PODSTAWOWE FORMY DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA (WIATROWSKI)


PODSTAWOWE FORMY DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA (WIATROWSKI)

DZIAŁALNOŚĆ- ( T . Pszczołowski ) to kreślona postać działania będącego pasmem czynów rozłożonych w większym przedziale czasu, działania któremu przyznaje się pewien wyższy poziom doniosłości (ważności) - chodzi o działanie celowe i świadome, a także o dowolne zachowanie się ludzkie

DZIAŁAĆ- ( G. HOSTELET) zmieniać rzeczywistość w sposób mniej lub bardziej świadomy; to zmierzać do określonego celu w danych warunkach przy pomocy właściwych środków po to , aby dojść do warunków istniejących do warunków odpowiadających przyjętemu celowi; to włączać w rzeczywistość czynniki, które mają ten skutek, że się przechodzi od układu podlegającego wyznaczaniu warunków początkowych do układu określonych warunków końcowych.

( T. KOTARBIŃSKI: Traktat o dobrej robocie) „ Działanie, które mamy urzeczywistnić, wymaga trojakiego wyznaczenia:

  1. wyznaczenia celu

  2. wyznaczenia warunków należących do rzeczywistości

  3. wyznaczenia środków przystosowanych do zamierzonego celu i do istniejącej rzeczywistości.

Nie ma działania z namysłem, które by nie zawierało pragnienia poznania czegoś rzeczywistego i wynalezienia środków.

Cel, warunki i środki- to trzy człony działalności praktycznej i naukowej.”

Można stwierdzić, że działanie świadome jest przejawem aktywności człowieka i stanowi o jego istocie- dlatego działalność to proces świadomego kierowania swymi czynnościami i odróżnia się ją od ruchów mimowolnych i dowolnych.

Główne elementy i właściwości działania to:

Podstawowe formy działalności ludzkiej to:

  1. zabawa

  2. nauka( w rozumieniu uczenia się)

  3. praca ( w rozumieniu pracy zawodowej)

  4. niektórzy wymieniają jeszcze :walkę, twórczość, wypoczynek, działalność społeczno-kulturalną)

1) ZABAWA: to forma działalności ludzkiej , wykonywana głównie dla przyjemności. Są to czynności, które pozwalają zaspokoić potrzeby doraźnego działania. Nie zakłada ona dochodzenia do wartości materialnych i nie jest podyktowana motywami praktycznymi czy utylitarnymi.

Pełni wiele funkcji:

( dlatego zabawy mają mieć charakter zorganizowany, kształcący i wychowawczy- temu służą zabawy tematyczne, konstrukcyjne, dydaktyczne, ruchowe i twórcze.

Zabawa występuje też w okresie emerytalnym i w pozostałych okresach życia człowieka ( w okresie szkolnym , w okresie aktywności zawodowej - Ważne aby człowiek w każdym okresie swojego życia umiał i chciał się bawić.

2) NAUKA: a dokładniej uczenie się , to forma działalności, dzięki której jednostka przygotowuje się do samodzielnego i prawidłowego uczestnictwa w życiu oraz do pracy.

Wymienia się następujące formy uczenia się:

Tak rozumiane uczenie się stanowi podstawową formę działalności dzieci i młodzieży w całym okresie pobytu w szkole podstawowej, średniej i wyższej ale i uczymy się w innych okresach życia (okres aktywności zawodowej)

Postuluje się wychowanie dzieci i młodzieży przez pracę, a tym samym stosowanie w sposób zamierzony i celowo zorganizowany takiej działalności wychowawczej, której cechą szczególną stanowi wykorzystanie wpływu pracy w procesach oddziaływania na jednostkę i dokonywania zmian w jej osobowości.

3) PRACA: „PRACA ZAWODOWA” działalność ludzi organizowana społecznie w taki sposób, aby prowadziła ona do powstawania wytworów i usług społecznie wartościowych oraz do podnoszenia jakości życia wykonujących ją jednostek i członków ich rodzin.

