OPINIA PUBLICZNA

Historia badań opinii publicznej

• Od poł. XIX w. - rozważania głównie na gruncie normatywnym: jaka powinna być opinia publiczna., gł. dla potrzeb politycznych

• XIX w. - zachodnia Europa i Ameryka Północna => przeobrażenia demograficzne w systemie władzy (szukanie zaufania i poparcia ludności)

• Zmiany społeczno-ekonomiczne => rozwój nowej formy aktywności politycznej, która zmierzała do rozszerzenia zakresu praw i udziału ludzi na arenie publicznej (obywatele zaczynają i chcą kontrolować władzę)

• Trend politycznej aktywizacji przenosi się na inne kontynenty => OP jest obecnie kwestią globalną

• rozważania na temat tłumu, jego zachowań etc.

nie diagnoza, ale analiza zachowań = interpretacja tych procesów

• badania struktury społecznej (stany, klasy, warstwy)

pierwsze badania OP

• 1787 w USA (Massachusets) - Gazeta Bostońska; pyt: dlaczego jej faworyt polityczny przegrał wybory

przeprowadzono 3 dni po wyborach stanowych - badania exit-polls (po wyjściu od urny); pyt.: dlaczego głosowali na kandydata X?

• 1995 - I raz w RP badania exit-polls, po II turze wyborów

• 1800 - wyb. prezydenckie USA (Thomas Jefferson vs. Samuel Adams);

sztab S.A. => zainteresowanie OP, cel: poznanie preferencji wyborców

zobowiązali się starać o poparcie i studiować opinię publiczną, starając się dopasować do tego, co jest i co być powinno

• bad. dot. tylko mężczyzn; kobiety dopiero od 1920, bo wtedy uzyskały prawa wyborcze

• 1 poł. XIX w. - bad. gł. na wschodzie USA; gł. przed wyborami na szczeblu lokalnym (rejestracja list zwolenników => hipotetyczne przewidywanie)

• 1824 - w 18 stanach (na 24) elektorzy wybrani na podstawie ich lokalnej popularności => od tego momentu - bad. co to jest popularność (bo nie jest ona równa zaangażowaniu i głosowaniu na danego kandydata)

4 kandydatów ubiegało się o stanowisko, ale żaden nie dostał większości, mimo dużej popularności => popularność nie wystarcza, trzeba też spotykać się i dyskutować, wtedy jest bardziej intymnie (tawerny, bary etc.) = są to formy oddziaływania na OP

• POPULARNOŚĆ nie oznacza, że kandydat będzie obdarzony zaufaniem wyborczym (przykład: J. Kuroń w 1995)

• 1824 - po wyb. => publikowano informacje o kandydatach, którzy będą brali udział w wyborach

dziennikarze szukali inf. o popularności kandydatów (nieprofesjonalne, ale pionierskie)

• 1840 - wyb. prezydenckie - prognozy w niektórych lokalnych gazetach (do końca XIX w. były bez znaczenia; od końca XIX w. - stosowanie badań OP)

Rozwój metod statystycznych (udział europejski). Badanie OP rozwinęły się wraz z rozwojem metod statystycznych!

Szwajcaria od XVII w.

Jacques Bernuli - matematyk

• bad. grupy reprezentatywnej (odpowiedniej dla makrospołeczności)

• przełożenie na makro poprzez rachunek prawdopodobieństwa

Kon. XVIII w.

sir John Sinclair

• bad. wśród kleru (3 metody = 3 narzędzia komplementarne)

• kwestionariusz (120 pytań - do 881 parafii, ale nie wszyscy odpowiedzieli)

• list (do tych, którzy mu nie odpowiedzieli)

• wywiad (dla tych, którzy nie odpowiedzieli na list)

• cel: poznanie myśli kleru => poznanie myśli społeczeństwa (bo kler ma wpływ na stan myśli i świadomości społecznej)

2 poł. XIX w. - listy z nazwiskami coraz b. popularne

• dynamiczny rozwój partii politycznych i związków zawodowych - ich wzajemny wpływ na siebie

• miały bardzo duży wpływ na OP <= kolejne instytucje kształtujące

OP - bad. społ. (części, która popiera PP / ZZ i która nic nie popiera) = bad. kim są ludzie, którzy mają wpływ, lub mogą go mieć (ci ludzie z PP lub ZZ)

„błąd większości” = większość hipotetyczna przedwyborcza nie musi pokryć się z większością po wyborach (błąd badaczy w przewidzeniu wyb.) = przewidywanie zawsze jest prawdopodobne, nie jest pewne!

