PEDAGOGIKA ZABAWY - CELE , ZASADY , METODY .

Pedagogika zabawy jest formą aktywności zabawowej ukierunkowana na wszechstronny rozwój dziecka. Proponuje ona działania dające członkom grupy możliwość rozwoju w atmosferze zaufania, wzajemnej akceptacji, bez względu na wiek i umiejętności, wyzwala aktywność twórczą i ciekawość, ułatwia kontakty
z innymi, ze sobą i otaczającą rzeczywistością.

Celem pedagogiki zabawy jest dostarczenie osobom, pracującym
z różnymi grupami wiekowymi, metod oddziałujących na sferę emocjonalną człowieka, sprzyjających ujawnieniu pozytywnych uczuć wzmacniających poczucie akceptacji i bezpieczeństwa, wspomagających samodzielną aktywność podopiecznych.

Na zajęciach prowadzonych metodami pedagogiki zabawy obowiązują określone zasady:

• dobrowolności - decydowanie o swojej aktywności w atmosferze wolnej od nakazów; wychowawca staje sie animatorem jedynie zachęca, stara się zainteresować, zaprasza do uczestnictwa w zabawie;

• wielopoziomowości komunikacji - świadome porozumiewanie się na poziomie werbalnym i niewerbalnym, rzeczowym (wymiana logicznych i prawdziwych informacji) i emocjonalnym ( wyrażanie, odczuwanie, akceptowanie uczuć swoich
  i innych);

• współpracy - unikanie rywalizacji, oceniania i porównywania, rezygnacja
  z podziału na zwycięzcę i przegranych, uczenie współpracy i współdziałania
  z innymi;

• różnorodności środków wyrazu - umożliwienie przekazywania treści i emocji poprzez oddziaływanie na różne zmysły. Stosuje się podczas zajęć różne środki ekspresji : śpiew, taniec, gest, mimikę, pantomimę, dotyk, ruch, odgrywanie rół, muzykowanie, techniki plastyczne.

• uznawania przeżyć jako wartości - każdy ma prawo do przeżywania róznych emocji, które nie mogą być krytykowane , oceniene, wartościowane. Wspólne doświadczanie wzmacnia grupę i tworzy więź społeczną;

• zasada “tu i teraz” - elestyczność w dzialaniu, reagowanie na sygnały płynące od dzieci, zaspokojenie potrzeb grupy, dostosowanie metod do aktualnej kondycji uczestników zabawy;

Wszystkie te zasady wzmacniają relacje w grupie, uczą wyrażania uczuć, budują zaufanie do prowadzącego i całej grupy.

Pedagogika zabawy prezentuje także szeroki wybór metod, których celem jest ożywienie kontaktów między ludźmi. Metody te likwidują lęk, obawę i strach, napięcie mięśni oraz napięcia psychiczne, angażują w działanie całą osobę wszystkie jej zmysły, wyzwalają twórczą aktywność, uczą współpracy z innymi.

Można wyróżnić następujące metody:

• Wstępne - metody ułatwiające wejście w grupę, poznanie nowego otoczenia, imion oraz powierzchownych cech osób, z którymi rozpoczynamy zabawę, stwarzają miłą atmosferę i ożywiaja grupę;

• Aktywizujace - pobudzają do aktywności fizycznej, umysłowej i emocjonalnej, zmierzaja do zachęcenia dzieci do zabawy, poznawania, doświadczania
  i odczuwania siebie i otaczającego świata poprzez czynne działanie i aktywny udział w zabawie;

• Integracyjne - pozwalają na bliższe poznanie się, wytworzenie miłej i ciepłej atmosfery, zbliżenie emocjonalne i nabranie zaufania do siebie nawzajem, zrelaksowanie i odprężenie psychiczne, poczucie jedności grupy;

• Informacji zwrotnej - umożliwiają poznanie wrażeń, przeżyć, samopoczucia, zaangażowania oraz zainteresowania tematem, pozwalają na zdiagnozowanie potrzeb dzieciecych, ułatwiaja planowanie kolejnych działń edukacyjnych.

• Plastyczne - uruchamiaja proces tworzenia i dochodzenie do czegoś nowego, najistotniejszy jest wysiłek, zaangażowanie i strona emocjonalna, a nie efekt artysryczny;

• Dramowe - polegają na wykorzystaniu gry z podziałem na role, jako wstęp do omówienia tematu, problemu. Punktem wyjścia jest określona sytuacja, w której zawarte jest jakieś napięcie, problem, a uczestnicy zajęć “wchodzą " w rolę jej bohaterów. Istotnym elementem działania jest ekspresyjne poka-zanie swojego sposobu przeżywania danej sytuacji poprzez ciało, mimikę, gest i głos;

Stosując w pracy wymienione metody pedagogiki zabawy uzyskujemy następujące efekty :

• następuje pełna integracja grupy,

• brak rywalizacji między uczestnikami grupy,

• stosujemy swobodne wypowiedzi bez obawy przed ośmieszeniem lub ocenianiem,

• stajemy się bardziej twórczy, aktywni, komunikatywni,

• następuje pełny rozwój percepcji słuchowej, wzrokowej oraz ruchowej,

• osiągamy wysoki poziom tolerancji, akceptacji siebie i innych,

• pogłębia się integracja z rodzicami i nauczycielem.

Pedagogika zabawy może nam przyjść z pomocą. Organizacja uroczystości przedszkolnych, w których rodzice nie są tylko biernymi widzami, lecz sami angażują się razem z dziećmi we wspólną zabawę. Sprzyja to integracji dzieci, rodziców
i nauczycieli a to z kolei ułatwia proces wychowawczy małego dziecka.

PRZYKŁADY ZABAW I ZAJĘĆ

Imię i gest
Cel : integracja grupy, usprawnienie motoryki małej, ćwiczenie pamięci wzrokowej.
Przebieg:
Dzieci stoją w kole, prowadzący podaje swoje imię i dodaje do niego jakiś gest, np. klaśnięcie, podrapanie się po głowie, klepnięcie w kolano itp. Wszyscy uczestnicy powtarzają ten gest i imię. Kolejne osoby dodają swoje imiona i gesty. Runda powtórzeniowa.

Dzwoneczek

Cel: integracja grupy, utrwalenie imion.

