METODOLOGIA BADAŃ

Metoda badawcza- zespół uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych instrumentalnych, które najogólniej obejmują całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu badawczego.

Technika- to czynności regulowane starannie wyprowadzanymi dyrektywami, za pomocą których możemy uzyskać max. Sprawdzone informacje, opinie i fakty.

Narzędzie badawcze- to każda rzecz i przedmiot, który służy do gromadzenia i opracowania materiału badawczego

Struktura procesu badawczego- schemat, w obrębie którego działa badacz

Schemat procesu badawczego:

1. Wybór przedmiotu i typu badań

2. Sformułowanie celów i problemów badawczych

3. Ustalenie listy zmiennych

4. Sformułowanie hipotez badawczych

5. Zdefiniowanie zmiennych

6. Dobór wskaźników zmiennych

7. Dobór próby do badań

8. Opracowanie procedury badawczej

9. Wybór metod, technik i konstrukcja narzędzie badawczych

10. Badania pilotażowe

11. Badania właściwe

12. Opracowanie wyniku badań

13. Wyciągnięcie z badań empirycznych wniosków

14. Powiązanie teorii z praktyką

Przedmiot badań- zjawisko mieszczące się w teorii i praktyce danej subdyscypliny pedagogicznej i wyodrębnione w celach badawczych, np. osiągnięcia uczniów w szkole, zainteresowania uczniów

Cele badawcze- oczekiwany rezultat badanych badań planowanych cele:

Poznawcze, teoretyczne, praktyczne, metodologiczne,

Cel: zbadać coś:

1. poznawczy- dotyczy opisów przewidywania i wyjaśniania zjawisk, np. zbadanie osiągnięć uczniów w wybranej dziedzinie działalności szkolnej. Celi nie formuuje się w formie pytania

2. teoretyczne- opracowanie zajęć dydaktyczno wychowawczych, które będą weryfikowane lub uzasadnione w pracy badawczej, np. opracowanie modelu zajęć dydaktyczno- wychowawczych stymulujący aktywność uczniów kształcenia zintegrowanego

3. praktyczny- dotyczy opracowania dyrektywów(wskazówek) pedagoga pod adresem nauczycieli, np. opracowanie dyrektywów pedagogicznych pod adresem nauczycieli, którzy zamierzają rozwijać aktywność uczniów kształcenia zintegrowanego

Problem badawczy- to pytanie lub zespół pytań, na które staramy się odpowiedzieć w toku postępowania badawczego. Podział problemów badawczych:

1. -pytania rozstrzygnięcia np. czy istnieje?(różne partykuły) odpowiedź tak lub nie.

- Pyt. Dopełniające, odpowiedzią są różne twierdzenia

2. Stawianie pytań, których już wcześniej nie były postawione

- problemy subiektywne badawcze- problemy, w których nauka zna już odpowiedź

- problemy naukowo- badawcze- po raz pierwszy są formułowane przez badacza

3. -problemy istotnościowe- dotyczy ustalenia ważności (istotności) czynnika z punktów widzenia interesujących nas zmian w uczniach. Badane czynniki są powodowane zmianami.

- problemy zależnościowe- ustalenie związków zależności między badanymi zmiennymi

4. Rodzaje szczegółowych problemów istotnościowych:

a) jakie zmienne niezależne są istotne dla danej zmiennej zależnej

b) które ze zmiennych niezależnych bardziej, a które mniej są istotne dla danej zmiennej zależnej

c) czy zmienne niezależne wpływają na daną zmienną zależną każda niezależnie od pozostałych, czy też wchodząc ze sobą w interakcje.

d) jaką wartość przyjmuje dana zmienna zależna, wtedy gdy zmienna niezależna przyjmuje pewną wyraźną wartość

Czy istnieje związek między zmienną zależną a zmienną niezależną?- problem zależnościowy