Tak rozumiana praca dotyczy głównie ludzi dorosłych i jest związana z całym okresem ich aktywności zawodowej

4) . WALKA I TWORCZOŚĆ - wydaje się że nie można mówić o samoistności tych form, stanowią one raczej właściwości wyżej omówionych form działalności ludzkiej bowiem w każdej z nich występują elementy walki i twórczości.

Z TWÓRCZOŚCIĄ jedynie taki problem, że nie każde działanie może być uznane za twórcze. Wyróżnia się działania twórcze i odtwórcze.

DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNO-KULTURALNA: to np.:

Pogłębione działania hobbystyczne, przejawy działalności które właściwe są tylko dzieciom, młodzieży i ludziom dorosłym.

PRACA CZŁOWIEKA JAKO PODSTAWOWA KATEGORIA PEDAGOGIKI PRACY (WIATROWSKI)

Poglądy na pracę jako celową działalność człowieka zmieniały się przez wieki.

W ustroju wspólnoty rodowej traktowano ją jako konieczność życiową ciążącą na jednostkach dorosłych i sprawnych.

W okresie niewolnictwa praca fizyczna zepchnięta głównie na barki niewolników, była przymusem i pogardą ze strony warstw wyższych (kapłanów, filozofów i władców)

W feudalizmie według panującej wówczas ideologii chrześcijańskiej pracę fizyczną traktowano różnie:

W czasach nowożytnych (XVII XVIII w) pracy człowieka zaczęto przypisywać różne wartości, w tym wartość moralną i ekonomiczną

Zasadniczy wpływ na kształtowanie się współczesnych poglądów na pracę wywarły:

Doktryna chrześcijańska

Podstawy społecznej doktryny chrześcijaństwa zawarte są w Biblii.

Filozoficzną wykładnię stanowiska Kościoła w sprawie pracy ludzkiej znajdujemy w pismach św. Tomasza z Akwinu (XIII w ), który zaadaptował naukę Arystotelesa dla potrzeb teologii katolickiej. Przyjął z jego filozofii koncepcję, iż człowiek jest istotą społeczną, a społeczeństwo- całością hierarchicznie uporządkowaną o charakterze organicystycznym. Tomasz z Akwinu rozwinął m.in. teorię podziału pracy i usług zgodnie ze stanem społecznym człowieka. Pracę potraktował jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu duszy i ciała oraz jako źródło określonych cnót- te poglądy określa się mianem tomizmu.

Współczesna myśl filozoficzno- społeczna Kościoła katolickiego osadzona jest nadal w systemie teologiczno- filozoficznym św. Tomasza z Akwinu ale określa się ją neotomizmem.

W treściach encyklik i pism społeczno-katolickich porusza się następujące problemy:

POGLĄDY KOŚCIOŁA NA PRACĘ CZŁOWIEKA- OGÓLNE WNIOSKI Z NIŻEJ WYMIENIONYCH DZIEŁ:

Najwybitniejsi przedstawiciele Kościoła to Stefan Wyszyński „Duch pracy ludzkiej”

Jan Paweł II „ Encyklika o pracy ludzkiej”

  1. Praca stanowi właściwość człowieka od chwili jego stworzenia. Jest ona na trwałe zawiązana z naturą rozumną człowieka, z jego istotą, egzystencją i rozwojem osobowym.

  2. Praca poza Bogiem i człowiekiem, stanowi wartość najwyższą, ponieważ jest źródłem wszelkich innych wartości oraz drogą doskonalenia nie tylko rzeczy, ale i samego człowieka.

  3. Pracę rozpatrywać należy w dwóch podstawowych aspektach- podmiotowym i przedmiotowym.

  4. Pracę ludzką widzieć należy w podwójnym wymiarze-indywidualnym i społecznym

Koncepcja marksistowska:

  1. Praca jest głównym czynnikiem i wyrazem postawy decydującej o wykorzystaniu możliwości życiowych człowieka. Odgrywa ona zasadniczą rolę w jego rozwoju i stanowi materialną podstawę życia społecznego.

