RACHUNKOWOŚĆ BUDŻETOWA

Istota i zakres rachunkowości budżetowej

1. Pojęcie rachunkowości budżetowej i jej cel

Rachunkowość budżetową reguluje ustawa o finansach publicznych z dn.30.06.2005r. i rozporządzenie Ministra Finansów z 28.07.2006r.

Rachunkowość budżetowa uwzględnia zasady rachunkowości, które są stosowane w jednostkach należących do sfery finansów publicznych, mających formę jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych.

2. Struktura rachunkowości budżetowej

3. Podstawowe pojęcia z zakresu finansów publicznych

Finanse publiczne to proces gromadzenia dochodów i przychodów oraz dokonywanie wydatków i rozchodów.

Dochody publiczne są to środki pochodzące ze świadczeń pieniężnych, głównie z podatków i opłat.

Wydatki publiczne - jest to rozdysponowanie środków przez Państwo oraz przez jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych, mające na celu zaspokajanie potrzeb publicznych.

Rozchody publiczne są związane z operacjami finansowymi, a przede wszystkim ze spłatą otrzymanych kredytów i pożyczek.

Przychody publiczne dotyczą również operacji finansowych związanych ze sprzedażą papierów wartościowych, otrzymaniem różnego rodzaju odsetek.

4. Pojęcie i struktura budżetu

BUDŻET

BUDŻET PAŃSTWA BUDŻET JEDNOSTEK

SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Budżet państwa

DOCHODY:

• podatki i opłaty

• odsetki od lokat terminowych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa

• odsetki od pożyczek krajowych i zagranicznych udzielonych z budżetu państwa

• wpłaty z zysku jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych

WYDATKI:

• subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego

• dotacje celowe

• dotacje na zadania określone ustawą

DOTACJA - trzeba się z niej rozliczyć - są na ściśle określone zadania- niewykorzystaną część trzeba zwrócić

SUBWENCJA - z niej nie trzeba się rozliczać

Deficyt budżetowy to różnica między dochodami a wydatkami,

odwrotnie - nadwyżka budżetowa.

Deficyt budżetowy może być pokryty :

• z kredytów zaciągniętych w bankach krajowych i zagranicznych

• ze sprzedaży majątku

• z prywatyzacji majątku

• z nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych

Rezerwy tworzone w budżecie państwa:

• rezerwa ogólna - nie może być wyższa niż 0,2% ogólnych wydatków budżetu państwa. Tworzona jest na wszelkie nieprzewidziane wydatki (klęski żywiołowe).

• rezerwa celowa - nie może przekroczyć 5% wydatków budżetu państwa. Tworzone są na konkretne zadania (np. budowa mostu, stadionu, autostrady itp.)

BUDŻET JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

DOCHODY:

Własne: - podatek od nieruchomości, transportu

- kredyty

- sprzedaż gruntu, papierów wartościowych

Zewnętrzne: - dotacje

- subwencje

WYDATKI: - na oświatę, kulturę, bezpieczeństwo, infrastrukturę

5. Zasady budżetowania

Zasady rachunkowości: 1. ostrożnej wyceny

2. memoriałowa

3. kontynuacji działania

Zasady budżetowe:

1. Zasada zupełności - niw można niczego pominąć, należy ująć w budżecie wszystkie przychody i wydatki

2. Zasada jedności - wszystkie dochody i wydatki powinny być objęte jednym planem

3. Zasada jednoroczności - oznacza ujęcie dochodów i wydatków na 1 rok

4. Zasada uprzedniości - coś przed czymś, zanim coś powstanie ( wymaga by budżet był uchwalony przed początkiem roku obrotowego)

5. Zasada jawności - nakazuje prezentowanie dochodów i wydatków publicznych społeczeństwu

6. Formy organizacyjne gospodarki budżetowej

Formy organizacyjne:

- jednostki budżetowe - szkoły, domy dziecka

- zakłady budżetowe - przedszkola, MPWiK

Jednostki budżetowe rozlicza się z budżetem państwa metodą brutto.

Zakłady budżetowe rozliczają się z budżetem państwa metodą netto, czyli pokrywają swoje koszty swoim dochodem (z własnych środków) , a nadwyżkę przekazują do budżetu.

Gospodarstwa pomocnicze są tworzone na wniosek jednostek budżetowych (np. warsztaty szkolne). Gospodarstwa pomocnicze 30% swoich dochodów mogą zatrzymać na swoje potrzeby, a 70% oddają do budżetu.

KLASYFIKACJA BUDŻETOWA

Zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych nakazuje się zorganizowanie rachunkowości budżetowej w sposób jednolity dla wszystkich jednostek sektora finansów publicznych.