Zmienna to cecha, zdarzenie lub właściwość, która przyjmuje różne wartości, np. wykształcenie, wartością jest- podstawowe, średnie

Płeć- zmienna

Zmienna niezależna- cecha, zdarzenie lub właściwość, która wpływa na powstawanie i przebieg innych zjawisk np. przyczyna

Zmienna zależna- cecha, zdarzenie lub właściwość, która podlega wpływowi innych zjawisk będących zmiennych niezależnych, np. skutek otwierania

Między zmiennymi zależnymi i niezależnymi są metody pośredniczące, np. temperatura, środki dydaktyczne, modyfikują; te zmienne są poza kontrolą.

Problem badawczy- warunki:

- sformułowany w postaci pytania

- jednoznaczny, precyzyjny...

- empiryczna sprawdzalność - na które są odpowiedzi możemy to zbadać

- wartość praktyczną, użyteczną

HIPOTEZA badawcza- prawdopodobna odpowiedź na postawiony problem badawczy, twierdzenie rozwiązania problemu badawczego.

Rodzaje hipotezy, np. zależnościowa, istotnościowa. Twierdzenie nie każde jest odpowiedzią

- jednoznaczność, precyzja sformułowana

- empirycznie sprawdzona

- dotychczasowy dorobek naukowy

Wskaźnik- cecha, zdarzenie lub własność na podstawie zajścia, w których wnioskujemy z pewnością z pewnym prawdopodobieństwem lub prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, że zaszło zjawisko, które nas interesuje.

rodzaje: np. ubiór dziecka

- empiryczny- charakteryzują się tym, że cecha i obiekt wskazywane są możliwe do zaobserwowania. Np. Dziecko ma w posiadaniu gitarę, co może oznaczać, iż interesuje się ono grą na niej, czyli muzykowaniem.

- interferencyjny- gdy cesze wykazywanej nie da się przyporządkować definicji, np. Jeżeli uczeń ma na twarzy wypieki podczas pisania sprawdzianu, może to oznaczać, że się on denerwuje.

- definicyjny- zwracają one uwagę na sposób, w jaki łączą się ze sobą wskaźnik i wartość wskazywana, np. ilość wyborów ucznia

Trzy sposoby doboru próby:

- celowy- właściwości- np. osoby z porażeniem mózgowym

- losowy

- założeń ochotniczych- np. intymna kwestia, ból fizyczny

OBSERWACJA

- to zbieranie danych drogą spostrzeżeń, gromadzenie i interpretacje

Podział :

1. - swobodna- spontaniczna, chaotyczna, np. w czasie lekcji

- zaplanowana- badacz planuje z góry stopień ustrukturyzowania

2. - standaryzowana- prowadzi się ją w oparciu o schedułę obserwacyjną- zestaw kategorii obserwowanych, na które badacz zwraca szczególną uwagę. Zaplanowana, ekonomiczna, ponieważ rolą badacza jest zaznaczenie czy kategoryzacyjna jest obserwacja

- niestandaryzowana- opis narracyjny, tzn. że badacz, który ..... coś opisuje.

Typ kontaktu z obserwowanymi

3. - bezpośrednie- badacz sam obserwuje dane fakty

- pośrednie- przebiega w oparciu o spostrzeżenia innych osób

Liczba obserwowanych osób

4. - indywiualne

- grupowe

5. -całościowa- kiedy badamy w szerokim kontekście wstep

- częściowa- badamy pewne aspekty (tematyczna, wycinkowa)

6. - czynna - spowodować zmiany

- bierna- nie spowodować zmiany

7. -naturalne-

- sztuczne-miejsce i warunki

Cechy obserwacji naukowej:

1. celowość- ma jasno określony cel

2. planowość- w planie podajemy czas, miejsce, sposób gromadzenia danych

3. dokładna- wnikliwa, wyczerpująca,

- uwzgl. Szeroki kontekst badanych zjawisk

- obecność obserwatora

4. obiektywizm

Techniki obserwacyjne:

1. standaryzowane:

- próbek czasu- obserwujemy zjawisko przez jakiś czas, przez pewien moment

- obserwacji skategoryzowanej- w oparciu o schedułę i nieprzerwany okres czasu

2. niestandaryzowane:

- dzienniki obserwacyjne- 3-10 msc, narzędzie badawcze, data(opis zdarzenia), interpretacja

- obserwacja fotograficzna- dokładność z jaką staramy się opisać to, co znajdziemy w polu badań

- próbek zdarzeń- w czasie zdarzeń, np. bójki, kłótni

- anegdotycznej(dorywczej) obserwacji- swobodna cecha nienaukowa, to co zwraca naszą uwagę

Przedmiot obserwacji;

- zachowanie jednostek

- warunki

- reakcje osób na warunki

EKSPERYMENT

- metoda naukowego badania określonego wycinka rzeczywistości (wychow.), która polega na wywołaniu lub zmienieniu przebiegu procesu, przez wprowadzenie do nich określonego czynnika, obserwowanie zmian, które pod jego wpływem zachodzą

Zmienna zależna- czynnik

Zmienna niezależna- efekt

Kategorie:

1. laboratoryjna

2. naturalna odmiana pedagogiczna, gdzie czynnikiem są oddziaływania wychowawcze, edukacyjne

Przedmiotem eksperymentu są związki przyczyno-skutkowe:

1. kanon jednej różnicy- gdy przypadek, w którym dane zjawisko zachodzi; przypadek, w którym ono nie zachodzi mają wszystkie okoliczności wspólne z wyjątkiem jednej, obecnej tylko w pierwszym przypadku, w takim razie powiemy, że okoliczności, którą różnią się oba te przypadki jest przyczyną lub nieodłączną częścią przyczyny tego zjawiska. Np. naucz. Chce zastosować nową metodę i chce osiągnąć efekt jakiś.

Sposoby prowadzenia eksperymentów:

Y- zmienna zależna - widza umiejętności-> to co jest efektem

p- badania początkowe

k- badania końcowe

1-grupa 1

2-grupa 2

x- zmienna zależna

~x- pozostawienie w nie zmienionym stanie

R- randomizacja, czyli losowy dobór osób do grup

Techniki eksperymentalne:

1. technika grup równoległych

R Y_1p x Y_{1k -> gr. eksperymentalna} Y_1k > Y_2k

R Y_2p ~x Y_{2k -> gr eksperymentalna} Y_1p = Y_2p

2. Technika Salomona

R Y_1p x Y_1k Y_1k>Y_2k
R Y_2p ~x Y_2k Y_1p=Y_2p
R x Y_3k Y_3k>Y_4k

R ~x Y_4k

Pretest- badanie początkowe

Posttest- badanie końcowe

Y_1k=Y_3k Takie wyniki świadczą o tym,

Y_2k=Y_4k że nie było efektu pretestu

3. Technika jednej grupy- badanie początkowe, czynniki eksperymentu, badanie końcowe- może też być bez badania początkowego

4. Technika rotacji- gr. są po kolei eksperymentalne i kontrolne

1. Eksperymentalna- kontrolna grupa

2. Kontrolna- Eksperymentalne grupa

Trafność eksperymentu:

1. Wewnętrzna- zadajemy pytanie czy zmienna niezależna rzeczywiście działa na zmienną zależną

2. Zakres generalizacji wniosków to trafność zewnętrzna

TEST

- zbiór zadań dostosowany do określonych treści nauczania w taki sposób by na podstawie testowania można było jednoznacznie stwierdzić czy treści te są opanowane przez uczniów przeznaczony do realizacji w czasie jednej jednostki lekcyjnej

Rodzaje testów:

- czynności uczniów

1. Ustne

2. Pisemne

3. Praktyczne

- stopień zaawansowania konstrukcyjnego

1. standaryzowany

2. nieformalny

-kryterium wymagań

1. sprawdzające

2. różnicujące

- zasięg zastosowania

1. szerokiego użytku

2. nauczycielskie

- kryterium badanej cechy

1. szybkości

2. mocy

Formularz testowy:

1. Otwarte: rozprawka- rozszerzona odpowiedź, krótka odpowiedź- czasem sprowadzona do jednego słowa, luka i jej wypełnianie

2. Zamknięte: wielokrotnego wyboru, na dobieranie, prawda czy fałsz

Moc różnicująca zadania testowe to właśnie moc równoległa uczniów ze względu na wiedzę.

D- moc różnicująca

NH- l.osób, które prawidłowo rozwiązały zadania w grupie; 27%ucznió z najlepszymi wynikami

NL- l. osób, które prawidłowo rozwiązały zadania w grupie; 27% uczniów z najgorszymi wynikami

n- liczebność 27%-procentowej grupy

D= ^{NH- NL}

n

Interpretacja mocy wg Łobockiego

0. 0,20- brak mocy różnicującej

0,20- 0,29- marginesowa różnicująca

0,30- 0,39- umiarkowana różnicująca

0,40-1- wystarczająca różnicująca

Cechy testów:

1. trafność

2. rzetelność

3. znormalizowane

4. standaryzowane

SONDAŻ DIGNOSTYCZNY

- sposób gromadzenia wiedzy o atrybutach funkcjonalnych i strukturalnych oraz dynamice społecznej, opiniach, poglądach danej zbiorowo ściem nasilania się i kierunku zmian określonych zjawisk i wszelkich innych zjawisk instytucjonalnie nie zlokalizowanych, posiadające znaczenie wychowawcze w oparciu o grupę reprezentującą populację generalną, w której dane zjawisko zachodzi (ankieta, wywiad, techniki statystyczne)

Techniki sondażowe:

1. ankieta- pocztowa, telewizyjna, prasowa, internetowa, audytoryjna

2. wywiad- indywidualny i grupowy, jawny i ukryty, niestrukturalizowany i ustrukturalizowany

Kwestionariusz:

1. Instrukcja-> kto przeprowadza badania, na jaki temat, cel badania, zapewnienie o aminowości, info co do sposobu udzielania odpowiedzi, zwroty grzecznościowe

2. Metryczka-> płeć, zamieszkanie, wiek, staż pracy

3. Cześć pytaniowa- właściwa->

1. Pyt. Otwarte: nie anrzucamy odpowiedzi

2. Pyt. zamknięte:

- alternatywne- odp. Tak lub nie

- koniunktywne- spośród jednej odp. Wybieramy kilka

- dysjunktywne- wśród wielu odp. Jedna prawidłowa

c) Pyt. Półotwarte- mamy wybór, ale też możemy sami dopisać odp.

d) pyt. Projekcyjne- nie pytamy wprost

e) pyt. Filtrujące- selekcjonujące pewną l. osób, które mają coś do powiedzenia na dany temat

f) pyt. Kontrolne-eliminujące z badania os., które kłamią

Źródła zniekształceń: badany, który kłamie; warunki, w których odbywa się sondaż; narzędzie źle skonstruowane; os. Badające- jej kompetencje, zachowanie, ubiór;

BADANIA MONOGRAFICZNE

-metoda badań, której przedmiotem są instytucje w znaczeniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej, zmierzającej do gruntownego rozpoznania struktury danej instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych oraz opracowania koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych.

Techniki: wywiad, ankieta, analiza dokumentów, obserwacja uczestnicząca, techniki socjometryczne.

Zalety: możemy dzięki metodzie monograf. Badać strukturę społeczną

instytucji, system wychowawczy, możliwość dokonania porównań instytucji, stwierdzamy pewne nieprawidłowości.