• bad. nad zawodnością badań: co zrobić, żeby przewidzieć definitywnie?

1883 - wydawca „The Boston Globe” (gen. Taylor) - polepszył system badań powyborczych (od teraz - powszechnie stosowane)

dziennikarze w okręgach wyborczych zbierali inf. od osób, które wyglądały na skłonne do udzielenia inf. o tym na kogo głosowały od razu po zagłosowaniu

na drugi dzień przewidywali kto wygra (gazeta jako 1. podawała prognozy kto wygra)

1912 „New York Herald” => pierwsze badania na szerszą skalę (nastroje społ.)

w 37 stanach - na ulicach 30 tys. sondaży (reporterzy)

• 1. pytanie: na kogo głosowałeś w poprzednich wyborach? (zależność mdz przeszłym a przyszłym wyborem = założenie o ciągłości wyborców)

współpraca z innymi gazetami (The Boston Globe - NY Herald - LA Time)

po raz pierwszy dobrze wytypowali wyniki wyborów!

I Wojna Światowa

W. Wilson - zatrudnia dziennikarza jako szefa komitetu ds. OP (Komitet Informacji Publicznej) George'a Creela (bad. opinii w sprawie WŚ - gł. psychologowie i socjologowie); bad. jednej grupy = rekrutów w armii amerykańskiej (czy oddasz krew za kraj?)

= instytucjonalizacja działań wpływających na OP

1916 „Literary Digest” (tyg. społeczno-kulturalny) => seria badań nastrojów społecznych (20 tys. osobowa próba); przewidzieli, że wybory wygra W. Wilson

1920, 1924, 1928, 1932 też przewidzieli => przez 16 lat 5x przewidzieli kto wygra wybory

metoda: pytać jak największą liczbę osób i to będzie adekwatne

osoby mające telefon (i ich nr jest w książce telefonicznej)

1924 - rozszerzono próbę o osoby, które miały samochody osobowe (zarejestrowane) (= autopróbka) (= bad. nadreprezentatywnej próby)

zwrot 15-20 % próby <= tylu odpowiedziało

1936 - pomyłka w prognozach (wygrana Roosvelta), bo nie uwzględniły grup społecznych bez telefonu i samochodu + bezzwrotnych badań)

1935 w Princetown (New Jersey) - Amerykański Instytut Badań OP

George Gallup

George Gallup jr = dwaj dotychczasowi szefowie

1935 - wydają tygodnik (teraz miesięcznik) „Gallup Polls”

1932 - I badania Gallupa na użytek teściowej Oli Babcock Miller w stanie Iowa

chciała zostać sekretarzem stanu (z ramienia p. konserwatywnej)

on przeprowadził bad. na próbie, którą sam skonstruował; próba reprezentatywna = zróżnicowana jak makro na podstawie cech statystycznych => bad. pilotażowe

bad. wykazały czego społ. nie lubi w republikanach => w to należało uderzyć

O.B.M. wygrała wybory

1934 - analiza wyborów do Kongresu USA

bad. małych grup (gł. tych, gdzie wcześniej nastąpiło przegrupowanie na rzecz jego teściowej)

10.10.2000

1. George Gallup - powstaje AIBOP /Amerykański Instytut Badań Opinii Publicznej/ (rozwój instytucji badań OP => powstanie standardów badań OP)

wzorują się na nim CBOS, PENTOR etc.

1935

2. powstaje II grupa badaczy „Crossley Survey”; stworzyli ją ludzie pochodzący z „Literary Digest”

3. III grupa związana z powstaniem I firmy marketingowej: Roper, Cherington, Wood; powstaje „Fortune Quarterley” - kwartalnik firmy marketingowej (nacz. Roper) => przekształcili się w firmę bad. OP; działali pod nazwą „Roper Polls” (tak nazwali swoje badania)

1936 - 3 firmy przewidziały wyniki wyborów prezydenckich, pomylili się tylko w „Literary Digest” (rozwiązali się w 1938)

1937 - powstaje „Public Opinion Quarterley” = kwartalnik wiodący w tej dziedzinie (do dziś)

mdz poł. lat 30. a poł. lat 50. - powstają profesjonalne centra badań OP => regularne pomiary

POLSKA

pocz lat 60.

po 1989 - wzrost badań (dot. krajów bloku środkowo-wschodniego)

CBOS - powstaje w okresie stanu wojennego 1982 = dziś najbardziej renomowana instytucja (10-12 badań miesięcznie)

PBS = Pracownia Badań Społecznych - gł. tematyka polityczna

W Polsce ostatnie badanie OP można przeprowadzić tydzień przed wyborami!!!