  2. „ Jako twórczyni wartości użytkowych, jako praca użyteczna jest praca warunkiem istnienia człowieka, niezależnym od wszelkich ustrojów społecznych, jets wieczną, przyrodzoną koniecznością, która umożliwia wymianę materii między człowiekiem a przyrodą, a więc umożliwia życie ludzkie.” K. Marks-66,s.48

  3. Oddziaływając za pośrednictwem pracy na przyrodę i zmieniając ją “ człowiek zmienia zarazem swoją naturę”. Rozwija drzemiące w niej moce i podporządkowuje grę tych sił swej własnej zwierzchności.” K. Marks-66,s.205-206

  4. “Praca jest pierwszym, podstawowym warunkiem wszelkiego życia ludzkiego- praca stworzyła samego człowieka” F. Engels-66,s.525.

Z przedstawionych dwóch nurtów wynika, że: RÓŻNICE:

  1. zachodzi wyraźna różnica w poglądach na genezę pracy ludzkiej.

Doktryna chrześcijańska- Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje zobowiązując go do pracy

Koncepcja marksistowska-praca stworzyła samego człowieka

  1. Różnica w kwestii celu pracy człowieka.

Doktryna chrześcijańska- Kościół obok celów- ekonomicznego, społecznego i osobowo-twórczego wyróżnia też cel metafizyczny „ Módl się i pracuj a będziesz zbawiony”

  1. zbieżność poglądów na istotę pracy człowieka i jej funkcje.

W obu przypadkach rozpatruje się pracę w dwóch aspektach-podmiotowym i przedmiotowym. A więc pracę traktuje się:

-jako swoistą formę stosunku człowieka do przyrody

-jako formę więzi między jednostkami ludzkimi

-jako formę stosunków społecznych

Współcześnie o pracy ludzkiej mówi się przynajmniej w dwóch znaczeniach:

  1. w znaczeniu ekonomicznym , gdy chodzi o działalność człowieka polegającą na przekształcaniu dóbr przyrody i przystosowaniu ich do zaspokajania potrzeb ludzkich

  2. w znaczeniu społecznym , gdy chodzi o działalność człowieka , w wyniku której powstają dobra materialne, wartości kulturalne i społeczne znaczące usługi.

FUNKCJE PRACY:

  1. jest ona skierowana na zmianę świata przyrodniczego i podporządkowanie go człowiekowi

  2. jest działalnością, w której człowiek może się twórczo realizować, manifestować i rozwijać własną osobowość

  3. jako jedna z głównych form udziału człowieka w życiu społecznym, jest działalnością społeczną i kulturotwórczą, która określa stosunek jednostki do społeczeństwa i jego członków oraz do kultury.

Wymieniamy pracę: prostą, złożoną, fizyczną, umysłową, lekką, ciężką

UJMUJE SIĘ PRACĘ W ASPEKTACH:

  1. w aspekcie filozoficznym ujmuje się pracę jako swoistą wartość

  2. w aspekcie fizjologiczno-psychologicznym pracę traktuje się jako obiektywną potrzebę człowieka, szczególnie dorosłego i sprawnego fizycznie oraz psychicznie, a także jako nieodzowny warunek jego rozwoju.

  3. w aspekcie ekonomicznym praca stanowi podstawowe źródło i warunek egzystencji człowieka oraz rozwoju gospodarczego kraju

  4. w aspekcie społecznym praca gwarantuje człowiekowi kontakt społeczny i realizację jego różnorodnych potrzeb

  5. w aspekcie wychowawczym największą wartość przypisuje się wychowaniu przez pracę. Człowiek wykonując pracę tworzy nowe wartości, podlega nieustannemu rozwojowi osobowemu i społecznemu.

  6. w aspekcie moralnym chodzi o stosunek do pracy, sposób jej traktowania i wykonywania oraz przeżywania.

STWIERDZENIE KOŃCOWE:

Rola pracy w życiu współczesnego człowiek jest ogromna. Stanowi ona niezbędny warunek egzystencji, wyznacznik miejsca człowieka w społeczeństwie, czynnik kształtujący osobowość: wpływa na fizyczny rozwój człowieka, wyzwala w nim inicjatywę i twórczą aktywność umysłową, dostarcza przeżyć estetycznych, przynosi radość i zadowolenie, ale stanowi też niekiedy źródło trudności, zmartwień i niepowodzeń oraz wprowadza człowieka w stan niezadowolenia, zniechęcenia, a nawet frustracji.