Pomoce: dzwoneczek

Przebieg:

Wszyscy tworzą koło, siadają. Nauczyciel rozpoczyna zabawę dzwoniąc dzwonkiem mówi: mam na imię Ela , przekazuje następnej osobie, następna osoba dzwoni
i mówi mam na imię Kasia (dzwoni dzwoneczkiem) dostałem go od Eli i przekazuje nastepnej osobie ...itd.

Woda w miseczce

Cel: ćwiczenie koncentracji, koordynacji ruchowej;

Pomoce: miseczka z wodą

Przebieg:

Wszyscy siedzą w kole:

• przekazywanie po kole miseczki z wodą tak aby sienie wylała,

• przekazywanie miseczki z życzeniami do wybranej osoby,

Kropla wody

Cel:doświadczanie ciszy, koncentracja

Pomoce: naczynie z wodą,

Przebieg:

Dzieci siedzą w kole, zamykaja oczy, wystawiają jedną dłoń do przodu. Nauczyciel puszcza kropelkę wody na kolejne dłonie, kto poczuje jej dotyk otwiera oczy.

Muszelka

Cel: ćwiczenie koncentracji, cierpliwości;

Pomoce: miseczka z muszelką nakryta chusteczką, kartki, kredki;

Przebieg:

Wszyscy siedzą w kole:

• miseczka krąży, nie wolno do njej zagladać,

• w następnej kolejce każdy może dotknąć to co jest w miseczce, nie wolno zaglądać, można podać skojarzenie- nazwę przedmiotu w miseczce;

• każdy kolejno dotyka muszelki

• na zakończenie każdy rysuje przedmiot z miseczki

Twarz i nastrój
Cel: ćwiczenie umiejętności określania swojego nastroju, przyporządkowanie obrazu do nastroju, ćwiczenie spostrzegawczości.

Pomoce: obrazki z rysunkami twarzy “buźki nastrojów”, pisaki
Przebieg:
Dzieci otrzymują zadanie wybrać „obraz” swojej twarzy zgodnie z nastrojem. Podpisują i przypinają rysunki na tablicy.

Wizytówki
Cel: utrwalenie pojęć dotyczących stosunków przestrzennych

Pomoce: kartki A - 4, kredki
Przebieg:
Nauczyciel podaje polecenia wpisania lub narysowania odpowiedzi zgodnie ze schematem:
- środek kartki- ulubiony kolor;
- lewa część dolna- ulubiona potrawa;
- prawa część dolna- ulubione zajęcie;
- lewa część górna- ulubiony kwiat;
- prawa część górna- czego nie lubię.

Dzień dobry

Cel: integracja grupy, ćwiczenie koncentracji uwagi i słuchu;

Przebieg:

Wszyscy siedzą w kręgu, jedna osoba zakrywa oczy rękami, a ktoś z grupy wita tę osobę podając jej imię: dzień dobry np. Alu. Zadaniem witanej osoby jest odgadniecie imienia osoby, która ją powitała. Jeśli poda dobra odpowiedź to kolejna osoba zamyka oczy i zabawa zaczyna się od początku.

Niedokończone zdania

Cel: rozpoczęcie i wprowadzenie w temat zajęć oraz uzyskanie informacji zwrotnej.

Przebieg:

Każde dziecko kończy w sposób indywidualny zaproponowane przez nauczyciela zdania.
W zależności od tematyki spotkania nauczyciel może zachcieć do skojarzeń, do przypomnienia wiadomości lub do podania informacji zwrotnej.

Powiedz swoje imię

Cel: utrwalenie imion, nauka autoprezentacji na forum grupy, ćwiczenia słuchy fonematycznego;

Przebieg:

Każde dziecko po kolei mówi swoje imię w określony przez nauczyciela sposób: normalnie, zdrobniale, sylabizując je i wyklaskując poszczególne sylaby, szeptem, bardzo głośno, powoli, z radością itp.

Pudełko ze skarbami

Cel: aktywizacja grupy, rozwijanie zmysłu dotyku, skupienia na wykonywanej czynności.

Pomoce: tekturowe pudełko z wyciętymi otworami na ręce, różne drobne przedmioty.

Przebieg:

Każde dziecko wkłada przez otwory w pudełku rejce i za pomocą zmysłu dotyku wyczuwa, jakie przedmioty znajdują się wewnątrz. Stara się je rozpoznać, nazwać, zapamiętać policzyć.

Wizytówka - kwiatek

Cel: integracja grupy, ćwiczenia analizy i syntezy dźwiękowej, utrwalenie poznanych liter, rozwijanie sprawności manualnej.

Pomoce: kartki, flamastry, taśma klejąca.

Przebieg:

Każde dziecko rysuje na kartce kwiatek z tyloma płatkami, ile liter liczy jego imię. Przy pomocy nauczyciela wpisuje kolejne litery swojego imienia. Wizytówkę umieszczamy na ubraniu lub tablicy.

Zmiana miejsc (zabawa ruchowa)
Cel: dostrzeganie różnic pomiędzy ludźmi, ćwiczenia w uważnym słuchaniu.
Przebieg:
Dzieci siedzą w kręgu. Prowadzący wydaje polecenie „Zamienią się miejscami osoby, które lubią czerwony kolor, mają dziś granatowe spodnie, skarpety w paski, lubią lody, wcześnie wstają, lubią jeździć na karuzeli itp.”. Dzieci, które poczują się wywołane zamieniają się miejscami.

Porządki (zabawa ruchowa)
Cel: ćwiczenie spostrzegawczości i umiejętności porządkowania.
Przebieg:
Na hasło „Robimy porządki” dzieci ustawiają się w grupach wg podanego kryterium (np. ze względu na kolor włosów, oczu, bluzek itp.) dzieci ustawiają się w szeregu od najniższego do najwyższego, odbywa się to w całkowitym milczeniu- brak porozumienia werbalnego.

Kolorowy wąż

Cel: utrwalenie imion.

Pomoce: Przygotowujemy markery i arkusz szarego papieru z narysowaną głową węża; kładziemy go na podłodze w sali.

Przebieg:

Wchodząc do sali uczestnicy dorysowują fragment węża i ozdabiają go swoim imieniem i kolorowym szlaczkiem.

Wyrywany ludzik

Cel: przełamywanie pierwszych lodów w związku z poznaniem nowych osób.