USA

1936, 1940, 1944 - wszystkie 3 instytuty przewidziały wyniki wyborów prezydenckich

1948 - wszystkie pomyliły się (wygrał Truman, stawiali na kogoś innego); nie docenili poparcia społecznego dla partii demokratycznej, nie uwzględnili doświadczeń II WŚ (przesunięcie poparcia: republikanie => demokraci)

Rozwój nauk społecznych wzbogacił metody i możliwości badań!!!

TRENDY w rozwoju badań OP:

1. przesunięcie natężenia komunikacji międzyludzkiej od poziomu społeczeństwa do poziomu władzy

1. dawniej władza zlecała badania OP dla swoich celów (do manipulacji głosem OP), teraz musi się wsłuchiwać w społeczeństwo (???)

2. narastająca racjonalizacja wyrażania form OP i pomiaru tej opinii

1. Max Weber: ludzie wyrażają swoje emocje w formach coraz bardziej instytucjonalnych, formalnych (OP w formach coraz bardziej zorganizowanych), np. partie, lobby

2. parlament = głos w OP, ale jeszcze nie wystarczający

3. OP - rejestrowana, kanalizowana, poddawana analizie

3. OP wyrażana jest w formie coraz bardziej anonimowej = wzrost gwarancji anonimowości

Badania OP są najpopularniejszą metodą w naukach społecznych!

OPINIA PUBLICZNA - termin:

dziennikarz amerykański Walter Lippman

1922 - napisał książkę „Public Opinion” = analiza fenomenu OP; do czego prowadzi poznawanie OP

Nie poznajemy jej wprost, nie powstaje ona wprost => np. poznajemy ją przez media, dyskurs w mediach (listy do redakcji etc. - pyt. czy ich opinie są powszechne czy jednostkowe?)

OP powstaje na podstawie obrazów sytuacji i zjawisk, powstaje w odniesieniu do pewnych symboli.

Skład OP: kreatywna wyobraźnia publiczna, opinia o sobie, komponent wiary, chęć wiary, odnosi się co najmniej do jednego faktu.

Uwarunkowania:

1. biologiczne np. wiek

2. psychologiczne np. postrzegane uczucia, nastawienia, emocje

3. socjologiczne np. świadomość jednostki (jej wiedza) + deklarowane zachowania jednostki (OP pozwala przewidzieć jak ludzie mogą się zachować)

4. polityczne - jak dochodzi do tego, że ludzie mają dane opinie (gł. w kwestiach kontrowersyjnych)

OP pozwala przewidywać potencjalne zachowania => cel bardzo praktyczny, utylitarny.

Jest wiele definicji OP.

1. Walter Lippmann: OP nie jest w pełni adekwatna do rzeczywistości; OP kształtuje się gdy wchodzi element nowy = element zmian; ludzie kreują OP w oparciu o swoje dotychczasowe doświadczenia (nie muszą być one odniesione do rzeczywistości); musi być wyrażana w sposób publiczny

2. Paul Lazersfeld: OP to opinia klas nierządzących, ale dążących do oddziaływania na rząd; opinia, która chce być usłyszana, jest wyrażana w sposób publiczny

3. opinia ujęta w ramy organizacyjne, zinstytucjonalizowana (np. partia, lobby)

4. opinia wyrażana przez jakiś środek masowego komunikowania

17.10.2000 (I) - brak

17.10.2000 (II)

METODOLOGIE badań OP

1. badania tradycyjne - rozmowy bezpośrednie (w skali całego kraju); na grupie reprezentatywnej (zwykle ok. 1000 osób)

2. bad. telefoniczne (gł. USA, RP nie, bo za mało rozwinięta jest telefonizacja), to pozwala pokonać problem odległości (tańsze i szybsze, grupa reprezentatywna może być większa) => ale! dotyczy tylko posiadaczy telefonu

3. bad. panelowe - dot. grupy stałych respondentów, niestety: biorąc udział w wielu badaniach przestają odpowiadać jak przeciętni respondenci (z czasem wyuczają się odpowiedzi)

4. wtórna analiza wyników badań: jedna instytucja bada => potem inna analizuje, sprawdza (analiza zawartościowa). Ważna jest tu zmienna czasu (bo analiza po upływie czasu!), to daje nową perspektywę.

