WYKŁAD 2

PRACA - każde świadome działanie jest pracą. Jej celem jest zaspokojenie pojawiających się potrzeb.

PROCESY PRACY - to określone ciągi działań skierowane na określony obiekt, zmierzające do wywołania porządnych zamian (lub zapobiegające zmianom) w tym obiekcie.

ORGANIZACJA PRACY - oznacza sposób uporządkowania w czasie i przestrzeni zespołu działań w procesie pracy oraz odpowiedni dobór narzędzi.

NARZĘDZIA ORGANIZOWANIA - ogół usystematyzowanych sposobów postępowania i środków orgatechnicznych, stosowanych w działalności organizatorskiej.

METODA:

1. świadomie i konserwatywnie stosowany sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu,

2. to ogół reguł stosowanych przy badaniu rzeczywistości, droga dochodzenia do prawdy,

3. sposób badania rzeczy i zjawisk,

4. definicja naukowa: metoda to zespól teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.

TECHNIKI BADAŃ - czynności określone przez dobór odpowiedniej metody i przez nią ukierunkowanymi. Czynności te w sensie logicznym są pojęciami podrzędnymi w stosunku do metody, a w sensie rzeczowym o znacznie węższym zakresie niż metoda. Technika badawcza ogranicza się do czynności pojedynczych lub pojedynczo - jednorodnych. Metoda zawiera w sobie szereg działań o różnym charakterze, zarówno koncepcyjnym jak i rzeczowym, zjednoczonym celem generalnym i ogólną koncepcją badań.

HEURYSTYKA - metoda twórczego myślenia, np. „ burza mózgów”

Ogólne metody (podejście organizatorskie)

W literaturze z zakresu organizacji zarządzania spotyka się zasadniczo trzy ogóle metody usprawnienia i projektowania organizatorskiego, nazywane także zmiennie strategiami lub podejściami. Należą do nich:

1) podejście opisowo - ulepszające, w którym czołowe miejsce zajmuje opis (rejestracja) stanu faktycznego, poddawany następnie krytycznej i konstruktywnej analizie i ocenie w celu zaprojektowania wariantów usprawnień; podejście to ma w istocie charakter klasycznego podejścia (metody) diagnostycznego.

2) podejście funkcjonalno - wzorujące, w którym szczegółowy opis stanu faktycznego zastępuje się projektowaniem wizji stanu idealnego (wzorcowego), a następnie poszukiwaniem sposobów zaadaptowania go do istniejących warunków i możliwości realizacyjnych. Podejście to opiera się na projektowaniu (prognozowania) koncepcji systemu idealnego, a w literaturze występuje najczęściej pod pojęciem metody prognostycznej,

podejście diagnostyczno - funkcjonalne starające się pogodzić podejście opisowo - ulepszające z podejściem funkcjonalno - wzorującym.

Wykład nr 3

Metoda diagnostyczna - bazuje na przekonaniu, że organizacje dotychczas funkcjonującego systemu można usprawnić tylko w drodze identyfikacji, diagnozy i oceny stanu istniejącego, wykryciu wszelkich nieprawidłowości (dysfunkcji) oraz zaprojektowaniu i wdrożeniu niezbędnych usprawnień.

Podstawa metody prognostycznej jest przekonanie, że dokonanie istotnego usprawnienia organizacji jest możliwe jedynie w oderwaniu od istniejących rozwiązań, które obciążają psychicznie organizatora, a przez to rzutują ograniczająco na projektowany system i nie pozwalają na nowatorskie spojrzenie.

Schemat metody diagnostycznej:

1. Określenie celu i przedmiotu badania.

2. Rejestracja stanu istniejącego w aspekcie:

• Celu - Po co ?

• Materiału - Z czego ?

• Wytworu - Co?

• Kolejności - Kiedy ?

• Miejsca - Gdzie ?

• Sprzętu - Czym ?

• Sposobu - Jak ?

• Osoby - Kto ?

Krytyczna i konstruktywna analiza stanu istniejącego. Dlaczego ?

• Ten - ?

• Z tego - ?

• To - ?

• Wtedy - ?

• Tam - ?

• Tym - ?

• Tak - ?

• Ten - ?

Diagnoza.

