Rachunek kosztów dla inżynierów. Jędrzejczak - Gas.

• Rachunek kosztów w systemie rachunkowości (rachunkowość finansowa, rachunkowość zarządcza rachunkowość kosztów)

Literatura (wydania po roku 2002):

• Rachunek kosztów. Elementy rachunkowości zarządczej. Red Danuta Sołtys, wyd. Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, najnowszy

• Zbiór ćwiczeń o powyższym tytule.

1989r. wprowadzenie działalności gospodarczej w Polsce. „Ustawa o działalności gospodarczej” 23.12.1988, Dz. U. nr 4, poz.324 (40 nowelizacji uprawnień, dużo niejasności)

19.11.1999r. „Prawo działalności gospodarczej” Dz. U. 101, poz. 1178. Zaczęła obowiązywać od 2001r. Pojawiło się po raz pierwszy prawne określenie małego średniego dużego przedsiębiorstwa, przedsiębiorcy mogli korzystać z dofinansowań z UE

Ustawa z 2.02.2004r „O swobodzie działalności gospodarczej” Dz.U. nr 173, poz 1807 z późniejszymi zmianami

Pojawienie się pojęcia mikroprzedsiębiorcy

Większa niezależność od państwa

Uregulowania dotyczące kontroli przedsiębiorcy

Rachunkowość finansowa - jeden z działów rach. Zadaniem jest :

• Bieżąca rejestracja operacji gospodarczych w sposób prawidłowy kompletny i systematyczny przy zachowaniu sformalizowanych zasad

Celem rachunkowości finansowej jest gromadzenie i przetwarzanie informacji o działalności przedsiębiorstwa oraz prezentacja tych informacji w formie:

• Bilansu \

• Rachunku zysku i strat

• Rachunku przepływów pieniężnych

Sprawozdania z działalności, ocena działalności w oparciu o sprawozdania

Ustawa z dnia 9.09.1994 „o rachunkowości” Dz. U. nr 121, poz 591 z późniejszymi zmianami

Formy prawne w Polsce jakie mogą przyjąć przedsiębiorstwa:

• Osoba fizyczna - indywidualny przedsiębiorca

• Spółka jawna, zoo, akcyjna, kapitałowa, komandytowa, cywilna, komandytowo-akcyjna, partnerska

Formy opodatkowania działalności gospodarczej :

• Ryczałt (karta podatkowa, ryczałt kwotowy)

• Ryczałt ewidencjonowany

• Zasady ogólne (księga przychodów i rozchodów, albo pełna księgowość)

Indywidualne osoby fizyczne, formy cywilne, spółki prawne mogą wybrać którykolwiek z rodzajów,

Spółki akcyjne , zoo, muszą pełną księgowość

Przedsiębiorcy nie prowadzący pełnej księgowości mają większe trudności z uzyskaniem kredytu bo mają trudności z oceną zdolności do spłacania kredytu.

Bilans : aktywa i pasywa w ściśle określonej formy na określony dzień.

Aktywa - uszeregowania wg stopnia płynności

Art. 50 ust 2 ustawy o rachunkowości - nie każdy może stosować uproszczony zapis bilansu

Jeżeli podmiot nie osiągnął 2 z 3 wielkości to prowadzi działalność na niewielką skalę., kryteria:

• Średnioroczne zatrudnienie nie więcej niż 50 osób

• Suma bilansowa na koniec roku obrotowego nie większa niż 2 mln euro

• Przychody ze sprzedaży produktów towarów, przychody nie mogą przekroczyć 4 mln euro,

To może prowadzić sprawozdania w sposób uproszczony

Rozróżnienie między małym średnim dużym i mikro przedsiębiorstwem

WWW. PARP.GOV.PL - klasyfikator msp

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

• PRZYCHODY I KOSZTY dotyczące działalności w podziale na określone rodzaje działalności ostetcznie uzyskuje się wynik finansowy netto

• Działalność operacyjna - uzyskuje się wynik na sprzedaży (powinien być zyskiem)

• Przychody ze sprzedaży - koszty operacyjne

+przychody netto ze sprzedaży

- koszty osiągnięcia przychodów ze sprzedazy

Wynik na sprzedaży

+ pozostałe przychody operacyjne

- pozostałe koszty operacyjne

Wynik działalności operacyjnej(EBIT)

+ przychody finansowe

- koszty finansowe

Wynik z działalności gospodarczej

+ zyski nadzwyczajne

- straty nadzwyczajne

Wynik brutto

- podatek dochodowy

Wynik netto

PRZYCHÓD ZE SPRZEDAŻY - ILOŚĆ PRODUKTÓW RAZY CENA PRODUKTU

KOSZTY:

• Bezpośrednie

• Materiały bezpośrednie

• Robocizna bezpośrednia

• Pozostałe koszty bezpośrednie

• Pośrednie (dotyczą działalności ,ale nie można w oparciu o dokument koszty przyporządkować do bezpośrednio wyrobu) np. stróż, księgowa

• Koszty wydziałowe

• Koszty zarządu, (ogólnozakładowe)

• Koszty sprzedaży

KOSZT WYTWORZENIA WYROBU (Techniczny koszt wytworzenia) = suma wszystkich kosztów bezpośrednich + koszty wydziałowe

ZAKŁADOWY KOSZT WYTWORZENIA = techniczny koszt wytworzenia + koszty zarządu

CAŁKOWITY KOSZT WYTWORZENIA = wszystkie koszty bezpośrednie + koszty pośrednie

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (wpływy i wypływy pieniędzy) - ważny dla ustalania płynności finansowej

• W ujęciu statycznym - na podstawie bilansu (aktywa obrotowe/zobowiązania krótkoterminowe) 1,2-2,0 - najlepszy wynik

• W ujęciu dynamicznym

Płynność finansowa - zdolność do regulowania bieżących zobowiązań

WARIANTY DLA RPP:

• Bezpośredni

• Pośredni

2 rodzaj finansowości PO FINANSOWEJ

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA - definiuje się między innymi jako dział rachunkowości którego zadaniem jest dostarczanie metod i informacji ekonomicznych dla odbiorców wewnętrznych z przedsiębiorstwa na potrzeby zarządzania

aspekt	Rachunkowość finansowa	Rachunkowość zarządcza
Cel	Zaspokojenie potrzeb informacyjnych odbiorców zewnętrznych	Zaspokojenie potrzeb informacyjnych zarządzających firmom,
Główni odbiorcy inf	Agendy rządowe, (statystyka, organy skarbowe, ubezpieczenia)kredyto i pożyczkodawcy, akcjonariusze kontrachenci	Różne szczeble, ogniwa, podmioty wewnętrzne zarządzania firmą
Regulacje prawne	obligatoryjne	Nieobowiązują
Horyzont czasowy	expost	Exante, expost
Cechy informacji	Dokładność rzetelność, wiarygodność, sprawdzalność, kryterium „prawdy absolutnej”	Istotność, szybkość, koszt uzyskania informacji, kryterium „prawdy względnej”

Rachunek kosztów - to badanie i transformowanie wg przyjętego modelu informacji o kosztach działalności podmiotu służący użytkownikom do oceny sytuacji podejmowania decyzji gospodarczych i kontroli ich urzeczywistnienia.

Z definicji tej wynika iż :

• Celem rachunku kosztów jest dostarczenie informacji ich użytkownikom

• przedmiotem rachunku kosztów są koszty działalności

• podmiotem rachunku kosztów jest przedsiębiorstwo prowadzące działalność gospodarczą ( jednostka gospodarcza)

Rachunkowość zarządcza	Rachunek kosztów
Orientacja na rynek	Orientacja na produkcje
Ustalenie kosztów aby podjąć decyzję co produkować	Ustalenie kosztów jako cel obliczeń (koszty na wyjściu)
Powiązanie kosztów z decyzjami(w różnych zastosowaniach)	Oderwanie kosztów od decyzji
Kształtowanie zachowań aby osiągnąć efekty głównie ekonomiczne	Przypisanie ośrodkom kosztów powstałych w trackie działalności

Rachunkowość finansowa a rachunkowość zarządcza

Aspekt	Rachunkowość finansowa	Rachunkowość zarządcza
Główni odbiorcy informacji	Agendy rządowe (statystyka, organy skarbowe, ubezpieczenia) kredyto- i pożyczkodawcy, akcjonariusze i kontrahenci	Różne szczeble, ogniwa, podmioty wewnętrzne zarządzania firmą
Regulacje prawne	Obligatoryjne	Nie obowiązują
Horyzont czasowy	Ex post	Ex ante i ex post
Cechy informacji	Dokładność, rzetelność, wiarygodność, sprawdzalność, kryterium „prawdy absolutnej”	Istotność, szybkość, koszt uzyskania informacji, kryterium „prawdy względnej”

4. Pojęcie rachunku kosztów - uzupełnić od Marcina

5. Rachunkowość zarządcza a rachunek kosztów

Rachunkowość zarządcza	Rachunek kosztów
Orientacja na rynek	Orientacja na produkcję
Ustalanie kosztów, aby podjąć decyzję co produkować	Ustalanie kosztów jako cel obliczeń ( koszty na wyjściu)
Powiązanie kosztów z decyzjami ( w różnych zastosowaniach)	Oderwanie kosztów od decyzji
Kształtowanie zachowań , aby osiągnąć efekty głównie ekonomiczne	Przypisanie ośrodkom kosztów powstałych w trakcie działalności

28.03.2009

T: STRUKTURALIZACJA KOSZTÓW: POJĘCIA, ZAKRES, KLASYFIKACJA.

1. Definicja kosztów.

Teoretyczna formuła kosztu produkcji:

Koszty są to wyrażone w jednostkach pieniężnych nakłady pracy żywej i uprzedmiotowionej

K = b*(C + V) , gdzie:

C = nakłady pracy uprzedmiotowionej ( środki pracy i przedmioty pracy)

V = nakłady pracy ludzkiej

B = ceny nakładów

Praktyczna formuła kosztu produkcji:

Koszty to wyrażone wartościowo celowe zużycie pracy żywej i zasobów majątkowych ( czynników działalności) przedsiębiorstwa ponoszone dla uzyskania określonego użytecznego efektu.

2. Definicja kosztu z punktu widzenia rachunku zysków i strat:

Koszt jest to zużycie zasobów w celu uzyskania przychodów w określonym okresie

Wg założeń i zasad rachunkowości koszt wykazywany w rachunku zysków i strat może powstać w wyniku jednego z następujących 4 zdarzeń:

• Wydatku pieniężnego poniesionego w celu osiągnięcia przychodów (np. płace, zapłata za usługę zewnętrzną itp.)

• Konwersja zapasów mająca na celu uzyskanie przychodów (np. koszt sprzedanych produktów, towarów i materiałów)

• Stopniowego spadku wartości składnika aktywów trwałych w całym okresie, w którym występują przychody (np. amortyzacja).

• Nagłej utraty wartości przez składnik majątku, w wyniku np. niekorzystnych warunków rynkowych ( np. odpisanie zapasów w koszty).

3. Klasyfikacja kosztów

1. Klasyfikacja kosztów do wyceny zapasów i pomiaru zysku

Kryterium podziału kosztów	Rodzaj kosztów
Rodzaj działalności	Koszty działalności: eksploatacyjnej, inwestycyjno-remontowej, finansowo wyodrębnionej
Rodzaj zużytych czynników produkcji	Koszty wg rodzaju: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, pozostałe koszty.
Możliwość przypisania kosztu do obiektu	Koszty: bezpośrednie, pośrednie
Miejsce powstawania kosztów	Komórki organizacyjne i stanowiska pracy

Koszty działalności eksploatacyjnej:

• Koszty działalności produkcyjnej:

• Koszty produkcji podstawowej

• Koszty produkcji pomocniczej

• Koszty działalności handlowej

• Koszty zakupu surowców i materiałów

• Koszty sprzedaży wyrobów gotowych

• Koszty działalności zarządu ( ogólnozakładowe)

• Koszty związane z kierowaniem działalności przedsiębiorstwa koszty powstające w części komórek obsługi np. w magazynach

Koszty działalności finansowo wyodrębnionej:

• Koszty działalności socjalno-bytowej

• Pozostałe koszty działalności finansowo wyodrębnionej




Koszty bezpośrednie:

• Materiały bezpośrednie

• Robocizna bezpośrednia

• Pozostałe koszty bezpośrednie

Koszty pośrednie

• Koszty wydziałowe

• Koszty ogólnego zarządu

• Koszty sprzedaży




1. Klasyfikacja kosztów do celów decyzyjnych

Kryterium podziału kosztów	Rodzaj kosztów
Reakcja na zmianę wielkości produkcji	Koszty zmienne, stałe

Przykład 1.

Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli przedstaw na wykresie przebieg krzywej całkowitego kosztu stałego i jednostkowego kosztu stałego.

PRODUKCJA W SZTUKACH	CAŁKOWITE KOSZTY STAŁE [zł]	JEDNOSTKOWE KOSZTY STAŁE [zł]
10	600	600/10 = 60
20	600	30
40	600	15
60	600	10


v



Przykład 2

W przedsiębiorstwie A i w przedsiębiorstwie B występują takie same założenia wejściowe od strony marketingowej produktowej i cenowej, ponadto w przedsiębiorstwie A i B występuje taki sam poziom produkcji ( 200 000 zł), sprzedaży (160 000 zł) oraz kosztów operacyjnych (140 000 zł), przedsiębiorstwa różnią się natomiast strukturą kosztów. W przedsiębiorstwie A koszty stałe wynoszą 60 000 zł, natomiast koszty zmienne, 80 000 zł. W przedsiębiorstwie B koszty stałe wynoszą 20 000 zł, koszty zmienne 120 000 zł. Zbadaj jak będzie zachowywał się zysk operacyjny, jeżeli w przedsiębiorstwie A i B produkcja, sprzedaż wzrośnie ( spadnie) o jeden procent.

Wyszczególnienie	Przedsiębiorstwo A [tyś]			Przedsiębiorstwo B [tyś]
		Stan bazowy	Wzrost o 1%	Spadek o 1%	Stan bazowy	Wzrost o 1%	Spadek o 1%
produkcja	200	202	198	200	202	138
sprzedaż	160	161,6	158,4	160	161,2	158,4
Koszty operacyjne	140	140,8	139,2	140	141,2	138,8
* koszty stałe	60	60	60	20	20	20
* koszty zmienne	80	80,8	79,2	120	121,2	118,8
Zysk operacyjny (przychody -koszty operacyjne)	20	20,8	19,2	20	20,4	19,6
% zmiana	-	↑ 4%	↓4%	-	↑2%	↓2%

• Dźwignia operacyjna, kiedy występują koszty stałe Stopień tej dźwigni zależy od wielkości kosztów stałych

• Jeżeli w przedsiębiorstwie nie występują koszty stałe, to nie występuje w nim zjawisko dźwigni operacyjnej, jeśli natomiast występują koszty stałe to występuje dźwignia operacyjna, która polega na tym, że każda procentowa zmiana wielkości produkcji i sprzedaży powoduje większe procentowe zmiany zysku operacyjnego.

• Wielkość tych zmian zależy od:

• Poziomu kosztów stałych ( im większy udział kosztów stałych w kosztach ogółem tym zmiany są większe

• Od poziomu zysku operacyjnego im mniejszy zysk operacyjny (im bardziej zbliża się do 0 czyli progu rentowności tym zmiany są większe)

Przykład 3.

Na podstawie tabeli sporządź wykres całkowitych kosztów stałych i kosztów zmiennych

PRODUKCJA W SZTUKACH	CAŁKOWITE KOSZTY ZMIENNE [zł]	JEDNOSTKOWE KOSZTY ZMIENNE[zł]
10	600	600/10 = 60
20	1200	60
40	2400	60
60	3600	60






Dokonując bardziej szczegółowej charakterystyki kosztów stałych zi zmiennych możemy dokonać ich dalszego podziału ze względu na stopień stabilności i zmienności tych kosztów

Koszty stałe :

• Bezwzględnie - koszty całkowicie niezależne od wielkości produkcji w praktyce kosztów tych jest nie wiele (np. koszt amortyzacji ustalony metodą liniową)

• Skokowe - zachowują jednakowy poziom tylko w pewnym przedziale wielkości produkcji, po przekroczeniu którego następuje ich skok na wyższy poziom (np. koszt wynajmu powierzchni produkcyjnej

Przykład 4

Na podstawie danych w poniższej tabeli przedstaw przebieg krzywych kosztu : całkowitego kosztu skokowo stałego, i jednostkowego kosztu skokowo stałego

PRODUKCJA W SZTUKACH	CAŁKOWITE KOSZTY SKOKOWO STAŁE [zł]	JEDNOSTKOWE KOSZTY SKOKOWO STAŁE[zł]
10	600	600/10 = 60
20	600	30
30	1200	40
40	1200	30
50	1200	24
60	1800	30





Koszty zmienne progresywne : przykład:

Na podstawie poniższej tabeli sporządź wykres kosztów zmiennych progresywnych całkowitych i jednostkowych

PRODUKCJA W SZTUKACH	CAŁKOWITE KOSZTY ZMIENNE PROGRESYWNE [zł]	JEDNOSTKOWE KOSZTY ZMIENNE PROGRESYWNE[zł]
10	600	600/10 = 60
20	1400	70
30	2400	80
40	3600	90





Koszty zmienne dygresywne

Przykład

Na podstawie danych w poniższej tabeli przedstaw wykres kosztów zmiennych dygresywnych całkowitych i jednostkowych

PRODUKCJA W SZTUKACH	CAŁKOWITE KOSZTY ZMIENNE DYGRESYWNE [zł]	JEDNOSTKOWE KOSZTY ZMIENNE DYGRESYWNE [zł]
10	600	60
20	1000	50
30	1200	40
40	1400	35

Przykład wynagrodzenia pracowników którzy są zatrudnieni w systemie akordowym a nowy produkt jest wdrażany to początkowo SA kosztami progresywnymi ale w miare nabierania doświadczenia pracowników produkcja się zwieksza a koszty stają się dygresywne





Klasyfikacja kosztów do celów decyzyjnych:

• Koszty istotne - są to koszty które mają wpływ na wybór decyzji

• Koszty nieistotne- koszty nieistotne nie wpływają na podjęcie decyzji

Cechy charakterystyczne kosztów istotnych i nieistotnych:

• Kosztami istotnymi są jedynie koszty przyszłe, ponieważ każda decyzja dotyczy przyszłych wariantów działania

• Tylko koszty różniące się rodzajem albo wielkością w poszczególnych wariantach działania są kosztami istotnymi

• Te same składniki kosztów i tej samej wysokości w różnych wariantach decyzyjnych nie mają wpływu na podjęcie decyzji, czyli są kosztami nieistotnymi

Przykład:

Na skutek zmian profilu produkcji w magazynie przedsiębiorstwa powstał zapas materiału na kwotę 10000zł ,którego nie można sprzedać ani zużyć do innej produkcji. Przedsiębiorstwo otrzymało szansę sprzedaży tego materiału ale wymaga to poniesienia dodatkowych kosztów jego uszlachetnienia w wysokości 20000zł. Przvchód ze sprzedaży uszlachetnionego materiału wyniósłby 27000zł należy ustalić które koszty są istotne przy wyborze takich decyzji i jaką decyzję przedsiębiorstwo powinno podjąć.

wyszczególnienie	zamówienie		przychody i koszty istotne
		odrzucić		przyjąć
przychody ze sprzedaży	-	27000	27000
koszty zapasu materiałowego	10000	10000	-
koszt uszlachetnienia materiału	-	20000	20000
wynik finansowy (strata)	(10000)	(3 000)	-
nadwyżka istotnych przychodów nad kosztami	-	-	7 000

Klasyfikacja do kosztów:

• Przesądzone - są kosztami wywołanymi decyzjami wcześniejszymi, których nie można zmienić na etapie podejmowania bieżących decyzji, koszt amortyzacji maszyny zakupionej w poprzednim okresie

• Nieprzesądzone - są to koszty których przedsiębiorstwo może uniknąć , ponieważ nie są one zdeterminowane ani wcześniejszymi zobowiązaniami, ani zaangażowaniem środków

Klasyfikacja kosztów do celów kontroli:

• Koszty kontrolowane - takie których wysokość i struktura są zależne od kierownika danego środka odpowiedzialności

ROZLICZANIE KOSZTÓW ŚWIADCZEŃ MIĘDZYPODMIOTOWYCH

Rozliczanie kosztów działalności pomocniczej ( na wykładach ) kalkulacje kosztów działalności podstawowej (ćwiczenia)

Przykład 1 str54 zad 251

Przedsiębiorstwo X posiada w ramach produkcji pomocniczej kotłownię. Koszty kotłowni (zł) wynoszą 9 000. Świadczenia kotłowni dla (GJ):

a. wydział produkcji podstawowej:

* energia technologiczna do produkcji wyrobu A: 50 GJ

* energia technologiczna do produkcji wyrobu B: 70 GJ

* energia zużywana na cele ogólne wydziału G1: 70 GJ

* energia zużywana na cele ogólne wydziału W2: 60GJ

b. kotłownia 10 GJ

c. zarząd ogrzewanie budynku: 50 GJ

ogółem 310 GJ

Rozlicz koszty kotłowni wg kierunku świadczeń i dokonaj odpowiednich księgowań





koszt

Wielkość produkcji

600

Koszt całkowity

Wielkość produkcji

koszt

10

15

30

60

10

20

40

60

Koszt jednostkowy

10 20 40 60

600 1200 2400 3600

10 20 40 60

60

Koszty jednostkowe zmienne

całkowite

JISZTY

KOSZTY

WIELKOŚĆ PRODUKCJI

WIELKOŚĆ PRODUKCJI

KOSZT CAŁKOWITY

KOSZT JEDNOSTKOWY

KOSZT CAŁKOWITY

KOSZT JEDNOSTKOWY

KOSZT JEDNOSTKOWY

KOSZT CAŁKOWITY

Kotłownia

Wydział produkcji:

A

B

C

D

---