INSTYTUCJE bad. OP w Polsce

1. Ośrodek Badań Opinii Publicznej (wcześniej przy Polskim Radiu i TV) - 1958

2. Centrum Badań Opinii Społecznej - 1982

3. Instytut Badania Opinii Rynku i Konsumpcji - 1989

4. Pentor - 1991

5. SMG / KRC Poland Media - 1990

6. Amer Nielsen Research - 1992

7. Sopocka Pracownia Badań Społecznych - 1990 [PBS]

JAK SIĘ BADA?

• ułożenie listy pytań => pytania zamknięte + pytania otwarte

• każde pytanie jest pretestowane zanim zostanie mu nadana końcowa forma (zespoły interdyscyplinarne)

• pyt. otwarte są:

• droższe

• wielokrotnie testowane

• dotyczą zwykle drażliwych kwestii

• wymagają kategoryzacji odpowiedzi po badaniu

• cennik:

• pyt. zamknięte od 600 (PBS) do 2000 zł (Amer)

• pyt. otwarte od 1100 (OBOP) do 4000 zł (Amer)

• tworzenie kafeterii odpowiedzi (pogrupowanych odpowiedzi)

• kafeterie:

• zamknięta (w pytaniach zamkniętych)

• otwarta (bez odpowiedzi)

• półotwarta = zestaw gotowych odpowiedzi + opcja inne

• wywiady indywidualne + wywiady grupowe (pytanie do całego audytorium => odpowiedź na papierze, albo do mikrofonu, ale w kabinach, aby inni nie słyszeli)

• grupy focusowe = grupy dobierane ze względu na temat badania; bad. prowadzone są w grupie, uczestnicy dyskutują na dany temat, udzielają odpowiedzi, oddają głosy, dyskutują etc.

CO SIĘ DZIŚ BADA?

1. Badania opinii publicznej

• badania postaw

• zaufanie do instytucji życia publicznego

• preferencje wyborcze

• warunki i style życia

• skuteczność kampanii wyborczych

• popularność polityków i partii politycznych

2. Badania rynkowe (towary, które mają wejść na rynek, bad. rynku związane z rozwojem i dynamiką; zwykle dot. jednego segmentu rynkowego)

• nad konkurencją

• oferty firm

• pozycji towarów na rynku

• opinie klientów o konkurencji

• bad. nad popytem

• potrzeb konsumenckich

• bad. prognostyczne, dot. wielkości popytu

• bad. nad podażą (oferta rynkowa, cena, asortyment)

• prognozowanie podaży

• bad. zwyczajów i zachowań klientów (styl życia, dochody, preferencje)

• bad. produktów (stosunek klienta do nich; skojarzenia z marką etc.)

• bad. dystrybucji i sprzedaży

• bad. wizerunku = bad. marki, firmy

• bad. nad reklamą

• analiza przekazów reklamowych

• wydatków na reklamę

• postrzeganie reklamy

3. Badania odbiorców mediów

• badania czytelnictwa

• audytorium radiowego

• oglądalność stacji TV

Badania:

• ilościowe

• można dokładnie określić liczbę osób zainteresowanych daną kwestią

• preferencje procentowe

• orzekanie z pewnym prawdopodobieństwem (błąd statystyczny)

• na ogół sondaże, ankiety, prowadzone w oparciu o dane statystyczne

• badania te odpowiadają na pytanie: ile? jak często?

• jakościowe = uzupełniają się nawzajem!

• poznanie opinii, postaw wobec produktu, firmy, instytucji, idei

• gł. badania w formie grup dyskusyjnych lub wywiadów pogłębionych

• bardzo często grupy focusowe (8-12 osób)

• odpowiadają na pytanie: dlaczego?

Badania focusowe:

• początek w latach 60.