4. Projektowanie wariantów rozwiązań w drodze szukania sposobów:

1. eliminacji

2. zamiany

3. łączenia

4. dzielenia

5. upraszczania

5. Wybór wariantu optymalnego.

6. Przygotowywanie warunków do wdrożenia oraz wprowadzenia w życie.

7. Kontrola realizacji i analiza efektów.

Schemat metody prognostycznej:

1. Określenie celu i zadań badawczych.

2. Projektowanie systemu idealnego:

• Cel

• Wyjście

• Wejście

• Przebieg procesu

• Otoczenie

• Wyposażenie

• Ludzie

• Zbieranie informacji o ograniczeniach.

• Projektowanie wariantów rozwiązań kompromisowych.

• Wybór wariantu optymalnego.

• Szczegółowe zaprojektowanie systemu.

• Analiza, weryfikacja i korekta systemu.

• Testowanie systemu.

• Wdrażanie systemu

• Kontrola funkcjonowania i analiza efektów.





System idealny (teoretyczny)


Perspektywiczny system idealny

System idealny „technicznie” osiągalny




System zaprojektowany m. prognostyczną i


przez nas prognozowany

System usprawniony (np. metodą


prognostyczną)

System dotychczasowy




koszty funkcjonowania

Rys. 1. Trójkąt kosztów Nadlera prezentujący ideę projektowania organizacji metodą prognostyczną.

Wykład nr 4

Reguła przekory Adamieckiego - głosi, że pracownicy objęci usprawnieniem zwykle sprzeciwiają się wszelkim zmianom warunków i metod pracy. Pojawia się w związku z tym szereg trudności wdrożeniowych, które Watson wyraził obrazowo w postaci współczynnika oporu wobec zmian:

W= F(C₁/C₂)+ (Z₁ +Z₂ + Z₃ + Z₄) / (N₁ + N₂ + N₃ + N₄)

F - zależność funkcyjna

C₁ - obawa jednostki przed zmianą ; C₂ - osobiste poczucie bezpieczeństwa

Z₁ - nieokreślone obawy i ogólny stan niepewności

Z₂ - niezgodność nowych norm z dotychczas obowiązującymi

Z₃ - wyolbrzymione uprzedzenia i obawy na podst. dotychczasowych dośw. negatywnych

Z₄ - socjotechniczne nieprawidłowy sposób wprowadzania zmian

N₁ - zaufanie do ludzi domagających się wprowadzania zmian

N₂ - pozytywne dośw. oraz spełnione nadzieje w zakresie dotychczasowych zmian

N₃ - przekonanie o sukcesie w zakresie dotychczas podejmowanych zmian

N₄ - socjotechniczne prawidłowy sposób wdrażania zmian

Analizę wartości - można określić jako zorganizowany sposób postępowania zmierzający do obniżki kosztów produkcji wyrobów oraz podwyższania ich jakości. Jest więc metodą minimalizującą koszty i maksymalizującą cechy użytkowe wyrobów. Istota analizy wartości sprowadza się do 2 aspektów:

• - analizy funkcji wyrobu

• - analizy kosztów ich realizacji

Badanie tą metodą prowadzi do optymalizacji wartości, wyrażonej stosunkiem: funkcja wyrobu / koszt. Jest to więc w efekcie metoda wskazująca, jakie są możliwości produkcyjne wyrobów o wysokiej jakości i funkcjonalności, a jednocześnie o jak najniższych kosztach. Istotą metody analizy wartości jest potraktowanie analizowanego przedmiotu jako zbioru funkcji przez nie spełnionego (podstawowych, podrzędnych, zbędnych) i poddanie analizie techniczno-ekonomicznej nie cech przedmiotów, ale jego funkcji i kosztów ich realizacji. Koncentruje więc uwagę nie na badanym przedmiocie, ale na funkcjach, które ten przedmiot spełnia. Reasumując możemy stwierdzić, że metoda analizy wartości polega na powiązaniu aspektów ekonomicznych i funkcjonalnych badanego wyrobu i że prowadzi ona do obniżenia kosztów wytwarzania wyrobu, a przede wszystkim kosztu tych funkcji, których od wyrobu oczekuje użytkownik.