Klasyfikacja budżetowa to usystematyzowany wykaz dochodów i wydatków publicznych.

Wg tej klasyfikacji dochody i wydatki dzielą się na działy, rozdziały i paragrafy.

Działy : np.: przemysł, szkolnictwo, budownictwo

Rozdziały:

Np. Dział 852 - Pomoc społeczna

Rozdział 852 214 - zasiłki , składki na ubezpieczenia

Paragraf - ujęte wszystkie rodzaje dochodów i wydatków

Np. paragraf 001 - podatek dochodowy od osób fizycznych

Paragraf 002 - podatek dochodowy od osób prawnych

Paragraf 426 - zakup energii

Klasyfikacja budżetowa umożliwia kontrolę nad wydatkami budżetu państwa.

Jest niezbędnym instrumentem umożliwiającym kontrolę dyscypliny finansowej.

Rachunkowość budżetowa to rachunkowość rządu, samorządów lokalnych i instytucji budżetowych, których zadaniem jest dostarczanie informacji o wykonaniu budżetu a także planach finansowych i sytuacji majątkowej państwowych i gminnych jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych.

	RACHUNKOWOŚĆ BUDŻETOWA
Rachunkowość wykonania budżetu państwa i budżetu jednostek samorządu terytorialnego			Rachunkowość jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych				Rachunkowość podatków i opłat

Rachunkowość wykonania budżetu państwa prowadzi Ministerstwo Finansów.

Rachunkowość wykonania budżetu jednostek samorządu terytorialnego prowadzi Zarząd jako organ finansowy (wójt, burmistrz, prezydent miasta)

Rachunkowość podatków i opłat obejmuje prowadzenie ewidencji księgowej należnych i pobranych podatków i opłat oraz kontrole terminowych zobowiązań (Urząd Skarbowy)

Rachunkowość jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych obejmuje ewidencję gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych, ewidencję różnych rozrachunków, ewidencję dochodów, przychodów, kosztów i wydatków, ewidencję aktywów trwałych i obrotowych.

Te rodzaje rachunkowości budżetowej wzajemnie się uzupełniają i w związku z tym wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje zadań :

1. informacyjne

2. kontrolne

3. sprawozdawczo - analityczne

27.03.2009r.

RACHUNKOWOŚĆ BUDŻETU -

EWIDENCJA ROZRACHUNKÓW I ROZLICZEŃ

Podstawowe konto: rachunek budżetu

Podstawowym kontem służącym do ewidencji operacji związanych z przepływem środków pieniężnych służy konto „rachunek budżetu”.

	Dochody budżetu			Rachunek budżetu			Wydatki budżetu
			1			2
	Zobowiązania finansowe						Należności finansowe
			3			4

Operacja 1 - wpływ dotacji, subwencji, dochodów własnych

Operacja 2 - wydatki własne realizowane bezpośrednio z rachunku budżetu

Operacja 3 - wpływ na rachunek budżetu pożyczki

Operacja 4 - udzielenie pożyczki z rachunku budżetu

W myśl ustawy o finansach publicznych otrzymane kredyty i pożyczki oraz środki ze sprzedaży papierów wartościowych są przychodem budżetu państwa.

Spłata otrzymanych kredytów i pożyczek jest rozchodem publicznym budżetu państwa lub budżetu jednostek samorządu terytorialnego.

Do ewidencji rozrachunków dotyczących budżetu jednostki samorządu terytorialnego z innymi budżetami służy konto „rozrachunki budżetu”.

	Dochody budżetu			Rozrachunki budżetu			Rachunek budżetu
			1			2

Operacja 1 - przypis udziałów w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa oraz dochodów z tytułu podatków i opłat pobieranych przez Urząd Skarbowy

Operacja 2 - wpływ dochodów należnych z tytułu udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa

Do rozliczenia jednostek budżetowych podległych jednostkom samorządu terytorialnego z budżetem ze zgromadzonych dochodów i wykonanych wydatków służą konta :

- „rozliczenie dochodów budżetowych”

- „rozliczenie wydatków budżetowych”

Rozliczenie jednostek budżetowych ze zrealizowanych dochodów oraz poniesionych wydatków odbywa się na podstawie sprawozdań budżetowych.

EWIDENCJA ROZLICZENIA JEDNOSTKI BUDŻETOWEJ

Z DOCHODÓW ORAZ DOKONANYCH WYDATKÓW

Dochody budżetu			Rozliczenie dochodów budżetu			Rachunek budżetu			Rozliczenie wydatków budżetu			Wydatki budżetowe
		1			2			3			4

1. 
   zrealizowane przez jednostkę budżetową dochody na podstawie sprawozdania budżetowego (RB-27S)

2. przelew na rachunek budżetu dochodów budżetowych zrealizowanych przez jednostkę budżetową

3. przekazanie jednostce budżetowej środków na realizację jej wydatków

4. dokonane (poniesione) przez jednostkę budżetową wydatki na podstawie sprawozdania o wydatkach (RB-28S)

WYDATKI BUDŻETOWE NIEWYKONANE I NIEWYGASAJĄCE

Niezrealizowane kwoty wydatków zamieszczonych w budżecie jednostki samorządu terytorialnego z wyjątkiem wydatków budżetowych przeznaczonych na programy i projekty realizowane przy udziale środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej wygasają z upływem roku budżetowego.

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może ustalić wykaz wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego.

Do ewidencji wartości niewykonanych wydatków zatwierdzanych do realizacji w roku następnym służy konto „niewykonane wydatki”.

	Niewykonane wydatki			Niewygasające wydatki			Rozliczenie niewygasających wydatków
			1
						4
	Niedobór lub nadwyżka budżetu		7				Dochody budżetowe
						6
				Rachunek budżetu			Rachunek budżetu (subkonto: niewygasające wydatki)
						2
									5
							3

1. wartość niewykonanych wydatków, zatwierdzonych do realizacji w latach następnych

2. przelew środków na wyodrębnione subkonto podstawowego rachunku bankowego

3. środki przekazane na pokrycie wydatków ale zawartych w planie niewygasających wydatków

4. wydatki jednostek budżetowych dokonane w ciężar planu niewygasających wydatków na podstawie ich sprawozdań budżetowych

5. zwrot niewykorzystanych środków przekazanych na realizację wydatków objętych planem niewygasających wydatków

6. przeniesienie niewykorzystanych środków niewygasających wydatków na dochody budżetu

7. przeniesienie salda niewykonanych wydatków pod datą ostatniego dnia roku budżetowego

WYNIK WYKONANIA BUDŻETU

Wynik wykonania budżetu może być nadwyżką budżetu lub niedoborem budżetu.

Wynik wykonania budżetu ustala się na koncie „niedobór lub nadwyżka budżetu”.

Na to konto pod koniec roku budżetowego przenosi się :

1. zrealizowane wydatki budżetowe

2. zrealizowane dochody budżetowe

3. niewykonane wydatki zatwierdzone do realizacji w latach następnych

W następnym roku pod datą zatwierdzenia sprawozdania z wykonania budżetu, saldo konta „niedobór lub nadwyżka budżetu” przenosi się na konto „skumulowana nadwyżka lub niedobór budżetu”.

Do ewidencji pozostałych ewidencji niekasowych wpływających na wynik wykonania budżetu służy konto „wynik na operacjach niekasowych”

Na tym koncie ujmuje się głownie przychody i koszty finansowe oraz przychody i koszty operacyjne.

EWIDENCJA WYNIKU WYKONANIA BUDŻETU

Wydatki budżetowe			Niedobór lub nadwyżka budżetu			Dochody budżetu
		1			3
Niewykonane wydatki						Skumulowana nadwyżka lub niedobór budżetu				Wynik na pozostałych operacjach
		2			5 4				6 7

Przeniesienie w końcu roku budżetowego :

1. wydatków budżetowych

2. niewykonanych wydatków

3. zrealizowanych dochodów

4. nadwyżki budżetowej

5. niedoboru budżetowego

6. dodatniego wyniku na pozostałych operacjach

7. ujemnego wyniku na pozostałych operacjach

SPRAWOZDAWCZOŚĆ BUDŻETOWA

Istota sprawozdawczości budżetowej.

Wszystkie jednostki sfery budżetowej są zobowiązane do sporządzania sprawozdania budżetowego.

Sprawozdanie budżetowe dotyczy następujących procesów :

1. Pobierania i gromadzenia dochodów

2. Wydatkowania środków publicznych

3. Finansowania deficytu budżetowego

4. Zarządzania środkami publicznymi

5. Zarządzania długiem publicznym

Przykładowe symbole:

RB 28 - sprawozdanie o wydatkach budżetowych

Sporządzanie sprawozdań powinno być poprzedzone:

1. Zamknięciem ksiąg rachunkowych

2. Uzgodnieniem analityki z syntetyką

3. Zweryfikowaniem danych rzeczywistych z danymi ewidencyjnymi w drodze przeprowadzonej inwentaryzacji

Sprawozdanie budżetowe sporządza się na podstawie ustawy o finansach publicznych.

Sprawozdania finansowe mogą być sporządzane jako:

- jednostkowe

- (zbiorcze) łączne (sporządzane na podstawie sprawozdań jednostkowych

- skonsolidowane

Sprawozdania finansowe i ogólne zasady ich sporządzania .

W ich skład wchodzi :

1. Bilans z wykonania budżetu

2. Bilans jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

3. Skonsolidowany bilans jednostki samorządu terytorialnego

Bilans z wykonania budżetu jest to zestawienie aktywów i pasywów, dotyczący tych wartości, które wpłynęły na wynik budżetu w minionym roku, a także tych, które będą miały wpływ na budżet w latach następnych.

Bilans z wykonania budżetu podpisują minister finansów i główny księgowy budżetu państwa, a bilans w jednostce samorządu terytorialnego poza burmistrzem, wójtem , podpisuje również skarbnik.

Bilans skonsolidowany ma na celu przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej gminy, powiatu czy województwa.

Konsolidacja polega na syntezie sprawozdań jednostkowych podmiotu danego samorządu i dlatego jest on sumą wartości aktywów i pasywów w bilansie.

KONTROLA GOSPODARKI BUDŻETOWEJ

Istotą kontroli jest porównanie stanu rzeczywistego ze stanem planowanym. Ustalenie odchyleń oraz podjęcie działań zmierzających do usunięcia nieprawidłowości.

Ustawa o finansach publicznych przewiduje odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny budżetowej.

Naruszenie dyscypliny budżetowej polega na :

1. przekroczeniu zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków publicznych i zaciągnięcia zobowiązań obciążających budżet państwa oraz niezgodnego wykorzystania środków publicznych

2. na naruszeniu przepisów Ustawy o zamówieniach publicznych

3. na naruszeniu zasad udzielania dotacji z budżetu państwa

Kary za naruszenie dyscypliny budżetowej:

1. upomnienia

2. nagana

3. zakaz pełnienia obowiązków

4. kary pieniężne

RODZAJE KONROLI

Kryteria przyjęte przy przeprowadzaniu kontroli :

1. ze względu na sposób ustalania stanu faktycznego (porównanie stanu faktycznego ze stanem w dokumentach)

2. ze względu na przedmiot kontrolujący (kontrola wewnętrzna i zewnętrzna)

Regionalna Izba Obrachunkowa - zewnętrzna

3. ze względu na zakres kontroli (kompleksowa, natychmiastowa, doraźna, wycinkowa-problemowa)

Przedmiot kontroli jest zróżnicowany , w zależności od podmiotu kontrolowanego , np. w Urzędach skarbowych kontroluje się skuteczność pobierania podatków oraz innych należności, które stanowią dochód budżetu państwa.

ORGANA KONTROLI

1. NIK - Najwyższa Izba Kontroli - kontroluje wykonanie budżetu pod względem legalności, celowości i gospodarności. Sprawozdanie pokontrolne z wykonania budżetu przedkładane jest ministrowi finansów a potem do Sejmu.

Na podstawie opinii NIK i analiz własnych , Komisja Sejmowa ds. budżetu przedstawia Sejmowi wniosek w sprawie udzielenia rządowi absolutorium na dany rok.

2. Rada Ministrów - sprawuje ogólna kontrolę nad realizacją dochodów i wydatków, zwraca uwagę na utrzymanie równowagi budżetowej w budżecie państwa.

3. NBP - Narodowy Bank Polski - kontroluje wykonanie budżetu pod względem rachunkowym i kasowym, sprawdza prawidłowość otwartych rachunków bankowych i dokonywania z nich wypłat.

4. Minister Finansów - czuwa nad prawidłowym wykonaniem budżetu.

5. Organa Kontroli Skarbowej - Regionalna Izba Obrachunkowa - są powołane do kontroli gospodarowania finansami jednostek samorządu terytorialnego.

RACHUNKOWOŚĆ ORGANÓW PODATKOWYCH

Do dochodów Urzędów Skarbowych zaliczamy:

• Dochody z podatków od osób fizycznych i prawnych

• Wpływy z opodatkowania w formie karty podatkowej

• Wpływy ze spadków i darowizn

• Wpływy z opłat skarbowych

Na rachunek bankowy gmin w całości wpływają :

• Wpływy z karty podatkowej

• Wpływy z opłaty skarbowej

• Wpływy od innych czynności cywilno - prawnych

• Wpływy od spadków i darowizn

Gminy mają udziały w dochodach z tytułu podatków:

- od osób prawnych ~ 7 %

- od osób fizycznych ~ 40 %

Rachunkowość budżetowa

WYKŁAD

9

---