Pomoce: kartka papieru o formacie A4 i flamaster dla każdego uczestnika zabawy, instrukcja.

Przebieg:
Każdy uczestnik wydziera z papieru postać ludzika i podchodząc do wybranych przez siebie osób, zbiera autografy wg określonej instrukcji, np.:
- w głowie podpis osoby, która ma taki sam kolor włosów,
- w nogach podpis osoby, która ma tyle dzieci,
- w rękach podpis osoby, którą chciałby poznać,
- na brzuchu wpisuje swoje imię.
Z każdą osobą, którą prosi o autograf, może chwilę porozmawiać.

Życiorys na literę

Cel: bliższe poznanie się.

Przebieg:
Uczestnicy siedzą w kręgu. Każdy ma za zadanie ułożyć swój życiorys tak, by powtarzała się w nim litera rozpoczynająca jego imię. Życiorys ten nie koniecznie musi być zgodny z prawdą. Następuje prezentacja, np.: Mam na imię Zbyszek, zamieszkuję w Zamościu, zbieram znaczki…

Głoskomania

Cel: kształcenie umiejętności analizy wyrazów.

Przebieg:
Siedzimy w kręgu. Jedna osoba stoi w środku i głoskuje swoje imię: wypowiadając pierwszą głoskę, wskazuje na siebie, a potem na kolejne osoby z kręgu. Ten, na kogo wypadnie ostatnia głoska, wstaje i kontynuuje zabawę, a osoba ze środka siada na jego miejscu.

Ciuchcia

Cel: utrwalenie imion, kształcenie poczucia rytmu.

Przebieg:
Stoimy w rozsypce. Prowadzący jest lokomotywą, która porusza się po sali. Jeżeli kogoś dotknie, ten dołącza doń, stając się wagonem, a grupa rytmicznie (wolno, wolno, szybko, szybko, szybko) wypowiada jego imię. Zabawę kontynuujemy do momentu, aż wszystkie dzieci będą wagonami, tworząc jeden pociąg.

Pędzel malarza

Cel: aktywizacja grupy, zabawa rozwija wyobraźnię, ekspresją twórczą, uczy koncentracji uwagi na wykonywanych czynnościach.

Przebieg:
Dobieramy się w pary. Jedna osoba w parze jest malarzem. Druga- pędzlem malarza. Malarz wyciągniętą ręką powoli wykonuje jakieś czynności (np. maluje z boku na bok, z góry na dół, maluje różne wzorki, stawia kropki). Druga osoba stoi swobodnie
i całym swoim ciałem obrazuje ruchy, jakie wykonuje malarz, bacznie go obserwując- jest ona pędzlem w ręku malarza.

Pląs głowa, ramiona…

Cel: rozluźnienie, odprężenie organizmu.

Przebieg:
Stoimy w rozsypce lub kręgu, śpiewamy do pląsu (na melodię "Siekiera, motyka"), ilustrując go wcześniej ustalonymi ruchami zgodnymi z tekstem.
Ruch i podskok to zabawa
Sport dla dzieci ważna sprawa.
Ręce w górę w przód i bok,
Skłon do przodu, przysiad, skok.
Głowa, ramiona, kolana, pięty,
Kolana, pięty, kolana, pięty,
Głowa, ramiona, kolana, pięty,
Oczy, uszy, usta, nos.

Taniec „W murowanej piwnicy” - na siedząco
Cel: budowanie wspólnoty w grupie, nawiązanie bliskiego kontaktu z grupą.

Pomoce: krzesła, nagranie muzyczne.
Przebieg:

Uczestnicy siedzą na krzesłach w kole.
Dwa kroki w prawo, powrót
4 szurania
2 klaśnięcia w udo
2 klaśnięcia w dłonie
4 szurania
wstanie i zmiana miejsc na krzesełkach.

Goofi

Cel: zabawa uczy przestrzegania reguł.

Przebieg:
Wszyscy uczestnicy mają zamknięte oczy. Prowadzący wybiera Goofiego, który od tej pory jako jedyny będzie miał otwarte oczy. Zadanie uczestników polega na odnalezieniu tajemniczego Goofiego. Jego charakterystyczna cechą jest to, ze nic nie mówi. Uczestnicy chodzą po sali z zamkniętymi oczami i gdy kogoś spotkają, to pytają "Goofi"? Jeśli zapytana osoba odpowie tzn., że nie jest to Goofi, ponieważ on nie mówi. Jeżeli jest odwrotnie to znak, że znaleźliśmy Goofiego. Po znalezieniu tego stworka, kładziemy mu ręce na ramiona i stajemy się jego częścią, tzn. nie odpowiadamy, gdy ktoś zapyta. Kiedy wszyscy uczestnicy połączą się w jeden wąż - można otworzyć oczy.

Smok
Cel: ćwiczenie zwinności i współdziałania w zespole.

Przebieg:

Uczestnicy tworzą rządek przez podanie sobie rąk. Należy ustalić, gdzie smok ma głowę a gdzie ogon. Na dany znak głowa ma za zadanie złapać ogon. Jeżeli się uda wtedy następuje zamiana ról.

Przyjacielska dłoń
Cel: doświadczenie poruszania się bez udziału zmysłu wzroku, kształtowanie poczucia bliskości.

Przebieg:

Wybieramy cztery osoby, które rozstawione w różnych miejscach będą dbały o bezpieczeństwo grupy. Pozostali uczestnicy zawiązują sobie oczy. Po kilkakrotnym obrotach wokół własnej osi wszyscy ruszają przed siebie. Ich zadaniem jest znalezienie dłoni, która będzie dobra, przyjemna, miła, ciepła, taka, której nie będzie chciało się puścić.

Węzeł
Cel: zabawa kształci umiejętność współdziałania w zespole.

Przebieg:

Wersja 1:
Uczestnicy stoją w kręgu trzymając się za ręce. Prowadzący tworzy węzeł, przechodząc pod rękami osób stojących w kręgu. Na koniec bierze za rękę ostatnią osobę w kręgu. Węzeł należy rozplątać, nie puszczając rąk.
Wersja 2
"Baloniku mój malutki, rośnij duży okrąglutki.
Balon rośnie, że aż strach, przebrał miarę no i bach!"
Wszyscy mówią wierszyk, robiąc coraz większe koło. Na hasło "bach" puszczają ręce, biegną do środka koła i chwytają dwie ręce przypadkowych osób. Taki węzeł starają się rozwiązać, również nie puszczając rąk.
Każdy trzyma tylko jedną rękę.

Szybka zmiana miejsc

Cel: ćwiczenie reakcji na sygnał.

Przebieg:
Uczestnicy siedzą w kręgu na krzesłach. Jedna osoba w środku podaje wyraz, np. wiosna. Wszyscy, których imiona zaczynają się na którąś literę tego wyrazu, zmieniają miejsca. Osoba w środku stara się usiąść na któreś krzesło. Jeśli jej się to uda, prowadzi zabawę dalej.

Sałatka owocowa
Cel: zabawa kształci refleks, skupienie uwagi.

Przebieg:

Uczestnicy zabawy siedzą w kręgu. Każdy przyjmuje nazwę jakiegoś owocu.
W środku stoi prowadzący. Ktoś z kręgu zaczyna mówiąc nazwę jakiegoś owocu. Osoba wywołana musi szybko wymienić inny owoc, zanim osoba w środku ją dotknie. Jeśli jej się to uda, gra trwa dalej, jeśli nie ona wchodzi do środka.
Materiały: rolka zrobiona z gazety.

Na kolana

Cel: zabawa rozwija koncentrację uwagi na wykonywanej czynności, współdziałanie
i radość przebywania z innymi w grupie.

Pomoce: krzesełka

Przebieg:
Uczestnicy siedzą na krzesłach w kręgu. Prowadzący stoi z boku. Zadaje pytania, na które można odpowiedzieć "tak" lub "nie", np.: "Masz w domu zwierzątko"? Kto może odpowiedzieć twierdząco, przesiada się na krzesło, znajdujące się z prawej strony. Jeżeli już ktoś na nim siedzi, zajmuje miejsce na jego kolanach. Osoba ta jest wtedy zablokowana i musi czekać, aż jej kolana będą wolne ( na jednym krześle mogą siedzieć najwyżej 3 osoby). Zabawę kończymy w chwili, gdy komuś uda się wrócić na swoje miejsce.

Trzy rzędy
Cel: odprężenie, rozładowanie napięcia, kształcenie umiejętności współdziałania
w zespole.

Przebieg:

Ustawiamy się w trzech równolicznych rzędach.
I rząd- nadający
II rząd - zagłuszający
II rząd - odbierający
Pierwszy rząd wymyśla dowolny wyraz. Następnie wykrzykuje go jak najgłośniej. Drugi rząd stara się zagłuszyć (może tupać, krzyczeć, machać rękami). Natomiast trzeci musi odgadnąć, co nadaje pierwszy. Po odgadnięciu hasła następuje zmiana ról między rzędami.

Szklana kula
Cel: wyciszenie, fantazja ruchowa, uwrażliwienie na brzmienie.

Pomoce: nagrania "El ultimo tremolo" A.B.Mangore.

Przebieg:

Uczestnicy stoją w rozsypce, w dużych odstępach od siebie z zamkniętymi oczami. Wyobrażamy sobie, że jesteśmy wewnątrz wielkiej, szklanej kuli, którą malujemy muzyką , wodząc dłońmi zgodnie z opadaniem i wznoszeniem się melodii, jej falowaniem, intensywnością, barwą…

Myjnia samochodowa
Cel: zabawa integrująca grupę, wyzwalająca ekspresję ruchową i zaufanie do innych.

Przebieg:

Uczestnicy ustawiają się w szpaler, który dzielimy na trzy części: "Prysznic", "Szczotki", "Suszarka". Osoby z początku szpaleru, przebierają palcami "zraszają" samochód. Druga część szpaleru go szczotkuje, a trzecia pucuje ruchami rozcierającymi. Każdy uczestnik kolejno staje przed szpalerem i mówi, jakiej marki jest samochodem i którą część chce mieć wymytą, np. Jestem mercedesem i chcę mieć umyty dach, po czym schyla się i udostępnia swoje plecy do mycia.

Vip i ochroniarz
Cel: rozwijanie współpracy, koleżeńskości, lojalności.

Pomoce: piłka.

Przebieg:

Uczestnicy stoją w kole, a w środku znajdują się dwie osoby: VIP i ochroniarz. Uczestnicy rzucają do siebie piłkę, starając się trafić w VIP-a, w czym przeszkadza im ochroniarz. Trafiony Vip zostaje ochroniarzem, a osoba, która trafiła zostaje VIP-em. Ochroniarz wchodzi do kręgu na jej miejsce.

Zajączek i myśliwy

Cel: ćwiczenie koncentracji i uwagi.

Pomoce: chustki do zawiązania oczu.
Przebieg:

Spośród uczestników zabawy wybieramy dwie osoby: jedna to zajączek, druga myśliwy. Pozostali tworzą krąg, trzymając się za ręce. Zajączek i myśliwy mają zawiązane oczy i chodzą wewnątrz koła. Myśliwy chcąc złapać zajączka, próbuje go zlokalizować. Jeśli klaśnie raz, zajączek odpowiada mu dwoma klaśnięciami. Myśliwy ma trzy takie szanse.

Tańczące dłonie

Cel: plastyczne wyobrażenie ruchu muzycznego, współdziałanie z partnerem, uświadomienie sobie problemu dystansu społecznego.

Pomoce: Nagranie "Walca" Johana Straussa; kartony, kredki, taśma klejąca

Przebieg:

Dobieramy się parami. Każda para otrzymuje jeden karton, a partnerzy po jednej kredce. Na kartonie rysujemy dwa jeziorka. Animator podaje instrukcję: Do słuchanej muzyki rozpoczynamy taniec naszych dłoni. Trzymając w ręku kredkę, możemy rysować linie i piruety zgodnie z tempem muzyki. Starajmy się podczas trwania ćwiczenia nic do siebie nie mówić.
.
Tworzymy wyrazy
Cel: kształcenie twórczego myślenia.

Pomoce: kartki z literami, identyczne dla każdej grupy.

Przebieg:

Dzielimy uczestników na grupy. Grupy otrzymują kartki z literami. Z nich układają
i zapisują jak najwięcej wyrazów. Po określonym czasie następuje prezentacja.

Wyklejany plakat
Cel: zabawa rozwija sprawność manualną, pomysłowość, wyobraźnię, planowanie pracy.

Pomoce: duży arkusz szarego papieru, kolorowe czasopisma, bibuła, klej, nożyczki

Przebieg:

Każdy uczestnik wydziera z czasopisma ciekawy obrazek lub postać oraz wycina
z bibuły jakiś kształt lub przedmiot, a następnie nakleja je w dowolnym miejscu na dużym arkuszu papieru. Kolejni uczestnicy doklejają nowe elementy zmieniają wygląd pracy i dopiero ostatnia osoba zamyka całość działania. W ten sposób powstaje wspólny obraz, który przyklejamy na ścianie w sali. Grupa może zastanowić się, jaki tytuł nadać wspólnemu dziełu.

Poszedł Jarek na jarmarek

Cel: zabawa ćwiczy pamięć i zapamiętywanie ciągów wyrazowych, wzbogaca słownictwo, uczy cierpliwości
Uczestnicy siedzą w kręgu. Pierwsza osoba mówi: "Poszedł Jarek na jarmarek, kupił sobie…" (i tutaj dodaje, co sobie kupił, np. kwiatek). Kolejna osoba powtarza całe to zdanie i dodaje drugi przedmiot, który kupił Jarek. Kolejni uczestnicy zabawy dodają po jednej rzeczy, powtarzając oczywiście całą wcześniejszą listę zakupów bohatera zabawy. Gdy ktoś ma trudności z przypomnieniem sobie kolejnych zakupionych rzeczy, grupa może pomóc, pokazuje gestem, o jaki zakup chodzi, a w ostateczności podpowiedzieć słownie.

Idę i jestem
Cel: poczucie wspólnego działania, ćwiczenie odczuwania własnego ciała, rozwijanie wrażliwości zmysłowej.

Pomoce: kromki chleba.

Przebieg:

Ta zabawa jest dwuetapowa. W części pierwszej "Idę" wykonujemy w całkowitym milczeniu następujące ćwiczenia:

• Idziemy w dowolnym tempie i kierunku, starając się odczuwać swoje kroki (czy są chwiejne, pewne, stawiane całą stopą czy jej częścią)
  i skupić się na towarzyszących emocjach:
  Cieszę się, że chodzę, jest mi obojętne, odczuwam zmęczenie, entuzjazm.

• Każdy indywidualnie, w dowolnym czasie zmienia kierunek chodzenia:
  w tył, w przód, w lewo, w prawo.

• Teraz grupa poszukuje wspólnego kierunku (wszyscy idą w tę samą stronę).

• Poszukujemy wspólnego tempa, tak, aby cała grupa szła jednakowo szybko, równomiernie przyspieszając i zwalniając.

• Chodzimy z określoną intencją: Brniemy po błocie. Wędrujemy przez strumyk, przeskakując z kamienia na kamień. Idziemy z ciężkim workiem na plecach. Gonimy popychane wiatrem balony.
  W części drugiej "Jestem" uczestnicy siadają w kręgu z zamkniętymi oczami.

• Wszystkim rozdajemy kromki chleba. W ciszy, z uwagą staramy się świadomie odczuć każdy kęs poprzez dotyk, smak, zapach.

• Skupiamy się przez chwilę na odgłosach dochodzących z Sali
  i z naszego wnętrza.

• "Poznajemy" uważnie palcami naszą własną twarz: czoło, brwi, nasadę nosa, oczy, policzki, wargi, brodę.

• Szukamy dłoni sąsiada, z uwagą "oglądamy" ją dotykiem - czy jest ciepła, zimna, delikatna, duża…

• Otwieramy oczy i rozmawiamy o naszych doznaniach.

Piosenka powitalna, której towarzyszy ruch:
Wszyscy są, witam Was (dzieci klaszczą w dłonie i o kolana)
Zaczynamy, już czas. (dzieci klaszczą w dłonie i o kolana)
Jestem ja, jesteś ty. (dzieci pokazują na siebie i na sąsiada)
Raz, dwa, trzy. (dzieci klaszczą w dłonie)

Piosenka na zakończenie dnia
W trakcie śpiewania zwrotki tańczymy w jednym, dużym kole. W trakcie śpiewania refrenu wszyscy stoją twarzami do środka koła i wykonują następujące elementy ruchowe:

Tańce, śpiewy i zabawy dzisiaj kończyć pora
Jutro znowu się spotkamy i znów do wieczora.
Refren:

Skoki, wrzaski i oklaski (4 podskoki)
Hop-ha-tra-la-la (2 klaśnięcia w dłonie + 3 klaśnięcia w dłonie)
Dyrdy- myrdy- fiku -miku (młynek oburącz przed sobą- od siebie i do siebie)
Trzasku - prasku- bum. (3 klaśnięcia)

ZABAWY Z WYKORZYSTANIEM CHUSTY ANIMACYJNEJ

Chusta, zwłaszcza przy pierwszym z nią spotkaniu stanowi dla grupy dużą atrakcję (sprawia to jej wygląd). Wskazane jest, aby uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z nią (mogli nią pomachać, wejść pod nią), a dopiero potem mogli bawić się według określonych zasad.
Do przeprowadzenia zabaw z chustą potrzebne jest duże, wysokie pomieszczenie. Jeśli warunki atmosferyczne są sprzyjające, dobrze jest organizować zabawy w plenerze. Należy pamiętać o sprawdzeniu podłoża, oraz o tym, że chusta nie jest przeznaczona do podnoszenia i podrzucania osób. Mając określony cel
i znając swoją grupę (wiek uczestników, liczbę), prowadzący wybiera odpowiednie przykłady zabaw lub modyfikuje je w zależności od potrzeb.

Można wyróżnić nastepujace grupy zabaw:

• Zabawy ułatwiające wzajemne poznanie i integrujące grupę - umożliwiają zapamiętanie imioni wymianę podstawowych informacji o sobie.

• .Zabawy ćwiczące współdziałanie - integrują grupę poprzez dążenie do osiągnięcia wspólnegocelu, zachęcają do nawiązania kontaktów i współpracy.

• Zabawy ćwiczące refleks i spostrzegawczość - wymagają skupienia uwagi, ćwiczą szybkie reakcje na określony sygnał lub znak.

• Zabawy ćwiczące zwinność i zręczność - rozwijają takie cechy charakteru jak: pewność siebie, wiara we własne siły i odwaga.

• Zabawy oparte na zaufaniu do grupy - pozwalają doświadczyć bycia grupie.
  6.Zabawy wprowadzające odprężenie i relaks - wywołują dobry nastrój
  i psychiczne odprężenie.

• .Zabawy ćwiczące sprawność manualną - rozwijają precyzję ruchów.

• Zabawy ćwiczące umiejętność rozpoznawania kolorów.

• Zabawy w ganianego - wpływają na ogólną motorykę organizmu, ćwiczą szybkość oraz wytrzymałość.

• Zabawy oparte na zgadywaniu - ćwiczą percepcję wzrokową, pamięć
  i spostrzegawczość.

• Gry - uczą zasad i ich przestrzegania.

• Zabawy wymagające dodatkowych rekwizytów - rozwijają wyobraźnię, modyfikują zabawy już istniejące.

• Zabawy przy muzyce.

Przykłady zabaw

1. Zabawy ułatwiające wzajemne poznanie i integrujące grupę:
,,Kogo brakuje?”- uczestnicy stoją w kręgu z zamkniętymi oczami trzymając chustę na wysokości pasa. Prowadzący wybiera osobę (może być ich więcej), która wchodzi pod chustę. Następnie wszyscy otwierają oczy i odgadują kto jest pod chustą.
,,Kolorowe wycieczki”- wszyscy siedzą na podłodze trzymając chustę na wysokości pasa. Prowadzący podaje nazwę koloru, a osoby trzymające ten kolor zmieniają się miejscami.
,,Przebieganie pod chustą”- uczestnicy podnoszą i opuszczają chustę trzymając ją za uchwyty. Prowadzący mówi, kto ma zmienić miejsce np. przebiegają ci, którzy mają niebieskie oczy; przebiegają osoby, które mają siostrę itp. Gdy chusta jest maksymalnie w górze osoby te przebiegają pod nią.

2. Zabawy ćwiczące współdziałanie:
Bilard”- grupa wachluje chustą na której jest piłeczka. Ma ona wpaść do otworu znajdującego się na środku chusty.

,,Sztorm”- na chustę wrzucamy lekkie przedmioty (piłeczki, zabawki). Podczas wachlowania nie mogą one spaść z chusty.
,,Kwiat lotosu”- jedna osoba siedzi na środku chusty z nogami pod brodą. Pozostali uczestnicy trzymają chustę za brzeg. Zwracają się w prawą stronę, idąc powoli zawijają siedzącego. Gdy jest on zawinięty do wysokości ramion zatrzymują się i na słowa ,,trzy, cztery” równocześnie i szybko wycofują się.
,,Składanie”- zadanie grupy polega na złożeniu chusty w określony kształt (np.
w kostkę, trójkąt, prostokąt) lub w inny wymyślony sposób, np. tak, by był widoczny tylko jeden klin materiału, by widoczne były dwa, trzy a nawet cztery kliny w danym kolorze.

3. Zabawy ćwiczące refleks i spostrzegawczość:
,,Rybak i rybka”- uczestnicy stoją w kręgu trzymając brzeg chusty. Wybieramy dwie osoby, które przyjmują rolę ,,rybaka” i ,,rybki”. Rybak wchodzi na chustę i stara się złapać pływającą w wodzie rybkę. Bawiący się falują chustą, utrudniając w ten sposób zadanie rybakowi. Gdy ten złapie rybkę, następuje zmiana par.
,,Sałatka owocowa”- uczestnicy trzymają chustę za uchwyty. Podzieleni są na cztery, pięć rodzajów owoców np. gruszki, banany, cytryny, truskawki, kiwi itp. Grupa wachluje chustą. Gdy jest ona wysoko prowadzący wymienia nazwy owoców, a osoby należące do tych rodzajów przebiegają pod nią zmieniając się miejscami i łapią inne uchwyty. Na hasło ,,sałatka owocowa” - wszyscy zmieniają miejsce. Zamiast owoców mogą być kolory.

4.Zabawy ćwiczące zwinność i zręczność:
,,Pająk”- uczestnicy stają wokół chusty. Jedna osoba dwukrotnie rzuca kostkę
z kolorami. Pierwszy rzut - wskazuje kolor pola na którym staje, drugi rzut - pole, na którym kładzie ręce.
,,Naleśnik”- osobę leżącą na brzegu chusty zawijamy (głowa musi pozostać poza chustą). Ta próbuje sama się rozwinąć.
,,Skoki naleśnika”- uczestnicy tworzą rząd. Pierwsza osoba w rzędzie jest zawinięta w chustę tak, że może jedynie skakać obunóż. Na sygnał prowadzącego skacze do linii mety (20 kroków od linii startu), a następnie uwalnia się i biegiem wraca na start, przynosząc chustę ze sobą. Grupa zawija w nią kolejną osobę.

5. Zabawy oparte na zaufaniu do grupy:
,,Na karuzeli”- chętna osoba siada na środku chusty, a reszta kręci nią, idąc coraz szybciej w jedną stronę. Osoba na środku stara się utrzymać równowagę.
,,Potwór z Loch Ness” - uczestnicy siedzą dookoła chusty trzymając ją na wysokości brody. Pod nią znajduje się jedna osoba - potwór. Gdy wszyscy zamkną oczy potwór wciąga kogoś pod chustę. Grupa otwiera oczy i zgaduje, kto zniknął. Kto zgadnie wchodzi w rolę potwora.

6. Zabawy wprowadzające odprężenie i relaks:
,,Muzyczna chusta”- uczestnicy trzymają rozciągniętą chustę. Grupa porusza się w takt melodii falując nią. Prowadzący przygotowuje różne fragmenty muzyczne.

7. Zabawy ćwiczące sprawność manualną:
,,Karuzela”- uczestnicy trzymają za uchwyty naprężoną chustę na wysokości pasa. Śpiewając: ,,Hej, ho, hej, ho, do pracy by się szło…”- rytmicznie przekazują sobie chustę w prawą stronę. Zaczynają od bardzo powolnego śpiewania, stopniowo zwiększając tempo. Po pewnym czasie następuje zmiana i chusta wędruje w lewą stronę.

8. Zabawy ćwiczące umiejętność rozpoznawania kolorów:
,,Stań na kolorze”- uczestnicy tańczą w rytm muzyki wokół chusty. Gdy muzyka umilknie, stają na kolorze podanym przez prowadzącego.
,,Złap przesyłkę”- grupa tworzy koło, trzymając chustę na której położona jest piłka. Wyznaczona osoba zajmuje miejsce pod chustą, wyciągając ręce przez otwór. Zadaniem bawiących jest tak prowadzić piłkę, by trafiła ona do osoby pod chustą. Zabawa może być prowadzona na czas ( kto więcej razy w czasie jednej minuty chwyci i odrzuci piłkę na chustę).

9. Zabawy w ganianego:
,,Deszczowa chmura”- w oznaczonym rogu sali stoi 6 osób trzymających chustę - ,,deszczową chmurę”. Reszta grupy zajmuje miejsca po przeciwnej stronie. Na sygnał prowadzącego osoby z ,,deszczową chmurą” biegną w kierunku uciekających kolegów, próbując ich nakryć. Osoby schwytane powiększą ,,deszczową chmurę'.
,,Zabawa z numerami”- uczestnicy zabawy trzymają chustę za uchwyty. Odliczają do czterech ( każdy zapamiętuje swój numer). Na sygnał prowadzącego grupa porusza się krokiem dostawnym w lewo. Następnie prowadzący wywołuje numerki: od 1 do 4. Osoby nim oznaczone puszczają chustę i obiegają krążących w kierunku przeciwnym w prawo, próbując jak najszybciej stanąć na swoje miejsce. Wygrywa ten, kto zrobi to pierwszy.

10. Zabawy oparte na zgadywaniu:
,,Kto gdzie jest?”- kilka leżących osób przykrywamy chustą. Zmieniają się one miejscami. Grupa dotykając ich przez chustę odgaduje, gdzie kto leży.
,,Pomnik”- trzyosobowa grupa chętnych wchodzi pod chustę i tworzy ,,pomnik”. W tym czasie pozostali odwracają się. Na znak prowadzącego kilka osób -,,rzeźbiarzy” bada pomnik dotykiem, a następnie stara się w trzyosobowej grupie odtworzyć go. Prowadzący odsłania pomnik, wszyscy sprawdzają podobieństwo kopii do oryginału.

11. Gry:
,,Tarcza strzelecka”- rozłożoną chustę kładziemy na podłodze. Jest ona tarczą strzelecką, na której określone kolory oznaczają daną liczbę punktów: np. czerwony - 10, zielony - 8, niebieski - 6, pomarańczowy - 4, żółty - 2. Uczestnicy stoją w odległości 10 m od chusty i rzucają np. woreczkiem w jej kierunku (można rzucać tyłem do chusty w odległości 5 m).

12. Zabawy wymagające dodatkowych rekwizytów:
,,Zanieś miskę na drugą stronę”- uczestnicy trzymają naprężoną chustę, na niej stoi miska z wodą. Zadaniem grupy jest przeniesienie chusty na wcześniej wyznaczone miejsce.

,,Przerzuć piłkę”- uczestnicy trzymają chustę. Na niej znajduje się piłka. Zadaniem bawiących się jest przerzucenie jej na stronę przeciwną, aby spadła poza chustę.

13. Zabawy przy muzyce:
,,Worek ze skarbami”- uczestnicy siedzą wokół chusty lub na niej. W worku znajdują się rekwizyty w kolorach odpowiadających kolorom chusty. Uczestnicy podają go sobie w rytm muzyki. Gdy muzyka milknie, zadaniem osoby która trzyma worek jest wyciągnięcie rekwizytu, podanie jego nazwy, koloru, zastosowania i położenie go na polu chusty w tym kolorze.

Inne możliwości wykorzystania chusty

• Zabawy z chustą uatrakcyjniają zajęcia i pozwalają realizować różne cele edukacyjne.

• Chusta zawieszona na ścianie może być wykorzystana jako rekwizyt (np. kula ziemska).

• Przy pomocy chusty można wywołać podczas zajęć odpowiedni nastrój np.zimą dzieci mogą przeżyć zamieć śnieżną (duża ilość gazet podartych na kawałeczki). Dzieci rzucają kawałki gazet na chustę i ruszają nią.

• Chusta może się stać dowolnym środkiem lokomocji np. balonem.

• Wykorzystując chustę, możemy po zajęciach uzyskać od grupy informację zwrotną. Chustę rozkładamy na podłodze. Uczestnicy tyłem rzucają woreczek, by upadł na chustę. Następnie odpowiadają na pytanie umieszczone na polu
  ( tym, na które upadł worek).

• Na balu można wykorzystać ją do ,,tęczowego deszczu” ( w chuście podwieszonej do sufitu umieszczone są balony. Na sygnał, sznurki podtrzymujące chustę zostają odcięte - na dzieci spada ,,tęczowy deszcz)

• Chusta - element scenografii ( obrus, scena do występów itp.)

• Wykorzystanie chusty do zabaw fabularyzowanych np.,,Na morzu”, ,,Kopciuszek”.

SCENARIUSZ Z WYKORZYSTANIEM ELEMENTÓW PEDAGOGIKI ZABAWY

Temat: Kolorowa kraina. (zajęcia z udziałem rodziców)

Cele: integracja grupy, umiejętność współdziałania, utrwalenie barw podstawowych, rozwijanie aktywności twórczej.

Pomoce: znaczki w czterech kolorach ( niebieski, zielony, żółty, czerwony), tasiemki lub paski krepiny, pisaki, kredki, sznurek, białe duże kartony, kolorowy papier, nożyczki, klej, patyczki, Tańce"- KLANZA, klocki w czterech kolorach, skrzynia skarbów, cukierki, chusta animacyjna;

Przebieg:

1. Wejście

Znaczki: - wybór znaczków przez dzieci i rodziców (serce, kwiat, kółko, kwadrat, trójkąt...), dzieci wyszukują znaczek ze swoim imieniem, rodzice zapisują imię na wybranym znaczku.

Tasiemki: - wybranie koloru tasiemki lub krepiny w określonym kolorze, przejście do swojego landu, zawieszenie tasiemki na sznurku.