• w terapiach psychologów lub grupach AA

• 1 osoba = moderator, który steruje dyskusją

• liczebność: 8-12 osób

• rozmowy na określony temat

• metoda przeniesiona do bad. OP

• nagrywane na video => potem analiza

• nie są w 100% wiarygodne, ale są najtańsze

Wywiady pogłębione:

• poprzedzone innymi badaniami

• analiza wtórna

• są drogie, m.in. dlatego, że trzeba wrócić do tej samej grupy, która już była badana

Sondy uliczne:

• szeroko prowadzone w hipermarketach, połączone z degustacją

• w Polsce instytucje producenckie robią za mało badań produktów, wprowadzanych na rynek (brakuje kadr do prowadzenia takich badań)

BŁĘDY W BADANIACH OPNII PUBLICZNEJ:

W badaniach ilościowych:

• błąd statystyczny - np. gdy grupa nie jest reprezentatywna

• związany ze sposobem formułowania pytań, nieadekwatnym do poziomu intelektualnego respondenta (pytania za trudne w danej grupie badanej)

• źle sformułowane pytania np. kafeteria zamknięta, ale niekompletna

• pytania sugerujące odpowiedź

Pre-test + badania pilotażowe

test, czy na pewno pytamy o to, o co chcemy zapytać; na małej grupie reprezentat.

sprawdzają:

wiarygodność / wartość badania;

czy pytamy o wszystko, o co chcemy zapytać

narzędzia badania

czy pytania są dobre

potem ewentualna korekta

23.10.2000

ZASADY PREZENTOWANIA BADAŃ OP (informacje podstawowe, które trzeba zamieścić):

1. nazwa instytucji badawczej

2. określenie badanej populacji

liczebność grupy

metoda doboru

(np. próba reprezentatywna losowa dorosłych Polaków N = 1078)

przy grupie udziałowej trzeba podać cechy np. udział młodzieży + trzeba sprecyzować np. 16-21 lat

3. termin zebrania danych => bardzo dokładnie trzeba podać 9istotna jest zmienna czasu)

4. metoda zbierania danych np. wywiady indywidualne, ankieta audytoryjna, ankieta wypełniona przez badanych etc.

5. zróżnicowanie grupy badanej pod względem wieku, zamieszkania, wykształcenia etc.

6. wielkość błędu statystycznego, np. 0,95 sondaż, +/- 3% badania

WAŻNE:

1. jeśli badania porównawcze to bardzo ważna jest podanie obu dat!

2. rozróżnienie grup reprezentatywnych od grup przypadkowych (np. audiotele, telefon do redakcji) => tylko badania grup reprezentatywnych oddają wynik całej populacji

3. bardzo ważny jest wskaźnik odpowiedzi nie wiem, trudno powiedzieć => powinien być poddany analizie (kto w ten sposób odpowiadał i na jakie pytania), bo być może, że pytanie jest niedobre, albo dotknięto kwestię, o której ludzie nie chcą dyskutować

NA KONIEC:

1. źródła wywołane: ankieta, sondaż uliczny etc.

2. źródła zastane: statystyki, ewidencje etc.

3. opracowanie wyników badań: jakościowe i ilościowe (% - w pytaniach otwartych, w półotwartych nie sumują się w 100%; wtedy stosujemy system punktów, gdy kafeteria rozłączna „tak / nie / nie wiem”, wówczas całość = 100%, uwzględniamy % na tak / % na nie / % na nie wiem)

4. pytania muszą być bardzo dokładni formułowane

Parę porad dot. przeprowadzania badania:

• efektywne badanie trwa 20-30 minut =? potem pojawia się normalne zniechęcenie i zmęczenie

• trzeba skoncentrować się na jednej kwestii (nie pytać o wszystko)

• na początek - pytania „na rozgrzewkę”: lekkie, łatwe i przyjemne

• temat docelowy - nigdy na końcu!!! - pytania centralne, najtrudniejsze, kluczowe powinny być mniej więcej w połowie rozmowy (gdy badany jest „rozgrzany”) (jeśli w sumie jest 30 pyt. to najważniejsze niech będzie między 13 a 17)

• w ankiecie do wypełnienia => ważna logika pytań (bo kolejności nie da się zmienić) i ich precyzyjne / przejrzyste sformułowanie

• nie można zadawać kilku pytań w jednym i kilku na raz

• na koniec należy jeszcze raz zagwarantować, że dane zostaną użyte do badań naukowych!

MANIPULACJA opinią publiczną

• językowa - przez symbole, hasła, etykiety, slogany (wpływ na myślenie, mentalność, sposób wyrażania naszych myśli)

1937 - Amerykański Instytut (Badań) Propagandy określił:

7 chwytów w komunikacji, które wpływają na opinię publiczną:

1. przyczepianie epitetów - gł. negatywne określenia

2. błyskotliwe uogólnienia - gł. skojarzenia człowieka z ideą, czynem (np. ojczyzna, obóz patriotyczny)

3. ludowość - podkreślanie związków z prostym człowiekiem, np. używanie zaimków „my”

4. powoływanie się na osobistości, autorytety (w danej dziedzinie lub nie) (np. Jan Paweł II)

5. transfer autorytetów = przeniesienie na kogoś cech (sławy lub niesławy)

6. owczy pęd - odwołanie do ludzkiego oportunizmu („wszyscy tak robią”)

7. tasowanie kart - wybór i wykorzystanie faktów prawdziwych i fałszywych; informacja + dezinformacja (przemieszanie) => często wykorzystuje się korzystne dla siebie dane statystyczne!