Wady: metoda bardzo czasochłonna i trudna interpretacja wyników, badacz narażony na popełnienie błędów(subiektywizm, pseudouogólnienie, opisowość)

Warunki poprawności badań monograficznych:

- wstępne rozeznanie terenu badań

- opieranie na jak największej ilości źródeł info.

- bliskość kontaktu z osobami badanymi, szacunek, odpowiednie traktowanie

- krytyczne podejście do uzyskanych wyników

METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW

-sposób badań polegający na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk poprzez pryzmat jednostkowych biografii przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych.

Metody monograf. I indywidua. Przypad.: bardzo podobne, różnica- jedna bada instytucję a druga osobę.

Techniki badań indywidualnych przypadków: wywiad, obserwacja, analiza dokumentów, projekcja, socjometryczne

METODA BADAŃ DOKUMENTACJI

- analizowanie dokumentów- każda rzecz dzięki której można wydawać sondy o ludziach, przedmiotach, zdarzeniach

Podział dokumentów:

1. Forma- pisane(protokoły, prace uczniów), cyfrowe(statystki), obrazowo-dźwiękowe(filmy, kasety)

2. Pochodzenie- zastane(wypracowania, rysunki), intencjonalne(tworzone na żądanie)

3. Urzędowe usankcjonowanie- dokumenty oficjalne, dokumenty osobiste

Warunki jakie musi spełniać dokument:

- autentyczność dokumentu

- wiarygodność twórcy- czy twórca jest wyszkolonym obserwatorem danych zjawisk, czy uczestniczył bezpośrednio w opisanych zdarzeniach, czy nie podlegał presji, czy miał odpowiednie kompetencje, aby zapisać takie informacje

Techniki:

1. Klasyczna- wewnętrzna(ogólna), zewnętrzna(ustalenie miejsca, czasu)

2. Ilościowa- ilościowe ujmowanie faktów, zdarzeń, dozwolone dane liczbowe lub, np. rzadko, nigdy, b. często

3. Formalna- analiza zewnętrzna wyglądu

4. Diagnostyczna- ustalenie poziomu konkretnej właściwości, rozwój właściwości w czasie

5. Analiza dzienników- ustalenie cech charakteru osób badanych, ich oczekiwań. Często są przekłamane i nie są obiektywne

6. Analiza rysunku- opisowe(ogólne, potrzebna wiedza psychologiczna), psychometryczne(badacz kieruje się pewnymi kryteriami), projekcyjna(badacz analizuje to, co jest na rysunku- musi być kilka rysunków, należy przeprowadzić rozmowę na ten temat, należy obserwować osobę rysującą obrazek)

BADANIA JAKOŚCIOWE I ILOŚCIOWE

Badania ilościowe- opierają się na filozofii pozytywistycznej, świat jest uporządkowany.

Pomiar w pedagogice to przypisywanie liczb pewnym cechom, właściwościom, wg ściśle określonych reguł, zasad. Cechy pomiaru: relatywność- wiąże się z tym, że w pedagogice nie ma zera absolutnego, w pedagog. Mówi się zero umowne; charakter liczbowy(ocena ma charakter liczbowy), pośredniość(odbywa się za pomocą wskaźników)

Typy pomiaru w pedagogice(S.Sterens): skala nominalna-nazwowa, skala porządkowa- rangowa, skala interwałowa-przedziałowa, skala ilorazowa- stosunkowa

Rodzaje pomiaru (wg Gniteckiego): sprawdzający, różnicujące, pełnego przyswojenia, kształtujący, modelowy.

Kryterium poprawności badań ilościowych: trafność- pomiar trafny wtedy, gdy mierzy to, co miał badać w założeniach, rzetelność-wiąże się z powtarzalnością wyniku;

Wady Bad. Ilościowych: brak szerokiego kontekstu badanych zjawisk, trudności w sprecyzowaniu przedmiotu badań, niedosyt interpretacji, błędna interpretacja.

BADANIA JAKOŚCIOWE

-opierają się one na filozofii humanistycznej; ważna jest tu wyobraźnia, intuicja

Cechy badań jakościowych: -przedmiot to wszystko, co niepoliczalne, niezmierzone, np. uczucia, emocje, motywy. To co subiektywne, jednostkowe.

-szeroki kontekst badanych zjawisk, -nie formujemy hipotez badawczych,

Cechy badacze: stosunek życzliwy do os. Badanych, badacz nie stawia się w pozycji lepiej wiedzącej, badany w równym stopniu co badacz, badacz informuje o prawdziwym celu badania.

Metody:

1. Otwarty wywiad pogłębiony-snucie opowieści o własnym życiu; 5 cech- równość, współdziałanie, wspólnota, integralność, uczestnictwo.

2. Metoda biograficzna- analiza pewnego rodzaju specyficznych dokumentów(biografii, pamiętników)

3. Jakościowa analiza tekstu

4. Obserwacja uczestnicząca- badanie przez wspólne doświadczenie

Warunki poprawności b. jakościowych: trafność i rzetelność. Rzetelność(wg Łobockiego) w oparciu o 4 kryteria: -wiarygodność wypowiedzi osób badanych, ich otwartość, spontaniczność i szczerość;- powoływanie się w interpretacjach na jak największą ilość wypowiedzi osób badanych, a także na ich wytwory;- bliskość kontaktów z osobami badanymi; - prowadzenie badań w sposób możliwie ciągły, brak czynników zakłócających przebieg badań.

Słabe strony: niedosyt otwartości, komunikatywności i naturalności; pobieżne przedstawienie przebiegu zdarzeń; błędna interpretacja zebranego materiału; zbytnie zaufanie i wiarygodność co do wypowiedzi badanego; stosowanie tylko i wyłącznie Bad. Jakościowych jest błędem.

METODA SOCJOMETRYCZNA

- ilościowe badanie stosunków międzyludzkich panujących w grupie

Techniki:

- klasyczna-Morend, np. z kim chciałbyś najmniej bądź najbardziej mieć do czynienia w określonej sytuacji

* konstruujemy macierz socjometryczną bądź tabelę, 1. Z kim najbardziej….?, 2. Z kim najmniej? Dlaczego?

wybrani wybierający

M.K.

J.L

D.W

A.F

Wybory oddane

P

N

Lista osób- M.K

+

-

J.L

-

+

D.W

-

+

A.F

-

+

Wybory otrzymane

P

N

P- pozytywne

N- negatywne

+- wybór pozytywny

- - wybór negatywny

Graficzne przedstawienie tabeli socjometrycznej- socjogram. W socjogramie osoba to punkt w przestrzeni, gdzie - dziewczyny, a chłopcy to- .

Fakt wyboru pozytywnego zaznaczamy kierując strzałkę linią ciągłą a negatywny linią przerywaną.

A B

Socjogram pary

A B C

Socjogram łańcucha

B

A C D

E

Socjogram gwiazdy

B C

A

D

Socjogram sieci- wszyscy wybierają wszystkich

A B

C

Socjogram kilka- nie wybiera osób ze zewnątrz

B

C A D

Socjogram indywidualny-Jedna osoba

E na tle grupy

Socjogram grupowy

Nieuporządkowany, mało przejrzysty

4
3
2
1

0

Socjodram hierarchiczny- przejrzysty, podstawą oś współrzędnych, czyli ilość głosów jaką otrzymała dana osoba

Socjogram kołowy- zaznaczamy też, które osoby otrzymały wybory

Układ pracy licencjackiej:

1. Strona tytułowa

2. Spis treści

3. Wstęp

4. Rozdział teoretyczny

5. Rozdział metodologiczny

6. Rozdział empiryczno- sprawozdawczy

7. Zakończenie

8. Bibliografia

9. aneksy

---