Przeprowadzenie badania funkcji i kosztów ich realizacji można sprowadzić do podstawowych pytań o następującej treści:

1. Co to jest ?

2. Jak to funkcjonuje ?

3. Ile to kosztuje ?

4. Jakie zbędne funkcje spełnia ?

5. Co innego może te funkcje spełniać ?

6. Ile to powinno kosztować ?

7. Czy to osiąga cel oczekiwany przez użytkownika ?














Wykład 5












Rys. Analiza wartości

1.Plan pracy zespołu analizy wartości:

1. Wybór zadania - ustalenie celów i obszarów stosowania analizy wartości, wybór zadania - wyrobu analizy wartości, utworzenie zespołu, harmonogram pracy zespołu.

2. Zebranie informacji - dane źródłowe dotyczące parametrów technicznych i ekonomicznych wyrobu, ustalenie wzorca, dane wzorca, zestawienie parametrów parametrów wskaźników, porównania i wnioski, dane z badania rynku, dane z eksploatacji.

3. Klasyfikacja funkcji i ich kosztów - określenie funkcji wyrobu, podział funkcji, obliczenie kosztów funkcji, porównania i krytyka, konkretyzacja danych kierunków badania.

4. Tworzenie pomysłów - propozycje i ulepszenia konstrukcji, technologii, zużycia materiałów, zaopatrzenia, kooperacji, montażu, obniżki kosztów itp.

5. Ocena i wybór wariantów - ustalenie kryteriów oceny, normy i przepisy, ustalenie efektów technicznych i ekonomicznych wariantów, badanie realności realizacji, wybór wariantów najkorzystniejszych, wstępne opracowanie wariantów, ustalenie porządku efektów ekonomicznych, ustalenie i obrona wariantu optymalnego, harmonogram realizacji, uzgodnienia z wykonawcami prac.

6. Wdrożenie i ocena wyników - decyzja o wdrożeniu, stworzenie warunków dla realizacji, wdrożenie, kontrola przebiegu realizacji, ocena wyników.

2.Skład i zadania zespołu analizy wartości:

• Analityk wartości

• Konstruktor

• Technolog

• Ekonomista

• Specjalista d/s produkcji

• Zaopatrzeniowiec

• Specjalista ds. eksploatacji

• Przedstawiciel zbytu

• Inni specjaliści

WYKŁAD 6

Metody normowania czasu pracy




















































Rys. Kierunki wykorzystania norm czasu pracy.

Wykład 7

Mierzenie czasu pracy

W normowaniu pracy korzysta się z rożnych metod i technik. Do podstawowych i najczęściej stosowanych zalicza się :

1) fotografie dnia roboczego

2) chronometraż

3) obserwacje migawkowe

4) technika normatywów elementarnych

Fotografia dnia pracy

Obserwacje czasu roboczego nazywa się siedzenia i rejestracje pracy i przerw występujących na stanowisku lub stanowiskach roboczych z jednoczesnym notowaniem czasu ich trwania.

Zakres badan i pomiarów może obejmować zmianę roboczą albo jej dowolna cześć- wielokrotność, a obiektem może być- praca robotników, urządzenia a także robotnika i urządzenia łącznie. obserwacja zamyka się w ustalonym przedziale czasowym, a celem jej jest zarejestrowanie struktury tego czasu.

Fotografia dnia pracy- badanie ciągłe, o stosunkowo długim czasie trwania, często wychodzące poza okres jednej lub więcej zmian, wykonane w celu sprawdzenia obowiązujących norm czasu pracy (standard time).

W przemyśle stosuje się rożne odmiany fotografii czasu roboczego.

Procedura sporządzania fotografii dnia pracy składa się z kilku stałych elementów. Pierwszy z nich to przygotowanie badania, do którego zalicza się :

1. ustalenie celu badania- wybór przedmiotu badan, wybór robotnika lub grupy poddanej obserwacji nie może być przypadkowy. Robotnik ten powinien mieć odpowiednie kwalifikacje oraz wprawę, sprawność i doświadczenie w wykonywaniu czynności i obsłudze stanowiska roboczego w stopniu wyższym niż przeciętny.

2. Zaznajamianie się z organizacja pracy i jej metodami stosowanymi na danym stanowisku, dokonywanie podziału na podstawowe frakcje.