2. W krainie

Dekorowanie krainy:

- narysowanie przez dzieci jednokolorowej krainy na dużym białym kartonie,

- naklejenie na szarym arkusz papieru, wyciętych przez dorosłych elementów uzupełniających tę krainę,

- zawieszenie na sznurze przygotowanych wcześniej proporczyków,

- twórcze wykorzystanie przez uczestników materiałowych chusteczek, krepiny, patyczków itp.

3. Powitanie

• Pozdrowienie:

- prowadzący pozdrawia, np.:

niech pomacha każdy, kto jest dziewczyną,

niech pomacha każdy, kto jest chłopakiem

niech podskoczy ten, kto ma kotylion w kształcie serca... , koła..., kwiatka...,

niech dmuchnie z całej siły ten, kto lubi lody,

niech się uśmiechnie ten, kto jest teraz w przedszkolu.

• Imię:

- każdy wykrzykuje jeden raz swoje imię,

• "Idziemy i stop" (zabawa przy muzyce "Le bastringlo" - [w] "Tańce"- KLANZA)

- spacer po sali, muzyka milknie, wszyscy witają się podając sobie dłonie lub machając do siebie.

4. Bajka cz. I (siadamy swobodnie)

Bajkę opowiada prowadzący wykorzystując podkład muzyczny "Sally gardens" - [w] ,,Tańce"- KLANZA)

Wyobraźmy sobie, że przenosimy się do krainy w bardzo dawne czasy.

Było wtedy wielkie, okrągłe jak piłka królestwo, składające się z czterech krain.

W pierwszym kraju wszystko było czerwone: domy, ulice, samochody, psy i ludzie.

W drugim kraju wszystko było zielone: drzewa, kwiaty, dorośli i dzieci.

W trzecim kraju wszystko było żółte: słońce, rowery, huśtawki, dorośli i dzieci.

W czwartym kraju wszystko było niebieskie: lampy, meble, plecaki, dorośli i dzieci.

Dzieci, które się rodzą w tych krainach są kolorowe, ale rodzice głaszczą je swoimi rękami i wtedy... nadają im kolor czerwony, zielony, żółty lub niebieski.

W krainie czerwonej dzieci chodzą do czerwonych przedszkoli, bawią się czerwonymi klockami, samochodami... Jedzą czerwone jabłka, lody. Piją czerwony sok...

Wszyscy krzyczą, że najlepszym kolorem jest kolor czerwony!

W krainie zielonej podobnie, lecz wszystko jest w kolorze zielonym. Zielone przedszkole, zielone lalki, zielone cukierki..., zielona jest nawet pasta do zębów.

Tu wszyscy wołają, że najpiękniejszy jest kolor zielony!

W krainie żółtej chwalą oczywiście kolor żółty!

A w krainie niebieskiej uważają, że nie ma piękniejszego koloru od niebieskiego!

5. Zadania dla krain

• Podzielenie liną terytorium zabawy na cztery landy (prowadzący),

• Zbudowanie przez mieszkańców każdego landu zamku, domu lub innych budowl (wykorzystanie plastikowych klocków różnych kształtów) - prezentacja,

• "Pieczemy ciasto" - (ruch przy melodii "Ciasto"- KLANZA),

• "Lustrzane odbicie" - zabawa w parach - naśladowanie gestów, min,

• "Mosty i koty" - zabawa w landach (dorośli ustawiają się w szeregu i robią koci grzbiet - pod nimi przechodzą dzieci; później dzieci robią koci grzbiet,
  a rodzice przechodzą nad nimi),

• "Bibułki" - w nagrodę za poprawnie wykonane zadanie krainy otrzymują kolorową krepinę, każdy uczestnik trzyma w dłoniach dość długi pasek krepiny w kolorze swojego landu i tańczy,

• "Taniec motyli" - przy melodii "Carnevalito" [w] ,,Tańce" - Klanza; w trakcie tańca granice między krainami znikają (prowadzący zwija linę).

6. Pomieszanie kolorów

Wrzucamy bibułki do worka, worek wkładamy do skrzyni - czarujemy:

"Czary mary, czary mary

tak bym czarowała

abym tutaj, abym tutaj

Sto cukierków miała".

Następnie wyjmujemy ze skrzyni drugi identyczny, wcześniej przygotowany worek z cukierkami, wysypujemy je do koszyczka - częstujemy.

7. Bajka cz. II

Zobaczcie nasze krainy w przedszkolu pomieszały się. Wyobraźcie sobie, że
w baśniowej krainie było podobnie. Dzieciom bardzo szybko znudziły się jednokolorowe zabawki, ubrania... Jedzenie w jednym kolorze. Postanowiły uczynić świat różnokolorowym.

Zaczęły przenosić czerwone piłki do krainy żółtej, zielone huśtawki ustawiły obok niebieskich, niebieskie samochody zaczęły jeździć po czerwonych ulicach, a żółte słońce zaświeciło nad niebem w każdej krainie.

Wszyscy stali się pogodniejsi, uśmiechnięci... Wspólnie bawili się i tańczyli!

Pobawmy się i my!

8. Zabawa z chustą Klanzy

"Morze":

- kołysanie chustą, tworzenie fal,

- pływanie w morzu (rodzice trzymają chustę, a dzieci pod nią "pływają"),

9. Zakończenie

Wszyscy uczestnicy stoją w kręgu trzymając chustę, kołyszą się w takt melodii

Literatura:
1. Bissinger - Ćwierz U., Muzyka i ruch dla każdego, Wydawnictwo Klanza, Lublin 2000
2. Bzowska L., Kownacka R., Lorek M., Sowińska A., Zabawą i bajką w świecie sześciolatka, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2004,
3. Kędzior- Niczyporuk E., Wprowadzenie do Pedagogiki Zabawy, Wydawnictwo Klanza, Lublin 2003,
4. Noga E., Wasilak A., Stare i nowe zabawy podwórkowe, Wydawnictwo Klanza, Lublin

5. T. Lewińska - " Zabawki najstarsze " , " Wychowanie w Przedszkolu " nr 7 / 1997 . 6. J. Krzyżewska - " Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej " , Suwałki 1998 .

7. E. Kędzior - Niczyporuk - " Wprowadzenie do pedagogiki zabawy " , Wydawnictwo KLANZA , Lublin 1998 .

8. A. Wimmer - " Pedagogika zabawy - wyzwalanie aktywności " , PSPZ KLANZA , Lublin 1996 nr 4 .

26

---