stan astmatyczny: ciężki, przedłużający się napad astmy oskrzelowej, który w części przypadków może stać się bezpośrednim zagrożeniem życia. Zwykle wymaga leczenia w szpitalu, na OIOM-ie.

Aktywność ruchowa w astmie oskrzelowej

W astmie oskrzelowej w okresie między napadami, o ile nie ma zaawansowanych zmian organicznych w układzie oddechowym, jest szczególnie wskazane stosowanie systematycznych ćwiczeń fizycznych o charakterze treningu zdrowotnego.

Warunkiem jest stabilizacja farmakologiczna i premedykacja przed podjęciem wysiłku fizycznego!!!

Charakterystyka chorych:

• niska wydolność fizyczna

• mała tolerancja wysiłkowa

• łatwo narastająca duszność wysiłkowa

• mała aktywność ruchowa

• narastające upośledzenie sprawności oddechowej i krążeniowej

• izolacja społeczna

• wzrastające poczucie osamotnienia

ŚWIADOME PODJĘCIE ĆWICZEŃ FIZYCZNYCH MA TEMU PRZECIWDZIAŁAĆ !!!

Cel ćwiczeń:

• rzeczywista poprawa stanu zdrowia także psychicznego

• poprawa wydolności fizycznej

• lepsza sprawność krążeniowo- oddechowa

• zmniejszenie zapotrzebowania na wentylację płuc

• przywrócenie prawidłowych mechanizmów oddychania, (przywrócenie dolno żebrowego toru oraz wzmocnienie przepony i mięsni brzucha)

• nauczenie chorego sposobów zapobiegania lub/i przerywania napadów duszności

ZASADY TRENINGU ZDROWOTNEGO OSÓB Z ASTMĄ OSKRZELOWĄ

1. Jako formę ćwiczeń zaleca się przede wszystkim pływanie, następnie gry (piłka nożna, koszykowa, ręczna, siatkowa, wodna), biegi krótkie i skoki a także przy pewnych ograniczeniach turystykę pieszą. Trening obwodowy zawierający ćwiczenia wytrzymałościowe, siłowe, koordynacyjne i gibkościowe stosujemy w sprzyjających warunkach tzn. w ciepłym, wilgotnym otoczeniu jak np. klimatyzowane pływalnie o stałej temperaturze wody, środowisko nadmorskie w ciepłym klimacie, środowisko podmokłego lasu o przewadze drzew iglastych.

2. Wysiłek fizyczny powinien mieć charakter krótkotrwałych, 3- 4 minutowych ćwiczeń nawet o dość znacznym stopniu intensywności z 1- 2 minutowymi przerwami wypoczynkowymi, czyli tzw. trening interwałowy.

3. Przyjmuje się, że długotrwały wysiłek wytrzymałościowy jak np. długodystansowe biegi, jogging jest niewskazany.

4. Przy uprawianiu turystyki pieszej zaleca się, aby nie rozpoczynać marszu zbyt intensywnie i robić dość częste, krótkie przerwy. Należy umiejętnie chronić się przed zimnym, suchym powietrzem.

5. Podczas ćwiczeń kontrolować częstość i głębokość oddechów. W pływaniu wymaga to przyswojenia poprawnej techniki wydechu pod wodą. W marszu treningowym należy nauczyć się rytmicznego oddychania , aby w zależności od tolerancji wysiłkowej wynosił on 3:3 do 5:5 tzn 3- 5 kroków na wdech i 3- 5 kroków na wydech. Należy starać się wdychać powietrze przez nos i wydychać przez zasznurowane usta co łagodzi ewentualne objawy obturacji w fazie wydechu.

6. Ze względów motywacyjnych jest dobrze ,jeżeli ćwiczenia astmatyków mają charakter treningu grupowego, a ćwiczący bierze w nich udział na zasadach równoprawnego uczestnika.

7. Należy uświadamiać dzieci że astma nie jest przeciwwskazaniem do wysiłku fizycznego.

8. U osób, u których występuje powysiłkowy skurcz oskrzeli, w tym także z jego późną fazą zaleca się przeprowadzenie premedykacji na 5- 10 min przed ćwiczeniami

9. Regularny trening zmniejsza nasilenie powysiłkowego skurczu oskrzeli, w związku z tym z kolejnymi treningami można będzie ograniczyć ilość podawania leków, należy jednak do tego podchodzić indywidualnie.

10. Fizjologiczną metodą przeciwdziałania skurczowi oskrzeli jest długa 10- 15 min rozgrzewka ogólna przed ćwiczeniami głównymi, obejmująca możliwie dużo różnorodnych elementów ćwiczeń aktywujących różne partie mięśniowe.

POSTĘPOWANIE W ZAGRAŻAJĄCYM NAPADZIE LUB PODCZAS NIEWIELKIEGO NAPADU DUSZNOŚCI

ZALECANA POZYCJA CIAŁA W NAPADZIE DUSZNOŚCI O DUŻYM NASILENIU

CIEKAWOSTKA

Podczas XXIII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles w amerykańskiej ekipie liczącej 597 osób, 26 zawodników miało udokumentowaną astmę oskrzelową. Co więcej, 41 olimpijskich medali, w tym 15 złotych i 21 srebrnych, uzyskali sportowcy amerykańscy u których stwierdzano powysiłkowy skurcz oskrzeli.

LITERATURA:

1. Fizjoterapia oddechowa, Adam Rosławski, Marek Woźniewski, Wydawnictwo AWF we Wrocławiu, str. 69- 75.

2. Medycyna aktywności ruchowej dla pedagogów, Henryk Kuński, Mirosław Janiszewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999, str. 197- 201.

3. http://www.astma.dzg.pl

TOK ZAJĘĆ	CELE ĆWICZEŃ	TREŚĆ I PRZEBIEG ZAJĘĆ	DOZOWANIE	UWAGI
CZĘŚĆ I WSTĘPNA 10- 15 min. CZĘŚĆ II GŁÓWNA 25- 30 min. CZĘŚĆ III KOŃCOWA OK. 5- 7 min.	-czynności organizacyjno- porządkowe -przygotowanie grupy do zajęć Wprowadzenie grupy w stan pobudliwości ruchowej, ożywienie ćwiczących Zachowanie skorygowanej funkcjonalnie- prawidłowej postawy Wzmożenie wentylacji płuc Wyrównanie oddechu Sprawdzenie zwinności i szybkości reakcji na polecenia Uspokojenie oddechu po rozgrzewce Realizacja zajęć zgodnie z tokiem głównym Zabawa orientacyjna Uspokojenie organizmu po wysiłku Ćwiczenia oddechowe Ćwiczenia relaksujące Utrwalenie nawyku prawidłowej postawy Czynności organizacyjno-porządkowe	I Powitanie II Przedstawienie tematyki zajęć III Rozgrzewka Zabawa ożywiająca Berek murowany: dzieci biegają w różnych kierunkach, osoba złapana przez berka staje w rozkroku i nie może się ruszyć dopóki inna z osób nie przejdzie jej pod nogami Marsz po obwodzie koła - wznos RR w przód: wdech, opust wydech Bieg dookoła sali Dynamiczny sprint z wysokim uniesieniem kolan: Skip A Dynamiczny sprint z dotykaniem piętami pośladków: Skip C Marsz: co 3 kroki wspięcie na palce z zatrzymaniem: wdech, opust: wydech Bieg : ćwiczący trzymają obręcze oburącz przed sobą, na sygnał prowadzącego wykonują: - obszerne krążenia tułowia z obręczą nad głową komenda: drzewka - kładą obręcz na podłodze wykonują skoki obunóż do i z obręczy komenda: żabki - wprawiają obręcz w ruch na wysokości talii komenda: taniec Ćwiczący dobierają się parami, stają do siebie tyłem w lekkim rozkroku i podają woreczek partnerowi: - RR wyprostowane podanie woreczka nad głową, partner oddaje woreczek dołem m/NN - podawanie woreczka bokiem, raz prawą, raz lewą stroną -podawanie woreczka raz pod uniesioną prawą N, raz pod uniesioną lewą N Ćwiczący łapią się pod RR, woreczki układają na głowie, marsz, wspięcie na palce: wdech, opust: wydech. Wyścig rzędów: runda I Przetaczanie piłki do tenisa slalomem między pachołkami, odłożenie piłki przy ostatnim pachołku. Przeskoki przez ławeczkę obunóż, z podparciem RR na krawędzi ławki Przewrót w przód z przysiadu podpartego do przysiadu podpartego z zachowaniem prawidłowej pozycji początkowej i końcowej. Siad skrzyżny na linii końcowej, nadmuchanie balona. Powrót lewą stroną dmuchając balon przed sobą. Wyścig rzędów: runda II Pozycja kuczna, balon umieszczony m/NN, przemieszczanie się slalomem podskakując obunóż miedzy pachołkami. Ułożenie w leżeniu tyłem na ławeczce, balon umieszczony między NN lub między NN, RR nad głową trzymają krawędź ławki: ruch przeciągnięcie się przez całą długość ławeczki. Balon umieszczony na wysokości brzucha, ruch: przetoczenie się przez materac bokiem, chroniąc balon. Powrót lewą stroną dmuchając balon przed sobą. Gra w piłkę chińską poruszanie się w podporze tyłem piłkę można dotknąć tylko nogą i głową Ćwiczący biegają w rozsypce obserwując prowadzącego, który poprzez uniesienie szarfy instruuje co mają robić: - kolor zielony: przysiady -kolor czerwony: pajacyki -kolor żółty: skłony NN proste w kolanach, stopy złączone, wyprostowane RR obejmują kolana- wdech, powrót wydech. Zabawa nurek: Siad skrzyżny na macie: wykonanie głębokiego wdechu, a następnie wolne wydmuchanie powietrza przez słomkę unosząc balon nad głową. Pozycja siad na piętach, wykonanie ukłonu japońskiego połączonego z oddychaniem. Ćwiczący stają w szeregu, przy ścianie, wykonują tzw krzesełko, zamykają oczy i pozostają w tej pozycji do upłynięcia minuty nie odmierzając jej zegarkiem. Zakończenie lekcji: ocena wykonania zadań przez ćwiczących, sprawozdanie po zajęciach, pożegnanie.	Ok. 2 min Ok. 3 min 2 okrążenie sali 2 okrążenie 2 okrążenie sali 2 okrążenie sali 2 okrążenie sali ok. 4 min 10 powtórzeń na każdy rodzaj ćwiczeń 2 okrążenia sali Ok. 12 min Ok. 12 min Ok. 4 min Ok. 3 min Ok. 1 min 5 powtórzeń Ok. 2 min Ok. 1 min	Osobę berka wybiera prowadzący Edukowanie ćwiczących na temat prawidłowej postawy oraz prawidłowego mechanizmu oddychania ze zwróceniem uwagi na wydłużoną fazę wydechu 3:3, 5: 5 Na sygnał prowadzącego zmiana kierunku - przypomnienie o prawidłowej postawie i oddychaniu - prowadzący rozdaje ćwiczącym duże obręcze - zachowanie bezpiecznej odległości między ćwiczącymi - na sygnał prowadzącego ćw. rozpraszają się po sali - prowadzący wydaje komendy w różnej kolejności - na polecenie prowadzącego ćw. odnoszą obręcze i dostają woreczki Ćwiczący wykonują zmianę ćwiczenia na polecenie prowadzącego Ćwiczenia winny być wykonywane w tempie dynamicznym Marsz po obwodzie koła c Przypomnienie o prawidłowej pozycji i mechanizmie oddychania Odniesienie woreczków Prowadzący rozdaje ćwiczącym balony i szarfy w 2 kolorach, dzieląc ich na 2 drużyny. Ustawienie drużyn w 2 rzędach, rozdanie piłek do tenisa ziemnego Przygotowanie toru przeszkód: ustawienie: 4 pachołki- ławeczka-materac, wyznaczenie linii początkowej i końcowej. Objaśnienie prawidłowego wykonania ćwiczeń. Start następuje na komendę prowadzącego W przypadku gdy balon upadnie należy powrócić na linie końcową i powtarzać ćw./gdy pęknie nadmuchać następny balon i kontynuować. Zwrócenie uwagi na prawidłowy mechanizm oddychania, głęboki wdech nosem- wydech ustami 2 razy dłuższy od wdechu. Każdy z zawodników ma prawo do próbnego wykonania ćwiczenia. Wyścig rzędów odbywa się równolegle w 2 drużynach. Nie można pomagać sobie RR Sprzątanie sprzętów Zawodnicy pozostają w tych samych drużynach Za pomocą 4 pachołków wyznaczamy umowne bramki do gry dla 2 drużyn Prowadzący posiada 3 szarfy, które unosi naprzemiennie i w różnym tempie dla zmylenia ćw. - kolor zielony: przysiady -kolor czerwony: pajacyki -kolor żółty: skłony Instrukcja prawidłowo wykonanych ćwiczeń Każdy z uczniów otrzymuje słomkę, balon i matę Wdech- RR nad głową- wydech maksymalne wyciągnięcie w przód. Każdy wykonuje ćwiczenie we własnym tempie. Przypominamy o skorygowanej postawie, łopatki ściągnięte głowa prosto, RR wzdłuż T, NN na szerokość bioder. Sprzątanie sprzętów

str. 11

---