3. Powiadomienie robotnika o celu i sposobie badania

4. Przygotowanie kart, formularzy, stopery i innych pomocy technicznych potrzebnych do rejestracji.

5. Ustalenia czasowych granic procedur pomiarów.


Ustalenie okresu badan uwzględnia rytmiczność oraz równomierność produkcji i pracy


n- niezbędna liczba dni do przeprowadzenia fotografii dnia roboczego

t_k - współczynnik charakteryzujący nakład czasu roboczego, ustalony na podstawie pomiarów próbnych

R- różnica między maksymalna a minimalna wartością badanej kategorii czasu pracy uzyskana w kilku próbnych pomiarach

&- błąd oceny rzeczywistej struktury wykorzystania czasu roboczego na podstawie przeprowadzonych pomiarów

Rezultatem jest bilans czasu pracy robotnika, przedstawiający przeciętne dzienne rozmiary zużycia czasu pracy w kategoriach czasu, otrzymane ze wszystkich dni obserwacji.

Wykład 8

CHRONOMETRAŻ

Chronometraż - technika mierzenia pracy mająca na celu zarejestrowanie czasu pracy tempa pracy poszczególnych elementów , wykonywanych w danych warunkach, po to aby przeprowadzić analizę czasu dotychczasowego i ustalić czas pracy do wykonania pracy o określonym poziomie wydajności. Celem jest uzyskanie danych do opracowania

1. norm pracy

2. normatywów czasu głównego, pomocniczego lub wykonania niektórych czynności przygotowawczo-zakończeniowych.

Cykl badań obejmuje:

1. przygotowanie do badań

2. obserwacje i pomiar czasu stoperem

3. opracowanie wyników

Przykład:

Uśrednianie czasu poprzedzone jest oczyszczaniem szeregu chronometrażowego

Współczynnik zwartości szeregu K=T_max/T_min

Wartości z szeregu chronometrażowego które nie spełniają warunku :

T_i=k*t_min zostają wyeliminowane z dalszej analizy.

Wartości K mogą też być brane ze specjalnych tablic.

Następnym etapem jest uśrednianie czasu średnią arytmetyczną.

Niezbędną liczbę pomiarów wylicza się ze wzoru:

N=(100*t*s/E*X)

gdzie:

t- zmienna rozkładu t-studenta

s- odchylenie standardowe

E - błąd względny szacunku

X - średnia arytmetyczna czasu

N_e=(t_Δ*R/B_e)

gdzie:

R - rozstęp w próbie(różnica skrajnych wartości)

B_e - dopuszczalny błąd względny

t_Δ - wartość krytyczna statystyki t_Δ

Uporządkowanie rosnąco wyników:

0,14 ..... .... .... 0,28

Znalezienie T_min

T_min = 0,14

Współczynnik K odczytujemy z tablic dla operacji o charakterze ręcznym trwającym do 60 s

Wynosi on K=1,8

T_i=K*T_min=1,8*0,14+0,252

Jest to czas graniczny Wartości powyżej tego wyniku zostają wyeliminowana z szeregu

Do uśredniania są brane tylko wartości spełniające ten warunek

Uśrednianie danych t_śr=0,195

Wykład 9

Obserwacje migawkowe - należą do najbardziej popularnych technik normowania pracy. Badania te można określić jako technikę, w której dokonuje się wielu obserwacji w ustalonym czasie w odniesieniu do grupy maszyn, procesów czy ludzi. Każda rejestrowana obserwacja przedstawia, podobnie jak zdjęcie za pomocą aparatu fotograficznego - to, co zdarzyło się w danym momencie. Procent obserwacji rejestrowanych dla poszczególnych rodzajów działalności lub przerw pracy jest miarą udziału czasu ich trwania w całym badanym czasie. Istota obserwacji migawkowych sprowadza się do zastąpienia badań ciągłych, np. fotografii czasu pracy, badaniami cząstkowymi (próbkowymi). Aby wyniki oceny były dokładne, próbki muszą być charakterystyczne dla całej badanej zbiorowości, co zapewnia zastosowana w statystyce metoda wnioskowania o zbiorowości generalnej na podstawie wylosowanej zbiorowości próbnej.

Prace związane z przeprowadzeniem obserwacji migawkowych można użyć w trzech etapach. Etap pierwszy to przygotowanie do badań. Rozpoczyna się od celu badań, który determinuje dobór stanowisk roboczych. Ze względu na koszty w dużych przedsiębiorstwach nie przeprowadza się badań na wszystkich stanowiskach. Ta część stanowisk, które zostaną poddane obserwacji należy wybrać losowo. Po wyborze stanowisk do badań należy wyznaczyć trasę obchodu obserwatora. Następnie ustala się czasowe granice badania. W ramach tych granic powinny się znaleźć różnorodne rodzaje zużywanego czasu i to w sposób zapewniający reprezentatywność próby. Należy określić zbiorowość generalna obserwacji, w przypadku obliczeń będą to trakcje czasu będące składnikami normy. Następne czynności przygotowawcze służą do spełnienia warunków, dzięki którym, można do opracowania wyników używać rachunku prawdopodobieństw i statystyki. Pierwszy z tych warunków to migawkowy sposób przeprowadzenia obserwacji. Obserwator kwalifikuje do danej frakcji i rejestruje na arkuszu obserwacyjnym to, co zauważy w momencie spojrzenia na dane stanowisko pracy. Następnym warunkiem jest losowy dobór momentów obserwacji. Wynika on z założenia reprezentatywności, więc każdy element pracy powinien mieć jednakową szansę.

Przykład 1.

Podczas losowego wyboru momentów obserwacji dla badania migawkowego, które ma trwać pięć dni (zakład pracuje w godzinach 6⁰⁰ - 14⁰⁰ ), wylosowano z tablic liczb losowych - liczbę 84345. Odczytaj w którym dniu i kiedy należy wykonać to badanie.

Rozwiązanie:

- dzień obserwacji piąty, gdyż pierwsze dwie cyfry znajdują się w przedziale 81-100 (odpowiednio poniedziałkowi odpowiada przedział 0-20, wtorkowi 21-40 itp.)

- godz. 8⁰⁰ , gdyż 3 oznacza przedział 8⁰⁰ - 8⁵⁹ (odpowiednio 1 oznacza przedział 6⁰⁰ - 6⁵⁹ , 2 oznacza przedział 7⁰⁰ - 7⁵⁹)

- minuta 27, gdyż 45 oznacza 0,45 godziny, czyli właśnie 27 minut

Wylosowana liczba 84345 odpowiada zatem godzinie 8²⁷ w piątym dniu obserwacji.

W metodzie pierwszej niezbędną liczbę obserwacji n ustala się ze wzoru:

n= 4(1-p') / s² * p'

n- niezbędna liczba obserwacji stanowiska pracy

p'- przyjęty na podstawie obserwacji próbnych udział jednej z trakcji w czasie pracy

s- założony błąd szacunkowy (przyjmuje się 5%)

Stosowanie tego wzoru wymaga przeprowadzenia serii obserwacji próbnych obejmujących zwykle 10-15 pomiarów. W związku z możliwością błędnego oszacowania udziału frakcji przy małej liczbie pomiarów, zaleca się stałą kontrolę otrzymanych wyników.

Metoda Rubina i Steinhausa charakteryzuje się zależnością sposobu obliczeń od liczby interesujących nas frakcji czasu. Jeśli celem badań jest ustalenie udziału dwóch frakcji czasu pracy, to stosuje się wzór:

n= (1-2s / 2s)²

Jeżeli celem prowadzenia obserwacji jest wyodrębnienie trzech i więcej frakcji, to korzysta się ze wzoru:

n= ( 1/s * pierwiastek z [k-1/k] - 1)²

k- liczba wyodrębnionych frakcji

Ponieważ obliczenia w tej metodzie dotyczą pojedynczego stanowiska roboczego, więc aby uzyskać ogólną liczbę obserwacji wyniki należy przemnożyć przez liczbę stanowisk w przedsiębiorstwie.

Przykład 2.

Oblicz ile dni maja trwać pomiary migawkowe dla siedmiu frakcji, jeżeli dziennie można dokonać 20 obserwacji na stanowisku pracy. Przyjąć błąd oceny udziału frakcji 0,10.