REWOLUCJA NAUKOWO-TECHNICZNA A PEDAGOGIKA PRACY

Epoka, okres rewolucji naukowo-technicznej to czasy w których żyjemy.

Twórcą terminu rewolucja naukowo-techniczna był J.Bernal. Użył go po raz pierwszy w pracy: The Social Function of Science(1939)

Rewolucja naukowo-techniczna stanowi jedność trzech elementów: naukowego, technicznego i społecznego a szczególnie:

  1. świadomego i systematycznego wykorzystywania odkrytych praw przyrody i społeczeństwa do doskonalenia procesu produkcji (element naukowy)

  2. stosowania całkowicie zautomatyzowanych systemów produkcji i przetwarzania danych ( element techniczny)

  3. zmiany stosunku człowieka do przyrody w procesie jej społecznego poznawania i opanowania (element społeczny)

Wszystkie te elementy, występując zgodnie, powodują zmianę treści i warunków pracy oraz zmianę roli człowieka w procesie pracy.

Brak zgodności prowadzi do pomniejszenia udziału twórczej pracy człowieka, do zachowania stabilizacji społecznej i utrzymania się podziału pracy człowieka na fizyczną i umysłową.

N.M. Nikolski podkreśla że duże znaczenie dla rewolucji naukowo-technicznej mają:

Rewolucja naukowo-techniczna :

METODY, TECHNIKI I NARZĘDZIA BADAŃ STOSOWANE W PEDAGOGICE PRACY

METODA badań naukowych to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.

J.Pieter: „ to inaczej-całokształt sposobów badawczego docierania do prawdy i pojęciowego przedstawienia prawdy poznanej.

Ogólnie- to ogół czynności i sposobów niezbędnych do rozwiązywania problemów naukowych oraz do oceny wyników tych działań.

TECHNIKA badań to układ czynności praktycznych regulowanych starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów. INACZEJ-to układ czynności warunkujących dochodzenie do zamierzonego celu, którym jest osiąganie danych.

NARZĘDZIE BADAWCZE- to środek służący do realizacji wybranej metody czy też techniki badań.

Każdej metodzie przyporządkowane są odpowiednie techniki, zaś tym- odpowiednie narzędzia. Np.: metoda badania opinii- stosowane techniki to: ankiety, wywiadu, dyskusji, sędziów kompetentnych oraz techniki socjometryczne i inne. Tym technikom odpowiadają takie narzędzia, jak: kwestionariusz ankiety lub wywiadu, socjograf itp.

W badaniach pedagogicznych ( pedagogika pracy) stosuje się różne metody badań, często typowe dla psychologii lub socjologii

METODY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH DZIELIMY :

  1. Ze względu na liczbę możliwych zmiennych:

  • Ze względu na złożoność układu czynności:

    1. Ze względu na dochodzenie do danych i dysponowanie nimi:

    1. Ze względu na sposób i czas prowadzonych badań

    W pedagogice pracy i innych dyscyplinach pedagogicznych można stosować następujące metody badań:

      1. metodę krytycznej analizy literatury

      2. metodę obserwacji

      3. metodę badania opinii

      4. metodę badania dokumentacji wytworów

      5. metodę eksperymentu pedagogicznego

      6. metodę testów i egzaminowania

      7. metodę monografii pedagogicznej

      8. metodę analizy indywidualnych przypadków

      9. metodę diagnozowania i modelowania pedagogicznego

      10. metody statystyczne

    Metody stosowane w pedagogice pracy nie różnią się zbytnio od metod stosowanych w innych dyscyplinach pedagogicznych oprócz metody badania dokumentacji i wytworów

    Pamiętać też trzeba aby w konkretnych badaniach dobrać metody, techniki i narzędzia takie, które:

    Trzeba tez pamiętać, że w konkretnej metodyce badań:

    PROCEDURY I METODYKI BADAŃ

    PROCEDURA BADAŃ - MUSZYŃSKI-tok czynności prowadzących do celu.