07.11.2000

• opinia publiczna współistnieje z demokracją; jest głosem ludu

• demokracja jest zależna od OP, bo obywatele są częścią życia politycznego, podejmują decyzję i ponoszą za nie odpowiedzialność / konsekwencje

• większość rządzi poprzez wpływ, a ten wpływ jest odzwierciedlony w badaniach OP (bad. OP = bad. rzeczywistego wpływu)

• rządy poddawane oglądowi społecznemu => często OP jest wyznacznikiem działań polityków

• rząd aby działać musi mieć poparcie opinii; bez niej nie dostanie mandatu

• wzrost roli państwa => wzrost roli OP (w ustroju demokratycznym)

• geografia badań OP = tam, gdzie najlepiej rozwinęła się demokracja, tam rozwija się również technologia badań OP

• reżimy autorytarne (w tym totalitarne) => OP istniała, ale pominięcie bad. OP; sposób sprawowania władzy przez użycie siły (wprost lub nie), a nie poprzez pozyskiwanie OP

• rządy przy użyciu siły są skuteczne, gdy podwładni nie buntują się (dają społeczne przyzwolenie na użycie siły)

teza Lernera (dla krajów rozwijających się)

??? przy rosnącej frustracji / rosnących aspiracjach społecznych => siła militarna (np. stan wojenny) dąży do stłumienia tych dwóch prądów, a nie zlikwidowania źródeł; skutek: apatia społeczna (= przyzwolenie na sposób władzy)

frustracja rodzi:

• agresję

• apatię, która rodzi agresję (2. teoria)

w efekcie - niemożliwe jest rozwiązanie źródeł konfliktogennych

lipiec 1986 - apatia społeczna = 66% (przy tak dużej apatii władza nie musi liczyć się z opinią)

II poł. lat 70. - niezadowolenie społ. rośnie!

stan OP - do rozpoznania gł. w czasie kryzysu

w ustrojach dem. bada się OP:

1. w sytuacjach normalnych

2. w sytuacjach kryzysowych (b. ważne!)

DAWNIEJ:

OP nie była brana pod uwagę (decyzje podejmowały wąskie elity), służby wywiadowcze prowadzą badania (pośrednie) OP (do praktycznych zastosowań

1918-1920 Florian Znaniecki „ ....... polski w Europie i Ameryce” + William Thomas

studia nad migracją, oparte na analizie listów USA Polska + zawartości kronik parafialnych, zapisków etc.

bad. nad postawami, wartościami, opiniami (=> stworzenie nowej metody badawczej = dokumenty osobiste

początek dyskusji nad OP

??? dla bad. ważny zasięg społeczny reprezentowany przez dane grupy (jego zmienność i powtarzalność)

funkcje badania OP:

• diagnostyczna (postawy, opinie, dążenia etc.)

• prognostyczna (co może się wydarzyć?; trudne do przewidzenia; gł. rola komplementarna, rzadko jedyne źródło)

PERSWAZJA SONDAŻOWA

• publikowanie wyników sondażu, informowanie opinii publicznej o niej samej ma f-cję informacyjną

• ale! też jest środkiem wpływania na przekonania

publikowanie pozytywnych wyników (zwłaszcza długotrwałe) => wzrost poparcia dla kandydata

wyniki niekorzystne i to, co się nie podoba często nazywa się manipulacją

media - najczęstszy zleceniodawca badań, ale jest też kanałem upowszechniania (często w sposób stronniczy)

sposoby manipulacji mediów:

• selektywny dobór tematów (ignorowanie informacji o przeciwniku, skupianie się na swoich kandydatach etc.)

• kierowanie uwagi na wyniki korzystne (graficznie, językowo etc.)

• osłabianie znaczenia wyników niekorzystnych (np. publikowanie informacji, że wyniki się wahają i są zmienne; sugerowanie niewiarygodności ośrodków bad. OP; twierdzenie, że wszystkim spada poparcie; wyolbrzymienie znaczenia błędu statystycznego)

• perswazja językowa - budowanie skojarzeń u czytelnika (może być już nawet w pytaniach!)

• posługiwanie się autorytetem nauki - interpretuje wyniki badań (może wzmocnić / osłabić wiarygodność)

• podnoszenie wiarygodności przez wyjaśnianie ad hoc w sytuacjach nieoczekiwanych

George Gerbner: All news are views (dotyczy też OP)

KIERUNKI BADAŃ OP W POLSCE

koszt badań na grupie 1000 reprezentatywnych osób = ok. 20 tys. $ (=> rywalizacja mdz instytucjami bad.)

tendencje: rozwój badań stosowanych (doraźnych); spadek badań dla celów naukowych

badania prowadzi się z 3 przyczyn:

• poznanie zwyczajów, preferencji, oczekiwań, nastrojów

• wyselekcjonowanie grup docelowych (target group)

• poznanie oceny produktów, grup konsumenckich, potrzeb, upodobań (dla wprowadzenia towarów na rynek)

PYTANIA W BADANIACH

• co wynika z badań dla określenia badanych grup?

• jak zmieniają się gusty, upodobania, preferencje?

• czy zanikają tradycyjne podziały społeczne na rzecz warstw konsumenckich? (przekształcenia struktur społecznych)

• czy nowe możliwości konsumpcyjne pogłębiają podziały społeczne?

• jak procesy zmian mają się do trendów badań w krajach sąsiedzkich?

BADANIA OPINII W WYBORACH POLITYCZNYCH

1948/50 University of Columbia: paradygmat: w badaniach wyborczych są te same mechanizmy, co na rynku konsumenckim (politycy i ich programy to towary!)

• marketing polityczny (bardzo wąski pojmowanie polityki)

ale na decyzje w wyborach politycznych wpływają jeszcze inne CZYNNIKI:

1. socjodemograficzne cechy wyborców (wiek, płeć, wykształcenie etc.)

2. społeczny determinizm

3. Ann Aubor (University of Michigan):

socjopsychologiczny model podejmowania decyzji przez wyborców:

• czynniki społeczne (pochodzenie, rasa, wyznanie)

• status społeczny / ekonomiczny

• status przypisany (pochodzenie społeczne)

/te czynniki wpływają na identyfikację polityczną jednostki/

1. kształt systemu politycznego

2. trwałość demokratycznych instytucji

3. wpływ istotnych wydarzeń w toku kampanii wyborczych (takich, które mogą mieć wpływ na preferencje wyborcze) + sposób nagłośnienia ich w mediach (grają aktywną rolę w procesie pozyskiwania niezdecydowanych wyborców)

4. wpływ najbliższego otoczenia

14.11.2000

nastroje społeczne - często utożsamiane z OP (OP nie jest miernikiem n.s.)

1981 - artykuł o nastrojach społ. w Zeszytach Prasoznawczych (Pisarek, Goban-Klas, Nęcki): rozdzielenie OP i n.s.:

(1) nastroje społeczne vs. (2) emocje

1. ogólne (mniej intensywne, ale bardziej trwałe od emocji)

2. odnoszą się do konkretnych obiektów

NASTROJE SPOŁECZNE =

• stany emocjonalno afektywne dominującej części ludzi, tworzącej pewną społeczność, klasę, warstwę, grupę,

• utrzymujące się przez dłuższy czas,

• nie mające konkretnego obiektu,

• odnoszące się do sfery publicznej życia ludzi,

• wywoływane wspólnotą lub podobieństwem sytuacji społecznych i zbiorowe w sprawach społecznych.

• Ujawniają się w opiniach i zachowaniach ludzi

• nie muszą przechodzić w dyspozycje do działania (utrzymują się przez dłuższy czas)

Czynniki określające stan nastrojów społecznych:

1. samopoczucie ludzi (kondycja psychiczna)

2. satysfakcja / jej brak z możliwości stwarzanych przez przynależność do danej społeczności

3. zaufanie i szacunek do realnych (rząd, kościół, armia etc.) i symbolicznych reprezentacji społeczności (wymiar sprawiedliwości etc.)

4. wskaźnik optymizmu / pesymizmu w stosunku do przyszłości społeczności, satysfakcji lub braku satysfakcji z podejmowanych działań

czynniki psychospołeczne - mają gł. wpływ na zachowania wyborcze (popieranie, głosowanie), proces budowy społ. obywatelskiego (wzmacniają go lub osłabiają)

(w Polsce nadal mentalność typu homo-sovieticus)

pozytywne wskaźniki powodują zmiany społeczne = zmiana proludzka / pozytywna = ma dużą szansę, jeśli jest popierana (nastroje sprzyjające zmianie)

nastroje społeczne towarzyszące zmianie:

• aspekt pozytywny

• zmiany są z założenia pozytywne; jeżeli zarysowany kierunek sprawy budzi pozytywne reakcje, to ma szanse powodzenia

• aspekt negatywny

• złe nastroje społeczne i negatywne nastawienie do zmiany utrudniają jej przeprowadzenie

• negatywne nastawienie do zmiany odbiera się silniej niż pozytywne, złe emocje są bardziej zapamiętywane

• nadmierny optymizm może się zmienić w silny pesymizm

• zmiany w makrostrukturach (np. systemowe) dają możliwość nowego typu uczestnictwa; może pojawić się alienacja społeczna, która stanie się barierą dla realizacji zmian. Aby temu zapobiec trzeba analizować nastroje społeczne (powinny być materiałem do przewidywań)

• zmiany społeczne w Europie Śr.-Wsch. prowadzone od góry (instalowanie ładu społecznego od góry) => konieczność badań nastrojów społ. (mają wychwycić zmienne, zakłócające proces transformacji)

• spadek pozytywnych nastrojów społecznych w okolicach kryzysów (np. największy spadek w VI 2000, kiedy doszło do rozpadu koalicji, wystąpienia UW)

21.11.2000

W bad. OP chcemy się dowiedzieć:

1. na kogo respondenci chcą głosować

2. kim są respondenci

Bardzo ważne - badania bierności wyborczej (non-voters)

Badania zjawiska non-voters:

• VI 1989 wyb. parlamentarne

• V 1990 wyb. samorządowe

• XI 1990 wyb. prezydenckie

• X 1991 wyb. parlamentarne

O polskiej bierności wyborczej:

• im niższy poziom wykształcenia tym większe prawd. nieuczestniczenia

• rzadsze uczestnictwo w praktykach religijnych

• niższy poziom dochodów

• osoby o najwyższych dochodach są bardziej bierne niż te o średnich i powyżej średniej dochodach

• przynależność do grup: bezrobotni, bierni zawodowo, niewykwalifikowani robotnicy

• wiek: 18-29 lat - największa absencja wyborcza, powyżej 60 lat też bierni

• rodzaj zakładu pracy: częściej nie głosują zatrudnieni w zakładach prywatnych

• na aktywność wyborczą nie ma wpływu miejsce zamieszkania (choć nieco częściej głosują mieszkańcy miast powyżej 100 tys.)

Populacja biernie wyborcza jest bardziej heterogeniczna.

Populacja czynnie wyb. jest homogeniczna.

Dwie dodatkowe grupy:

• hiperaktywni = widoczna nadreprezentacja osób najstarszych (?????), najwyższa bierność zawodowa; średnie i wyższe wykształcenie, duże miasto lub wieś, wyższe dochody, wiek 30-49 lat

DOCHODY + WYKSZTAŁCENIE

• hiperapatyczni = małe i średni miasta, niskie wykształcenie, najmłodsi, najstarsi, niskie dochody)

wg R. Runcimana: deprywacja społeczno-ekonomiczna jest charakterystyczna dla apatycznych

WYKSZTAŁCENIE + MIEJSCE ZAMIESZKANIA

dla obu grup wspólne jest wykształcenie (= ważny determinant aktywności / bierności wyborczej)

religijność - do dzisiaj nie zbadano jak wpływa na aktywność / bierność wyborczą

USA

badania M.S. Lupsel - analiza wszystkich badań po II wojnie do końca 1950

badania późniejsze w latach `90

politycznie aktywny człowiek w USA:

• mężczyzna

• wyższe wykształcenie

• mieszkaniec miasta

• wiek 35 - 55 lat

• żonaty

• wyższy status społeczny

• wyższe dochody

• członek stowarzyszenia

• osoba dłużej zamieszkująca w jednym miejscu

• zatrudniona w zawodach:

• biznesmen

• urzędnik wykonujący samodzielną pracę umysłową

• pracujący w instytucjach państwowych

• górnik (?)

Non-voters w USA:

• robotnicy niewykwalifikowani

• pracownicy usług

• rolnicy

HIPOTEZA: uniwersalność determinantów aktywności / bierności wyborczej!

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl <<<>>> Zacznij zarabiać http://partner.e-sciagi.pl

---