Rozwiązanie:

(1/10 * pierwiastek z [7-1/7] - 1)² = 68

ponieważ d=20

D= 68/20= 3,4 = 4 dni

Wykład 10

Zadanie 1.

Oblicz ile dni będą trwały pomiary migawkowe, jeżeli udział badanej frakcji czasu w ogólnym czasie pracy wynosi 5%, a dzienna liczba obserwacji na stanowisku wynosi 20. Błąd oceny udziału frakcji przyjąć 0,10.

Rozwiązanie:

n= 4* (1- 0,05) / (0,1)² * 0,05 = 3,8 / 0,0005 = 7 600 obserwacji

100 stanowisk * 20 obchodów = 2000

7 600 / 2000 = 3,8 = 4 dni obserwacji

Modelowanie matematyczne problemów techniczno - ekonomicznych.

Decydowanie - to dokonywanie nielosowego wyboru w działaniu. Każde działanie można rozpatrywać jako jeden ciąg decydowania wyboru dokonywanego np. na podstawie kryteriów estetycznych-nie nazwiemy decydowaniem, jeżeli nie prowadzi do jakiegoś działania( nabycie, pozbycie się dzieła sztuki). Nie nazwiemy też decydowaniem losowania ani podświadomych reakcji na bodźce zewnętrzne (mimo, że pośrednio mogą prowadzić do wybrania określonego wariantu działania). Wynikiem decydowania jest decyzja. Najczęściej systematyzacja rodzajów decyzji grupuje je w zależności od stopnia znajomości sytuacji przez decydenta, rozróżniając decyzje w sytuacji:

1. Pewności (modele deterministyczne) gdy znana jest sytuacja i zachodzące w niej zależności przyczynowe.

2. Ryzyka (modele probabilistyczne) gdy choćby jedna z tych okoliczności nie jest znana, ale znane i obliczane jest jej lub ich obiektywne prwadopodobieńsstwo w razie dostatecznej, wielkiej liczby przypadków danego rodzaju

3. Niepewności (model strategiczny) gdy decydent nie zna żadnych z tych wartości

Zadanie 2

Sprzedawca wybierający się na stadion sportowy może zabrać ze sobą albo lody, albo parówki, albo cukierki. Jeśli będzie pogoda słoneczna sprzedawca zyska na sprzedaży lodów 100 zł, na sprzedaży cukierków 10 zł, a sprzedaż parówek nie przyniesie ani zysku ani straty. Jeżeli dzień będzie chłodny zysk ze sprzedaży parówek wyniesie 70 zł, cukierków 20 zł, a sprzedaż lodów nie przyniesie ani zysków ani lodów. W przypadku deszczu sprzedaż lodów i parówek przyniosą straty wynoszące 50 i 10 zł, a sprzedaż cukierków przyniesie zysk 10 zł. Poszczególne produkty stanowią tutaj możliwe strategie sprzedawcy, natomiast rozmaite rodzaje aury tzw. stan natury jest przeciwnikiem sprzedawcy w grze. Jaką decyzje podejmie sprzedawca i jaką strategie wybierze ?

4

Analiza funkcji

Zwiększenie stopnia spełnienia funkcji podstawowych i podrzędnych postulowanych. Wyznaczenie funkcji dodatkowych. Obniżenie stopnia spełnienia funkcji negatywnych. Wyeliminowanie funkcji zbędnych.

WYRÓB

Zbiór funkcji

Zbiór cech

Nowy zbiór funkcji

Nowy zbiór cech

Nowy zmodernizowany wyrób

LEPSZY TAŃSZY WYRÓB

Stwarza możliwości

Eksploata-cji

ANALIZA WARTOSCI

(poprzez ewentualne zmiany w:)

Kształcie i parametrachwyrobu

Materiale

Organizacji

Sposobie wykonania

Instalowa-niu

Obniżki kosztów

wytwarzania

Obniżki kosztów eksploatacji

Wzrost funkcjonal-ności

Wzrost jakości i niezawod-

ności

Unowocześ-

niania wyrobów

organizacja produkcji
i pracy

planowanie produkcji


płace

normy czasu pracy

gospodarka materiałowa

zatrudnienie

koszty

gospodarka pomocami warsztatowymi

gospodarka środkami trwałymi

analiza i ewentualne weryfikacje

n= (t_k : R/&)²

---