    Wymienia następujące jej odmiany:

    WIATROWSKI: „ w badaniach pedagogicznych mówić można o ustalonym już toku postępowania, który sprowadza się do następujących kolejnych czynności badacza:

    Z wyliczonych wyżej czynności toku postępowania badawczego wynika, że H. Muszyński wyróżnia dwa znaczenia terminu procedura:

      1. znaczenie szerokie-gdy ma na myśli ogólny tok postępowania badawczego (jak wyżej)

      2. znaczenie węższe-gdy mówi o opracowaniu procedury badań (konkretnych) tzn. czynności stanowiących odpowiedzi na pytania: jaki zakres nadać badaniom, w jaki sposób dobrać odpowiednią próbę do badań, jakie grupy badawcze wydzielić, w jaki sposób je poddać wpływowi czynników różniących, kiedy dokonać pomiarów i zgromadzić odpowiedni materiał, który stanowić będzie przedmiot analizy porównawczej.

    T. NOWACKI- procedura badań- to tok postępowania badawczego, uwidaczniający poszczególne czynności czy grupy czynności badacza konsekwentnie prowadzące do uformowania ostatecznego wyniku badawczego

    K.KORABIOWSKA-NOWACKA- procedura badań- to zamknięte postępowanie badawcze, ukierunkowane celem i hipotezą badań, determinowane przez układ przepisów i zasad metodologicznych, dostosowanych do określonej kategorii problematyki badawczej.

    Stosowanie procedury w wąskim czy szerokim znaczeniu uzależnić można od rodzaju i zakresu badań:

    W przypadku badań masowych i sondażowych (przy pracy magisterskiej) raczej stosujemy procedurę badań w szerokim znaczeniu. W przypadku badania struktury czynnościowej i umiejętnościowej stosujemy raczej procedurę w węższym znaczeniu.

    Pedagogika pracy dysponuje kilkoma procedurami badań np.:

    Procedura badań czynników procesu nauczania

    Procedura badań samodzielności uczniów

    Procedura badań powodzeń niepowodzeń szkolnych uczestników szkół zawodowych

    Procedura badań losów absolwentów

    Procedura badań przydatności zawodowej

    UWAGA!!!!

    W pracach magisterskich w rozdziale informującym o postępowaniu badawczym magistranta używamy terminu METODYKA BADAŃ a nie METODOLOGIA BADAŃ

    Ponieważ reprezentanci pedagogiki pracy uważają , że:

    Metodologia badań- jest nauką o prawidłowościach postępowania badwczego.

    W konkretnych badaniach mamy do czynienia z metodyką badań, która określa zastosowane przy rozwiązywaniu problemu postępowanie badawcze, albo tylko z opisem własnego postępowania badawczego.

    .

    TRZY ZNACZENIA TERMINU „PEDAGOG PRACY”

    Pojęcie pedagoga pracy można rozpatrywać w trzech podstawowych znaczeniach:

    Szerokim, profesjonalnym i dyscyplinarnym.

    W ZNACZENIU SZEROKIM- będzie nim każdy nauczyciel szkoły ogólnokształcącej i zawodowej oraz każdy pracownik trudniący się działalnością wychowawczą w zakładzie pracy, który bierze udział w realizacji zadań dotyczących wychowania przez pracę, do pracy i w procesie pracy.

    W ZNACZENIU PROFESJONALNYM- jest to pracownik prowadzący działalność pedagogiczną, legitymujący się specjalnym wykształceniem w zakresie pedagogiki pracy i dyscyplin z nią związanych oraz zajmującym odpowiednie do posiadanych kwalifikacji stanowisko pracy tj. stanowisko pedagoga pracy.

    ZADANIA OGÓLNE PEDAGOGA PRACY:

    ]

    KWALIFIKACJE PEDAGOGA PRACY:

    Powinien odznaczać się:

    potrzeb innych ludzi

    Powinien mieć ukształtowane takie postawy jak: